رشته مهندسی پزشکی یکی از جدیدترین رشته‌های دنیای تکنولوژی است. در بسیاری از کشورهای غربی مهندسی پزشکی در کنار پزشکی یکی ازحیاتی ترین حوزه‌ها در جهت ارتقا سلامت جامعه و درمان بیماران به شمار می‌آید. سمت مسئول فنی هم یکی از سمت‌های فعال در حوزه مهندسی پزشکی است. به طور معمول فعالیت مسئولین فنی به سه بخش تقسیم میشود اما مسئول فنی بیمارستان سمتی است که برای دانش آموختگان مهندسی پزشکی عرصه‌ای جذاب به شمار می‌آید. برای آشنایی بیشتر با سمت مسئول فنی که در گذشته ناظر فنی نامیده می‌شد تحقیق، شناخت و صحبت با افراد متخصص این رشته لازم و ضروری است. به این منظور، ماهنامه «مهندسی پزشکی و تجهیزات آزمایشگاهی» گفت‌وگویی با آقای مهندس سپهر گودرزی، مسئول فنی بیمارستان آراد تهران ترتیب داده که در ادامه می‌خوانید.
لطفا خود را معرفی بفرمایید.
سپهر گودرزی، متولد تیرماه ۱۳۶۳ در شهر زیبای خرم آباد هستم. دوران کودکی را با خاطره‌هایی از موشک و راکت و پناهگاه و کمبود کمک‌های اولیه و تجهیزات پزشکی به یاد دارم. دوران تحصیل تا مقطع پیش دانشگاهی را در خرم آباد گذراندم و سال ۱۳۸۲ تحصیلات دانشگاهی را در رشته مهندسی برق آغاز کردم. در آن زمان با همکاری دانشجویان فعال، انجمن علمی برق را در دانشگاه تأسیس و اولین همایش علمی بین المللی برق را برگزار کردیم. در زمان برگزاری، با مقاله‌های فراوان هوش مصنوعی مواجه شده و در ادامه با انجام کارهای پژوهشی در این زمینه به رشته مهندسی پزشکی گرایش پیدا کردم. دوران سربازی به عنوان مهندس ناظر پروژه‌های در حال ساخت ارتش، مسئول نظارت بر ساخت بیمارستان ۱۵۰ تخت خوابی در اداره مهندسی ارتش (مرامهن) در امیر آباد تهران بودم. این تجربه زیر نظر مهندسان دلسوزی که به فکر آبادانی کشور بودند برای بنده بسیار تأثیر گذار بود.
از سال ۱۳۸۸ در شرکت‌های مختلف تجهیزات پزشکی به عنوان کارشناس فنی و الکترونیک، کارشناس فروش، مسئول خدمات پس از فروش مشغول به فعالیت بوده‌ام. سال ۱۳۹۱ با تأسیس شرکت کما به عنوان مدیر عامل شرکت مشغول به خدمت رسانی به مراکز درمانی کشور در قالب شرکت خدماتی شدیم. با توجه به سیاست‌های اشتباه اداره کل تجهیزات پزشکی و مشکلات قانونی پیش آمده در سال ۱۳۹۴ شرکت را واگذار کرده و به عنوان مدیریت مهندسی پزشکی بیمارستان فوق تخصصی آراد مشغول به کار شدم.
در همین دوران، مدرک کارشناسی ارشد مهندسی پزشکی بیوالکتریک خود از دانشگاه علوم تحقیقات تهران و همزمان با آن مدرک کارشناسی ارشد مدیریت کسب و کار (MBA) را از دانشگاه خوارزمی تهران اخذ کردم. در حال حاضر از اعضای هیات مؤسس، رئیس هیات مدیره تعاونی انجمن متخصصین تجهیزات پزشکی، نایب رئیس کمیسیون صنایع پزشکی خانه صمت جوانان و مدیر سایت علم و فناوری‌های نوین هستم.
تاکنون دوره‌های موفق بسیاری در زمینه مهندسی پزشکی، الکترونیک و مدیریت برگزار کرده و افتخارآموزش به بیش از ۱۶۰ کارآموز را داشته‌ام که بسیاری از این عزیزان در خارج از ایران پرچم دار جوانان موفق ایرانی هستند.
از مهمترین مسائلی که در صنعت تجهیزات پزشکی وجود دارد به چه مواردی می‌توان اشاره کرد؟
به نظر بنده مانند سایر بخش‌های کشور، مهمترین مسئله در بخش سیاست‌های کلان و جاری کشور است. زمانی به قله شکوفایی اقتصادی و توسعه کشور خواهیم رسید که مسائل سیاسی منجر به تولید قوانینی شوند که قدرت را به طور گسترده در جامعه توزیع کنند و این قدرت در دست گروه‌های مختلف قرار گرفته و اکثریت تعیین کننده باشد. علت اینکه برخی مراکز درمانی خصوصی در مسائل اقتصادی موفق‌تر هستند هم افزایی میان سیاست کاری و مسائل اقتصادی آن‌ها است. به عنوان نمونه موفق می‌توانم بیمارستان آراد تهران را مثال بزنم که حتی در زمان کرونا با اعمال سیاست‌های درست و به موقع، باعث رشد اقتصادی و خدمت به مردم عزیز شد.
در زمان جنگ تحمیلی و با توجه به تحریم‌های ظالمانه علیه کشور عزیزمان، شرکت‌ها و افراد مختلفی توانستند به کشور خدمت کرده و به طرق مختلف تجهیزات پزشکی وارد کشور کنند. اما با این اتفاق، این افراد و شرکت‌ها قدرتمند شده و برای خود الیگارشی (بی زاری همگان) به وجود آوردند که هنوز کشور در حوزه تجهیزات پزشکی درگیر قدرت این گروه اندک غیر متخصص است.
خوشبختانه در دوران پاندمی کرونا حوزه استراتژیک و حوزه اثربخشی تجهیزات پزشکی برای افراد غیر متخصص و سایر گروه‌های غیر درگیر در این صنعت مشخص شد و گروه‌ها و افراد متخصص زیادی در این حوزه مشغول مطالعه شدند. با ورود این متخصصان جوان، آینده‌ای روشن برای صنعت تجهیزات پزشکی پیش بینی می‌کنم.
با توجه به اینکه در این صعنت محصولات بسیار پیشرفته‌ای (Hitech) وجود دارند، آینده نگری و آینده پژوهی لازمه رشد و توسعه این صنعت است. ایجاد فناوری و توسعه صنعت در ارتباط مستقیم با آموزش، مهارت‌های حرفه‌ای و دانش فنی نیروی متخصص است که با فعالیت در محیط کار به وجود می‌آید. رشد فناوری بدون وجود نیروهای متخصص قابل دست یابی نیست. اهمیت تخصص و مهارت بسیار بیشتر از صرف خرید و راه اندازی تجهیزات Hitech است. سطح آموزش و مهارت نیروی انسانی است که دانش علمی و عملی را به وجود می‌آورد؛ همان دانشی که پیشرفت ما بر پایه آن بنا شده است. در کشور ما افراد باهوش و بااستعداد فراوانی وجود دارند که به میزان کافی به تحصیلات دسترسی ندارند و این یعنی هدررفت سرمایه انسانی.
حوزه دیگری که باید مورد توجه قرار گیرد حوزه امنیتی این صنعت است که قدرت آن بر همگان مشخص است. وارد نشدن یک دستگاه پزشکی ممکن است جان بسیاری از بیماران را به خطر بیاندازد. متاسفانه افراد، گروه‌ها یا شرکت‌هایی وجود دارند که از طریق ایجاد رانت، ارز دولتی دریافت کرده و در این صنعت هزینه‌ای هم نمی‌کنند و درصورت عدم دریافت ارز، با ایجاد کمبودهایی دولت را مجبور به تخصیص ارز می‌کنند.
از مسائل مهم دیگر حمایت از تولیدکننده‌ها و شرکت‌های دانش بنیان و استارتاپ ها است. بیش از نیمی از شرکت‌های دانش بنیان کشور در این زمینه ثبت شده و فعال هستند. هدایت و استفاده از این پتانسیل می‌تواند به رشد و شکوفایی منجر شود. در حال حاضر حمایت‌ها، سمت ایده‌ها و پروژه‌هایی می‌رود که برند سازی مناسبی دارند ولی در عمل کارایی لازم را نداشته و پس از چند سال هنوز به جایی که باید نرسیده‌اند زیرا بررسی دقیقی توسط شتاب دهنده‌ها صورت نگرفته است و سرمایه‌های کشور هدر رفته است. آن پروژه‌هایی که نتوانسته‌اند حمایت کسب کنند علیرغم نیاز جامعه، منفعل مانده‌اند.
به عنوان متخصص این حوزه، روند آموزش نیروی مورد نیاز بیمارستان‌ها را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
همانطور که عنوان شد فناوری و توسعه پیوند نزدیکی با آموزش، مهارت، تخصص حرفه‌ای و دانش فنی نیروی کار دارند که در مدارس، دانشگاه و حتی در خانه‌ها و محیط کار به وجود می‌آیند. این که همه چیز به دانشگاه واگذار شود و تمام بار تولید نیروی کار ماهر و متخصص بر عهده دانشگاه باشد صحیح و اصولی نیست. دانشگاه و هر درس و سر فصل، خود یک سر نخ است که دانشجویان و علاقمندان با توجه به علاقه خود می‌توانند آن را انتخاب کنند و در آن متخصص شوند. البته که کیفیت دروس ارائه شده تأثیر زیادی بر شکوفایی خلاقیت و توسعه فناوری دارد. در دوران کارشناسی، دانشجویان زمان زیادی را صرف دروس غیر تخصصی و عمومی می‌کنند که می‌توان با هدفمند کردن و تخصصی کردن روند آموزش همچنین عجین کردن آن با صنعت، به شکوفایی رسید.
بحثی که امروزه در صنعت درمان کشور وجود دارد بحث افزایش ظرفیت‌های پزشکی است. نکته‌ای که در اینجا قابل توجه است و می‌توان برای سایر رشته‌ها به ویژه رشته‌های مهندسی مطرح کرد آمیخته شدن و تنیده شدن صنعت و دانشگاه است، اتفاقی که برای رشته‌های پزشکی رقم خورد و جای خالی آن در سایر علوم به وضوح مشخص است.
نکته دیگر نیز به دید و فرهنگی بازمی‌گردد که در دهه‌های قبل برای دانش اندوزی به جامعه تزریق شده است و آن هم بحث وجود سهمیه‌های فراوان و نمره محوری برای سنجش علم و دانش است. به نظر من اگر یاد بگیریم برای نمره تحصیل نکنیم موفق‌تر خواهیم بود.
چه مهارت‌ها و توانایی‌های برای ورود به مراکز درمانی بیشتر مورد توجه کارفرمایان قرار می‌گیرد؟
اگر قصد این پرسش این است که پاسخ آن راهنمایی مناسبی برای افرادی باشد که دوست دارند در مراکز درمانی یا هر جایی که علاقمند هستند فعالیت کنند و بتوانند نظر کارفرمایان را جلب کنند باید عرض کنم که بگذارید ابتدا از خود فرد شروع کنم. مهمترین نکته در ابتدا مشخص کردن این است که فرد به خودشناسی رسیده باشد و افراد مشخصاً بدانند در زندگی به دنبال چه هستند و هدف شخصی مشخصی داشته باشند و برای رشد و ارتقا شخصی و اجتماعی برنامه‌ریزی داشته باشند. به اصطلاح رسالت زندگی خود را بدانند. اگر به صورت تخصصی منظورتان رشته‌های مهندسی پزشکی و واحدهای مهندسی پزشکی باشد توانایی‌ها و مهارت‌های زیادی با توجه به وظایف فراوان این رشته مورد انتظار است. انتظاراتی که از مدیریت واحد مهندسی پزشکی می‌رود اندکی متفاوت نسبت به کارشناسان و تکنسین‌های این واحدها است. با توجه به وظایف گسترده مدیر واحد مهندسی پزشکی، علاوه بر مهارت‌های تخصصی تحصیلی مورد انتظار، داشتن توانایی‌های زیر نیز مورد انتظار است:
توانایی انجام تفکر درست و تصمیم گیری صحیح در کمترین زمان، توانایی متقاعد کردن دیگران، توانایی محاسبه و تحلیل، گزارش گیری و گزارش نویسی، درک صحیح فرایند، سیستم و انجام کار در شرایطی که فرایندمحور نبوده و سلیقه‌های شخصی اعمال میشود و همچنین داشتن مهارت‌های حل مسئله و بحران، برقراری ارتباطات، مدیریت زمان، تصمیم گیری، برنامه ریزی، مدیریت هیجانات، مدیریت مذاکره، انگیزش، مهارت تخمین زدن و برآورد کردن.
برای کارشناسان واحد انتظار می‌رود مهارت‌هایی مانند توانایی انجام کار، مسئولیت پذیری و توانایی تلاش هوشمندانه (سخت کوش، متعهد، منظم و حرکت مستمر یعنی اشتیاق و نیز پشتکار) داشته باشند. داشتن توانایی، یادگیری مهارت را آسان‌تر می‌کند.
از آنجا که در دنیای تکنولوژیی و فناوری زندگی می‌کنیم طبیعتاً مهارت کار با سیستم‌های کامپیوتری و تسلط به زبان انگلیسی در حد متوسط برای رشته مهندسی پزشکی لازم و ضروری به نظر می‌رسند.
و در نهایت امید، از همان نقطه شروع تا نقطه پایان بسیار مهم است و اینکه یاد بگیریم به حرکت ادامه دهیم حتی وقتی همه چیز دشوار و سخت میشود.
نحوه تقسیم کار بین کارشناسان تجهیزات پزشکی مرکز چگونه است؟
برای پاسخ به این مورد در ابتدا باید وظایف این واحد را عنوان کرده و سپس نحوه تقسیم کار را بیان کنم. وظایف، با توجه به توانایی هر فرد تقسیم میشود.
1 – خرید تجهیزات و ملزومات و مصرفی‌ها و سفارش قطعات و دستگاه‌ها
تعریف فرآیند خرید
بررسی خرید
دریافت نمونه‌ها و دمو
نیازسنجی و نظارت بر درخواست‌ها
نظارت و پیگیری استفاده از تجهیز
دریافت تائیدیه‌ها
2 – نصب و راه اندازی تجهیزات پزشکی
نصب و راه اندازی توسط پرسنل مرکز
نصب و راه اندازی توسط نمایندگی‌ها
راه اندازی توسط کاربر با نظارت واحد مهندسی پزشکی
3 – تهیه وتنظیم شناسنامه تجهیزات پزشکی
اختصاص شماره اموال
شناسنامه کامل
برچسب شناسنامه
برچسب اموال
فایل الکترونیکی شناسنامه‌ها
طراحی فرم‌های شناسنامه‌ها
4 – نگهداشت تجهیزات پزشکی
فرایندهای PM
فرآیندهای IPM
کنترل کیفی
سرویس‌های دوره‌ای
تعمیر و انجام کالیبراسیون
بروزرسانی و ارتقا
بازدیدهای روزانه و دوره‌ای (راند)
بررسی زمان گارانتی و وارانتی دستگاه‌ها
5- اسقاط و امحاء
تعریف فرایند و چارت اسقاط
اقتصادسنجی تجهیز
انبارش تجهیزات اسقاط
امحاء تجهیزات اسقاط
6 -بروزرسانی اطلاعات ردیف1 (شناسنامه)، ردیف 2 (تعمیرات و نگهداشت)، ردیف3 (اقتصادسنجی و اسقاط)
7 – ارائه آموزش کاربری و فنی
تشخیص و درک نیازمندی آموزشی
بررسی خطاها و خرابکاری‌ها
نیازسنجی‌های دوره‌ای آموزشی
8 – کنترل و نظارت بر جابجایی تجهیزات و ورود و خروج
جابجایی تجهیزات بین بخش‌ها
ارسال تجهیزات به خارج مرکز برای انجام تعمیرات
ورود و خرید تجهیزات به انبارها
9- تعریف و آماده سازی لیست تجهیزات پشتیبان جایگزین و حیاتی
10- مطالعه و تحقیق و ارتباط مؤثر با تکنولوژی
11- شرکت در همایش‌ها، کنگره‌ها و سمینارها
12- آموزش دیدن و شرکت در کارگاه‌ها و وبینارها
13- اعتباربخشی و سنجی
اجرای قوانین و دستورالعمل‌های معاونت درمان
اجرای قوانین و دستورالعمل‌های سازمان غذا و دارو و اداره کل تجهیزات پزشکی
کنار آمدن با بازرسان غیر تخصصی و نا آشنا به رشته مهندسی پزشکی
14- ایجاد آرشیو و بانک اطلاعاتی از نامه‌ها، اسناد، کتاب‌ها و …
15- انبارش و نظارت بر آن
انبار تجهیزات و دستگاه‌ها
انبار ملزومات و مصرفی‌ها
انبار اسقاط
انبار کارگاه فنی
انبار بخش‌های درمانی و نوع انبارش
16- مدیریت بر فرآیندها، بحران‌ها، حوادث
گزارش دهی و گزارش گیری از کلیه فرایند و بخش‌ها و دستگاه‌ها
نظارت بر کلیه فرآیندهای بالا
اقتصادسنجی
نظارت بر اجرای کلیه فرآیندهای نگهداشت
اولویت سنجی
تعریف و طراحی فرم‌ها و دستور العمل ها، فرایندها و چارت‌ها
حضور در کمیته‌های بیمارستانی و برگزاری کمیته تخصصی تجهیزات
تعریف و تقسیم وظایف پرسنل واحد و درگیر در فرایندها
بررسی و تحقیق و نظارت بر عملکرد شرکت‌ها
همکاری با سایر واحدهای درمانی و اداری
امور دانشجویان و کاراموزان
جذب و نگهداشت و ارتقا نیروی متخصص
اما باید به این نکته توجه کرد که تمامی مسئولیت واحد، بر عهده مدیریت واحد مهندسی پزشکی است که با توجه به اختیارات خود، وظایف را به کارشناسان تفویض می‌کند:
همانطور که عنوان شد وظایف، با توجه به توانایی فرد به او داده میشود اما معمولاً کارها و وظایف را می‌توان در ۴ دسته قرار داد:
1- وظایف خرید و بررسی‌های خرید و آرشیو کردن و کارهای اداری (خرید و اداری)
2- نگهداشت و فرایندهای مربوطه و انجام تعمیرات و بازدیدها و راندها (عملیاتی)
3- وظایف مدیریتی واحد (مدیریتی)
4- آموزش و ارتقا و ارتباط با تکنولوژی (ارتقا واموزش)
از سامانه الکترونیکی برای امور شناسنامه‌ای، نگهداری و غیره استفاده میشود؟ سامانه شامل چه مواردی است؟
بله، استفاده میشود و باید بتوان تمامی وظایفی که در بالا ذکر شد را به آسانی پوشش داد و بتوان در کوتاه‌ترین زمان با آن کار کرد و منوها، موارد مورد نیاز، فرم‌ها و غیره را به راحتی تعریف کرد.
اینکه فقط برای یک مورد مانند شناسنامه و نگهداشت از سامانه استفاده کرد کافی نیست. باید بتوان کلیه کارها و فرآیندها را پوشش داد، در غیر این صورت با نرم افزار اکسل بسیار آسان‌تر می‌توان امور شناسنامه‌ای را انجام داد و گزارش گیری منعطف‌تری نیز دارد.
دیدگاه ها