هرچند عده‌ای از کارشناسان صنعت سلامت مخالف چند نرخی بودن ارز و اختصاص ارز دولتی به شرکت‌ها به‌ویژه واردکنندگان هستند، اما این سکه روی دیگری هم دارد. ادعای این دست از کارشناسان جای شکی باقی نمی‌‌گذارد که چند نرخی بودن نرخ ارز، موجبات ایجاد رانت و فساد در کشور را فراهم می‌کند. بااین‌حال نمی‌توان به‌طورکلی منکر کمک این سیاست به گردش چرخ صنعت شد؛ چراکه محدودیت‌های ارزی در کشور کار را برای شرکت‌ها دشوار کرده است. در گزارش پیش‌رو سعی کرده‌ایم در کنار پرداختن به سایر دغدغه‌های شرکت‌های تجهیزات پزشکی در فیلد قلب و عروق، گریزی نیز به این مسئله بزنیم.
علی فهادان، مدیر بخش قلب و عضو هیئت مدیره شرکت اندیشگران هیراد طب با اشاره به فعالیت این شرکت در زمینه سیستم‌های اکوکاردیوگرافی، تست ورزش، هولتر مانیتورینگ فشار و ریتم و محصولات ABI، گفت: «باتوجه‌به حاکم بودن محدودیت ارزی در کشور، بزرگ‌ترین مشکل در فیلد قلب و عروق همانند سایر فیلدها در زمینه ورود قطعات و دستگاه‌هاست.»
به‌گفته وی، باوجود تلاش‌های اداره کل تجهیزات پزشکی و برداشته شدن یکسری موانع، همچنان این محدودیت مشهود است؛ درحالی‌که در ایران به این دستگاه‌ها و محصولات نیاز بیشتری وجود دارد.
فهادان با تاکید بر اینکه بحث ایده‌آل هر مارکت، وجود رقابت آزاد و امکان فعالیت آزادانه همه محصولات است، افزود: «همچنین اجبارهای تحمیلی به مراکز خرید مسئله چالش‌زای دیگری است؛ به‌خاطر محدودیت‌های موجود، یکسری اجبارهایی همچون حمایت از تولید داخل و خرید محصول داخلی روی خریدها گذاشته شده است.»
مدیر بخش قلب و عضو هیئت مدیره شرکت اندیشگران هیراد طب در تکمیل توضیح خود اضافه کرد: «با تفاهم با یکسری کمپانی‌های خارجی، امکان مونتاژ محصول نیز وجود دارد، اما بر اساس قوانین فقط از تولید مستقل حمایت می‌شود درحالی که کلمه‌ای به نام تولید مستقل در دنیا نداریم.»
وی با تاکید بر اینکه در سایر کشورهای دنیا فقط یک نام وجود دارد و آن هم تولید است، توضیح داد: «نکته اساسی در دنیا، آن اجازه و قدرتی است که باعث می‌شود شرکت‌ها برند خود را روی محصول بزنند؛ حالا فرقی نمی‌کند محصولی باشد که ۷۰ درصد را خود شرکت تولید کرده و ۳۰ درصد را کمک گرفته باشد یا اینکه ۹۰ درصد را آکسورس کنید و فقط کارهای ۱۰ درصد محصول را خودت انجام بدهی.»
بنابر تاکید فهادان، در این کشورها مهم این است که شرکت‌ها محصولی را برند خود تولید کنند و امکان صادرات آن را با همان برند داشته باشند تا برای کشور ارز آوری شود.
مدیر بخش قلب و عضو هیئت مدیره شرکت اندیشگران هیراد طب تصریح کرد: «کلماتی همچون تولید مستقل و غیرمستقل که فقط در ایران تعریف شده است در کنار محدودیت‌های مراکز برای خرید تجهیزات، حق انتخاب مصرف‌کننده را از او میگیرد.»
وی با بیان اینکه در چنین ساختاری، محصولاتی که با این سیاست خریداری و وارد مراکز درمانی می‌شوند متاسفانه کارایی لازم را برای تشخیص و درمان بیماری ندارند، گفت: «بدین‌ترتیب درمان و تشخیص را گهگاهی فدای این سیاست می‌کنیم؛ درحالی‌که حوزه بسیار حساسی است؛ بنابراین باید اولویت با حق انتخاب مراکز درمانی باشد تا بتوانند با کیفیت‌ترین و مناسب‌ترین محصول را با قیمت مناسب تهیه کنند.»
فهادان درباره تغییر گروه کالایی و مشکلات تخصیص ارز نیز توضیح داد: «هرچند این مسائل جزو مشکلات صنف هستند، اما باید خود را جای سیاست‌گذار بگذاریم و ببینیم چه مشکلاتی دارد که چنین کاری می‌کند.»
وی با بیان اینکه محدودیت منابع ارزی دلیل این مسئله است، یادآور شد: «فکر می‌کنم این محدودیت‌ها به‌ناچار چنین سیاست‌هایی را می‌طلبد؛ مشکل دوم این است که سیاست‌گذار به‌جای مصرف‌کننده نیز سیاستگذاری و انتخاب کند.»
به‌گفته فهادان، اینکه مسئولان هم سیاستگذاری کلی کنند و هم از طرف مصرف‌کنندگان سیاست خرید را تعیین کنند، موجب برهم خوردن تعادل می‌شود.
مدیر بخش قلب و عضو هیئت مدیره شرکت اندیشگران هیراد طب با اظهار اینکه ایده‌آل‌ترین حالت این است که همه منابع آزاد باشد و همه‌چیز راحت وارد شود، تصریح کرد: «منتها این وضعیت در گروی این است که محدودیت ارزی نداشته باشیم؛ البته فکر می‌کنم وقتی خودمان را جای سیاست‌گذار قرار دهیم متوجه می‌شویم مقداری با محدودیت مواجه هستیم که زمینه‌ساز بروز چنین محدودیت‌هایی در یکسری موارد برای فعالان تجهیزات پزشکی می‌شود.»
آنگونه که وی تاکید کرد، مشکل اصلی اینجاست که مسئولان همزمان علاوه بر خریدار محصولات بودن، سیاستگذاری تعیین جنس را نیز برعهده دارند.
فهادان درعین‌حال اظهار امیدواری کرد: «شرایطی در زمینه محدودیت ورود کالا فراهم شود که بتوان حق انتخاب بیشتری داشت؛ حتی در کنار واردات، تولیدات با کیفیتی داشته باشیم.
وی به نقل از اساتید فن اقتصاد و بازرگانی، تصریح کرد: «برترین کیفیت‌های تولید زمانی اتفاق می‌افتد که بیشترین آزادی عمل در زمینه رقابت محصول وجود داشته باشد؛ چه‌بسا در تمام کشورهای موفق نیز این تجربه دیده شده است.»
فهادان تاکید کرد:«بنابراین امیدوارم این آزادی عمل کامل وجود داشته باشد و همه محصولات در دسترس باشند؛ در کنار آن در این رقابت نیز محصولات بسیار با کیفیت داخلی را داشته باشیم.»
مریم زرچی، رئيس هیئت مدیره شرکت رایمون درمان تکتا نیز با اشاره به فعالیت این مجموعه از سال 1395 در زمینه واردات تجهیزات پزشکی مرتبط با قلب و عروق و اورولوژی، گفت: «برای واردات مشکلاتی با کمپانی‌های اروپایی و آمریکایی داریم؛ زیرا بسیاری از آن‌ها تمایلی به کار با ایران ندارند.»
وی با اظهار اینکه یکسری از کمپانی‌هایی که درحال کار با آن‌ها بوده‌اند، وسط راه نظرشان عوض شده و دیگر تمایلی به کار با ایران ندارند، افزود: «همچنین یکسری دیگر از کمپانی‌ها نیز که قصد دریافت نمایندگی از آن‌ها را داشته‌ایم، به خاطر تحریم‌های ایران حاضر به همکاری نیستند.»
زرچی با بیا اینکه علاوه‌بر این چالش‌ها، با مشکلات خودتحریمی نیز روبه‌رو هستند، تصریح کرد: «اداره کل تجهیزات پزشکی به یکسری از محصولات اجازه ورود نمی‌دهد و لزوم داشتن FDA برای بسیاری از محصولات می‌گذارد یا پس از کارشناسی کردن یکسری از محصولات، می‌گویند نیازی به واردات آن‌ها نیست درحالی‌که نیاز آن در ایران وجود دارد.»
وی یک مشکل بسیار بزرگ دیگر را بحث تخصیص ارز بیان کرد و توضیح داد: «از وقتی که بحث سیاستگذاری ارزی و قوانین جدید رایج شده است، مشکل تخصیص ارز داریم؛ برخی از کالاها هشت ماه است که در نوبت تخصیص ارز هستند.»
رئيس هیئت مدیره شرکت رایمون درمان تکتا با یادآوری اینکه گروه کالایی تجهیزات پزشکی از ۲۲ به ۲۱ تغییر کرده است، اظهار داشت: «این تغییر گروهی برای این انجام شد تا شرکت‌ها بتوانند با قیمت کمتری ارز بگیرند البته اگر ارزی وجود داشته باشد؛ چراکه تاکنون ارز دولتی به ما تخصیص نیافته است.»
زرچی با اظهار اینکه هنوز هیچ ارزی برای یکسری از کالاها دریافت نکرده‌اند، گفت: «برای کالاهای روتین که هشت سال آن‌ها را وارد می‌کردیم، اکنون هشت ماه است که منتظر تخصیص ارز هستیم؛ از طرفی با ارز آزاد نیز اصلا اجازه واردات آن‌ها را نداریم و غیرقانونی است.»
وی با تاکید بر اینکه در چنین وضعیتی، گزینه دیگری ندارند، افزود: «یعنی اینگونه نیست که از بین چند گزینه متنوع، ارز دولتی را انتخاب کرده باشیم؛ بلکه باید فقط با یک ارز خاص محصولات را وارد کنیم که آن هم تخصیص نمی‌دهند.»
این درحالی است که به‌گفته زرچی، محصولاتی که منتظر تخصیص ارز هستند، نمونه تولید داخلی ندارند.
همچنین محمد صادق مکاریان مدیر فروش شرکت اوسینا با اشاره به فعالیت این کمپانی در زمینه تولید دستگاه‌های قلبی، گفت: «تست ورزش، هولتر فشار خون، دستگاه نوار قلب و سیستم بازتوانی قلبی و… از محصولات شرکت هستند؛ به‌تازگی نیز یکسری محصولات مصرفی به مجموعه اضافه شده است.»
وی با اظهار اینکه در طول ۱۵ سال فعالیت در زمینه تولید، سعی کرده‌اند کیفیت دستگاه‌ها را ارتقاء دهند و هم‌پای دنیا آن‌ها را به‌روز کنند، افزود: «در این راستا صادرات هم به کشورهای حوزه خلیج فارس عراق، سوریه، عمان و یکسری از کشورهای اروپایی مانند هلند داشته‌ایم.»
مکاریان نیز با اشاره به مشکلات فراوانی که تولیدکنندگان تجهیزات پزشکی با آن‌ها روبه‌رو هستند، تصریح کرد: «در تمامی این سال‌ها با مشکلات مختلفی دست‌وپنجه نرم کرده‌ایم؛ هرچند سال‌های اخیر حمایت‌ها مقداری بیشتر شده، اما واردات قانونی و قاچاق دستگاه‌های بی‌کیفیت به‌ویژه دستگاه‌های ساخت چین مشکلات بیشتری را ایجاد کرده است.»
مدیر فروش شرکت اوسینا با بیان اینکه محصولاتی که به‌ویژه از چین وارد می‌شوند با قیمت‌های بسیار کم به فروش می‌رسند، اظهار داشت: «اما نداشتن پشتوانه و خدمات پس از فروش از مهم‌ترین مشکلات این دست از محصولات به‌شمار می‌رود؛ از سوی دیگر کم بودن قیمت این محصولات رقابت را برای تولیدکنندگان ایرانی دشوار می‌کند.»
وی با تاکید بر اینکه مشکلی برای رقابت با محصولات اروپایی و آمریکایی ندارند، توضیح داد: «بسیاری از بیمارستان‌های بزرگ قلب ایران دستگاه‌های اوسینا را در کنار بهترین دستگاه‌های آمریکایی گذاشته‌اند و به‌عنوان دمو که با آن کار می‌کنند؛ البته ابتدا نسبت به آن گارد داشتند، اما اکنون کار می‌کنند و بسیار راضی هستند.»
مکاریان با بیان اینکه به‌دلیل ارائه به‌موقع، ارزان‌تر و بهتر خدمات پس از فروش، استقبال بیشتری از محصولات شرکت می‌شود، اظهار داشت: «این درحالی است که در بسیاری از مواقع دستگاه‌های آمریکایی به‌دلیل نبود قطعه و تا رسیدن قطعه جایگزین به ایران و انجام تعمیرات، ماه‌ها خوابیده‌اند؛ بنابراین از این منظر شرکت تولیدکننده‌ای همچون ما برتری دارد.»
وی درعین‌حال با اظهار اینکه تولیدکنندگان، فروشندگان خوبی نیستند، گفت: «سعی می‌کنیم دستگاه را با کیفیت تولید کنیم منتها باید ارگانی باشد که از نظر مارکتینگ تولیدکنندگان را حمایت کند تا بتوانند راحت‌تر محصولات خود را بفروشند.»
مکاریان با تاکید بر اینکه وجود چنین ارگانی می‌تواند به تولیدکنندگان کمک بسیاری کند، اذعان داشت: «بنابراین انتظار مالی زیاد مطرح نیست و بیشتر از نظر بازاریابی انتظار کمک داریم؛ به‌گونه‌ای که اگر این مسئله حل شود فکر نمی‌کنم مشکلی سر راه تولیدکنندگان باشد.»
وی در تکمیل توضیح خود با اظهار اینکه به مراکز بسیاری برای ارائه تجهیزات خود مراجعه کرده‌اند، اضافه کرد: «منتها با این پاسخ روبه‌رو شدیم که دستگاه خارجی با قیمت بسیار پایین‌تر از تولیدات شما به مجموعه درمانی پیشنهاد شده است؛ در واقع مراکز به خاطر قیمت کمتر، محصول خارجی را سفارش می‌دهند، اما تا زمانی که دستگاه کار نکند بازخوردی نمی‌توان از آن گرفت و متوجه مشکلات آن شد.»
به‌گفته مکاریان فقط به خاطر قیمت کمتر و عنوان خارجی بودن دستگاه، شرکت‌های تولیدکننده کنار گذاشته می‌شوند.
امیر چاوش، مدیر گروه الکتروفیزیولوژی قلب مجموعه فناوری پزشکی در دپارتمان مترونیک نیز با اشاره به سابقه طولانی این مجموعه در ارائه خدمات بهینه و تجهیزات درجه یک و کاملا به‌روز در بازار، گفت: «باتوجه‌به اینکه به‌تازگی نمایندگی بخش قلب و عروق را دریافت کرده، تمرکز خود را به‌طور خیلی خاص روی این زمینه گذاشته است؛ به‌ویژه اینکه از گذشته تاکنون بازار هدف مجموعه ما در زمینه آریتم‌‌های قلبی بوده است.»
وی درعین‌حال یکی از بزرگ‌ترین مشکلات واردکنندگان را تغییر گروه کالایی دانست و تصریح کرد: «تعلق نگرفتن ارز دولتی به یکسری از کالاها، چالشی کاملا تسری‌بخش در مجموعه‌هایی که کسب‌وکار واردات تجهیزات پزشکی را دارند، به‌شمار می‌رود؛ ما نیز با این مسئله دست‌وپنجه نرم می‌کنیم.»
چاوش در تکمیل توضیح خود اضافه کرد: « باتوجه‌به محدودیت‌های ارزی ممکن است گروه کالاهایی که مشمول ارزهای ترجیحی می‌شدند، مشمولیت‌ها و گروه ارز در تصمیم‌گیری‌های جدید وزارتخانه با دستورالعمل ناگهانی تغییر کنند.»
وی با تاکید بر اینکه چنین رویه‌ای، تمامی نقشه‌ها و برنامه‌ریزی‌های انجام شده برای ارائه آن گروه کالاها به بازار هدف را مورد اصابت قرار می‌دهد، اظهار داشت: «این وضعیت شرکت‌ها را کاملا مشوش می‌کند؛ ما نیز از این فرازو‌نشیب‌ها مستثنی و در امان نیستیم.»
مدیر گروه الکتروفیزیولوژی قلب مجموعه فناوری پزشکی در دپارتمان مترونیک با تاکید بر اینکه بزرگ‌ترین ضربه به بیماران به‌عنوان مصرف‌کنندگان نهایی وارد می‌شود، گفت: «اینجا اصلا دیگر مسئله انتفاع مجموعه‌ها مطرح نیست بلکه موضوع اصلی و نگرانی همه شرکت‌ها این است که مصرف‌کنندگان این وسایل و تجهیزات باید هزینه‌های تساعدی پرداخت کنند؛ درحالی‌که مراکز درمانی و بیماران یارای تقبل این هزینه‌ها را ندارند.»
چاوش با اظهار نگرانی از اینکه در چنین رویه‌ای مسائلی بسیار جدی پیش خواهد آمد، تصریح کرد: «اگر وسایلی که وجود آن‌ها ضروری است با قیمت مناسب و سرویس‌دهی درست تامین نشوند، واقعا خطرساز خواهد شد؛ زیرا وسایلی هستند که معمولا نمونه‌های مشابه حتی با کیفیت‌ها و قیمت‌های کمتر نیز ندارند.»
علی طهماسبی، مسئول بخش پروب شرکت توسعه صنعتی الکترونیک نیز با اشاره به فعالیت این مجموعه در عرضه تجهیزات پزشکی به‌روز و ارائه خدمات فنی با سابقه‌ای 35 ساله، گفت: «این شرکت چند دوره برگزیده برترین خدمات‌دهی پس از فروش شده است.»
وی با یادآوری اینکه پس از مدتی تلاش کردند تا ایرادات پیش آمده برای دستگاه‌ها را خودشان برطرف کنند، افزود: «در گذشته پروب‌های تصویربرداری را برای تعمیر به کشور مبدا ارسال می‌کردیم، اما هزینه بسیار بالا و زمان زیادی می‌برد تا دستگاه با پشت‌سر گذاشتن مشکلات مختلف همچون گمرک، به‌دست پزشک برسد؛ بنابراین تصمیم گرفتیم با مهندسی معکوس و تاجایی‌که امکان دارد، خودمان کار را انجام دهیم.»
طهماسبی با اظهار اینکه هرچند مسیر دشواری را پیمودند، اما اکنون جزو شرکت‌های انگشت‌شماری به‌شمار می‌روند که در ایران قادر به تعمیر پوروب‌ها هستند، تصریح کرد: «چون محصولی های‌تک است هیچ اطلاعاتی به ما نمی‌دادند، اما اکنون می‌توانیم ادعا کنیم که ۹۰ درصد آن را تعمیر می‌کنیم.»
وی با بیان اینکه با تعمیر پروب‌ها در ایران سالیانه چند میلیارد از خروج ارز جلوگیری می‌شود، اظهار داشت: «اکنون بسیار راحت می‌توان دستگاه را درست کرد و حتی قادریم در صورت نیاز، ایراد دستگاه را در اتاق عمل رفع کنیم.»
مسئول بخش پروب شرکت توسعه صنعتی الکترونیک بااین‌حال به مشکلات در تامین لوازم و قطعات مصرفی اشاره کرد و گفت: «برای تامین قطعات با دشواری‌های فراوانی روبه‌رو هستیم به‌گونه‌ای که به‌سختی می‌توان قطعه مورد نیاز را تامین کرد؛ یکسری اجزای بسیار ریز وجود دارند که در ایران هم سازنده‌ها قادر به ساخت آن‌ها نیستند و تنها راه واردات است.»
به‌گفته وی، مهم‌ترین و اصلی‌ترین موانع واردات این قطعات نیز دولت و قوانین دست‌وپاگیر است.
دیدگاه ها