یکی از قطعاتی که در مراکز درمانی به کرّات دچار مشکل و خرابی می‌شود باتری‌های تجهیزات پزشکی موجود در بیمارستان‌ها و مراکز درمانی است که هزینه بسیار زیادی را به این مراکز تحمیل می‌کند و البته نقش مهمی نیز در کارکرد صحیح بسیاری از تجهیزات حیاتی دارد به نحوی که این مساله در مراکز درمانی به چالش تبدیل شده است.
اکثر تجهیزات پزشکی موجود در بیمارستان‌ها و مراکز درمانی دارای باتری هستند که در صورت خرابی باتری آن‌ها، امکان استفاده از این دستگاه‌ها وجود نخواهد داشت و در واقع این دستگاه‌ها تا زمان تعویض باتری معیوب با باتری سالم، از چرخه استفاده خارج می‌شود.
برخی از دستگاه‌ها نیز به نحوی طراحی شده‌اند که در صورت خرابی باتری به طور کلی فعال نخواهند شد که ونتیلاتورها و الکتروشوک ها از جمله این تجهیزات هستند.
یکی دیگر از تجهیزاتی که عملکرد آن‌ها ارتباط مستقیمی با عملکرد صحیح باتری‌ها دارد، منابع تغذیه بدون وقفه یا UPS ها هستند که در صورت خرابی باتری، به طور کلی کارایی خود را از دست خواهند داد. استفاده از باتری‌ها، تنها مختص به تجهیزات پزشکی و دستگاه‌های کوچک نیست و حتی در تجهیزات بسیار بزرگ و سرمایه‌ای نیز، باتری‌ها نقش بسیار موثری دارند که CT SCAN و MRI از این قبیل تجهیزات هستند.
در واقع باتری‌ها متشکل از یک یا چند سلول الکتروشیمیایی هستند که برای ذخیره سازی و تأمین انرژی الکتریکی بسیاری از تجهیزات مورد استفاده قرار می‌گیرند.
به طور کلی باتری‌ها برای ۴ منظور مورد استفاده قرار می‌گیرند.
1- ذخیره ولتاژ الکتریکی و استفاده در زمان قطع جریان برق شهری (UPS)
2- پرتابل یا قابل حمل شدن تجهیزات
3- استفاده به عنوان منابع فاقد نویز (در بسیاری از دستگاه‌ها، برق شهر عامل ایجاد نویز در دستگاه‌ها است مانند دستگاه ECG ، EMG و ….)
4- استفاده از باتری‌ها جهت حفظ ذخیره اطلاعات
از نظر شارژ، باتری‌ها به دو دسته تقسیم می‌شوند:
1- قابل شارژ
2- غیر قابل شارژ
باتری‌های غیر قابل شارژ و قابل شارژ
این نوع باتری‌ها به صورت یک بار مصرف ساخته شده‌اند و غیر قابل شارژ هستند به نحوی که پس از اتمام مقدار شارژ ذخیره شده در باتری، امکان استفاده مجدد از آن‌ها وجود نخواهد داشت و به صورت زباله‌های شیمیایی درخواهند آمد. در گذشته، این نوع باتری‌ها بسیار پرکاربرد بودند اما امروزه جای خود را به باتری‌های قابل شارژ داده‌اند به نحوی که امروزه باتری‌های غیر قابل شارژ سهم کوچکی از این صنعت را دارند.
امروزه از باتری‌های غیر قابل شارژ در ساعت‌ها، کنترل‌های از راه دور، چراغ قوه‌ها، لارنگوسکوپ، اتوسکوپ، آفتالموسکوپ، فشارسنج‌ها و حتی در برخی از AED (نوعی الکتروشوک اتوماتیک) استفاده می‌شود.
نقطه مقابل باتری‌های غیر قابل شارژ، باتری‌های قابل شارژ هستند که امروزه سهم بسیار زیادی از باتری‌ها را به خود اختصاص داده‌اند.
با توجه به اهمیت وجود باتری‌ها در تجهیزات و وسایل مختلف به خصوص در تجهیزات پزشکی، آگاهی و شناخت مسئولین و کارشناسان مهندسی پزشکی در خصوص باتری‌ها و ویژگی‌های آن‌ها می‌تواند یکی از موارد مهم در ارتقاء عملکرد این واحدها باشد زیرا استفاده صحیح از باتری‌ها و نگهداشت آن‌ها می‌تواند موجب کاهش هزینه‌های اقتصادی مراکز درمانی و بهره‌وری بالای تجهیزات شود.
در ذیل به توضیح اصطلاحات پرکاربرد در باتری‌های قابل شارژ می‌پردازیم:
1- نحوه شارژ باتری:
این اصطلاح به معنی چگونگی شارژ باتری است و مشخص کننده شرایط و ضوابط شارژ این نوع از باتری است.
2- دشارژ باتری:
این اصطلاح به معنی چگونگی دشارژ باتری است و مشخص‌کننده شرایط و ضوابط دشارژ باتری‌ها است به نحوی که مشخص می‌کند یک باتری می‌تواند دشارژ یا تخلیه سریع، آهسته یا متوسطی داشته باشد که هر نوع از این مدل نحوه دشارژها متناسب با نوعی از دستگاه‌ها است. به عنوان مثال باتری موجود در خودرو باید دارای دشارژ سریع باشد تا استارت یا شروع اولیه خوبی داشته باشد.
3- انبارش:
این اصطلاح به این معناست که یک باتری را با چه میزان شارژ و برای چه مدت زمانی می‌توان در محلی خاص و مناسب نگهداری کرد به نحوی که به باتری آسیبی وارد نشود.
4- اثر حافظه:
این اصطلاح به معنی فعال سازی قسمتی یا تمام باتری است و معمولاً ارتباط مستقیمی با شارژ اولیه باتری‌ها داشته و اثر خود را در دراز مدت نشان می‌دهد.
5- شوک دادن:
به معنی شوک دادن به باتری جهت فعال سازی قسمت‌های از کار افتاده باتری است و در واقع یک روش احیای باتری محسوب می‌شود.
6- اثرات زیست محیطی:
این مورد به تاثیرات باتری‌ها بر محیط زیست مربوط است که ارتباط مستقیمی با امکان بازیافت یا عدم امکان بازیافت یک باتری دارد.
7- سل (سلول):
به کوچکترین عضو هر باتری که خصوصیات آن باتری را دارد (دارای قطب مثبت و منفی است) سل گفته می‌شود.
8- باتری (پیل):
به مجموعه‌ای متشکل از یک سل یا چند سل باتری گفته می‌شود.
9- پگ:
اگر چند باتری به صورت سری یا موازی و یا سری موازی به هم متصل شده به مجموعه حاصل از آن‌ها پگ گفته می‌شود.
10- سری کردن باتری‌ها
جهت افزایش ولتاژ در باتری‌ها از روش سری کردن یا پشت سر هم قرار دادن باتری‌ها استفاده می‌شود.
(بهتر است باتری‌های سری شده دارای ولتاژ و آمپراژ یکسان باشند و حتماً از یک نوع باتری باشند.)
11- موازی کردن باتری‌ها:
جهت افزایش جریان در باتری‌ها از روش موازی کردن باتری استفاده می‌شود.
12- سری-موازی کردن:
جهت افزایش ولتاژ و جریان در باتری‌ها از روش سری موازی کردن باتری‌ها استفاده می‌شود.
تعداد دفعات شارژ
به تعداد دفعات شارژ و دشارژ یک باتری گفته می‌شود که این مقدار در باتری‌های مختلف متفاوت است و تابع شرایط شارژ، دشارژ و نگهداری است.
دیدگاه ها