قطعي‌های پياپي برق در چند وقت اخير مشکلات فراواني را براي بسياري از مراکز درماني به وجود آورده است. براي کنکاش بيشتر در مورد خسارات و صدماتي که اين خاموشي‌ها در مراکز درماني برجا مي‌گذارند و تمهيداتي که براي مقابله با آسيب‌هاي احتمالي بايد انديشيد با 3 تن از فعالان حوزه درمان گفت‌وگو کرده‌ايم که در ادامه مي‌خوانيد.
قطعي‌هاي پياپي برق در چند وقت اخير مشکلات فراواني را براي بسياري از مراکز درماني به وجود آورده است. براي کنکاش بيشتر در مورد خسارات و صدماتي که اين خاموشي‌ها در مراکز درماني برجا مي‌گذارند و تمهيداتی که براي مقابله با آسيب‌هاي احتمالي بايد انديشيد با 3 تن از فعالان حوزه درمان گفت‌وگو کرده‌ايم که در ادامه مي‌خوانيد.
مهندس سنگابی مسئول تأسيسات بيمارستان آراد تهران
آقاي سنگابی در پاسخ به اين پرسش که در حال حاضر چه مشکلاتی واحد مهندسی پزشکی بيمارستان و به طور کلي تجهيزات پزشکي را تهديد مي کند، گفت: با توجه به قطع و وصل مکرر برق به ويژه در بيمارستان‌ها و مراکز درماني، کليه وسايل برقي اعم از دستگاه‌های پزشکی و غير پزشکي و سيستم‌های تهويه دچار آسيب مي‌شوند. ممکن است در کوتاه مدت علائمي را بروز ندهند ولي بي‌شک در دراز مدت و با تکرار بيشتر قطعي‌های برق، دستگاهها صدمات جدي مي‌بينند که حداقل آسيب هم کاهش طول عمر دستگاهها است. از طرفی در دستگاهها و تجهيزات پزشکی که حساسيت بيشتری نسبت به ساير دستگاهها دارند اين مسئله با وضوح بيشتري نمايان است.
وي در خصوص آسيب پذيرترين بخش‌ها و تجهيزات در چنين شرايطي، افزود: به نظر بنده بيشترين آسيب‌ها متوجه دستگاه‌هاي سي تي اسکن، ام آر آي، اکسيژن ساز و کليه دستگاه‌هاي اتاق عمل است که قيمت بالايي دارند و تعميرات آن‌ها براي مراکز درماني و بيمارستان‌ها هزينه‌هاي سرسام آوري دارد.
همچنين مسئول تأسيسات بيمارستان آراد راهکارهايي را به منظور به حداقل رساندن آسيب‌هاي احتمالي دستگاهها براي واحدهاي مهندسي ارائه داد. به گفته مهندس سنگابي در بهترين حالت استفاده از دستگاه UPS و ژنراتور برق به طور هم زمان است. UPS ها مي‌توانند به صورت مجزا يعني مختص به يک دستگاه، يک بخش يا به صورت کلي براي کليه قسمت‌هاي يک مرکز درماني در نظر گرفته شوند. زماني که برق قطع مي‌شود، تا زمان روشن شدن ژنراتور و توليد برق مجدد از 10 تا 40 ثانيه بسته به نوع دستگاه ژنراتور، زمان نياز داريم.UPS ها وظيفه دارند در اين مدت برق دستگاهها يا قسمت‌هايي را که برايشان UPS در نظر گرفته شده و به آن ها متصل شده‌اند را تامين کنند تا ژنراتور در مدار قرار گرفته و برق توليد شود.
به پيشنهاد مهندس سنگابی، تهيه و استفاده هم زمان از هر دو دستگاه UPS و ژنراتور برق در کليه قسمت‌های مراکز درماني يا بيمارستان‌ها، عليرغم هزينه خريد بالاي آن، باعث کاهش آسيب‌هاي وارده مي‌شود؛ اين تجهيزات علي الخصوص براي بخش‌هاي ويژه، اتاق عمل‌ها، دستگاه‌هايي مانند سي تي اسکن، ام آر آي، چيلرها و به طور کلي قسمت‌هايي که دستگاه‌هاي گران قيمت در آن بخش‌ها فعال هستند بايد در نظر گرفته شود تا بتوان صدمات احتمالي را به حداقل رساند.
دکتر پاشايی، دندانپزشک
آقاي دکتر پاشايی، دندانپزشک، معتقد است در عصر جديد، اکثر دستگاه‌هاي دندانپزشکي مجهز به آداپتور و کنترل کننده‌هاي نوسان برق هستند و به اين دليل براساس تجربه شخصي که ايشان داشته‌اند مشکلات جبران ناپذيري براي وسايل تخصصي دندانپزشکي پيش نمي‌آيد. به گفته دکتر پاشايي اگر دندانپزشک از وسايل بسيار قديمي استفاده مي‌کند در اين صورت نوسانات برق مشکل سازتر از قطعي برق خواهد بود. «متأسفانه در ساختماني که مشغول به کار هستم به دليل قدمت بنا سيستم برق اضطراري کلي وجود ندارد، راهکاري که براي حل اين مشکل به کمک همکاران ارائه داده‌ايم به اين شکل بوده که دستگاه‌هاي موتور برق را در قسمت پشت بام ساختمان نصب کنيم وسرمسير را اتومات قرار دهيم تا اگر قطعي برق رخ داد، اتومات، موتور برق را پس از يک دقيقه فعال کند و براي ادامه کار، برق جريان پيدا کند.اما درحال حاضر پيش از نصب جريان برق اضطراري جراحي‌ها را به علت کار با بافت نرم و بافت سخت که باعث خونريزي شديد مي‌شود و براي بيمار ممکن است خطرساز شود محدود کرده‌ايم و انجام نمي‌دهيم.»
وي ادامه داد: «قطعي جريان برق باعث توقف جراحي مي‌شود و براي جلوگيري از خونريزي بيمار، خون توسط ساکشن تخليه مي‌شود واگر خونريزي شديد بود محل جراحي بخيه مي‌شود. در اين مواقع اکثر بيماران با مشاهده و درک شرايط با ما همکاري مي‌کنند اما اين مسئله دليل بر تجهيز نکردن مرکز درماني به برق اضطراري نيست».
همچنين آقاي دکتر پاشايي در ادامه براي ارتقا کيفيت بهداشت و درمان جامعه، راهکارهايي پيشنهاد داد: «در کشورهاي مدرن مراکزي که پذيرش بيمار دارند و اتاق‌هاي جراحي در آن‌ها وجود دارد از جمله بخش‌هاي آي سي يو، سي سي يو و بخش‌هاي کنترل بيمار شامل بيمارستان‌ها و درمانگاه‌هاي تخصصي به سيستم برق اضطراري مجهز هستند. متاسفانه در کشور ما اين تجهيزات مختص به کلينيک و بيمارستان‌هاي خصوصي است. براي حل اين مشکل وزارت بهداشت و نظام پزشکي بايد نظارت مستقيمي بر ارائه پروانه مطب در خصوص پزشکاني که تصميم به انجام جراحي‌هاي سرپايي دارند داشته باشد و مديريت آن ساختمان (ملک شخصي يا ملک استيجاري) ملزم به نصب سيستم‌هاي برق اضطراري باشد و فقط پس از نصب اين سيستم‌ها، مجوز کار داده شود. نمونه‌اي از اين نظارت‌ها حدود يک سال پيش انجام مي‌شد زماني که نظام پزشکي و دانشکده علوم پزشکي براي کنترل بيماري کرونا دستور دادند که تهويه اتاق پزشک بايد استانداردهاي لازم را داشته باشد و پزشکاني که از اين امر پيروي نکردند ممنوع الکار شدند.
به گفته دکتر پاشايي مشکل ديگري که وجود دارد اين است که در کشور عرضه و تقاضا به صورت اصولي انجام نمي‌شود به همين دليل نوسانات برقي که به تازگي و در چند روز اخير رخ داده باعث شده قيمت موتور برقي که هفته گذشته بيست ميليون تومان بوده به شدت افزايش پيدا کرده و به چهل ميليون تومان برسد که هزينه زيادي براي پزشک است. اين بي نظمي‌ها باعث متزلزل شدن بيماران و پزشکان مي‌شود اما مشکل ريشه‌اي و پايه‌اي است و پيگيري و نظارت‌ها توسط دانشکده علوم پزشکي و نظام پزشکي صورت نمي‌گيرد.
مهندس مهنوش احمدی، مسئول واحد مهندسی پزشکی بيمارستان
در گفت‌و‌گوي زنده اينستاگرامي «ماهنامه پزشکي و تجهيزات آزمايشگاهي» در تاريخ 31 تيرماه 1400، با موضوع قطعي برق و تأثيرات منفي آن بر روي تجهيزات پزشکي از خانم مهندس مهنوش احمدي، کارشناس مهندسي پزشکي و مسئول واحد مهندسي پزشکي بيمارستان، دعوت به عمل آمد تا نظرات خود را در خصوص مشکلاتي که قطعي برق براي مراکز درماني پديد آورده عنوان کنند. در ادامه گزارش، متن اين گفت‌وگو را مي‌خوانيد.
من در حال همکاري براي تجهيز مرکزي درماني هستم. اين بيمارستان به صورت کامل راه اندازي نشده است اما براساس صحبت‌هايي که با همکاران واحدهاي ديگر داشتيم معضل برق اخيرا براي واحدهاي مهندسي پزشکي مشکل ساز بوده است. اميدواريم که بتوانيم با در نظر گرفتن تمهيداتي، اين شرايط را آسانتر پشت سر بگذاريم.
خبرهايي که در خصوص فوت بيماران در بيمارستان‌ها به دليل خاموشي دستگاهها و تجهيزات مي‌شنويم بسيار ناراحت کننده هستند. انتظار مي‌رود بيمارستان‌ها نظارت کافي داشته باشند و به هيچ وجه شاهد وقوع چنين اتفاق‌هاي ناگواري نباشيم.
حقيقت امر شما هر مرکز درماني را که در نظر بگيريد از کلينيک‌ها و درمانگاه‌ها تا بيمارستان‌ها، همگي داراي تجهيزات پزشکي هستند که به شدت حساس يا به بياني سرمايه‌هاي آن مرکز هستند.
از طرفی ما براي هر مرکز درماني دست کم به برقي سالم نياز داريم؛ منظور از برق سالم برقي است که به اصطلاح Clean ، Stable و Continues باشد. اين برق در ساعاتي از شبانه روز که مصرف بالا مي‌رود ممکن است ويژگي Stable بودن را از دست بدهد. پس اين وظيفه خود مرکز درماني است که برخي الزامات را در نظر بگيرد از جمله UPS ،Stabilizer، برق اضطراري و ژنراتور .
به نظر من اگر اين موارد در مرکزي وجود نداشته باشد نمي‌توان آن را مرکز درماني ناميد. وجود اين تجهيزات در هر بيمارستان و مرکزي که در آن عمل جراحي انجام شود بسيار ضروري است و نبود آن باعث بروز فاجعه مي‌شود که اين روزها شاهد آن هستيم. آنچه بيرون از بيمارستان است از دست ما خارج است اما در خصوص آنچه در بيمارستان و در کنترل ماست با توجه به شرايط نامناسب اين روزها نبايد کوتاهي کرد. بنابراين اگر بيمارستاني ژنراتور يا UPS ندارد کوتاهي خود بيمارستان است که به اين قبيل مسائل توجه نکرده است. حتي گاهي شاهد اين هستيم که برخي بيمارستان‌ها واحد مهندسي پزشکي ندارند و در مقابل استخدام نيروي مهندسي پزشکي نيز مقاومت مي‌کنند که در پي آن مشکلاتي اين چنيني پيش مي‌آيد.
من عموما به دنبال معرفي يک فرد به عنوان مقصر نيستم. زماني که اتفاقي رخ مي‌دهد اين مجموعه‌اي از ما هستيم که مقصريم و نمي‌توان آن را به بخش خاصي محدود کرد. در چنين اتفاقاتي از بازرس‌هاي سنجه‌هاي اعتبارسنجي، مديران بيمارستان و من که کارشناس اين حوزه هستم همگي شايد به نوعي مقصر باشيم.
واقعيت ماجرا اين است که اکثر نيروهاي مهندسي پزشکي به وظايف خود تا حد خيلي خوبي اشراف دارند اما مشکلي که وجود دارد اين است که گاهي اوقات بودجه لازم در اختيار قرار نمي‌گيرد؛ براي مثال من به عنوان مهندس پزشک مي‌دانم که بايد UPS وجود داشته باشد و چندين بار هم نامه نگاري‌هاي مربوطه را با مدير مرکز انجام داده‌ام اما در صورت عدم توجه مديران، ديگر واحد مهندسي پزشکي مقصر اين امر نيست و اين کوتاهي به مديريت مجموعه مرتبط است.
مهندس احمدي چندين راهکار براي مقابله با تکرار حوادث اين چنيني و همچنين توصيه‌هايي براي مسئولين فني مراکز درماني ارائه کرد:
همانطور که پيشتر اشاره کردم يک سري الزامات (ژنراتورها، استابيلايزرها و UPS ها) وجود دارند که اگر بخواهيم آن ها را دسته‌بندي کنيم به اين شرح هستند:
ژنراتورها زير نظر تأسيسات بيمارستان‌ها هستند و کنترل آن‌ها بر عهده مسئولين تأسيسات است و شما به عنوان مهندس پزشک بهتر است که گزارش و چک ليستي را از آن‌ها بخواهيد.
نظارت بر Stabilizer ها و UPS ها در حيطه وظايف مهندسين پزشکي است و بايد از وجود آن‌ها در بخش‌هاي ويژه مانندICU ، اتاق عمل و اورژانس اطمينان خاطر حاصل کند.
مبحث بعدي باطري دستگاه‌هاست که دائما بايد چک شود که سالم باشند و اگر برق قطع شد و ژنراتورها درست عمل نکردند بتوان از باطري دستگاهها استفاده کرد.
پيشنهاد من براي همکاران حاضر در بيمارستان، پيش بيني Ambu Bag و چراغ قوه بالاي تخت‌هاي موجود در ICU است تا در شرايط بحراني بتوان به کمک اين اقلام جان بيمار را نجات داد. البته انتظار مي‌رود در هيچ بيمارستاني با وجود الزامات ذکر شده هيچگاه به اين وسايل نيازي نباشد اما به هر حال براي پيشگيري از بروز حوادث بهتر است اين اقلام در دسترس باشند.
دیدگاه ها