هوشمندسازی نظام سلامت به‌ویژه بیمارستان‌ها به‌عنوان زیرمجموعه کلیدی این نظام، ضرورتی اساسی به‌شمار می‌رود. به بیانی دیگر هوشمندسازی نظام سلامت نیازمند ایجاد بیمارستان‌های هوشمند است. در بیمارستان هوشمند فرایندهای بالینی، سیستمهای مدیریتی و زیرساخت، بازطراحی یا بهینه‌سازی می‌شوند که در این میان فناوری‌های دیجیتال نقش اساسی در مدیریت هوشمند این مراکز دارند. در واقع امکانات و سیستمهای بسیار متنوعی برای هوشمندسازی بیمارستان‌ها وجود دارد که پیاده‌سازی آن‌ها به طراح و خواسته کارفرما وابسته است. سامانه‌های هوشمند مدیریت تاسیسات بیمارستان همچون کنترل و تنظیم روشنایی، کاهش مصرف انرژی، سیستمهای دوربین مداربسته، کنترل تردد، حفاظت پیرامونی، اعلام و اطفاء حریق، پیجینگ مرکزی یا محلی، کمک ناوبری فرود هلیکوپتر، داروخانه رباتیک هوشمند و مدیریت پارکینگ بیمارستان یکی از گزینه‌های هوشمندسازی به‌شمار می‌رود. همچنین سامانه‌های هوشمند اطلاع‌رسانی بیمارستان شامل اطلاعات بیمار، کنترل حضور پزشکان، پرستاران و مراجعان، مراحل درمانی، زمان‌بندی‌ها و… همچنین سامانه‌های تشخیص بیماری، بررسی و معالجه بیماران در بیمارستان و سیستمهای مکانیزه اطلاعات و اسناد، بایگانی و تبادل تصاویر و… نیز دیگر ارکان برای هوشمندسازی بیمارستان‌ها هستند.
در گزارش پیش‌رو تلاش کرده‌ایم بیشتر درباره فضای هوشمند بیمارستان‌ها در ایران و وضعیتی که بیمارستان‌های هوشمند کشور دارند با تعدادی از فعالان این حوزه گفت‌وگو کنیم. هرچند هنوز مسیری طولانی برای رسیدن به استانداردهای جهانی و داشتن بیمارستان‌های هوشمند در پیش داریم.
قابلیت اتصال تجهیزات پزشکی به سیستم BMS بیمارستان
در این زمینه، محمد علی افروزی، قائم مقام مدیرعامل شرکت والا درمان امیرکبیر با اشاره به اینکه سال‌های 98-97 بحث BMS (Building Management System) در ایران به‌مرور شکل جدی به خود گرفت، گفت: «بدین‌ترتیب در طراحی بیمارستان‌های نوساز به آهستگی به‌سمت هوشمندسازی گام برداشته شد.»
وی با بیان اینکه شرکت والا درمان امیرکبیر نیز در حوزه سیستمهای سانترال بیمارستانی، دستگاه‌ها را به‌گونه‌ای طراحی کرد که به سیستم BMS بیمارستان ارتباط داده شوند، افزود: «اکنون تمام دستگاه‌های اکسیژن‌ساز، هوای فشرده و وکیوم ساخت شرکت قابلیت اتصال به سیستم BMS بیمارستانی را دارند.»
افروزی با اظهار اینکه بااین‌حال جای خالی «منیفولدهای هوشمند» در سبد کالایی شرکت احساس می‌شد، تصریح کرد: «از سال 98-97 تولید منیفولدهای هوشمند را شروع کردیم تا به بخش تجهیزات پزشکی بیمارستان و مدیریت بیمارستان برای کنترل منابع تامین اکسیژن کمک کند؛ این امکان وجود دارد که به حالتWeb Base و از راه دور و همچنین مانیتورینگ کنترل داشته باشند.»
وی با اشاره به اینکه به‌تازگی دو شرکت دیگر هم در این زمینه فعالیت خود را شروع کرده‌اند، اظهار داشت: «منتها از آنجا‌که در دوران کرونا بار زیادی بر روی دوش شرکت‌های تولیدکننده اکسیژن همچون والا درمان امیرکبیر بود، مقداری اجرای پروژه منیفولدهای هوشمند به تعویق افتاد؛ بااین‌حال در تلاش هستیم در اسرع وقت این محصول را تولید کنیم.»
عملیاتی شدن پروژه منیفولدهای هوشمند مصرف اکسیژن بیمارستان را بهینه‌تر میکند
قائم مقام مدیرعامل شرکت والا درمان امیرکبیر با اظهار اینکه عملیاتی شدن این پروژه به بهینه‌تر شدن مصرف اکسیژن بیمارستان‌ها بسیار کمک میکند، توضیح داد: «باتوجه‌به وجود منابع مختلفی همچون کپسول، سیستمهای تانک مایع کرایوژنیک و سیستم PSA برای تامین اکسیژن در بیمارستان‌ها، بهره‌مندی از منیفولدهای هوشمند منجر به صرفه‌جویی در اکسيژن می‌شود.»
افروزی با تاکید بر اینکه ضرورت ایجاد میکند که در هر صورت بیمارستان‌ها هوشمند شوند، گفت: «به‌ویژه اینکه بیمارستان‌ها به‌سمت تبدیل به Mega Hospital پیش می‌روند؛ به‌گونه‌ای که اکنون بیمارستان‌های جدید، تخت‌ها و طبقات بسیار زیادی دارند که درنتیجه مدیریت منابع به یکی از مهم‌ترین چالش‌های بیمارستان و واحد تجهیزات پزشکی تبدیل شده است.»
وی به رعایت استانداردهای جهانی در پروژه‌های ساخت بیمارستان‌های جدید اشاره کرد و افزود: «در بیشتر این بیمارستان‌ها سیستم BMS را پیاده می‌کنند منتها هنوز در ایران به این درک نرسیده‌ایم که چه استفادههایی می‌توان از این سیستم کرد.»
شناخت درستی درباره کاربرد سیستم BMS در ایران وجود ندارد
افروزی، نداشتن شناخت درست درباره کاربرد سیستم BMS را یک چالش در کشور ارزیابی کرد و اظهار داشت: «فقط با این استدلال که چنین سیستمی در سایر کشورها در حال انجام است تصور می‌کنیم که امکان خوبی خواهد بود و به‌سمت اجرای آن می‌رویم.»
به‌باور قائم مقام مدیرعامل شرکت والا درمان امیرکبیر، ازآنجاکه هنوز بیمارستان‌ها به‌صورت سیستمی یکپارچه به‌طور کامل این کار را انجام نداده‌اند، آگاهی کاملی از استفادههایی که می‌شود از این سیستم کرد، وجود ندارد.
وی اینکه هر شرکت تولیدکننده‌ای در ایران اقدام به طراحی نرم‌افزار برای خود میکند را یکی دیگر از چالش‌های موجود دانست و توضیح داد: «در چنین شرایطی، مسئول تجهیزات پزشکی یک بیمارستان تازه تاسیس با تعداد زیادی نرم‌افزار متفاوت روبه‌رو می‌شود و از یک‌جایی به بعد شاید قضیه مقداری کم ارزش خواهد شد.»
افروزی تاکید کرد: «اگر شرکت‌ها روی یک سیستم BMS کامل که تمام تجهیزات یا حداقل تجهیزات اصلی را داخل یک نرم‌افزار داشته باشد متمرکز شوند، برای مدیریت بیمارستان و واحد تجهیزات پزشکی بسیار کاربردی و جذاب‌تر خواهد بود.»
بسیاری از مباحث هوشمندسازی در بیمارستان‌های تازه تاسیس رعایت می‌شود
مسعود بهروزفر، مدیر فروش شرکت صاایران نیز با اظهار اینکه هر مرکزی که نیاز به تجهیزات بیمارستانی و همچنین بحث هوشمندسازی اتاق عمل داشته باشد، جزو مشتریان این شرکت هستند، تاکید کرد: «اکنون مباحث هوشمندسازی در کل دنیا بسیار سریع درحال پیشرفت است؛ به‌گونه‌ای که تمام کارها از آزمایش خون گرفته تا سیستم ORMS اتاق عمل و… به‌واسطه هوشمندسازی انجام می‌شوند.»
وی درباره کاربرد ORMS در بیمارستان‌ها، توضیح داد: «ORMS سیستمی است که در آن کارهای اتاق عمل کامل، یکپارچه و یکجا چیده و بر اساس آن چیدمان می‌توان اتاق عمل از جمله نور، تصویر، صدا و حتی چراغ‌های سیالیتیک یا تصاویر ارسالی را هدایت کرد.»
بهروزفر در ارزیابی خود از وضعیت بیمارستان‌های ایران در زمینه هوشمندسازی، اظهار داشت: «خوشبختانه در بیمارستان‌های جدید به‌واسطه تازه تاسیس بودن، بسیاری از مباحث هوشمندسازی رعایت می‌شود؛ از سوی دیگر بیمارستان‌های قدیمی با عمر بیش از ۵۰ سال نیز از نظر ساختاری درحال تغییر به‌سمت هوشمندسازی هستند.»
مدیر فروش شرکت صاایران بر این باور است که با حرکت بیمارستان‌ها به‌سمت هوشمندسازی، امید می‌رود که بتوان سریع‌تر به مراحل و سطوح بالا در مبحث هوشمندسازی رسید.
اکسس کنترل، روشی برای ساماندهی تردد و مدیریت دسترسی پرسنل و مراجعان بیمارستان
شرکت تک لاد، مجموعه‌ای با چهل سال سابقه در زمینه سیستمهای جریان ضعیف است که با واردات سیستمهای اعلام و اطفای حریق هوشمند فعالیت خود را شروع و در ادامه نیز سیستمهای کنترل را به آن اضافه کرد.
نصیر ملکی، کارشناس فروش شرکت تک لاد با بیان اینکه سیستمهای کنترل کاملا سناریو محور هستند، گفت: «نمایندگی برندهای جنت انگلستان و آرگوس ایتالیا را در سیستمهای کنترل اعلام و اطفاء حریق داریم؛ این سیستم‌ها مجهز به امکاناتی همچون اعلام‌های آدرس‌پذیر و متعارف، انواع و اقسام کنترلر، دتکتور و تجهیز آژیرها و تجهیزات جانبی مختلف از جمله اکسس کنترل برای کنترل تردد افراد هستند.»
وی با اظهار اینکه این سیستم‌ها برای مجتمع‌های متفاوت کاربری‌های مختلفی دارد، افزود: «در واقع این سیستم‌ها راهکارهای متفاوتی از در ورودی مجموعه تا طبقات و واحدهای مختلف دارد.»
ملکی با تاکید بر اینکه یکی از ویژگی‌های اکسس کنترل، داشتن راه‌حل ویژه برای بیمارستان‌ها است، تصریح کرد: «به کمک اکسس کنترل می‌توان ورود و خروج پرسنل و مراجعان را ساماندهی و دسترسی‌های مقطعی برای آن‌ها ایجاد کرد؛ در این پروسه حتی امکان تعریف ساعت‌هایی مشخص از طریق کارت‌هایRFID برای پرسنل وجود دارد تا فقط در آن مواقع اجازه دسترسی به فضاهای تعریف شده را داشته باشند.»
کاهش کیفیت خدمات‌رسانی بیمارستان‌ها به‌دلیل نداشتن مدیریت هوشمند دسترسی مراجعان
وی با بیان اینکه امکان صدور کارت‌های یک‌بار مصرف نیز برای مراجعان بیمارستان وجود دارد، اظهار داشت: «بدین‌ترتیب بیماری که برای مثال قصد مراجعه به قسمت فیزیوتراپی مجموعه را دارد، با صدور این کارت‌ها فقط می‌تواند به این بخش دسترسی داشته باشد؛ ضمن اینکه امکان گزارش‌گیری از تمامی اتفاقات روز در مجموعه نیز وجود دارد.»
کارشناس فروش شرکت تک لاد با انتقاد از اینکه در بیمارستان‌های ایران به چنین امکاناتی بسیار کم اندیشیده می‌شود، گفت: «این درحالی است که در بیشتر مواقع بسیاری از بیمارستان‌ها با کاهش کیفیت خدمات‌رسانی روبه‌رو می‌شوند؛ دلیل این مسئله نیز شلوغی زیاد و حضور افرادی است که نیازی به بودن آن‌ها در آن فضا نیست.»
ملکی با تاکید بر اینکه در بحث هوشمندسازی بیمارستان‌ها باید به مقوله اکسس کنترل نیز توجه شود، افزود: «سیستم اکسس کنترل این امکان را فراهم میکند که خواسته و بخش مورد نظر افراد از بدو ورود به بیمارستان مشخص و بر اساس آن دسترسی آن‌ها تعریف شود؛ زیرا همه‌چیز هوشمند است و دسترسی‌ها توسط ادمین تعیین و رصد می‌شود؛ برای نمونه با تجهیزات سیستمهای اکسس کنترل می‌توان امکان دسترسی به آسانسورها را ایجاد و طبقات خاص را برای توقف تعریف کرد.»
به‌گفته وی راهکارهای متعددی در پیاده‌سازی این سیستم وجود دارد که نمونه دیگر آن کارتخوان‌های برد بلند است؛ یکی از کارکردهای این کارتخوان‌ها باز کردن اتوماتیک در اتاق عمل با تشخیص از راه دور تگ تعریف شده برای بیمار درحال انتقال است.
ملکی با بیان اینکه کارتخوان‌های برد بلند امکان تشخیص تگ را از فاصله سه تا هفت متری دارند، توضیح داد: «با تشخیص تگ بیمار از این فاصله، زودتر در اتاق عمل باز می‌شود که این امر ورود و خروج را برای بیمار، پزشک و کادر درمان تسریع میکند.»
سیستمهای هوشمند اعلام و اطفاء حریق راهی برای ایمن‌سازی و تخلیه سریع‌تر بیمارستان
کارشناس فروش شرکت تک لاد، امکان هوشمندسازی سیستمهای اعلام یا صوت مجموعه‌های درمانی و بیمارستانی را نیز یکی دیگر از قابلیت‌های موجود بیان کرد و اظهار داشت: «می‌توان از طریق امکانات پیجینگ، مراجعان و پرسنل را در شرایط مختلف به مکان مورد نظر هدایت کرد؛ همچنین در بحث سیستمهای اعلام و اطفاء حریق نیز سیستمهای هوشمند این امکان را دارند که با دستگاه کنترل تعبیه شده در مجموعه و ارتباط آن با سیستم اعلام، خروج افراد را در زمان آتش‌سوزی سرعت بدهند.»
وی با اشاره به اینکه بر اساس تحقیقات، در بسیاری از آتش‌سوزی‌ها خروج افراد از محیط زمان‌بر بوده است، تصریح کرد: «اما بر اساس ارتباطی که این سیستم می‌تواند با سیستم اعلام حریق داشته باشد، امکان اطلاع‌رسانی بسیار سریع‌تر به افراد برای تخلیه فضا وجود دارد؛ حتی امکان تعریف ویژگی‌های مجموعه و درهای خروج موجود در این سیستم وجود دارد.»
به‌گفته ملکی، ازآنجایی‌که دود، کورکننده دید است، به‌وسیله سیستم اطلاع‌رسانی صوتی می‌توان افراد را از طریق سیستم اعلام برای رسیدن به درهای خروج راهنمایی کرد؛ این امکانی بسیار جدید در هوشمندسازی مجموعه‌های درمانی به‌شمار می‌رود.
وی همچنین با اظهار اینکه بیمارستان‌ها درحال حرکت به‌سمت استفاده از سیستمهای اعلام و اطفای حریق هوشمند و سیستمهای کنترل هستند، گفت: «ارائه مشاوره به بیمارستان‌ها یکی از پروسه‌هایی است که درحال پیگیری هستیم؛ در این مسیر پروپوزال‌هایی را براساس خواسته بیمارستان‌ها برای آن‌ها ارائه می‌کنیم که کمک بسیاری به شکل‌گیری فرهنگ استفاده از فضای هوشمند در بیمارستان‌ها می‌کنند.»
ملکی با اظهار اینکه تاکنون اقدامات خوبی در کشور برای استفاده از فضای هوشمند در بیمارستان‌ها شده است، افزود: «اکنون شرایط به‌سمتی رفته است که بیمارستان‌های خصوصی و دولتی خواهان هوشمندسازی هستند؛ زیرا چنین دسترسی‌هایی، امور و کاربری را برای پرسنل و مراجعان تسهیل می‌کنند.»
دیدگاه ها