گفتگو با دکتر نبي اله ابوالفتحي

نویسنده: مهندس نيلوفر حسن Hassan.niloufar.bme@gmail.com

گفتگوي اين شماره ي ماهنامه مهندسي پزشکي به يکي از استادان جوان، جدي و مصمم عضو هيئت علمي تمام وقت گروه بيومکانيک و مهندسي بافت دانشکده مهندسي پزشکي دانشگاه صنعتي اميرکبير (پلي تکنيک سابق) اختصاص داده شده که مسووليت  معاونت پژوهشي را هم به عهده دارد.
ابتدا وي بيوگرافي کوتاهي از خود ارائه داد و سپس بيشتر گفتگوها در خصوص مسائل پژوهشي و پروژه هاي انجام شده توسط ايشان صورت گرفت.

وي دانش آموخته ي رشته مهندسي مکانيک از دانشگاه صنعتي شريف طي سال هاي71 تا 77 بوده و دکتري مهندسي پزشکي (بيومکانيک)خود را از دانشگاه ايالتي داکوتاي شمالي در آمريکا دريافت كرده است. مهندس طراحي و ساخت شرکت ها و مراکز تحقيقاتي به مدت 6 سال بوده و آزمايشگاه  سيستم هاي بيوميکرو الکترو مکانيکي زيستي BioMEMS) ) دانشگاه صنعتي امير کبير تحت نظر ايشان فعاليت مي کند. دكتر ابوالفتحي همچنين دبير علمي نخستين سمينار ريز فناوري نيز بوده که کتابي را هم با همين موضوع ترجمه کرده است.
دكتر در دانشگاه، استاتيک و اندازه گيري تدريس مي کند و بيشتر روي طراحي تجهيزات پزشکي و بيومکانيک سلولي فعاليت دارد. اخيرا نسل دوم چاپگر هاي زيستي را آماده کرده است که اين پروژه توسط تيمي 9 نفره از دانشجويان تمام گرايش هاي مهندسي پزشکي به مدت 3 سال انجام شده است. چاپگرهاي زيستي شاخه اي جديد از مهندسي بافت است که هدف آن توليد ارگان هاي مرتبط با هر شخص در خارج از بدن فرد، با سرعت وکيفيت بالا است. استاد کتابي  را هم با همين موضوع در حال آماده سازي دارد.
از ديگر فعاليت هاي دکتر ابوالفتحي، پاسخ به نيازهاي حوزه ي بهداشت و درمان و تجهيزات پزشکي است. از پروژه هاي انجام شده و در حال انجام گروه پژوهشي وي مي توان به طراحي و نمونه سازي پنس بايوپسي، سوزن بايوپسي، سيستم هاي تزريق بدون سوزن، Cad/CAM دندانپزشکي اشاره کرد. همچنين روي سيستم هاي تشخيصي آزمايشگاهي هم کار مي کنند. استاد دوسالي است که معاون پژوهشي شده و دليل انتخابشان هم اين بوده که تا قبل از ورود به دکتري تجربه کار صنعتي هم داشته است. از آنجا که زبان صنعت و شرکت هاي تجارتي و صنعتي را مي شناسد، مسوول ارتباط صنعت با دانشکده هم شده است. فضاي حوزه ي تجهيزات پزشکي را بهتر مي شناسد و دغدغه ي اصلي معاونت پژوهشي را هم در تحقيقات کاربردي و ارتباط دانشگاه با صنعت مي داند.
دکتر پيرامون برنامه هاي اصلي سال 1393 حوزه ي معاونت پژوهشي دانشکده ي مهندسي پزشکي گفت:” هدف اصلي اين است که سطح پروژه هاي دانشکده را از قالب ذهني و تئوري به سمت حوزه ي کاربري و درخواست مشخص از حوزه ي بهداشت ودرمان سوق دهند که در اين مسير، جلسات متعددي صورت گرفته است.”

“با توجه به کمبود منابع مالي تقريبا تمام منابع طرح هاي تحقيقاتي دانشکده از خارج از دانشگاه تامين مي شود. مراکزي مانند صندوق حمايت از پژوهشگران، ستاد هاي رياست جمهوري، بعضي بيمارستان ها و مراکزي مثل رويان و پاستور، شرکاي تحقيقاتي ما هستند و پروژه ها اين چنين پيش مي رود .»
وي در ادامه به حضور دانشجويان خوب که کمک مي کنند طرح ها با کيفيت بهتري انجام شود اشاره کرد. در اين راه از اداره ي کل انجمن هاي علمي و المپيادهاي دانشجويي که از 4 سال پيش تاسيس شده  نام مي برد که از ايده هاي نوآورانه ي دانشجويان (نه پايان نامه ي فارغ التحصيلي)، حمايت مالي کرده است.  تاکنون 7-6  مورد از طرح ها ي دانشجويان دانشکده كاربردي شده اند که از اين ميان مي توان به پروژه طراحي وساخت دستگاه پلاسماي ماکرويو روميزي اشاره كرد.
دكتر مي گويد: «ما براي افزايش توان و انگيزه ي پژوهشگران از وزارت بهداشت که مشتري محصولات پروژه هاي تحقيقاتي ما هستند انتظار داريم مسائل مالي را برطرف کنند. البته با تمهيداتي که  شرکت هاي دانش بنيان خواهند داشت شايد بتوانيم حلقه ي همکاري خود را با وزارت بهداشت يا علوم و فناوري (که بيشتر بعد از به ثمر رسيدن پروژه و  براي تجاري کردن کالاهاي پزشکي حمايت مي کنند)  ، گسترش دهيم. اما اين مستلزم يک کار بلند مدت و زمان زياد است. خارج کردن اساتيد از فضاي آکادميک و تئوري به هر حال کار آساني نيست.
خبر خوش هم اين که براي توسعه ي فضاي فيزيکي از مكان قديمي به ساختمان جديدي كه در پشت دانشکده نساجي است منتقل مي شويم. دانشکده اي به مساحت 13000 مترمربع، 10 طبقه و داراي 40 آزمايشگاه و همچنين  کتابخانه اي بزرگ تر ساخته مي شود که متناسب با کادر 50-40 نفري آموزشي و نيازهاي تحقيقاتي باشد.»

از پروژه هاي انجام شده و در حال انجام گروه پژوهشي وي مي توان به طراحي و نمونه سازي پنس بايوپسي، سوزن بايوپسي و سيستم هاي تزريق بدون سوزن، Cad/CAM دندانپزشکي اشاره کرد.

دکتر ابوالفتحي در پايان اين نكته را گفت که تعداد مقاله هاي زياد، امروزه يکي از دغدغه ها وچالش هاي  ورود به دکترا و پذيرش خارج است، اما ديده شده که استادي در همه ي حوزه هاي علمي تعداد زيادي مقاله ثبت کرده بدون اين که هدفمند باشد. ما مقاله اي را ارج مي نهيم که حاصل 6-5 سال  فکر عميق و متخصصانه  باشد ومراجعه کننده داشته باشد نه اين که فعاليت ها، غيرواقعي و ذهني باشد.
از دکترنبي اله ابوالفتحي که وقتشان را در اختيارمان گذاشتند سپاس گزاريم.