کیفیت یعنی مطابقت با مشخصات و نیازمندی‌ها، کیفیت یعنی رضایت مخاطب و دریافت کننده خدمات یا کالا. مبحث کیفیت در آموزش مسئله‌ای است که از دیرباز اهمیتی خاص داشته است و در دوران پاندمی کرونا نگاه ویژه‌تری به این موضوع شد. حال اگر این کیفیت در رابطه با ارائه آموزش به متخصصان و مسئولین فنی تجهیزات پزشکی باشد که دیگر حساسیت باید بیش از پیش باشد. از آنجا که بار این آموزش‌ها چند سالی است از دوش اداره کل تجهیزات پزشکی برداشته شده و برعهده انجمن متخصصین تجهیزات پزشکی گذاشته شده است خود به تنهایی در زمان وقوع، چالشی بزرگ در جامعه تجهیزات پزشکی به وجود آورد. در زمان برگزاری این کلاس‌ها در دوران پاندمی کرونا، کاربران و کار آموزان شکایت‌هایی در این خصوص مطرح کردند. عمده ایرادهایی که مطرح شد آفلاین بودن کلاس‌ها، تکراری بودن مطالب و سوالات و عدم دسترسی به اساتید بود. در گزارش ويژه این شماره، با توجه به اهمیت موضوع تلاش کردیم در گفتوگو با صاحب نظران، از ابعاد مختلف به «کیفیت ارائه آموزش به مسئولین فنی» بپردازیم.
در ابتدا با خانم دکتر پورباقی، رئیس کمیته علمی- پژوهشی و مشاور علمی انجمن صنفی متخصصین تجهیزات پزشکی گفتوگو کردیم و از وی خواستیم تا خود را برای مخاطبان ماهنامه مهندسی پزشکی معرفی کند.
نوشین پورباقی دانش آموخته رشته مهندسی پزشکی در مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد و علوم اعصاب شناختی گرایش هوش مصنوعی در مقطع دکتری هستم. از سال 1394 همکاری‌های داوطلبانه‌‌ای را با انجمن صنفی متخصصین تجهیزات پزشکی آغاز کردم و اکنون به عنوان عضو هیات مدیره، رئیس کمیته علمی- پژوهشی و مشاور علمی انجمن در این مجموعه مشغول به فعالیت هستم. بیست و چهار سال سابقه فعالیت در بیمارستان در سمت‌های مسئول تجهیزات پزشکی و مدیریت بیمارستان دارم و اکنون نیز در کنار تدریس در دانشگاه، تمرکز فعالیت‌های حرفه‌ای من بر روی کاربردی سازی هوش مصنوعی در مهندسی پزشکی، علوم اعصاب و به طور کلی حوزه سلامت است. از جمله این فعالیت‌ها می‌توانم به تأسیس شرکت و پایگاه خبری برخط تکنولوژی سلامت هوشمند اشاره کنم. همچنین ارائه چندین مقاله و تألیف پنج کتاب در حوزه مهندسی پزشکی و فناوری اطلاعات سلامت (HIS) را در کارنامه علمی خود دارم.
در طول سال چه تعداد دوره مربوط به مسئول فنی برگزار میشود؟
انجمن صنفی متخصصین تجهیزات پزشکی از سال 1394 که عهده دار آموزش مسئولین فنی تجهیزات پزشکی شده است تا کنون هزاران نفر را تحت آموزش قرار داده است. این آموزش‌ها در گروه‌های مسئولین فنی تولید کنندگان تجهیزات پزشکی بیش از 20 دوره، وارد کنندگان تجهیزات پزشکی، بیش از 10 دوره (پیش از سال 1396 که این دو دوره ادغام نشده بود)، تولید کنندگان و وارد کنندگان در حدود 60 دوره و 50 دوره نیز مربوط به مسئولین فنی مراکز درمانی و شرکت‌های توزیعی بوده است. در حال حاضر انجمن، ظرفیت برگزاری 4 دوره در ماه، به شرط تأمین مدرس از طرف اداره کل تجهیزات پزشکی را دارد.
کلاس‌ها به صورت مجازی هستند یا به صورت حضوری نیز برگزار می‌شوند؟
در حال حاضر کلیه کلاس‌ها به صورت الکترونیکی و برخط برگزار می‌شوند. با توجه به شرایط موجود کشور و عدم اتمام پاندمی کووید به صورت کامل، انجمن در حال حاضر برنامه‌ای برای برگزاری کلاس‌های حضوری ندارد اما کلاس‌ها پس از کاهش میزان ابتلا به کرونا، حضوری برگزار خواهند شد.
برای بهبود کیفیت دوره مسئول فنی چه اقداماتی صورت پذیرفته است؟ برنامه‌ای در این خصوص برای آینده دارید؟
برگزاری دوره آموزشی مسئولین فنی یکی از وظایفی است که انجمن بر عهده دارد و از آنجا که جمله «اثربخش باشیم»، نه درحد شعار، که در عمل سرلوحه تمام امور اجرایی ما بوده و هست. بهبود کیفیت به عنوان یکی از اصلی‌ترین رویکردهای سیستمی انجمن همواره در کانون توجه بوده تا حدی که در حال حاضر واحد بهبود کیفیت از قوی‌ترین و پویاترین بخش‌های در حال فعالیت ما است. در این راستا جهت افزایش کیفیت دوره مسئولین فنی اقدامات زیادی صورت پذیرفته یا در دست انجام است. این برنامه‌ها از دو منظر قابل بررسی هستند.
اولین منظر، ارتقای کیفیت محتوای آموزشی است که این امر با بازنگری سرفصل دوره‌های مسئولین فنی و محتوی قابل ارائه با همکاری اساتید و متولیان این امر در اداره کل تجهیزات پزشکی، محقق شده است. برگزاری دوره‌های تربیت مدرس و باز آموزی نیز در اولویت برنامه‌های ما قرار دارد.
از سوی دیگر در جهت بهبود کیفیت اجرای دوره‌های آموزشی مسئولین فنی اقداماتی زیر بنایی به شرح ذیل انجام شده یا در دستور کار است:
1- خرید سیستم LMS به منظور مدیریت بهتر ثبت نام متقاضیان، پشتیبانی فنی سریع‌تر و بهتر در زمان برگزاری دوره و قبل و بعد از آن، امکان برقراری تعامل مناسب متقاضیان با تیم اجرایی و مدرسان، تسهیل دسترسی فراگیران به ثبت نام و محتوی آموزشی و همچنین دریافت گواهینامه پایان دوره، تدوین زمانبندی دقیق‌تر دوره و ایجاد امکان ثبت نام متقاضیان در زمان دلخواه.
2- بازنگری دفترچه‌های راهنما و ایجاد نسخه الکترونیکی و قرارگیری آن بر روی سایت به نحوی که کلیه لینک‌های مورد نیاز شامل رشته‌های مجاز، دانلود نرم افزارها و … به راحتی در دسترس متقاضیان باشند
3- راه اندازی سیستم تیکت به منظور ارتباط مستقیم و متقابل تیم اجرایی و همکاران مسئول برگزاری دوره با فراگیران و ردیابی و نظارت بر نحوه، سرعت و کیفیت پاسخگویی
4- اطلاع رسانی سریع‌تر و مناسب‌تر ارائه خدمات، به ویژه دوره‌های آموزشی مسئولین فنی
5- اصلاح ساختار سایت انجمن
کاملاً مشهود است که اقدامات اثربخش در هر دو زمینه به ایجاد چرخه مطلوب کمک کرده و اثر بر هم کنشی آن سبب بهبود کلی فرآیند آموزش میشود.
مدرک مسئول فنی تا چه مدت اعتبار دارد؟
در حال حاضر مدرک مسئول فنی تاریخ انقضا ندارد اما به محض اینکه زیرساخت برگزاری دوره‌های بازآموزی فراهم و مجوز اجرای آن از طرف اداره کل صادر شود یا رشته‌های مجاز مسئولین فنی تغییری داشته باشند، فراخوان مربوط به تغییرات اعلام میشود. بدیهی است که در این صورت به کلیه افراد و شرکت‌ها فرصت کافی جهت به روز رسانی گواهینامه مسئول فنی یا استخدام فرد جدید داده خواهد شد. از این رو، به فراگیران و مسئولین فنی دارای مدرک توصیه میشود اخبار مربوطه را از سایت imedss.ir و صفحات مجازی انجمن پیگیری و دنبال کنند.
با توجه به کلاس‌های ضبط شده، چگونه امکان ارتباط مستقیم دانش پژوهان با مدرس وجود دارد؟
کلاس‌های ضبط شده تنها در یک محدوده زمانی خاصی در سال 1399 ارائه شدند آن هم به این دلیل که تعدادی از مدرسین به دلیل بیماری امکان حضور در کلاس‌های برخط را نداشتند و انجمن بنا بر درخواست‌های فراوان شرکت‌ها و اداره کل تجهیزات پزشکی تمایل به ایجاد وقفه در برگزاری کلاس‌ها را نداشت. در آن زمان ربات تلگرامی طراحی شد و فراگیران می‌توانستند سؤالات خود را از آن طریق مطرح کنند. این سؤالات توسط مدیر فناوری اطلاعات انجمن بررسی و دسته بندی می‌شد و به اطلاع مدرس مربوطه رسانده می‌شد و پس از دریافت، پاسخ به فرد سؤال کننده ارسال می‌شد. البته استقبال خاصی از این روش ارتباطی توسط فراگیران نشد. در کل باید این مساله را دوباره یادآور شوم که انجمن استراتژی برگزاری دوره‌ها را به صورت برون خط (آفلاین) ندارد و در صورتی که زمانی قرار باشد از کلاس‌های ضبط شده به عنوان یک روش برون خط برای آموزش مسئولین فنی استفاده شود، باید روش‌های مناسب و کاربردی‌تری برای برقراری تعامل میان مدرسان و فراگیران در نظر گرفته شود.
آیا امکان امتحان مجدد برای فراگیران وجود دارد؟
بله فراگیری که در اولین آزمون موفق به کسب نمره قبولی نشود امکان شرکت در دو آزمون مجدد را خواهد داشت و در هر ماه حداقل یک آزمون مجدد در انجمن برگزار میشود. در صورتی که فرد نتواند در هیچ یک از سه آزمون موفق شود باید در دوره جدید ثبت نام کند.
در پایان اگر صحبت و نکته‌ای هست بفرمایید.
از آنجا که یکی از اصلی‌ترین اهداف انجمن توانمند سازی اعضا است و توانمند سازی جز در سایه آموزش‌های مداوم و با کیفیت امکان‌پذیر نیست، انجمن اقدام به برگزاری دوره‌های آموزشی آزاد مرتبط با تجهیزات پزشکی و دوره‌های مکمل آموزشی مسئولین فنی کرده است. تدریس این دوره‌ها توسط اساتید کارآزموده‌ای که با معیارهای وزین و کاملاً علمی، بر اساس شاخص‌های تأیید صلاحیت مدرسان در نظام‌نامه آموزشی انجمن برگزیده شده‌اند، انجام میشود. استفاده از این دوره‌ها را به متقاضیان توصیه می‌کنم. همچنین مشارکت و بهره‌گیری از وبینارها و رویدادهای آموزشی که توسط کمیته علمی – پژوهشی انجمن برگزار میشود را به تمام طالبان علم پیشنهاد می‌کنم.
*******************************************************************
آقای مهندس محمد مهدی علاءالدین، رئیس اداره نظارت بر تأمین و نگهداشت تجهیزات پزشکی نیز در خصوص آموزش مسئولین فنی چنین گفت:
آموزش مسئولین فنی تجهیزات و ملزومات پزشکی با هدف آشنایی هر چه بیشتر مسئولین فنی با وظایف و مسئولیت‌های خود و همچنین آشنایی با فرآیندها و روال کاری اداره کل تجهیزات پزشکی طراحی شده تا شرکت‌ها با بهره گیری از دانش و توانمندی مسئولین فنی بتوانند به نحو مؤثرتری روال کاری خود را دنبال کنند؛ به عبارتی مسئولین فنی به عنوان افراد حائز مسئولیت در شرکت‌ها و از سوی دیگر، رابط اداره کل تجهیزات پزشکی با شرکت‌ها باید بتوانند با آموزش‌های بیشتر نقش خود را به نحو مؤثرتر و کاراتری ایفا کنند. آموزش‌های در نظر گرفته شده از سال‌های پیش با توجه به فرآیندهای مختلف و روال‌‌های کاری مختلف اداره کل تجهیزات پزشکی طراحی شده و مسلماً نیاز است با توجه به شرایط، برخی از ضوابط، دستورالعمل‌ها و موارد جدید در حوزه تجهیزات و ملزومات پزشکی بازبینی و باز طراحی شوند کما اینکه در سال گذشته هم برخی سرفصل‌ها به آموزش‌ها اضافه شد.
به طور قطع، آموزش‌ها از گذشته به صورت حداقلی دیده شده و چنین آموزش‌هایی برای ارتقاء دانش و توانمندی مسئولین فنی به صورت کامل، کافی نیستند. لازم است مسئولین فنی در این خصوص آموزش‌های تکمیلی و تخصصی ببینند. البته آموزش‌های تکمیلی و دوره‌های بازآموزی برای مسئولین فنی در اداره کل تجهیزات و ملزومات پزشکی طراحی و برنامه ریزی شده که به علت شرایط برگزاری آن در زمان حاضر، مناسب دیده نشد و به آینده موکول شده است.
وی ادامه داد: با توجه به طراحی محتوی آموزشی توسط اساتید و طراحی سؤالات از مباحث تدریس شده و محتوی آموزشی با همراهی اساتید، بانک سوالاتی از موضوعات مرتبط به هر استاد طراحی شده که سؤالات آزمون‌ها به صورت تصادفی از این بانک انتخاب می‌شوند. مسلم است با توجه به برگزاری حدود 200 دوره آموزشی، سؤالات تکراری در آزمون‌ها دیده شود و بدیهی است تا زمان تغییر محتوی و مطالب دوره، این امر اجتناب ناپذیر بوده و البته هدف از برگزاری دوره، آگاهی شرکت کنندگان از مباحث دوره آموزشی است.
یکی از عوامل اصلی ارتقاء وضعیت شغلی مسئولین فنی، افزایش دانش و آگاهی و ایفای نقش مناسب این عزیزان فنی در شرکت‌های تجهیزات پزشکی است. به این منظور با توجه به گستردگی حوزه تجهیزات پزشکی و تنوع و تعدد محصولات و روال کاری، ارتقاء دانش و آگاهی این مسئولین فنی از طرق مختلف از جمله شرکت در دوره‌های آموزشی مرتبط، می‌تواند در کارآمدی مسئولین فنی و ایفای بهینه نقش آن‌ها اثرگذار باشد. ما در اداره کل تجهیزات پزشکی از کلیه پیشنهادها، چه در طراحی دوره‌های آموزشی مختلف، چه در تولید محتوی آموزشی و همچنین برگزاری دوره‌ها استقبال می‌کنیم و امید داریم با تشریک مساعی و هم افزایی بتوانیم زمینه ارتقاء توان فنی و تخصصی کارشناسان تجهیزات پزشکی از جمله مسئولین فنی را فراهم بیاوریم تا انشاالله شاهد ارتقاء شئون مختلف حوزه تجهیزات و ملزومات پزشکی باشیم.
*******************************************************************
در ادامه به سراغ آقای مهندس مسعود عرفانیان از فعالان حوزه رفتیم تا نظر ایشان را هم جویا شویم. مهندس عرفانیان که خود فارغ التحصیل رشته مهندسی پزشکی و عضو هیئت مدیره شرکت اوزان است در رابطه با اهمیت نقش مسئولین فنی گفت:
بحث مسئول فنی در حوزه کاری شرکت‌ها مبحثی است که طی چند سال اخیر رونق گرفته است.
فضای کار در حوزه تجهیزات پزشکی را می‌توان به سه دسته تقسیم کرد:
1) تأمین، که خود به دو قسمت واردات و تولید تقسیم میشود.
2) فروش و توزیع
3) مصرف
هر یک از این حوزه‌ها به دلیل ارتباط مستقیم با سلامت مردم، نیازمند دقت نظر و حضور متخصصین تجهیزات پزشکی هستند و هرگونه اشتباه، عوارض جدی در حفظ سلامت جامعه خواهد داشت.
وی در توضیح این که منظور از حضور مسئول فنی در سه شاخه و زیر شاخه‌های مربوطه چیست و ویژگی‌های مسئول فنی برای تحقق اهداف کدامند، گفت:
1) حضور مسئولین فنی در حوزه کاری، بهتر از نبودن آن‌ها است ولی اقدامی جهت ارزیابی و اصلاح آن انجام نشده که جای انتقاد و نیاز به بازنگری دارد.
2) تلاش‌هایی در جهت ارائه آموزش‌های تخصصی شده است. این آموزش‌ها به طور کلی معطوف به آموزش قوانین، مقررات و آیین نامه در چهارچوب فعالیت مسئول فنی هستند. این موضوع باید به شکل دقیق‌تری بررسی شود که نیازمند بازنگری مستمرو ارزیابی اثربخشی مسئولین فنی در برآورده کردن اهداف هر یک از حوزه‌ها است.
یکی از بزرگترین ایراداتی که در بحث آموزش مسئول فنی می‌توان به آن اشاره کرد، ارائه آموزش‌های ترکیبی دوران دانشگاه و پس از آن و همچنین منحصر شدن این فضا به آزمون است که این آزمون شامل قوانین و مقررات و کلاس‌هایی است که توسط وزارت بهداشت و نمایندگان آن‌ها برگزار میشود.
علت عدم کارایی لازم نیروها، نحوه برگزاری آزمون و نبود آموزش‌های ضمن خدمت است. مدارک اخذ شده صرفاً برای تکمیل اسناد شرکت مورد استفاده قرار می‌گیرند و خروجی ویژه دیگری ندارند. مسئولین فنی با گستره وسیعی از تجهیزات پزشکی از لحاظ تکنولوژی و فناوری روبرو هستند و برای پوشش این موضوع و گرفتن پروانه مسئول فنی از تعداد کثیری از تخصص‌های مختلف استفاده شده است.
رشته مهندسی پزشکی رشته‌ای بین شاخه‌ای است که از واحدها و سرفصل‌های درسی متنوعی تشکیل شده است. در دوران تحصیل، دانشجویان در مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری با توجه به تمایل، دیدگاه وعلاقه خود، یکی از حوزه‌ها را انتخاب می‌کنند. وجود متخصصین سایر رشته‌ها غیر از مهندسی پزشکی در بحث مسئول فنی مسئله‌ای کاملاً اشتباه است. برای مثال شخصی که در رشته الکترونیک تحصیل کرده، توانایی اعمال نظر کارشناسی شده را ندارد و نبود چنین دیدگاهی هم باعث آسیب به جامعه و نظام سلامت میشود.
پیشنهاد من این است که:
1) پس از گذراندن دوره‌ها و مشغول شدن مسئولین فنی در مراکز، بیمارستان‌ها، داروخانه‌ها و غیره، برای این افراد بازنگری‌هایی ایجاد شود و نیز دوره‌هایی برای آموزش ضمن خدمت طراحی شود.
در کنار اطلاعات آیین نامه‌ای و حقوقی، سنجش مهارت‌های فنی، مورد ارزیابی قرار گیرد. در نهایت براین اساس مدارک به آن‌ها اعطا شود.
2) شرایطی که در برون سپاری مسئولیت‌های وزارت بهداشت و اداره کل تجهیزات پزشکی وجود دارد باید برای کارایی بهتر آن ارزیابی شود. برون سپاری موضوعی قابل اعتنا و درست است ولی اگر نظارتی نباشد و به درستی انجام نشود ممکن است نتیجه معکوس دهد و ایده‌ای خوب با اجرایی بد، خراب شود.
*******************************************************************
آقای مهندس سپهر گودرزی، مسئول فنی و مسئول بخش مهندسی پزشکی بیمارستان آراد دیگر میهمان گزارش ویژه ماهنامه بود. از ایشان در مورد مسئول فنی و ضرورت حضور او در شرکت‌ها پرسیدیم.
مسئول فنی به شخصی حقیقی و دارای تخصص اطلاق میشود که دوره‌های آموزشی مسئولین فنی را طی کرده و صلاحیت او توسط اداره کل تجهیزات پزشکی بر اساس مقررات تأیید شده است. این شخص می‌تواند در واحدهای تولیدکننده، واردکننده و توزیع کننده تجهیزات پزشکی، به صورت تمام وقت در هر شیفت کاری مشغول به فعالیت باشد.
مهندس گودرزی در ادامه افزود: من به همراه آقای مهندس رحمانی تصمیم گرفتیم در آزمون مسئولین فنی شرکت کنیم و آموزش‌های لازم را ببینیم. زمانی که در دوره شرکت کردیم متوجه شدیم که آموزش‌ها بسیار بی کیفیت هستند. روز پیش از آزمون نیز سؤالات آزمون پخش شده بود و در گروه‌های مجازی موجود بود.
هدف از وجود مسئول فنی در شرکت‌ها همانند حضور مسئول داروخانه برای جلوگیری از اشتباهات دارویی است اما این مسئله که در تمام شرکت‌ها باید مسئول فنی وجود داشته باشد کاملاً اشتباه است. مسئول فنی در جایی لازم است که جان بیمار مهم و در خطر است. حضور در شرکت تجهیزات مصرفی و پلاستیکی اصلاً ضرورتی ندارد.
مسئول فنی باید فردی متخصص از رشته مهندسی پزشکی باشد و آموزش‌های کافی را ببینید و اطلاعات کاملی داشته باشد.
*******************************************************************
آقای مهندس سهیل رحمانی، کارشناس ارشد بیمارستان آراد و رئیس کمیسیون صنایع پزشکی خانه صمت هم در خصوص هدف از آموزش مسئولین فنی گفت:
هدف آموزش به مسئولین فنی، پیشگیری از وقوع آن دسته از اتفاقاتی است که منجر به وارد شدن صدمه به بدنه سلامت کشور میشود، بنابراین سطح آموزش مهم است.
باید به موارد مختلفی توجه داشت از جمله:
۱- با توجه به آموزش‌های ضبط شده در بستر اسکای روم، کلاس‌ها در بدترین حالت ممکن در حال برگزاری هستند بنابراین نمی‌توان انتظار چندانی از خروجی آن داشت.
۲- نظارتی بر عملکرد مسئولین فنی که دوره مربوطه را گذرانده‌اند وجود ندارد.
۳- باید توجه داشت آیا کلاس‌هایی برای بازآموزی وجود دارد؟
۴- آزمونی برای بررسی سطح صلاحیت افرادی که دارای مدرک مربوطه‌اند برگزار میشود؟
وی در رابطه با اهمیت وجود مسئول فنی نیز گفت:
زمانی وجود مسئول فنی ارزشمند است که بتواند ایرادات و مشکلات را مطرح و حل کند و نیز سازمان برگزار کننده دوره‌ها، حامی و حمایت کننده افراد باشد. از جمله مشکلات اساسی می‌توان به سطح آموزش مسئول فنی و نیز برگزاری آزمون‌هایی برای سنجش و ارزیابی سطح مسئول فنی اشاره کرد و از جمله مشکلات جزئی نیز می‌توان به نبود آزادی بیان در حوزه کاری مسئولین فنی اشاره کرد.
*******************************************************************
در ادامه گفتوگو نظرات آقای مهندس برهان قطبی، مدرس، مشاور و سر ممیز سیستم‌های مدیریتی را جویا شدیم. ایشان صحبت‌های خود را اینگونه آغاز کرد:
من در حدود 45 سال سابقه کار دارم که 28 سال آن در صنعت تجهیزات پزشکی به عنوان مسئول کنترل کیفیت، تولید، نماینده مدیریت در ISO و CE مشغول به فعالیت بوده‌ام. سابقه مشاوره و استقرار برای 122 شرکت، تدوین حدود 500 جلد تکنیکال فایل محصولات مصرفی و سرمایه‌ای جهت دریافت پروانه ساخت در کارنامه شغلی من است. کارشناس ارشد الکترونیک و دانشجوی دکتری مهندسی صنایع هستم.
در برهه‌ای از زمان که تجهیزات پزشکی بدون کیفیت و نظارت وارد بازار می‌شد، نهادهای قانون گذار جهت جلوگیری از این معضل و تعیین الزامات لازم با اینجانب تماس گرفتند.
با توجه به تجارب من در خصوص دریافت نشان و علامت CE از اتحادیه اروپا بر اساس MDD) Medical Device Directive) و توسط کارشناس BSI آموزش دیده‌ام. الزامات CE مبنای طراحی و اجرا و دریافت پروانه ساخت از اداره کل تجهیزات قرار گرفت که آموزش‌های لازم به کارشناسان داده شد.
پارامترهای دریافت CE (پروانه ساخت) 4 مورد است:
1- سیستم مدیریت کیفیت بر اساس ISO 13485:2016
2- فایل فنی محصول (تکنیکال فایل)
3- محیط کار متناسب با محصول
4- رعایت الزامات قانونی و مقرراتی
دوره تربیت مسئول فنی در ابتدا در مرکز آموزش و تحقیقات صنعتی برگزار شد که اکثر مدرسین از بیرون سازمان (مشاورین، ممیزین) تشکیل شده بودند و در مراحل بعدی از کارشناسان اداره کل تجهیزات نیز استفاده شد. چند مرکز دیگر در این مورد همکاری داشتند که در نهایت در انحصار انجمن صنفی مهندسی پزشکی قرار گرفت و در حال حاضر دوره‌ها به صورت غیر حضوری برگزار میشود.
کیفیت کلاس‌های مسئولین فنی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
به نظر من کیفیت کلاس‌ها مقداری افت پیدا کرده است. ابتدا به عنوان مدرس در دوره تربیت مسئول فنی حضور داشتم. در آن زمان کلاس‌ها بسیار خوب برگزار می‌شد. پس از آن، کلاس‌ها به صورت انحصاری توسط مراکزی از جمله انجمن صنفی متخصصین تجهیزات پزشکی برگزار شد. کارشناسان انجمن صنفی مهندسی پزشکی، تجارب تولیدی ندارند و بخشی از مطالبی که آموزش می‌دهند، کپی شده جزوات قبلی ما است. با توجه به برگزاری کلاس‌ها به صورت آنلاین، کسانی که در آنجا مدرک می‌گیرند با وجود هزینه و زمان سپری شده، مطالب علمی چندانی از لحاظ عملی و به صورت تئوری از این دوره‌ها یاد نگرفته‌اند. این دلایل و عدم توانمندی خود اشخاص منجر به این شده که اکنون تولید صنایع پزشکی در ایران در رقابت با سایر کشورها وضعیت قابل قبول نداشته باشد.
پس از اتمام دوره، مطالب آموزش داده شده تا چه میزان برای شخص مفید خواهد بود؟
ما چک لیست‌هایی داریم که این چک لیست‌ها عملکرد سازمان و شخص را می‌سنجد. کیفیت دوره‌های حال حاضر ۱۵ الی ۲۰ درصد است. برای حل این مشکل و افزایش کیفیت می‌توانیم راه حل پیشنهاد دهیم. برای مثال تشکیل و اجرای ورکشاپ به صورت عملی در کلاس به این صورت که کار آموزان در ورکشاپ، تکنیکال فایل بنویسند و به آن‌ها آموزش‌های مربوطه و لازم داده شود. موارد فوق در کلاس‌های در حال برگزاری آموزش داده نمی‌شود. باید در این دوره‌ها هر مسئول فنی در یک واحد تولیدی به صورت عملی آموزش ببیند. در اصل، دوره بدون کار عملی و ورکشاپ کاربردی ندارد.
نظرتان در مورد آموزش‌های مجازی مسئولین فنی چیست؟
کیفیت کلاس‌های مجازی باید تا 40 درصد افزایش پیدا کند. آموزش عملی هم باید لحاظ شود. متاسفانه در کلاس‌های غیر حضوری این نوع تدریس جوابگو نیست.
همه مراکز و شرکت‌ها به مسئول فنی نیاز دارند و آیا مسئولین فنی همه شرکت‌ها مدرک مربوطه را دارند؟
الزام اداره کل تجهیزات پزشکی این است که شرکت‌های تجهیزات پزشکی و آزمایشگاهی باید مسئول فنی داشته باشند که آن‌ها توسط کمیته ارزیابی اداره کل تأیید می‌شوند. گذراندن دوره‌های مسئولین فنی جزو الزامات آن است.
درعین حال شرکت‌هایی هم هستند که ثبت شرکت در IMED انجام نشده است. این شرکت‌ها ارتباطی با مراکز دولتی و بیمارستان‌های دولتی ندارند که این مورد نقطه قوت آن‌ها محسوب میشود زیرا بیمارستان دولتی مجوز و پروانه ساخت شرکت را می‌خواهد و این واحدهای تولیدی مجوز لازم را ندارند. به هرحال شرکت‌های فاقد پروانه ساخت عملاً مسئول فنی ندارند.
لازم به ذکر است که برخی از شرکت‌های تولیدی تنها از گواهینامه مسئول فنی استفاده کرده و از وجود ایشان در تولید و کنترل کیفیت استفاده نمی‌کنند (توافق بین شرکت و مسئول فنی).
برای بهبود کیفیت آموزش مسئولین فنی چه پیشنهادی دارید؟
در دوره‌های در حال برگزاری باید بر روی برخی نکات تمرکز بیشتری شود. برای مثال بحث قاچاق یا بعضی از آیین‌نامه‌های مربوطه چندان کاربردی نیستند و باید بر روی مواردی که برای مسئول فنی کاربرد بیشتری دارد تاکید بیشتری شود؛ مواردی مانند سیستم مدیریت کیفیت ISO، مدیریت ریسک، زیست سازگاری، استانداردها و تدوین تکنیکال فایل. روی استانداردها باید تاکید بیشتری شود و استانداردهای اختصاصی و عمومی آموزش داده شوند؛ برای مثال مسائل مهم در پزشکی، ایمنی عمومی الکتریکی که جزو واحدهای اختیاری است. محتوی باید به صورت کامل توسط مدرسین به دانشجویان آموزش داده شود.
به نظر شما زمان آموزش کلاس‌های مسئولین فنی کافی است؟
به نظر من زمان کلاس‌ها کافی است. زمان بیشتر، باعث خستگی دانشجو میشود. باید ساعت کلاس متناسب با بهره وری آن باشد، پس زمان کلاس مهم نیست و باید کیفیت کلاس و آموزش ارتقا پیدا کند. در دوره سرممیزی که در ایران و خارج از ایران برگزار میشود بحث معلم و دانش آموز مطرح نیست و دوره به صورت Tutor و Delegate به عنوان دو نفر که اطلاعات را با هم رد و بدل می‌کنند مطرح است و این تعاملات به صورت راهنمایی شکل می‌گیرد. چنین آموزشی در دوره‌های مسئولین فنی به این شکل دیده نمی‌شود. آموزش باید به آن جهتی سوق پیدا کند که باعث تربیت مسئولین فنی باکیفیت شود. می‌توان در داخل سازمان با حل مشکل، تلاش در جهت عدم تکرار آن و با ایجاد توانایی در مسئول فنی در سایه آموزش حضوری و ارتباط دائمی با شخص و به چالش کشیدن او به نتایج مطلوب رسید.
مهندس قطبی در پایان صحبت‌های خود را با ارائه چند پیشنهاد این گونه جمع بندی کرد.
1) از انحصار در آوردن تربیت دوره مسئولین فنی که اکنون در اختیار یک نهاد است و باید در اختیار چند نهاد دیگر نیز قرار گیرد.
2) استفاده از کارشناسان با تجربه در زمینه تولید به عنوان مدرس.
3) دوره‌ها به صورت حضوری و امتحانات به صورت تشریحی برگزار شوند تا بتوان به نحوی مطلوب دانشجویان را ارزیابی کرد.
*******************************************************************
مهندس پارسا عبده کلاهچی از فارغ التحصیلان رشته مهندسی پزشکی گرایش بیوالکتریک است که اخیراً مدرک مسئول فنی خود را دریافت کرده است. مهندس کلاهچی در گفتوگو با ماهنامه در خصوص کیفیت آموزش به نکاتی اشاره کرد.
لازم می دانم ابتدا به چند مورد اشاره کنم. مورد اول این که راهنمایی‌هایی که درون سایت قرار گرفته بود تا حدی قابل قبول بود و متقاضیان ثبت نام می‌توانستند از این راهنمایی‌ها استفاده کنند. پس از ثبت نام در سایت تأییدیه‌ای مبنی بر این که ثبت نام مورد تأیید قرار گرفته است برای کاربران ارسال میشود اما پیامی به صورت پیامک یا ایمیل برای من به صورت خودکار ارسال نشد. پس از پیگیری‌های اینجانب این مورد حل شد (اگر ثبت نام رد شود و مورد تأیید قرار نگیرد هزینه مسترد نمی‌شود و ثبت نام باید دوباره انجام شود). همچنین برای رمز عبور مربوط به ورود کلاس‌ها، رمز با تأخیر در دسترس قرار می‌گرفت. در مورد پشتیبانی‌های تلفنی هم معمولاً کسی جوابگو نبود (حداقل برای بنده) ولی در WhatsApp به نسبت پاسخگویی قابل قبول‌تر بود و رضایت بیشتری داشتم. در مورد آزمون، کیفیت سؤالات قابل قبول بود ولی تعداد سوالات بسیار زیاد بود و به دلیل این که امتحان آنلاین است و امکان قطع شدن ارتباط در طول امتحان وجود دارد، ممکن است داوطلب به دلیل مشکلات این چنینی امتحان خود را از دست بدهد.
مشکل بعدی نیز مشخص نبودن تاریخ دقیق امتحان است که در سایت هم ذکر شده که این تاریخ قطعی نیست و ممکن است تغییر کند. در کل می‌توان گفت کیفیت متوسطی را شاهد بودم ولی اگر مسائل و مشکلات بالا حل شوند، شرایط خیلی بهتر خواهد شد.
وی در در مورد برنامه زمانی کلاس‌ها افزود:
به دلیل این که کلاس‌ها از پیش ضبط شده و پخش به صورت آنلاین بود، امکان تطبیق زمانی برای متقاضیان بیشتر است اما به دلیل تعداد بالای کلاس‌ها و همچنین زمان زیاد تدریس و حجم مباحث، اگر امکان دسترسی به کلاس‌ها بیشتر شود از نظرمن بسیار مطلوب‌تر خواهد بود.
وی در خصوص نحوه تدریس و تسلط اساتید گفت:
از کیفیت تدریس و میزان تسلط اساتید تا مقدار قابل توجهی رضایت داشتم البته که شیوه تدریس هر استاد نسبت به دیگری و همچنین نسبت به مبحث درسی مقداری تفاوت داشت ولی در کل قابل قبول بود.
کلاهچی ادامه داد: از آنجا که کلاس‌ها ضبط شده و آنلاین بودند امکان مشارکت در مباحث، مطرح کردن پرسش و رفع اشکال وجود نداشت. دانشجویان تنها شنونده هستند و با توجه به حجم مباحث، این مسئله درک و فهم دروس را برای دانشجو دشوار می‌کند.
وی در پایان گفت: آزمون برگزار شده از نظر کیفیت و استاندارد بودن پرسش‌ها قابل قبول بود و از همان مباحثی که تدریس شده بود سوال طرح شد. البته اگر تاریخ آزمون از همان ابتدا مشخص شود و تعداد سؤالات کمتر شود یا زمان بیشتری برای آزمون در نظر گرفته شود به کیفیت برگزاری آزمون کمک بیشتری می‌کند. در کل می‌توانم بگویم آزمون از کیفیت نسبتاً خوبی برخوردار بود.
دیدگاه ها