چرا مخالف، چرا موافق؟ نظام مهندسی پزشکی چالشی که همچنان به قوت خود باقی است

مشکل نبود نظام مهندسی پزشکی مسئله‌ای است که از ابتدای ايجاد چنين رشته‌ای در دانشگاه‌ها برای جامعه مهندسی پزشکی، متخصصين، فارغ التحصيلان و دانشجويان اين حوزه وجود داشته است. اخيرا خبر وصول طرح تشکيل نظام مهندسی پزشکی، اميد را در دل مهندسان پزشک زنده کرده است. ولي اين طرح پس از وصول به مجلس با مخالفت‌هايی روبه رو شد. در اين رابطه نشستی مجازی  در يکي از شبکه‌های اجتماعی برگزار شد. در اين نشست اعضا به بررسی علل مخالفت مجلس با تشکيل سازمان نظام مهندسی پزشکی، پرداختند. پيش از بررسی مطالب مطروحه در اين جلسه‌ به سراغ  دکتر فتحی دبير کميسيون بهداشت و درمان مجلس رفتيم که در ادامه نظر شما را در ادامه به صحبت‌های ايشان در اين رابطه جلب می‌کنيم.

محسن فتحی نماينده مجلس کردستان در مصاحبه‌ای اختصاصی با ماهنامه در خصوص کارآمد بودن نظام مهندسی پزشکی در سلامت مردم گفت: همان طور که هر متخصصی در اين حوزه می‌داند، اين طرح از لحاظ فنی کامل نيست و در اهداف تشکيل اين نظام اساسأ اينکه چگونه و با چه مکانيسمی می‌تواند برای سلامتی مردم قدم بردارد، نپرداخته است و صرفا موضوعی مطرح شده که به نظر می‌رسد نيازمند کارشناسی دقيق تری از سوی متخصصين اين حوزه است.

دبير کميسيون بهداشت و درمان مجلس، در خصوص کارآمدی اين طرح در جهت بهره وری هرچه بيشتر مهندسين پزشکی نيز چنين ادامه داد: با توجه به دريافت حق عضويت از مهندسين پزشکی و روشن نبودن و عدم تبيين راهکارهای افزايش بهره وری، من نگران عدم کارآيی اين طرح و صرفا افزايش هزينه‌های مهندسين پزشکی هستم.

 فتحی نظر اساسی خود در رابطه با اين طرح را بدين شرح اعلام کرد: ايجاد نظام مهندسی پزشکی با اهداف روشن و دقيق و راهکارهای قدرتمند، با توجه به پتانسيل‌های موجود از لحاظ نيروهای متخصص و توانا و همين طور بسترهای تامين مواد اوليه می‌تواند در راستای افزايش کيفيت و کميت توليد و نگاهی هوشمندانه به بازارهای جهانيی و منطقه‌ای مفيد باشد، نه اينکه با اهداف و راهکارهای غير دقيق و روشن مانعی بر سر راه کارگاه‌های نوپا و همينطور عزيزانی که شروع به کار می‌کنند، قرار بگيرد و تنها سبب افزايش قيمت توليد محصولات و بدون بازدهی باشد.

دکتر فتحی دلايل رد اين طرح را به اين شکل برشمرد: طرح واصله به مجلس، موازی کاری بود و نظارت های حاکميتی با مدل مد نظرآنها  قابل انجام نبود، طرح پر ايرادی بود. دلسوزان اين حوزه بايد ورود جدی‌تری داشته باشند و جلسات منظم‌تر و با رويکرد و چشم انداز چهار يا پنج ساله برنامه ريزی کنند و کار را به سرانجام برسانند.

در ادامه نظرشما را به گفتگوی کلاب هاوس در رابطه با رد اين طرح و دلايل و موانع پيش رو جلب می‌کنم.

در ابتدا مهندس مسلمی، رئيس انجمن صنفی تجهيزات پزشکی کشور در مورد دلايل رد اين طرح گفت:

1- ساختار حاکميت علاقه‌ای به تشکيل نهادهای مدنی ندارد که اين نشان دهنده مخالفت حاکميت با تشکيل نهاد‌ها می‌باشد.

 2- طرح از مسير نامناسبی به مجلس وارد شده بود و از کسانی که اين طرح را عنوان کرده بودند، تنها فقط يک نفر از اعضا از وزارت بهداشت بود و کسانی که عضو وزارت بهداشت و درمان نبوده‌اند نمی‌توانستند اعضای کميسيون را برای پذيرش اين طرح مجاب کنند.

3- با توجه به شرايط موجود، وضعيت بهداشت و درمان تا زمانی که پزشک سالاری داريم، بهتر نخواهد شد.

4- از ديگر علت‌ها می‌توان اشاره به اين نکته کرد که از زمان تشکيل انجمن متخصصين تجهيزات پزشکی روز به‌ روز فعاليت‌ها توسعه پيدا کرده ومخالفت از طرف بعضی از دوستان به صورت آشکار و پنهان بوده است که با وصول اين طرح به مجلس مخالفت خود را مکتوب وبه کميسيون ارسال کردند که اين در ظاهر آشفتگی داخلی در حوزه تجهيزات پزشکی را به مخاطب نشان می‌دهد.

ضمن اينکه، نظام مند شدن يعنی تغيير نقش‌ها و جايگاه‌ها و بايد نشان داد که اين نظام‌مند شدن به نفع همه، اعم از توليدکنندگان، صادرکنندگان، متخصصين تجهيزات پزشکی و غيره است.

همچنين آقای فراهانی، مدير روابط عمومی انجمن صنفی متخصصين تجهيزات پزشکی در پاسخ به اين سوال که در روند تشکيل سازمان نظام مهندسی پزشکی با کدام يک از نماينده‌های مجلس صحبت شده است، گفت: ما با 30 الی 40 نماينده مجلس صحبت و مذاکره کرديم  که گزارش جلسات را می‌توان از طريق پيج اينستاگرام انجمن دنبال کنيد.

 سعيد جاويد عضو هيئت مديره اتحاديه توليدکنندگان و صادرکنندگان تجهيزات پزشکی در ادامه گفت و گو اظهار داشت: گله‌مندم از تشکل هايي که اين نامه را امضا کردند، تاثير آن ناچيز است ولي بهتر بود دليل استفاده از نامه ی غير حرفه ای را توضيح مي دادند و دلايل خود را عنوان می‌کردند. ادبيات نامه قابل دفاع نيست و می‌توان صحبت‌هايشان را رد کرد. علاقمندم عزيزان تشريف آورده و استدلال‌های آنها را بشنويم.

ارجمند حقيقی فعال حوزه مهندسی پزشکی ارتوپدی-بيومکانيک و عضو شورای سياستگذاری حزب ندای ايرانيان صحبت خود را با طرح اين سوال که چرا دولت و مجلس بايد موافق با تأسيس سازمان نظام مهندسی پزشکی باشند، ادامه داد: ساختار سياسی بايد بپذيرد که بخشی از قدرت و اختيارات خود را به بخش صنفي خصوصی بدهد. آيا مهندسی پزشکی آن قدر مهم و مورد توجه دولت هست که دولت به فکر تشکيل نظام برای آن باشد و با اين طرح موافقت کند؟ آيا نظام مهندسی پزشکی می‌تواند جمعيت بزرگی را ساماندهی کند و پشتيبانی خود را نيز داشته باشد و همچنين صدای بلندی داشته باشد تا دولت اختياراتی را به آن بدهد؟ ما فاقد نفوذ سياسی هستيم تا از آن طريق بتوان رايزنی‌های گسترده‌تری را انجام دهيم، جامعه پزشکی ارزش و شان کافی را برای رشته مهندسی پزشکی قائل نيست به همين دليل دکتر هاشمي می‌گويد بايد کرکره نظام مهندسی پزشکی را پايين بکشيد. متاسفانه نه جمعيت زياد و نه صدای بلندی داريم و جامعه و رسانه‌ها ما را نمی‌شناسند و نفوذ سياسی در جامعه نداريم. ما نيازمند اين هستيم که مشاورين سياسی را در کنار متخصصين مهندسی پزشکی داشته باشيم تا با کمک و راهنمايی آنها، صدای خود را پرقدرت‌تر به جامعه و دولت برسانيم.

در ادامه طهماسبی، عضو هيات موسس و چهار دوره هيات مديره انجمن متخصصين تجهيزات پزشکی کشور نظر خود را اينگونه مطرح کرد: مخالفت مجلس شورای اسلامی به معناي تمام شدن طرح نيست تازه ابتدای راه هستيم. از آغازين روز‌ها يکی از اهداف انجمن مهندسی پزشکی اقدام برای تاسيس سازمان نظام مهندسی پزشکی بود. حمايت از اعضای صنف و يا حمايت از سازمان ها قطعا نيازمند ساختار نظام مند است. از آن زمان طی جلساتی با اعضای کميسيون مجلس، اعضای هيات رئيسه و نمايندگانشان رايزنی‌های مختلفی انجام شد. در آخرين اقدامات رايزنی‌هايی را با دوره‌ی جديد مجلس انجام داديم. طرحی از طرف گروهی ديگر با کپی‌برداری از طرح ما ارائه شده بود  که امضای 42 نماينده مجلس را نيز بدست آورده بود و در صحن علنی مجلس اعلام وصول شد ولی متاسفانه کليات طرح دستخوش تغييرات شده بود.

وی ادامه داد: يکي از دلايل موفقيت سازمان نظام کشاورزی اين بود که رشته‌های مختلف را تحت تکفل خود قرار داد. اين رشته هاي مختلف جمعيت را افزايش وقدرت رايزنی‌ها و چانه زنی‌ها را بالا برد. هدف ارتقای صنف است، جامعه نگر بودن و اينکه هر کسی در اين حوزه قدمی برداشت، با آن همکاری کنيم. ما بايد بيشتر جايگاه رسانه‌ای و چانه زنی‌های سياسی و نيز قدرت نفوذ در تشکل‌های مختلف را بالا ببريم و نيز هر کدام از دوستان اگر صحبتی دارند،  بشنويم و بتوانند نظرات خود را بيان کنند تا به طرح پخته‌تری برسيم. مبهم بودن طرح مسئله‌ای بود که در کميسيون مطرح شد. بايد همه سعی کنيم مشکلاتی که وجود دارد را آسيب‌شناسی کنيم و مصمم‌تر و قوی تر ادامه دهيم.

چندی پيش هم طهماسبی در گفت و گوی اختصاصی با خبرنگار ماهنامه به سوالاتی در ارتباط با موضوع سازمان نظام مهندسی پزشکی پاسخ داد که توجه شما را در ادامه به آن جلب ميکنم.

مهندس طهماسبی در خصوص مفهوم و کاربرد اين سازمان گفت: در همه کشورها تشکيل سازمان هاي نظام به عنوان يک راهکار در زمينه استفاده بيشتر از متخصصين آن رشته وجود دارد و با توجه به نقش متخصصين مرتبط در آن سازمان‌ها مانند سازمان‌های نظام پزشکی، نظام پرستاری، نظام مهندسی ساختمان، نظام مهندسی کشاورزی، نظام مهندسی معدن، نظام روان‌شناختی و مشاوره و … اين سازمان‌ها تعريف می‌شوند.

با پيشرفت تکنولوژی عملا ارائه خدمات بهداشتی و درمانی بدون در نظر گرفتن نقش تجهيزات پزشکی مقدور نخواهد بود و با توجه به همين نياز، رشته‌های مهندسی پزشکی با گرايش‌هايی متعدد در مقاطع مختلف دانشگاهی در کشور ايجاد شده است و فارغ‌التحصيلان اين رشته ها هم در حيطه بازار کار، خدمات تخصصی خود را ارائه می‌دهند. با توجه به لزوم ارتقاء نظام سلامت کشور، ضرورت وجود سازمان نظام مهندسی پزشکي بيش از پيش احساس می‌شود. به طور کلی نظام مهندسی پزشکی مجموعه ای از قوانين و مقررات، آيين نامه ها و استاندارد ها، تشکل‌های مهندسی، حرفه‌ای و صنفی است که در جهت رسيدن به اهداف مندرج در اين قانون تدوين شده و به اجرا گذاشته مي‌شود. سازمان نظام مهندسي پزشکی در واقع يک سازمان غير دولتی است که با استقلال مالی و شخصيت حقوقی مستقل برای رسيدن به اهداف و انجام وظايف مقرر در قانون تشکيل می‌شود.

مهندس طهماسبی در خصوص چالش‌هايی از حوزه تجهيزات پزشکی که نظام مهندسی پزشکی می تواند به آن ها رسيدگی و آن ها را حل کند، چنين اظهار نظر کرد: برخی از چالش هايی که در اين حوزه وجود دارند و می‌توانند مرتفع شوند عبارتند از: لزوم کمک در جهت افزايش کمی و کيفی توليدات تجهيزات پزشکی و گسترش فناوری‌های جديد، انجام نظارت فنی کارشناسان تجهيزات پزشکی در طراحی و تجهيز مراکز درمانی.

همانطور که می‌دانيد هنگامی که يک مرکز مي خواهد احداث شود و مجوز و پروانه بهره‌ برداری بگيرد، تا زمانی که امضاء يک مهندس ناظر ساخنمان در آن نباشد و يا حتی اگر در لوله‌کشی گاز، امضای کارشناس گاز در آن نباشد، به هيچ وجه اجازه بهره برداری را نخواهد گرفت. اما تجهيزات پزشکی عليرغم نقش بسيار کليدی و ريسک بالا در زمينه سلامت افراد جامعه و با ارزش مالی و سرمايه بسيار زياد مراکز بهداشتی و درمانی، متاسفانه طراحی و تجهيز آن ها و فراهم آوردن امکانات سازه‌ای، تاسيساتی و فنی مورد نياز براي نصب و راه اندازی اين تجهيزات مغفول مانده است و ضرورتی براي امضاء کارشناسان پروانه دار و با صلاحيت در اين صنف هنوز الزام نشده است.

از طرفی ايجاد پست قانونی مسئول فنی پروانه دار تجهيزات پزشکی در مراکز تهيه و توزيع و عرضه تجهيزات پزشکی و مؤسسات ارائه دهنده خدمات بهداشتی و درمانی، ارتقاء سطح علمی و آموزشی متخصصين اين حوزه از طريق اجرای برنامه‌های بازآموزی و نوآموزی مستمر و نهايتا رتبه‌بندی اين کارشناسان در زمينه‌های تخصصی، از چالش‌هايی است که توسط اين سازمان قابل حل است.

همانطور که می‌دانيد کارشناسان تجهيزات پزشکی وقتی که از دانشگاه فارغ التحصيل می‌شوند يک صلاحيت عمومی را برای فعاليت در اين صنف دارند. اما مانند ساير رشته‌ های مهندسی در کليه کشورها، صلاحيت حرفه اي را که بايستی برای فعاليت در يک رشته تخصصی کسب کنند با گذراندن آموزش های مستمر و ارزيابی صلاحيت آن ها در گروه‌های تخصصی مختلف بدست خواهند آورد. به طور مثال در رشته‌های تخصصی موجود فرض کنيد در زمينه تجهيزات بيهوشی تنفسی می‌گويند که اين کارشناس به فرض رتبه 4 در زمينه سرويس و توليد اين تجهيزات است. اين خيلی متفاوت است با شرايطی که کارشناسی تنها صلاحيت عمومی را کسب می‌کند و اين بحث تنها با تشکيل سازمان نظام مهندسی پزشکی قابل اجراست. يعنی با انجام دوره‌های آموزشی مستمر و بعد تعيين صلاحيت و ارائه پروانه صلاحيت در تخصصی که آن کارشناس با توجه به رتبه مربوطه اجازه فعاليت دارد. به طور مثال فردی با رتبه مشخص می‌تواند بيمارستان تا 50 تخت را کنترل و ارزيابی طراحی و تجهيز نمايد. يا بر فرض از نظر مالی اين کارشناس می‌تواند تا گريد 10 ميليارد تومان تجهيزات گروه تخصصی خود را ارزيابی کند. اين ها مواردی است که با تدوين آيين نامه‌ها و ضوابط خاص صنفی و حرفه‌ای به راحتی قابل دسترس هستند و به اشتغال و حمايت از اين صنف و همچنين از افرادی که از اين صنف خدمات دريافت می‌کنند، کمک می‌کند.

وی همچنين در رابطه با زيرساخت‌های لازم جهت استقرار اين نظام افزود: نظام مهندسی پزشکی بسيار نزديک به آخرين مصوبه‌ای است که مجلس شورای اسلامی در زمينه قانون سازمان نظام مهندسی کشاورزی تائيد کرد و شاهد اثرات بسيار خوبی در اين زمينه بوديم. در حال حاضر هم با توجه به اينکه براي تشکيل سازمان نظام، سازمان‌های مختلفی بايد با هم همکاری انجام دهند؛ همه سازمان‌هايی که در زمينه آموزش، تربيت متخصصين، سياست‌گذاری، تدوين قوانين، نظارت، توليد، توزيع، واردات و خدمات تجهيز، مديريت و سرويس تجهيزات فعاليت دارند مانند گل برگ‌های گل آفتاب گردان صنعت و صنف تجهيزات پزشکی کشور هستند که هر کدام از آن ها در يک زمينه خاص فعاليت دارند. از دانشگاه‌های علوم پزشکی و دانشگاه‌های سازمان آموزش عالی و وزارت بهداشت در زمينه تربيت متخصصين اين رشته و وزارتخانه‌هايی مانند وزارت بهداشت، وزارت صنعت، معدن و تجارت، وزارت رفاه و تأمين اجتماعی و سازمان های مختلفی که به نوعی در زمينه‌های توليد، توزيع و تأمين تجهيزات پزشکی فعاليت دارند. 

بيشتر از يک دهه پيش همزمان با شروع فعاليت‌ها برای تاسيس انجمن صنفی متخصصين تجهيزات پزشکی کشور، يکی از اهداف و دغدغه های اصلی انجمن و اعضاء اين صنف، تاسيس سازمان نظام مهندسی پزشکی بوده است در اين خصوص صدها نفر ساعت، کارشناسی انجام شد. جلسات متعددی با کارشناسان و مديران حوزه‌های مختلف سياست گذاری، تصميم سازی، نظارتی و اجرايی از جمله مجلس شوراي اسلامی، وزارت بهداشت، درمان وآموزش پزشکی، دانشکده های مهندسی پزشکی دانشگاه‌ها‌، انجمن‌ها و شخصيت‌های حقوقی و حقيقي فعال در صنف تجهيزات پزشکی برگزار شد. پيش نويس قانون سازمان نظام مهندسی پزشکی به همراه راهکارهای اجرايی در اختيار مجلس قرار گرفت و پس از مساعدت مرکز پژوهش‌های مجلس، طرح تشکيل سازمان نظام مهندسی پزشکی کشور با امضا 41 نفر از نمايندگان محترم در صحن علنی مجلس شوراي اسلامی اعلام وصول شد و در دستور کار کميسيون‌های مرتبط از جمله کميسيون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامي قرار گرفت. طرح ارايه شده توسط مرکز پژوهش‌های مجلس دارای ايرادات حقوقی و شکلی متعددی است و انجمن متخصصين تجهيزات پزشکی کشور در کارگروه‌های تخصصی اصلاح اين طرح و ارتقاء آن حضور فعال دارد.

تشکيل سازمان نظام مهندسی پزشکی کار بسيار سنگين و ارزشمندی می‌باشد و لازم است همه متخصصين اين حوزه کمک کنند تا با استقرار اين نظام، بتوانيم از اهداف و وظايفی که سازمان دارد، بهره‌مند شويم. جزو شرح وظايفی که برای اين سازمان می‌توان در نظر گرفت استفاده‌ از توان علمی، فنی و اجرايی تمامی متخصصين و هيات‌های علمی برای بالندگی هرچه بيشتر اين صنف است.

در ادامه گفت‌و‌گوی کلاب هاوس عليرضا چيذری عضو هيات مديره هلدينگ نگين پارس، اظهار داشت: هيئت مديره انجمن مهندسی پزشکی بايد لابی‌هايی با تشکل‌ها ايجاد و اکثريت را قانع کند که نظام مند شدن مفيد است. از مهمترين مطالبی که ابهام برای مهندسی پزشکی ايجاد شده اين است که منافع برخی به خطر می‌افتد. بايد توجه داشت تفکرسنتی اتفاقات جديد را قبول نمی‌کند و با تفکر اينکه با تشکيل يک NGO، منافع NGO ديگر به خطر می‌افتد روبرو هستيم.

وهاب دهلاقی عضو هيئت علمي دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه واز اعضاي فعال و پرتلاش جامعه مهندسي پزشکی گفت: از ضرورت تشکيل سازمان نظام مهندسی پزشکی به اين می‌توان اشاره کرد که بايد فعاليت متخصصين اين صنف در يک چهارچوب قرار گيرد.

اميرحسين بحرالعلوميان رييس کميته صنفی انجمن متخصصين تجهيزات پزشکی و از افراد فعال در حوزه تشکيل سازمان نظام مهندسی پزشکی گفت: بايد جامع تر به اين موضوع رسيدگی شود. تجهيزات پزشکی فقط بخشی از مهندسی پزشکی است، قسمت‌های ديگر مثل کارآموزی، بحث اشتغال دانش آموختگان رشته مهندسی پزشکی، اعطای بورسيه‌های آموزشی، ارتباط با دنيای مهندسی پزشکی، جوامع علمی و آکادميک در سراسر دنيا است. راه اندازی مرکز اسناد کتب و مقالات در حوزه مهندسی پزشکی و حمايت از پروژه‌های نوآورانه و شرکت در استارت آپ‌ها در حوزه مهندسی پزشکی مباحث اصلی مهندسی در حوزه پزشکی است. مراکز رشد، بحث دفاع از حقوق اعضا، بيمه اعضا، بيمه از کار افتادگی اعضا، بحث خدمات رفاهی به اعضا، بحث مسکن و حل و فصل مشکلات رابطه‌ی کارفرمايی و کارمندی، خدمات حقوقی به اعضا  اينها همه جزو سازمان نظام مهندسی پزشکی است که در قالب نظام مهندسی پزشکی بايد قانونمند شود‌. انجمن‌ها و NGO ها اکنون قدرت کافی برای حل اين مسائل در کشور ندارند و بايد نظام  برای حل مشکلات تشکيل شود.

 مهدی طيبی عضو هيات مديره انجمن متخصصين تجهيزات پزشکی کشور بيان کرد:

10 الی 12 درصد مهندسين پزشکی در حوزه آموزش و 60 درصد در حوزه توليد و واردات و 30 درصد مهندسی بالينی بخش تجهيزات پزشکی بيمارستان هستند که اين 30 درصد به علت پزشک سالار بودن وزارت بهداشت باعدم احقاق حقوق و دريافت جايگاه خود مشکل روبرو هستند. راه حل اين است که از زير پوشش وزارت بهداشت بيرون بياييم‌، پيشنهاد من اين است راهی غير از وزارت بهداشت مثل وزارت صنايع را پيش بگيريم. تا زمانی که قدرت خود را از وزارت بهداشت پزشک سالار نگيريم شرايط به همين شکل خواهد بود.

افسانه نجفی دبير کميسيون صنايع پزشکی خانه صمت در ادامه گفت: پيشنهاد ما اين است اگر تحت هيچ شرايطی تمام تلاش ما برای تحقق ايجاد نظام مهندسی پزشکی به بار ننشست پيشنهاد عضو کميسيون بهداشت و درمان مجلس را بپذيريم که به نظام‌های ديگر مثل نظام پزشکی بپيونديم و از منافع آن بهرمند شويم و خود را توانمند کنيم و پس از آن به دنبال استقلال نظام مهندسی پزشکی باشيم و حداقل تا تحقق تمام اهدافمان دارای حقوقی باشيم که هم اکنون از آن برخوردار نيستيم.

مسلمی در پاسخ گفت: تلاش کرديم مستقل شويم ولی در فضای پزشک سالار نمی‌توان رشد کرد، اولين مسئله ما در وزارت بهداشت اين است که مهندسی پزشکی و کارشناس تجهيزات پزشکی در اقليت است و مورد ظلم واقع می‌شود و بحث دوم اين است که آيا مهندسی پزشکی در وزارت بهداشت باشد يا خارج از آن مثل وزارت صنعت و …. که بايد به آن توجه کرد‌.