بيماري قرنيه چشم بعد از آب مرواريد و گلوکوم و دژنراسيون ماکولا وابسته به سن چهارمين عامل شايع نابينايي است و بيش از 10 ميليون نفر در سراسر جهان را مبتلا مي‌کند.
نور براي اينکه بتواند به شبکيه چشم برسد بايد از قرنيه عبور کند؛ به همين دليل شفافيت آن بسيار اهميت دارد. زماني که مشکلي براي هر يک از لايه‌هاي قرنيه ايجاد شود، قرنيه به تدريج کدر شده و شفافيت خود را از دست مي‌دهد.
در اين موقع پيوند قرنيه لازم است. پيوند قرنيه عمل جراحي است که در طي آن قسمت آسيب‌ديده قرنيه بيمار برداشته شده و با يک قرنيه جديد سالم جايگزين مي‌شود. پيوند قرنيه معمولاً به يکي از اين دلايل انجام مي‌شود:
ايجاد ديد بهتر در مواردي که کدورت قرنيه باعث تاري ديد شده است.
ترميم سوراخ قرنيه براي حفاظت ساختمان‌هاي داخل کره چشم
درمان درد چشم در مواردي که به علت بيماري يا تورم قرنيه درد شديد وجود دارد.
ريشه کن کردن عفونت در مواردي که عفونت قرنيه با دارو درمان نمي‌شود.
اگر عينک‌هاي طبي يا لنزهاي تماسي قادر به بازگرداندن ديد نيستند يا اگر تورم دردناک توسط داروها يا لنزهاي تماسي ويژه قابل تسکين نيست، ممکن است پيوند قرنيه ضروري باشد. شرايط خاص مي‌تواند بر شفافيت قرنيه تأثير بگذارد و فرد را در معرض خطر بيشتري براي نارسايي قرنيه قرار دهد. اين موارد شامل:
زخم‌هاي ناشي از عفونت‌هايي مانند تبخال چشم يا کراتيت قارچي
زخم ناشي از تريکاسازيس، هنگامي که مژه‌ها به سمت داخل رشد مي‌کنند و به سمت چشم مي‌روند و در مقابل قرنيه قرار مي‌گيرند.
شرايط ارثي مانند ديستروفي فوکس
بيماري‌هاي چشم مانند کراتوکونوس پيشرفته
نازک شدن قرنيه و شکل نامنظم قرنيه (مانند کراتوکونوس)
عوارض نادر ناشي از عمل جراحي ليزيک
سوختگي‌هاي شيميايي قرنيه يا صدمات ناشي از آسيب ديدگي چشم
تورم بيش از حد (ورم) قرنيه
رد پيوند به دنبال پيوند قرنيه قبلي
نارسايي قرنيه به دليل عوارض جراحي آب مرواريد
افرادي که دچار کاهش بينايي به دليل ورم قرنيه، کدورت قرنيه يا نازکي قرنيه هستند، افرادي که عفونت‌هاي قرنيه مقاوم به آنتي‌بيوتيک ها را دارند، تحت عمل قرنيه قرار مي‌گيرند. به طور کلي پيوند قرنيه براي بازيافتن بينايي در فردي که دچار قرنيه معيوب است، به کار مي‌رود. چشم فرد گيرنده بايد شبکيه و عصب بينايي سالم داشته باشد و اگر دچار آب سياه است بايد تحت درمان دارويي قرار گرفته و فشار چشم طبيعي شود. هرگونه التهاب فعال چشم بايد پيش از عمل درمان شده و اشک و پلک‌ها وضعيت طبيعي داشته باشد. همچنين بيمار بايد مصرف داروهايي مثل آسپرين و وارفارين را به پزشک اطلاع دهد.
قرنيه پيوندي، پس از مرگ از چشم افرادي تهيه مي‌شود که پيش از فوت تمايل خود را براي اهداي قرنيه به ديگران ابراز داشته يا خانواده آن‌ها با اين موضوع موافقت کنند .قرنيه‌هاي اهدا شده در بانک چشم به طور دقيق معاينه مي‌شوند تا از سلامت آن‌ها اطمينان حاصل شود. به علاوه، تمام قرنيه‌هاي پيوندي از نظر بيماري‌هايي مانند ايدز يا هپاتيت بررسي مي‌شوند تا اين بيماري‌ها به فرد گيرنده پيوند سرايت نکند. سپس اين قرنيه‌ها در بانک چشم نگهداري مي‌شوند تا به فرد نيازمند داده شوند.
شايع‌ترين علت پيوند قرنيه
بيماري قوز قرنيه بيشترين علت پيوند قرنيه است. افرادي که دچار قوز قرنيه هستند و بيماريشان پيشرفت کرده و به کدورت قرنيه منجر شده است بايد به چشم پزشک مراجعه کنند تا اين مشکل برطرف شود .
امروزه خوشبختانه در مورد اين افراد هم به کمک روش‌هاي جراحي و با گذاشتن ايمپلنت‌هاي داخل قرنيه مي‌توان قوز قرنيه را اصلاح کرد؛ البته اين در شرايطي است که ضخامت قرنيه از دست نرفته و امکان اين کار را به جراح بدهد .در مورد بيماراني که ضخامت قرنيه کمتري دارند و نمي‌توان برايشان از ايمپلنت‌هاي قرنيه استفاده کرد به ناچار از روش‌هاي پيوند قرنيه کمک گرفته مي‌شود که تشخيص اين موارد تنها بر عهده چشم‌پزشک است .
در شرايطي که مشکل در يک چشم ظاهر شود، با مقايسه ديد دو چشم مي‌توان متوجه غيرمعمول بودن شرايط يکي از آن‌ها شد. اگر اين مشکل به صورت دو طرفه و در هر دو چشم بروز کند نيز کاهش وضوح تصاوير عامل تعيين‌کننده‌اي براي تشخيص بيماري قرنيه است .افرادي که به بيماري‌هاي قرنيه مبتلا هستند و به غير از قرنيه، بقيه ساختمان چشم‌شان سالم و طبيعي است، مي‌توانند به کمک اعمال جراحي، ديدي با کيفيت بالا داشته باشند .
پيوند قرنيه هم جنبه زيبايي دارد و هم جنبه درماني؛ اين عمل بيشتر با هدف کسب کيفيت و افزايش قدرت بينايي انجام مي‌شود، ولي در برخي شرايط نيز در مورد افرادي که دچار آسيب‌هاي قرنيه شده‌اند و چشم‌شان ظاهر خوبي ندارد، مي‌توان براي برطرف کردن اين مشکل از پيوندهاي قرنيه کمک گرفت و به ظاهري مناسب و زيبا دست يافت.
انواع پيوند قرنيه
پيوند قرنيه، عمل جايگزين بافت قرنيه مريض يا زخم شده با بافت سالم از يک اهدا کننده عضو است. دو نوع پيوند قرنيه وجود دارد: پيوند قرنيه سنتي با ضخامت کامل که تحت عنوان کراتوپلاستي يا PK نيز شناخته مي‌شود و پيوند قرنيه لايه پشتي که با نام کراتوپلاستي اندوتليال يا EK شناخته مي‌شود.
اين پيوند جايگزين بافت مرکزي قرنيه، آسيب ديده به دليل بيماري يا آسيب ديدگي چشم، با بافت سالم قرنيه اهدا شده از يک بانک چشم محلي مي‌شود. قرنيه ناسالم با پراکندگي يا تحريف نور و ايجاد تابش خيره‌کننده و تاري ديد، بينايي فرد را تحت تأثير قرار مي‌دهد. پيوند قرنيه ممکن است براي بازگرداندن بينايي عملکردي بيمار لازم باشد.
چه کساني کانديداي مناسب براي پيوند هستند؟
با توجه به عوامل شناخته شده براي هدايت فرد به سمت پيوند قرنيه، بايد چندين سؤال مهم پيش از تصميم گيري در مورد پيوند قرنيه در نظر گرفته شود:
آيا ضعف ديد مانع عملکرد شغلي يا توانايي بيمار در انجام فعاليت‌هاي روزانه مي‌شود؟
آيا با اقدامات خاص يا ساير اقدامات کمتر تهاجمي مي‌توان ضعف ديد را اصلاح کرد؟
آيا بيمار مي‌تواند براي بهبودي مناسب به مدت زمان کافي (در بعضي موارد شش ماه تا يک سال) از کار يا مدرسه دور بماند؟
تمام اين سؤالات، در رابطه با غربالگري دقيق و مشورت با پزشک چشم، بايد پيش از تصميم نهايي در مورد پيوند قرنيه، با دقت مورد بررسي قرار گيرند.
اقدامات پيش از عمل
هنگامي که بيمار و پزشک تصميم گرفتند که پيوند قرنيه بهترين گزينه است، نام بيمار در ليست انتظار قرنيه چشم قرار مي‌گيرد.. پيش از اينکه يک قرنيه اهداکننده براي استفاده در جراحي پيوند پيدا شود، براي تخمين وضوح بررسي مي‌شود و از نظر وجود هرگونه بيماري مانند هپاتيت و ايدز غربالگري مي‌شود. فقط قرنيه‌هايي که اين دستورالعمل‌هاي دقيق را رعايت مي‌کنند در جراحي پيوند قرنيه مورد استفاده قرار مي‌گيرند تا از سلامت و ايمني گيرنده پيوند اطمينان حاصل شود.
مراحل پيوند قرنيه
بسته به وضعيت سلامتي، سن، آسيب ديدگي چشم يا بيماري و در صورت تمايل به خواب رفتن در طول عمل، ابتدا بيهوشي موضعي يا عمومي انجام مي‌شود. در صورت استفاده از بي‌حسي موضعي، براي شل کردن ماهيچه‌هايي که چشم را مي‌پوشانند و حرکات چشم را کنترل مي‌کنند، از پوست اطراف چشم استفاده مي‌شود و از قطره‌هاي چشمي براي بي‌حس کردن چشم استفاده مي‌شود. بيمار در طي عمل هوشيار است و بيشتر افراد هيچ گونه ناراحتي را گزارش نمي‌کنند. پس از اعمال بي‌حسي، ابزاري به نام اسپکولوم براي باز نگه داشتن پلک‌ها استفاده مي‌شود. سپس جراح منطقه قرنيه آسيب ديده را اندازه‌گيري مي‌کند تا اندازه بافت اهداکننده مورد نياز را تعيين کند.
انواع متداول پيوند قرنيه
پيوند قرنيه روش‌هاي مختلفي دارد که انتخاب روش مناسب تنها برعهده چشم پزشک است.
روش لاملارALTK: در اين روش فقط لايه سطحي قرنيه که آسيب ديده است برداشته شده و با قسمت مشابه قرنيه پيوندي، جايگزين مي‌شود.
روش دالْک DALK: در مواردي که بيمار اختلال گسترده در لايه‌هاي سطحي و بالايي دارد، به کار گرفته مي‌شود.
روش دِسِک DSAEK: وقتي بيمار اختلالي در لايه عمقي (اندوتليوم) دارد، اين شيوه به کار گرفته مي‌شود و قسمت‌هاي سطحي و مياني سالم باقي مي‌مانند. ضخامت اين لايه پيوندي حدود 90 تا 180 ميکرون است.
روش دِمِکDMEK: جديدترين روش پيوند اندوتليوم است و در آن غشاء بسيار نازکي به ضخامت 5 تا 10 ميکرون پيوند زده مي‌شود. اين روش در مقايسه با ديگر روش‌ها تبحر بيشتري در جراحي مي‌طلبد و پيچيدگي‌هاي آن نسبت به روش‌هاي ديگر بيشتر است.
جراحي DMEK: در مواردي که صرفاً لايه اندوتليوم داراي اختلال است انجام مي‌شود و به نوعي نسل جديد جراحي DSAEK به شمار مي‌آيد، از مزاياي اين روش نسبت به پيوند تمام ضخامت PK و روش DSAEK مي‌توان به موارد زير اشاره کرد:
بخيه و مشکلات کمتر
در روش‌هاي مرسوم پيوند، قرنيه بيمار حدود 16 تا 24 بخيه مي‌خورد، که امکان شل شدن بخيه‌ها و ايجاد عفونت وجود دارد. البته جراح همواره سعي مي‌کند بخيه‌ها درست و همگن باشند تا فرد پس از عمل حداقل آستيگمات را پيدا کند؛ اما تجربه نشان داده با توجه به تبحر و دقت جراح و همچنين شدت بيماري، برآيند بينايي و عيب انکساري بعد از عمل مي‌تواند بسيار عالي يا بسيار بد باشد. در روش DMEK تعداد بخيه‌ها، همچنين اندازه برش از هر روش ديگري کمتر است.
ريسک کمتر رد پيوند
در روش‌هاي پيوند قرنيه هر چقدر مقدار بافتي که به گيرنده پيوند زده مي‌شود، بيشتر باشد به همان ميزان ريسک رد پيوند بالاتر است. در روش DMEK به دليل اينکه يک غشاي 5 تا 10 ميکروني پيوند زده مي‌شود، در قياس با DSAEK که ضخامت لايه دهنده 90 تا 180 ميکرون است، ريسک رد پيوند کمتر خواهد بود. لازم به توضيح است در روش DALK نيز به دليل اينکه تماس چنداني با فاکتورهاي ايمونولوژيک گيرنده ايجاد نمي‌شود، ريسک رد پيوند چندان بالا نيست.
جراحي سنتي پيوند قرنيه
در حين عمل جراحي سنتي پيوند قرنيه يا کراتوپلاستي، يک قسمت دکمه‌اي شکل با ضخامت کامل از طريق قرنيه آسيب ديده با استفاده از يک ابزار جراحي به نام ترفين يا ليزر فمتوسکند جدا مي‌شود. سپس يک دکمه منطبق با بافت اهدا کننده در محل قرار داده مي‌شود. بخيه‌ها به طور معمول براي يک سال يا بيشتر بعد از عمل باقي مي‌مانند. در آخر اينکه يک محافظ پلاستيکي روي چشم قرار گرفته است تا در حين بهبود از آن محافظت کند.
عمل جراحي کراتوپلاستي به طور کلي يک يا دو ساعت طول مي‌کشد. بيشتر عمل‌ها به صورت سرپايي انجام مي‌شوند؛ به اين معني که بيمار مي‌تواند مدت کوتاهي بعد از عمل به خانه برود اگرچه به کسي نياز دارد تا او را به خانه ببرد.
کراتوپلاستي اندوتليال
در دهه گذشته، نسخه جديدتري از عمل جراحي پيوند قرنيه به نام کراتوپلاستي اندوتليال براي مشکلات خاص قرنيه معرفي شده است. کراتوپلاستي اندوتليال به طور انتخابي فقط جايگزين زير لايه داخلي قرنيه (اندوتليوم) مي‌شود و بافت سالم قرنيه را پوشانده و آن را دست نخورده مي‌کند. اندوتليوم تعادل مايعات قرنيه را کنترل مي‌کند و اگر آسيب ديده يا بيمار شود مي‌تواند باعث تورم قابل توجه قرنيه و از بين رفتن بينايي شود.
در کراتوپلاستي اندوتليال ، جراح برشي کوچک ايجاد مي‌کند و يک ديسک نازک از بافت اهداکننده حاوي يک لايه سلولي اندوتليال سالم را بر روي سطح پشتي قرنيه قرار مي‌دهد. از حباب هوا براي قرار دادن لايه جديد اندوتليال در محل استفاده مي‌شود. برش کوچک خود را آب‌بندي مي‌کند. به طور معمول به بخيه نيازي نيست.
بهبودي پس از پيوند قرنيه
مدت مورد نياز براي ترميم کامل پيوند قرنيه مي‌تواند حداکثر تا يک سال يا بيشتر باشد. در ابتدا، بينايي براي چند ماه اول تار خواهد شد و در برخي موارد ممکن است از قبل نيز بدتر شود در حالي که چشم به قرنيه جديد خود عادت مي‌کند. مانند هر نوع جراحي، بيمار هميشه بايد از دستورالعمل‌هاي جراح چشم خود پيروي کند تا به حداقل رساندن عوارض پيوند قرنيه و تسريع در بهبودي خود کمک کند.
پس زدن پيوند قرنيه
پيوندهاي قرنيه به طور معمول انجام مي‌شوند و از ميزان موفقيت معقولي برخوردار هستند. در حقيقت، پيوند قرنيه موفق‌ترين عمل در ميان پيوندهاي بافتي است. اما مانند هر عمل جراحي ديگري، پيوند قرنيه نيز خطرات خاص خود را دارد. اين يک تصميم شخصي است که بيمار تصميم بگيرد تحت عمل جراحي پيوند قرنيه قرار بگيرد.
عوارض پيوند قرنيه قابل توجه است و مي‌تواند شامل ردکردن پيوند قرنيه، عفونت چشم و مشکلات مرتبط با استفاده از بخيه باشد. رد بافت اهداکننده جدي‌ترين عارضه بعد از پيوند قرنيه است و در 5 تا 30 درصد بيماران رخ مي‌دهد. ردکردن پيوند هنگامي انجام مي‌شود که سيستم ايمني بدن قرنيه دهنده را به عنوان عضو خارجي تشخيص دهد و به آن حمله کند و سعي کند آن را از بين ببرد.
تحقيقات نشان مي‌دهد که داشتن گلوکوم و تورم قرنيه مرتبط با جراحي آب مرواريد مي‌تواند احتمال رد پيوند قرنيه را افزايش دهد.
علائم پس زدن پيوند
شناخت علائم اصلي هشدار دهنده در رد پيوند قرنيه اولين قدم براي جلوگيري از رد پيوند است:
قرمزي
حساسيت شديد به نور
کاهش ديد
درد
علائم رد پيوند ممکن است در اوايل ماه اول يا چند سال پس از عمل ظاهر شود. چشم پزشک داروهايي را تجويز مي‌کند که مي‌توانند به روند برگشت رد پيوند کمک کند. در صورت تشخيص زود هنگام، 9 پيوند از هر 10 پيوند موفق مي‌شوند. در صورت عدم موفقيت پيوند، عمل پيوند قرنيه قابل تکرار است. در حالي که تکرار عمل جراحي به طور کلي نتايج قابل قبولي دارد، با اين وجود با افزايش تعداد پيوند قرنيه، رد پيوند نيز افزايش مي‌يابد.
هميشه احتمال پس زدن پيوند قرنيه وجود دارد و امکان پس زدن آن در هر زمان حتي چند سال پس از عمل نيز مطرح وجود دارد به همين دليل بيمار بايد با علائم و نشانه‌هاي پيوند قرنيه آشنايي کامل داشته باشد. در صورتي که پيوند قرنيه پس زده شد مي‌توان دوباره عمل پيوند قرنيه را انجام داد و نتايج خوبي را به دست آورد اما ريسک پس زدن پيوند دوم در مقايسه با پيوند اول کمي بالاتر است.
ريسک‌هاي عمل
عدم پذيرش قرنيه اهدايي (سيستم ايمني بدن به بافت‌هاي عضو اهدايي حمله مي‌کند)
خونريزي
عفونت
تورم قرنيه
احساس فشار زياد روي چشم (گلوکوما)
ديد ابري چشم (آب مرواريد)
جداشدن شبکيه
بينايي بعد از پيوند قرنيه
بينايي بايد به تدريج چند هفته پس از پيوند قرنيه بهبود يابد. اين مدت مي‌تواند از دو ماه تا يک سال نيز به طول بيانجامد تا در نهايت ديد پايداري در چشم ايجاد شود. از آنجا که منحني بافت جديد قرنيه دقيقاً با منحني قرنيه طبيعي مطابقت ندارد از شدت نزديک‌بيني و آستيگماتيسم فرد کاسته خواهد شد. عيوب انکساري پس از جراحي تا حدودي غيرقابل پيش‌بيني هستند و تعداد زيادي از بيماران هنوز هم نياز به استفاده از عينک دارد. عيوب انکساري خفيف ناشي از جراحي پيوند قرنيه با عينک قابل اصلاح هستند در غير اين صورت لنزهاي تماسي مورد نياز هستند.
لنزهاي تماسي قابل نفوذ ساخته شده با گاز سخت که همچنين به عنوان لنزهاي RGP يا GP شناخته مي‌شوند و لنزهاي تماسي هيبريدي براي بيماران پيوند قرنيه به دليل نامنظم بودن قرنيه بعد از پيوند بهترين گزينه هستند. با اين حال، لنزهاي تماسي نرم نيز اغلب گزينه‌اي قابل بررسي هستند.
از آنجا که بينايي در طي چند ماه اول بعد از جراحي نوسان خواهد داشت، توصيه مي‌شود بيمار صبر کند تا چشم پزشک به او بگويد که بينايي قبل از تجويز نسخه عينک يا لنزهاي تماسي پايدار شده است. بعد از اينکه چشم به طور کامل بهبود يافت و تمام بخيه‌هاي استفاده شده برداشته شد، ممکن است بيمار واجد شرايط جراحي ليزر چشم مانند LASIK ياPRK ÈÇÔÏ ÊÇ ÊæÇäÇíí ÎæÏ ÑÇ ÏÑ ديدن با يا بدون عينک يا لنز بهبود دهد.
علاوه بر قرنيه از ساير نقاط چشم از قبيل صلبيه يا بخش سفيد چشم در برخي از انواع عمل جراحي استفاده مي‌شود. متاسفانه افرادي که کاملاً نابينا هستند و نور را نمي‌ببينند نمي‌توانند از هيچ نوع عمل جراحي براي پيوند قرنيه بهره‌مند شوند. در اکثر موارد براي پيوند بيشتر نقاط چشم از قرنيه فردي استفاده مي‌شود که فوت کرده است. در برخي موارد نادر ممکن است فرد دهنده قرنيه زنده باشد به به عنوان مثال فردي که در قسمت پشت چشم او تومور به وجود آمده است مي‌تواند در هنگام تخليه چشم به فرد دهنده چشم نيز تبديل شود. در صورتي که چشم نابينا شده باشد و خارج شود؛ اما بخش جلويي آن سالم باشد مي‌توان از قرنيه استفاده کرد. هيچ گونه مثالي از افراد دهنده چشم که زنده هستند وجود ندارد. در برخي شرايط خاص که فرد مي‌تواند به خودش پيوند بدهد مواردي است که يک چشم هنوز توانايي ديدن را دارد؛ اما چشم ديگر فاقد چنين قابليتي است که اين مورد بسيار نادر است.
آيا مي‌توان به جاي قرنيه اهدايي از بافت مصنوعي استفاده کرد؟
در برخي از عمل‌هاي جراحي از قرنيه مصنوعي استفاده مي‌شود که البته استفاده از آن دشوار است و هنوز تحقيقات در خصوص انجام دادن اين روش جراحي ادامه دارد. در سراسر جهان در طول سال شايد 400 يا 500 عمل جراحي از اين قبيل انجام شود. اين روش زماني مورد استفاده قرار مي‌گيرد که امکان استفاده از قرنيه اهداي وجود نداشته باشد به عنوان مثال برخي از افرادي که در کاسه چشم آن‌ها بافت اسکار شديد وجود دارد و پلک به طور طبيعي باز و بسته نمي‌شود در اين حالت مي‌توانند از قرنيه مصنوعي استفاده کنند. پروتزهاي جديدي وجود دارند که با هدف جايگزين شدن براي قرنيه آسيب ديده طراحي شده‌اند؛ اما هيچ پيوندي به اندازه پيوند قرنيه اهدايي انسان مطمئن نيست.
آيا افرادي که بيماري‌هاي چشمي مختلف دارند مي‌توانند تحت عمل پيوند قرنيه قرار بگيرند؟
شبکيه شبيه فيلم عکاسي درون دوربين، يک بافت نازک است که درون چشم قرار دارد. در نتيجه اگر قرنيه به شدت آسيب ديده باشد عمل پيوند قرنيه به بيماران مبتلا به تحليل رفتگي ماکولا کمکي نخواهد کرد. برخي از افرادي که دچار ديستروفي قرنيه از قبيل فوکس هستند نيز دچار تحليل رفتگي ماکولا هستند و مي‌توانند در صورت کدر شدن قرنيه متقاضي پيوند قرنيه باشند.
افراد مبتلا به آب سياه داراي يک بيماري چشمي هستند که عصب چشم آن‌ها آسيب ديده است. معمولاً اين اختلال به علت افزايش بيش از حد فشار داخل چشم به وجود مي‌آيد. در اين بيماري قرنيه درگير نمي‌شود اما برخي از بيماران هم دچار آب سياه هستند و هم بيماري قرنيه دارند که اين افراد به هر دو عمل جراحي قرنيه و آب سياه نياز دارند. آب سياه يکي از فاکتورهايي است که در آسيب ديدگي قرنيه نقش دارد به همين دليل آب سياه بايد پيش يا در زمان انجام پيوند قرنيه، کنترل شود.
رتينوپاتي قرنيه بر روي شبکه تأثير مي‌گذارد و تأثير مستقيمي بر روي قرنيه ندارد و به اين ترتيب پيوند قرنيه کمکي به بيمار نخواهد کرد مگر آنکه قرنيه نيز مشکل داشته باشد. فقط در مراحل پيشرفته ديابت که بيمار به انسولين نياز دارد نمي‌تواند متقاضي مناسبي براي اهداي قرنيه باشد. افرادي که ديابت آن‌ها با رژيم غذايي کنترل شده است مي‌توانند دهنده چشم باشند. افرادي که ديابت شديد دارند مي‌توانند به جاي پيوند قرنيه، چشم خود را براي انجام تحقيقات بيشتر اهدا کنند. تحقيق کردن يک فاکتور کاملاً ارزشمند است که مي‌تواند از نابينا شدن جلوگيري کند يا در درمان نابينايي تعداد زيادي از بيماران بسيار کمک کننده باشد.
سن پيوند قرنيه
تعداد زيادي از افرادي که پيوند قرنيه در آن‌ها انجام مي‌شود مسن هستند؛ اما اين عمل پيوند در بيماران بسيار مسن يا بسيار جوان نيز انجام مي‌شود. همچنين اکثر افراد دهنده چشم مسن هستند. معمولاً بانک چشم، چشم اهدا شده را از افرادي که بين دو تا 70 سال سن دارند قبول مي‌کنند و چشم افرادي که زير 2 سال و بيش از 70 سال سن دارند براي انجام تحقيقات بافت چشم مناسب است و براي پيوند قرنيه مناسب نيست. به طور کلي افرادي که پيوند قرنيه در آن‌ها انجام مي‌شود از افرادي قرنيه دريافت مي‌کنند که هم سن و سال خودشان هستند.
چه عواملي باعث مي‌شود که فرد نتواند دهنده قرنيه باشد؟
مهم‌ترين عواملي که اجازه نمي‌دهند فرد دهنده باشد مواردي هستند که از آن‌ها تحت عنوان خطر براي افراد گيرنده پيوند ياد مي‌شود. اين عوامل شامل برخي بيماري‌ها از قبيل HIV مثبت يا ايدز، اختلال مزمن و عفوني از قبيل هپاتيت فعال يا مسموميت عفوني هستند که هم سلامت پزشکان و هم سلامت فرد گيرنده پيوند را به خطر مي‌اندازد؛ زيرا احتمال انتقال اين بيماري از طريق سوزن و ساير وسايل جراحي بين آن‌ها وجود دارد. برخي از بيماري‌هاي نادر از قبيل هاري فاکتوري است که بانک چشم و پزشکان بانک چشم از وجود آن مطلع مي‌شوند؛ اما مردم عادي به راحتي متوجه آن نخواهد شد. همه افراد دهنده قرنيه پيش از پذيرش پيوند آن‌ها، به طور کامل مورد ارزيابي قرار مي‌گيرند و سپس اقدامات بعدي انجام خواهد شد.
افرادي که عمل جراحي ليزيک انجام داده‌اند مي‌توانند
دهنده قرنيه باشند؟
افرادي که عمل جراحي ليزيک، پي آر کي، آر کي يا عمل جراحي قرنيه به غير از عمل جراحي آب مرواريد انجام داده باشد نمي‌تواند براي اهداف معمولي، دهنده قرنيه باشد زيرا دو نگراني در اين خصوص وجود دارد؛ مورد اول اين است که شکل جديد قرنيه براي فرد گيرنده پيوند قرنيه نامناسب است. دوم آن که اين عمل‌هاي جراحي که در گذشته انجام شده است ممکن است شانس موفقيت پيوند قرنيه را کاهش دهند يا آنکه بيمار به عمل جراحي ديگري نياز داشته باشد.
مدت زمان جراحي پيوند قرنيه
براي انجام عمل جراحي پيوند قرنيه، بيمار چيزي حدود يک تا دو ساعت در اتاق عمل خواهد بود؛ اما انجام دادن خود عمل کمتر طول مي‌کشد. پس از عمل پيوند قرنيه به احتمال زياد چشم قرمز و ملتهب مي‌شود و به نور حساس خواهد شد. ممکن است فرد دچار اشک ريزي و ترشحات خفيف شود. معمولاً درد و ناراحتي حاصل از عمل به کمک داروهاي مسکن از قبيل تيلنول يا برندهاي ديگري از قبيل استامينوفن در روزهاي اول پس از جراحي کنترل خواهد شد.
پس از عمل، روي چشم توسط باند و ضربه‌گير پوشانده مي‌شود و بيمار نبايد آن را دستکاري کند. پزشک روز بعد از بيمار مي‌خواهد که به مطب او مراجعه کند و به احتمال زياد اقدام به برداشتن باند و ضربه‌گير خواهد کرد. بايد تا مدتي پس از عمل براي خوابيدن نيز ضربه‌گير را روي چشم خود قرار دهد. در اکثر افراد از بخيه استفاده مي‌شود البته به احتمال زياد فرد متوجه وجود بخيه‌ها نخواهد شد. برخي از بخيه‌ها يک ماه پس از عمل کشيده مي‌شوند؛ اما برخي ديگر تا يک سال باقي مي‌مانند.
فعاليت‌هاي پس از عمل
پزشک در خصوص محدوديت‌هاي مربوط به انجام فعاليت ورزشي صحبت خواهد کرد. بايد از انجام آن دسته از فعاليت‌هايي که در آن‌ها هوا به طور مستقيم با چشم برخورد مي‌کند مانند فوتبال و مواردي از اين قبيل خودداري شود.
اگر ديد چشم ديگر براي رانندگي کردن کافي است بيمار مي‌تواند پس از بيست و چهار ساعت که اثر داروي بي‌حسي از بين رفت رانندگي کند. ممکن است پزشک از بيمار بخواهد تا چند روز پس از عمل رانندگي نکند. بايد فردي همراه بيمار باشد تا او را از بيمارستان به منزل ببرد و روز بعد او را به مطب پزشک ببرد تا معاينات لازم انجام شود.
بازگشت به کار به نوع فعاليت کاري، سطح بينايي و ميزان راحتي بيمار بستگي دارد. کار برخي از افراد طوري است که پشت ميز مي‌نشينند و مي‌توانند به مدت چند روز پس از عمل به محل کار خود برگردند؛ اما برخي ديگر به چند هفته کار در منزل نياز دارند.
روش جديد پيوند قرنيه در جهان
در سال 2019 در يکي از بيمارستان‌هاي وابسته به دانشگاه ماهيدول تايلند، براي نخستين بار از روش جديد لايه‌برداري سلول‌هاي اطراف قرنيه چشم خود بيمار با ابعاد 2 ميليمتر در 2 ميليمتر و پيوند آن به بخش مرکزي قرنيه استفاده شد .با کمک اين روش پزشکان موفق شدند 86 چشم متعلق به 75 بيمار را درمان کنند.
اين گروه متخصصان با استفاده از روش اسلت “SLET” (لايه‌برداري سلولي) از سلول‌هاي لايه‌اي براي بازسازي قرنيه آسيب ديده استفاده مي‌کنند. در اين روش بدون نياز به اهداي قرنيه و کشت سلولي در محيط آزمايشگاه، لايه‌هاي سلولي اطراف قرنيه شخص بيمار براي ترميم و بازسازي مستقيماً در بخش مرکزي قرنيه پيوند زده مي‌شود. در روش‌هاي قديمي‌تر از قرنيه اهدايي براي پيوند با اضافه کردن سلوهاي بنيادي و کشت دو هفته‌اي در محيط آزمايشگاه استفاده مي‌شد.
منابع
دیدگاه ها