در این شماره از «زنگ تحقیق» به بررسی ساختار دندان، دلایل پوسیدگی دندان و مراحل درمان آن خواهیم پرداخت. در ادامه نیز عصب‌کشی و مراحل انجام آن توضیح داده خواهد شد.
ساختار دندان
دندان از دو بخش تاج و ریشه تشکیل شده است. تاج همان کلاهک سفید رنگی است که در دهان دیده و به عنوان دندان شناخته می‌شود و ریشه نیز بخشی از دندان است که در زیر تاج است و در داخل لثه و استخوان فک فرو رفته تا تاج را ثابت نگه دارد. همه دندانها سه لایه اصلی دارند:
– از بیرون به داخل ابتدا لایه مینا قرار دارد که سفید رنگ است و کامل دندان را احاطه کرده تا از بخش‌های آسیب پذیر داخل دندان محافظت کند. مینا، سخت‌ترین ماده در بدن انسان است.
– عاج، لایه زیر مینا است که رنگ آن به زردی متمایل است. در جاهایی از دندان که مینا از بین رفته است، می‌توان تاج دندان را دید به خصوص در کسانی که دندان قروچه دارند و دندان‌های خود را به هم می‌سایند در سطح جونده یا برنده دندان‌های آن‌ها ممکن است عاج نمایان شده باشد. عاج از مینا نرمتر و آسیب پذیرتر است.
– پالپ هسته دندان است که خانه عصب دندان و رگ‌های خونی است که دندان را تغذیه رسانی می‌کند. پالپ تنها بخش زنده دندان است.
پوسیدگی دندان
برای درمان پوسیدگی دندان، دندانپزشک بخش‌های پوسیده دندان را برمی‌دارد و سپس سوراخ ایجاد شده را با مواد پرکننده مخصوصی، پر می‌کند تا قدرت و علمکرد دندان حفظ شود. پر کردن دندان برای ترمیم ترک خوردگی و شکستگی‌ها نیز انجام می‌شود. همچنین برای ترمیم دندان‌هایی که خیلی ساییده شده‌اند مثلاً در دندان قروچه شدید، از مواد پرکننده استفاده می‌شود. البته اگر خرابی دندان زیاد باشد از روکش دندان استفاده می‌شود.
از چه موادی برای پر کردن دندان استفاده می‌شود؟
امروزه از مواد مختلفی برای پر کردن دندان استفاده می‌شود. دندانها را می‌توان با طلا، سرامیک (پورسلین)، آمالگام (نقره‌ای رنگ)، پلاستیک همرنگ دندان یا رزین کامپوزیت پر کرد. همچنین موادی وجود دارد که حاوی ذرات شیشه است و به نام یونومر شیشه یا گلس یونومر شناخته می‌شود و بسیار شبیه رزین کامپوزیت کار می‌شود.
جنس مواد پرکننده دندان
آمالگام: این ماده ترکیبی از جیوه، نقره و قلع است. آمالگام قدیمی‌ترین ماده برای پرکردن دندان است. این ماده به دلیل داشتن رنگ نقره‌ای معمولاً برای دندان‌های عقبی استفاده می‌شود. به علاوه آمالگام دارای مقاومت بیشتری نسبت به کامپوزیت است و چون دندان‌های عقبی برای جویدن نیاز به مقاومت زیادی دارند، توصیه می‌شود از این ماده برای پر کردن آن‌ها استفاده شود. برای پرکردن با استفاده از آمالگام هیج نیازی به زدن چسب زیر آن نیست، بنابراین بزاق دهان و رطوبت مشکلی برای آمالگام ایجاد نمی‌کند. البته این موضوع بیشتر مربوط به دندان‌های عقبی است یعنی جایی که دندانها به بزاق دهان نزدیک‌ترند. طول عمر آمالگام حدود 12 سال است.
سرامیک (پرسلن): در این نوع پر کردن، ماده به دندان چسبانده نمی‌شود، بلکه در لابراتوار دندانپزشکی ساخته شده و به طور کامل بخش پوسیده را پوشش می‌دهد. دندان پر شده با سرامیک ظاهری کاملا طبیعی دارد به صورتی که دندان پر شده قابل تشخیص نیست.
کامپوزیت: برای اینکه دندانها شبیه دندان‌های دیگر و با ظاهری طبیعی باشند بهتر است برای پرکردن دندان از کامپوزیت استفاده شود. زمانی که از کامپوزیت استفاده می‌شود، نیازی نیست بخش سالم دندان را برای چسباندن بتراشند. از کامپوزیت برای درمان پوسیدگی‌های وسیع زیاد استفاده نمی‌شود. همچنین استفاده از این ماده هزینه بالایی دارد و مقاومت کمتری نیز نسبت به آمالگام دارد.
گلاس یونومر: یکی دیگر از مواد پر کننده دندان که کمتر استفاده می‌شود یونومر شیشه است که از آکریلیک و نوع خاصی شیشه ساخته می‌شود. این ماده به آسانی به بافت دندان می‌چسبد و رنگی مشابه دندان‌های طبیعی دارد. نحوه عملکرد گلاس یونومر به این صورت است که برای جلوگیری از پوسیدگی در اطراف و زیر پرکردگی به آهستگی و کم‌کم فلوراید آزاد می‌کند.
این ماده پر کننده دندان برای پر کردن بخش‌هایی از دندان که زیر لثه قرار دارند و همچنین پر کردن دندان کودکان به کار گرفته می‌شود. اما مقاومت این ماده از سایر مواد پر کننده دندان کمتر است. طول عمر یونومر شیشه ۵ سال برآورد می‌شود و قیمت آن تقریباً مشابه رزین کامپوزیت است.
طلا: مراحل پر کردن دندان با طلا هزینه بالایی دارد و همانند سرامیک در لابراتور ساخته می‌شود. کسانی که می‌خواهند دندانی با دوام و مقاومت بسیار بالا داشته باشند از طلا برای پرکردن استفاده می‌کنند، زیرا طلا از ورود هر گونه باکتری، ماده غذایی و بزاق دهان به درون حفره‌ای که در اثر پوسیدگی ایجاد شده، جلوگیری می‌کند. همچنین دندان پر شده با طلا دچار خوردگی و تغییر رنگ نمی‌شود.
مراحل پر کردن دندان چگونه است؟
– ابتدا دندانپزشک از بی حسی موضعی استفاده می‌کند تا بیمار در حین درمان دردی احساس نکند. سپس با دریل دندانپزشکی، دستگاه‌های هوا برش یا لیزر بخش‌های پوسیده دندان تراشیده می‌شوند. انتخاب نوع ابزار بستگی به دندانپزشک و همچنین راحتی بیمار دارد.
– سپس دندانپزشک با میله مدرجی به نام پروب، مشخص می‌کند که آیا همه بخش‌های پوسیده برداشته شده‌اند یا خیر. پس از اطمینان از برداشتن همه پوسیدگی‌های دندان، دندان تمیز می‌شود تا از هر گونه باکتری و ذرات خارجی پاکسازی شود و آماده پر کردن باشد.
– اگر پوسیدگی نزدیک به ریشه دندان باشد ممکن است ابتدا با یونومر شیشه یا رزین کامپوزیت لایه‌ای روی ریشه‌های دندان کشیده شود تا از آن بیشتر محافظت شود چرا که در داخل ریشه عصب قرار دارد و بسیار آسیب پذیر است.
– مواد پر کننده دندان در حفره دندان قرار می‌گیرند.
– در آخر دندانپزشک دندان را پولیش می‌کند.
چند مرحله دیگر برای پر کننده‌های همرنگ دندان وجود دارد چرا که نحوه قرار دادن مواد روی دندان متفاوت است. رزین کامپوزیت را به صورت لایه به لایه داخل دندان قرار می‌دهند. هر لایه با تابش نور مخصوصی سخت می‌شود و سپس لایه بعدی روی آن قرار می‌گیرد و همین طور کار ادامه می‌یابد تا دندان پر شود. سپس مواد شکل دهی می‌شوند و مواد اضافی برداشته می‌شود و دندان پولیش می‌شود.
معایب و مزایای هر کدام از مواد پر کننده دندان کدامند؟
مزایای پر کردن دندان با طلا
– این مواد دوام بالایی دارند و حداقل ۱۰ تا ۱۵ سال عمر می‌کنند. اگر چه غالباً عمر آن‌ها بیش از این است.
– طلا دچار خوردگی نمی‌شود.
– پر کننده طلا مقاومت و استحکام بالایی دارد و هیچ نگرانی از تحمل فشار فک در مورد آن وجود ندارد.
– بعضی افراد زیبایی طلا را دوست دارند.
معایب پرکردن دندان با طلا
– طلا گران‌ترین ماده پر کننده دندان است و هزینه آن بیش از ۱۰ برابر آمالگام است.
– دفعات مراجعه به دندانپزشک برای پر کردن دندان با طلا بیشتر است و معمولاً بیمار حداقل دو جلسه باید به دندانپزشک مراجعه کند.
– طلا اگر در مجاورت دندان پر شده با آمالگام قرار داشته باشد به دلیل شوک گالوانیک ممکن است بیمار دچار درد تیزی در دندان شود. برهم کنش بین فلزهای موجود در مواد پر کننده فلزی و بزاق دهان باعث می‌شود جریان الکتریکی به وجود بیاید؛ اگر چه این اتفاق نادر است.
– بسیاری از مردم از رنگ طلایی دندان خوششان نمی‌آید و پر کننده همرنگ دندان را ترجیح می‌دهند.
مزایای پر کردن دندان با آمالگام
– مهمترین مزیت آن دوام بالا است. به طوری که معمولاً بیش از ۱۰ تا ۱۵ سال عمر می‌کند که بسیار بیشتر از عمر کامپوزیت است.
– آمالگام قدرت و استحکام بالایی دارد و به راحتی فشارهای شدید فک را تحمل می‌کند. از این رو برای دندان‌های عقبی که فشار زیادی را باید متحمل شوند، گزینه مناسبی است.
– هزینه پرکردن دندان با آمالگام ارزان‌تر از همه روش‌های دیگر است.
معایب پرکردن دندان با آمالگام
– بزرگ‌ترین اشکال آن رنگ نقره‌ای آن است که باعث می‌شود دیگران متوجه پر کردن دندان بشوند. به همین علت برای دندان‌های جلویی مناسب نیست.
– برای پر کردن دندان با آمالگام باید بخش بیشتری از دندان تراشیده شود یعنی کمی از دندان سالم هم تراشیده می‌شود تا فضای کافی برای قرارگیری مواد پر کننده باقی بماند.
– گاهی اوقات مواد پر کننده آمالگام ممکن است باعث تغییر رنگ بقیه ساختار دندان به رنگ مایل به خاکستری شود.
نکته: اگر چه همه ترمیم‌های دندانی دچار انقباض و انبساط می‌شوند؛ اما این اتفاق در مورد آمالگام بیشتر از مواد پر کننده دیگر رخ می‌دهد. هنگامی که غذاهای سرد یا داغ می‌خورید ممکن است انقباض و انبساط پر کردگی دندان، در نهایت باعث ترک خوردن یا شکستن دندان شود. به همین علت آمار شکستگی پرکردگی آمالگام بیشتر از بقیه مواد پر کننده دندان است.
درصد کمی از مردم (تقریباً در حدود یک درصد)، به جیوه موجود در آمالگام آلرژی دارند. توجه داشته باشید جیوه موجود در آمالگام در حدی نیست که برای عموم مردم از نظر سلامتی مشکلی به وجود بیاورد. چرا که مقدار آزاد شدن آن به شکل بخار که قابل استنشاق و جذب توسط ریه‌ها باشد، بسیار بسیار کم است. قرار گیری در معرض مقدار زیاد بخار جیوه با عوارض مغزی و کلیوی همراه است. اما تحقیقات زیادی در این زمینه صورت گرفته و هیچ ارتباطی بین پر کردگی آمالگام دندان و بروز مشکلی در سلامتی دیده نشده است. با این حال برای رعایت احتیاط توصیه می‌شود در کودکان زیر ۶ سال استفاده نشود.
مزایای پر کردن دندان با کامپوزیت
– کامپوزیت همرنگ دندان است و رنگ آن را می‌توانید دقیقاً همرنگ دندان‌های دیگر خود انتخاب کنید. بنابراین از نظر زیبایی برای دندان‌های جلویی که در معرض دید هستند مناسب است.
– چسبیدن قوی به دندان یکی از مزیت‌های کامپوزیت است. چرا که این مواد با ساختار دندان پیوند میکروسکوپی و مکانیکی تشکیل می‌دهند و در نتیجه از دندان جدا نمی‌شوند.
– کامپوزیت دندان چند کاره محسوب می‌شود یعنی علاوه بر این که سوراخ پوسیدگی دندان با آن پر می‌شود، می‌توان برای بزرگتر کردن ابعاد دندان یا ترمیم ترک خوردگی یا لب پَر شدگی هم از آن استفاده کرد.
– برای پر کردن دندان با کامپوزیت معمولاً دندان کمتر تراشیده می‌شود.
معایب پر کردن دندان با کامپوزیت
– دوام این مواد پر کننده دندان کم است و خیلی زود استهلاک پیدا می‌کند. به طوری که عمر آن به طور متوسط ۵ سال و در صورت مراقبت درست بیشتر برآورد می‌شود. به همین علت از کامپوزیت برای پر کردن حفره‌های بزرگ و دندان استفاده نمی‌شود، چرا که ممکن است تحت فشار، دوام نیاورد، به همین علت بیشتر برای دندان‌های جلویی که فشار کمتری روی آن‌ها وارد می‌شود استفاده می‌شود.
– برای این که دندان با کامپوزیت پر شود بیمار باید مدت زمان طولانی‌تری روی صندلی دندانپزشکی بنشیند. به طور متوسط مدت زمان پرکردن دندان با کامپوزیت ممکن است ۲۰ دقیقه بیشتر از آمالگام طول بکشد.
– در صورتی که کامپوزیت را به صورت اینلی یا آنلی بخواهید استفاده کنید باید بیش از یک مرتبه به دندانپزشک مراجعه کنید.
– هزینه کامپوزیت شاید نزدیک به دو برابر هزینه آمالگام تمام شود.
مزایای پر کردن دندان با سرامیک
– سرامیک همرنگ دندان انتخاب می‌شود بنابراین زیبایی مناسبی دارد.
– سرامیک در مقایسه با کامپوزیت مقاومت بیشتری دارد و فشارهای شدید فک را بهتر تحمل می‌کند پس برای دندان‌های عقبی مناسب است.
– طول عمر پر کردگی سرامیک بیش از ۱۵ سال تخمین زده می‌شود.
– سرامیک در مقابل تغییر رنگ و لکه خیلی مقاوم‌تر از کامپوزیت است.
معایب پر کردن دندان با سرامیک
– شاید مهمترین اشکال آن را بتوان هزینه بالای آن دانست.
– برای ترمیم دندان با سرامیک به بیش از یک جلسه مراجعه نیاز است.
اینلی و آنلی و تفاوت آن‌ها با پر کردن معمولی دندان
اینلی و آنلی شبیه ترمیم‌های کامپوزیت هستند با این تفاوت که در همان جلسه‌ای که دندان تراشیده می‌شود، نمی‌توان دندان را با اینلی یا آنلی پر کرد. پس از این که دندان تراشیده شد و کاملاً آماده شد، باید از دندان قالب گیری شود تا ترمیم مناسب آن در آزمایشگاه ساخته شود. به همین علت به این نوع پر کردن دندان، پر کردن غیر مستقیم گفته می‌شود.
بیمار زمانی نیاز به پر کردن غیر مستقیم دندان اعم از اینلی و آنلی پیدا می‌کند که ساختار باقیمانده دندان او به اندازه کافی زیاد نیست تا بتواند مواد پر کننده‌ای که در حفره آن قرار می‌گیرد را پشتیبانی کند اما از طرفی به قدری هم آسیب ندیده که نیاز به روکش داشته باشد.
اینلی به ترمیمی گفته می‌شود که تنها داخل کاسپ (برجستگی‌های دندان) را می‌گیرد و آنلی که بزرگتر از اینلی است یک یا چند کاسپ دندان را شامل می‌شود. در واقع می‌توان به آنلی عنوان «نیم روکش» نیز داد.
دوام و طول عمر ترمیم‌های غیر مستقیم دندان بسیار بیشتر است و تا ۳۰ سال عمر می‌کنند. پر کردگی غیر مستقیم دندان را می‌توان از جنس رزین کامپوزیت، سرامیک یا طلا ساخت. از آنلی برای محافظت از دندان به شدت آسیب دیده استفاده می‌شود چرا که سطح جونده دندان را می‌پوشاند و فشار دندان مقابل را به تمامی دندان به صورت یکنواخت توزیع می‌کند.
پر کردن دندان با مواد سفید بهتر است یا با مواد سیاه؟
کامپوزیت دندان که همان مواد سفید و آمالگام که همان مواد سیاه و تیره است، دو ماده مهم در پر کردن و ترمیم دندانها هستند. آمالگام از ترکیب فلز، آلیاژ قلع و مس و ۵۰ درصد جیوه ساخته می‌شود. آمالگام به دلیل تیره بودن، زیبایی دندان را از بین می‌برد به خصوص در دندان‌های جلویی نباید از این مواد استفاده کرد. فلز موجود در آمالگام در گرما و سرما منقبض و منبسط می‌شود که این امر باعث کنده شدن و در بعضی مواقع شکستن دندان می‌شود.کامپوزیت همرنگ دندانها است و مشکلی در زیبایی دندان به وجود نمی‌آورد. برای دندان‌های جلویی بسیار مناسب است. اما هزینه کامپوزیت بسیار بیشتر از آمالگام است. همچنین کامپوزیت نسبت به آمالگام زودتر فرسوده می‌شود.
کدام نوع پر کردن دندان بهتر است؟
موقعیت و گستردگی پوسیدگی دندان، هزینه درمان، بودجه و توصیه‌های دندان پزشک تعیین کننده بهترین نوع پرکردن دندان است.
چه زمانی دندان باید پر شود؟
معمولاً دندان درد شایع‌ترین علامت نیاز به پر کردن دندان است اما اگر فرد می‌خواهد پیش از این که دندان تا این حد تخریب شود به فکر درمان باشد، بهتر است به علائم دیگری مانند حساسیت دندان به سرما یا گرما یا فشار نیز توجه شود. اگر فرد، درد تیر کشنده یا ناگهانی در هنگام جویدن غذا تجربه می‌کند، ممکن است نیاز به پر کردن دندان داشته باشد. البته اگر به درد و حساسیت دندان بی‌توجه باشد، احتمال خرابی و پوسیدگی ریشه‌های دندان زیاد می‌شود و باید پیش از پر کردن، عصب کشی نیز انجام شود.
علائم هشدار دهنده دندانی که نیاز به پر شدن دارد
– ایجاد لکه‌های تیره در دندان
– ایجاد شدن سوراخی در دندان که می‌توانید آن را با چشم ببینید یا با زبان حس کنید.
– گیر کردن غذا بین برخی دندانها که دائماً اتفاق می‌افتد.
– درد خیلی زیاد هنگام نخ دندان کشیدن
– شکستگی، لب پرشدگی یا زبری و تیزی برخی سطوح دندان
– لق شدن یا شکستن یا به سر رسیدن عمر پرکردگی قدیمی
چگونگی مراقبت از دندان پر شده
– برای افزایش دوام ترمیم دندان، مهمترین چیزی که باید رعایت شود حفظ بهداشت دهان به روش صحیح است. همچنین باید حداقل سالی یک بار برای معاینه و در صورت نیاز تمیز کاری و جرم‌گیری به دندانپزشک مراجعه شود.
– حتماً همیشه از خمیر دندان حاوی فلوراید استفاده شود و فرد روزی دو بار مسواک بزند. هر روز باید نخ دندان کشیده شود. روزی یک مرتبه شست‌وشو با دهان شویه احتمال پوسیدگی دندان را کاهش می‌دهد.
– در صورتی که دندان پزشک به پوسیدگی پنهان در دندان مشکوک باشد، عکس دندان را می‌گیرد تا وضعیت دندان کامل مشخص شود. در صورت توصیه دندانپزشک به پرکردن دندان، حتماً باید این کار را به موقع انجام داد.
– اگر دندان خیلی حساس است یا لبه‌های آن تیز شده است یا اگر پر کردگی دندان ترک خورده است، هر چه سریع‌تر باید به دندانپزشک مراجعه شود.
در چه صورت باید پرکردگی دندان عوض شود؟
دلایل زیادی برای عوض کردن پر کردگی دندان وجود دارد. در بیشتر موارد علت آن استهلاک روزمره و گذر زمان است.
هنگامی که غذا با دندان جویده می‌شود، پر کردگی دندان دائماً تحت فشار قرار می‌گیرد. این فشارها به مرور زمان باعث ایجاد ترک‌هایی در پرکردگی یا جدا شدن آن از دندان و نفوذ باکتری‌ها به دندان یا در آمدن آن می‌شود.
به هر روی اگر پر کردگی دندان دیگر نمی‌تواند از دندان آسیب دیده محافظت کند، باید سریع‌تر آن را عوض کرد. چون این موقعیت فرصت مناسبی برای باکتری‌ها است تا به بخش‌هایی از دندان نفوذ کنند که برس‌های مسواک به آن‌ها دسترسی ندارند در نتیجه به راحتی آنجا تکثیر می‌شوند و از ذرات غذایی که وارد این ناحیه شده‌اند تغذیه می‌کنند. این وضعیت باعث پوسیدگی در دندان می‌شود.
اگر پر کردگی کامپوزیت دارید طبیعی است که پس از مدتی تغییر رنگ پیدا می‌کند. بنابراین اگر زیبایی دندان برای فرد مهم است ممکن است مجبور به ترمیم یا تعویض آن شود.
اگر پر کردگی دندان دیگر عملکرد درستی نداشته باشد، ممکن است این وضعیت با حساسیت دندان یا دندان درد بروز کند. بهترین کار این است که سالی یک یا دو بار برای بررسی پر کردگی‌های دندان به دندان پزشک مراجعه شود. همچنین به محض بروز علائمی مانند حساسیت دندان یا دندان درد هر چه زودتر به دندانپزشک مراجعه کرده تا وضعیت دندانها بررسی و مشخص شود آیا زمان تعویض ترمیم دندان فرا رسیده است یا خیر.
پر کردن دندان با لیزر چگونه است؟
پرکردن دندان یا ترمیم دندان با لیزر یکی از روش‌های نوین و پیشرفته در دندانپزشکی است. در این روش دیگر نیازی به بی‌حسی نیست و در هنگام برداشتن پلاک‌ها و پوسیدگی دندان هیچ دردی احساس نمی‌شود. همچنین صدا و ارتعاشات ناهنجار دستگاه هندپیس تراش دندانپزشکی نیز کاهش می‌یابد.
علاوه بر موارد فوق در روش پر کردن دندان با لیزر بافت‌های سالم دندان آسیب نمی‌بیند و فقط قسمت‌های سیاه و خراب دندان برداشته می‌شوند. همچنین از لیزر می‌توان برای سخت کردن مواد پر کننده نیز استفاده کرد. اما به طور کلی هزینه این روش نسبت به هزینه درمان معمولی بسیار بیشتر است.
عصب کشی دندان
در واقع عصب کشی دندان درمان مجرای ریشه (Root Canal) و یک درمان دندانپزشکی در شاخه اندودنسی است و به آن به اختصار اندو می‌گویند که برای درمان عفونت هسته دندان انجام می‌شود. یکی از مواردی که برای آن عصب کشی انجام می‌شود نفوذ چرک و عفونت به ریشه‌های دندان است. در این حالت پزشک نمی‌تواند بدون عصب کشی به ادامه کار بپردازد. چرا که عصب کشی باعث می‌شود چرک و عفونت کاملاً بر طرف شود و سپس اقدامات دیگر نظیر پر کردن یا روکش و جراحی انجام شود. عصب کشی معمولاً چهار کاناله، دو کاناله یا یک کاناله است. عصب کشی چهار کاناله در زمانی که عفونت دندان به تمامی قسمت‌های ریشه‌ای دندان نفوذ می‌کند انجام می‌شود. عصب کشی درد ندارد و هزینه تقریباً کمی دارد. در این روش از آمپول بی‌حسی استفاده می‌شود و شخص تصور می‌کند که دندانش ورم کرده است. پزشک به راحتی می‌تواند کار خود را روی دندان شخص انجام دهد بدون اینکه شخص احساس درد کند و در انتهای کار مراحل پر کردگی دندان انجام می‌شود.
چه زمانی نیاز به عصب کشی دندان است؟
عصب کشی در مواردی انجام می‌شود که پالپ، آسیب برگشت ناپذیر دیده است و چاره‌ای جز تخلیه و تمیز کردن آن و پر کردن آن با مواد پر کننده مخصوص، وجود ندارد. علت آسیب دیدن پالپ معمولاً یکی از موارد زیر است:
– شکستن دندان طی یک حادثه مانند تصادف یا زمین خوردن
– پوسیدگی عمیق دندان که درمان نشده و به پالپ رسیده است.
– نشت پرکردگی قدیمی یا نامناسب که باعث شده زیر آن پوسیدگی اتفاق بیفتد.
علائم عفونت پالپ دندان به صورت زیر است:
– درد در هنگام غذا خوردن یا نوشیدن به خصوص هنگامی که دمای آن خیلی سرد یا گرم است.
– درد در هنگام جویدن
– لقی دندان
– تشخیص دقیق وضعیت پالپ تنها با عکس دندان که با اشعه ایکس گرفته می‌شود، صورت می‌گیرد.
مراحل عصب کشی دندان
برای درمان عفونت پالپ دندان، باید باکتری‌ها و بافت‌های آسیب دیده برداشته شوند. از آنجا که پروتزهای مصنوعی جایگزین دندان مشکلات زیادی دارند و دائماً به بیمار هزینه تحمیل می‌کنند، بهتر است تا جایی که ممکن است دندان طبیعی حفظ شود.
– ابتدا دهان بی‌حس می‌شود.
– سپس دندانپزشک سوراخی در تاج دندان ایجاد می‌کند تا به پالپ دسترسی پیدا کند.
– با کمک ابزارهای مخصوص دندانپزشکی مانند دریل و فایل، تمامی محفظه پالپ تخلیه و برداشته می‌شود.
– دیواره‌های محفظه پالپ و ریشه و به خصوص نوک ریشه نیز کامل باید تراشیده و تمیز شوند.
– پس از پاکسازی کامل هسته دندان، نوبت به پر کردن آن می‌رسد. دندانپزشک با مواد پر کننده مخصوصی با دقت، تمامی پالپ را پر می‌کند و در نهایت دندان را مهر و موم می‌کند تا راهی برای نفوذ باکتری‌ها باقی نماند.
– در آخر معمولاً دندان باید روکش شود. روکش همان تاج مصنوعی است که روی دندان قرار می‌گیرد و آن را احاطه می‌کند. به این ترتیب دیگر فشار چندانی بر تاج واقعی دندان وارد نمی‌شود و خطر شکستن آن کاهش می‌یابد.
چرا گاهی اوقات دندان عصب کشی شده دوباره باید درمان شود؟
این امکان وجود دارد که دندان مطابق انتظار بهبود نیابد و علیرغم درمان اولیه، نیاز به درمان مجدد داشته باشد. دلایل موفق نبودن عصب کشی می‌تواند یکی از موارد زیر باشد:
– تنگی یا انحنای مجرای ریشه دندان باعث شود بخشی از آن در عصب کشی اولیه خوب تمیز و درمان نشود.
– پیچیدگی ساختار آناتومی مانند انشعاب‌های فرعی مجرای ریشه در درمان اولیه شناسایی نشده باشد.
– اتصال روکش یا ترمیم دیگر بر روی دندان، پس از عصب کشی به موقع انجام نشده و به تأخیر افتاده باشد.
– ترمیم دندان عصب کشی شده نتواند جلوی آلوده شدن داخل دندان به بزاق دهان را بگیرد در نتیجه عفونت مجدد شروع شود.
همچنین به دلایل زیر، دندانی که با موفقیت عصب کشی شده است، ممکن است دوباره دچار مشکل شود:
– ایجاد پوسیدگی جدید
– شکستن، ترک خوردن یا شل شدن روکش یا پرکردگی دندان
– شکستن دندان
چه تفاوتی بین عصب کشی دندان‌های جلو و دندان عقل یا آسیاب بزرگ وجود دارد؟
برای عصب کشی باید سوراخی در تاج دندان ایجاد شود تا دندانپزشک به پالپ دسترسی پیدا کند. برای دندان‌های جلو این سوراخ غالباً در سطح پشتی دندان ایجاد می‌شود اما برای دندان‌های عقبی معمولاً سوراخ در سطح بالایی آن‌ها یعنی سطحی از دندان که با آن غذا جویده می‌شود ایجاد شود.
پس از پایان کار، برای دندان‌های جلویی سوراخ ایجاد شده با مواد پر کننده دندان بسته می‌شود و معمولاً تا زمانی که روکش دندان آماده شده و به دندان چسبانده شود از موادی موقت استفاده می‌شود. با این حال گاهی اوقات روکش برای دندان‌های جلو ضرورت ندارد چون فشار زیادی بر این دندانها وارد نمی‌شود. اما برای دندان‌های عقبی که تحت فشار زیادی قرار دارند، اغلب روکش لازم است تا جلوی شکستن و خرد شدن دندان را بگیرد.
برای روکش کردن دندان جلویی که عصب کشی شده باید در زیبایی ترمیم نیز دقت شود چرا که اختلاف رنگ آن با دندان‌های دیگر می‌تواند زیبایی لبخند را تحت تأثیر قرار دهد. حتی زمانی که روکش دقیقاً همرنگ دندان‌های مجاور انتخاب می‌شود، به دلیل تغییر رنگ تدریجی دندان‌های دیگر و مقاومت روکش در مقابل تغییر رنگ ممکن است به مرور تفاوت رنگ ایجاد شود. در این صورت می‌توان با سفید کردن دندانها این مشکل را برطرف کرد.
یک تفاوت مهم دیگر در عصب کشی دندان‌های جلویی و عقبی، تعداد ریشه‌های آن‌هاست. دندان‌های جلویی ریشه‌های کمتری (معمولاً یک ریشه حاوی یک مجرای ریشه) دارند. معمولاً دندان‌های آسیاب کوچک یا پره مولر و دندان‌های عقبی دو یا سه ریشه دارند که هر کدام حاوی یک یا دو مجرای ریشه هستند. هر چه تعداد ریشه‌ها بیشتر باشد، درمان عصب کشی طولانی‌تر می‌شود. ممکن است درمان ظرف یک جلسه تمام نشود و چند جلسه لازم باشد تا درمان تکمیل شود.
منابع
[1] https://sibesefidclinic.com
[2] https://draryam.com
[3] https://simadentclinic.com
[4] https://babakanclinic.com
دیدگاه ها