طی چند سال اخیر به طور پیوسته اخبار ضد و نقیضی مبنی بر حمایت از تولید کنندگان، حمایت از شرکت‌های دانش بنیان و به طور کلی افرایش ظرفیت و توان تولیدات داخل و … شنیده می‌شود اما متاسفانه واقعیت‌ها حاکی از آن است که شاید آنچنان که باید تا به این لحظه، بستر و شرایط مناسبی برای اثر بخشی این شعارها ایجاد نشده است. گزارش ویژه این ماه را به انعکاس برخی نیازها، مشکلات و معضلات جامعه تجهیزات پزشکی به ویژه در دوره پاندمی کرونا اختصاص دادیم و پای صحبت‌های برخی مسئولین شرکت‌های مطرح این حوزه نشستیم تا بیشتر از اوضاع کاری آن‌ها در این شرایط جویا شویم.
مهندس امیر آرام فر، کارشناس ارشد مدیریت بازرگانی، کارشناس مهندسی برق و مدیرعامل شرکت تولید تجهیزات پزشکی مدیاطب تجهیز، در خصوص فعالیت‌های این شرکت چنین می‌گوید:
شرکت مدیا طب تجهیز در سال 1389 تأسیس و فعالیت خود را با تولید و عرضه کیسه‌های کنترل عفونت ساکشن آغاز کرد. از اهداف شرکت افزایش تولید از طریق بهره‌وری، بهبود سیستم و ارتقا کیفیت همراه با نوآوری، خلاقیت، بهبود مستمر، کار گروهی و مشتری مداری و تعالی جویی مستمر در تمام ابعاد شرکت و ارتقای کیفیت محصولات شرکت و کسب رضایت مشتریان است.
مهندس آرام فر با اشاره به بحران کرونا و تاثیرات اقتصادی آن می‌افزاید: کمتر کسب‌وکاری را می‌توان یافت که از بحران کرونا در امان بوده باشد. کمترین آسیب از محل تعطیلی‌ها و ممنوعیت‌های تردد بوده که متوجه تمامی شرکت‌ها شده است. شرکت مدیا طب نیز از این قاعده مستثنی نبوده و علیرغم اینکه به اقتضای کسبوکار و نقشی که در صنعت پزشکی داریم باید به هر طریق به فعالیت خود ادامه می‌دادیم اما نسبت به دوران پیش از کرونا متحمل خسارت‌ها و آسیب‌هایی شده‌ایم که شاید مهم‌ترین آن‌ها عدم امکان دسترسی به مشتریان سایر شهرها، تعطیلی‌های اجباری، کاهش راندمان به دلیل درگیر شدن کارکنان، تحمیل هزینه‌های مازاد به منظور اجرای پروتکل‌های بهداشتی، تعطیل شدن رویدادهای تخصصی به ویژه نمایشگاه‌ها و برخی موارد دیگر بوده است. اما طبعاً اثرات غیر مستقیم کرونا بر این کسبوکار از جمله افزایش هزینه‌های درمان و کاهش بودجه بیمارستان‌ها و طولانی شدن مدت زمان تسویه حساب‌ها در برخی مواقع بیشتر از سایر اثرات بوده است. امید می‌رود با از بین رفتن این بیماری و عادی شدن شرایط، شاهد بهبود شرایط حاکم بر صنعت پزشکی باشیم.
مدیر عامل مدیاطب تجهیز نیازهای جامعه مهندسان پزشکی را چنین ارزیابی میکند: صنعت پزشکی از معدود صنایعی است که نوآوری و پیشرفت فن آوری در آن بسیار زیاد و سریع رخ می‌دهد. سطح دانش فنی امسال حتی در مقایسه با سال گذشته رشد و ارتقاء فراوانی داشته است. بدیهی است این موضوع شرایط رقابت را بسیار پیچیده‌تر و دشوارتر میکند. به عقیده من اولین نیاز جامعه مهندسین پزشکی، به روز بودن و همراهی با دانش روز دنیا در این صنعت است. موضوعی که شاید به نظر ساده بیاید اما در واقع به نوعی سهل ممتنع است و در عین سادگی بسیار دشوار و پرهزینه است. تحقیق و توسعه مستمر یک الزام غیر قابل انکار در این صنعت محسوب می‌شود که تمامی شرکت‌ها و واحدهای فعال در این عرصه باید خود را به آن مقید و متعهد بدانند. شاید به جرأت بتوان گفت صنعت تجهیزات پزشکی در ایران در ابتدای مسیر توسعه و رشد و پیشرفت خود قرار دارد و می‌تواند با حمایت و پیشتیبانی بخش دولتی، در سال‌های آتی خود را به یک کشور نقش آفرین در تمامی ابعاد این صنعت در جهان تبدیل کند. حقیقت این است که رشد و توسعه مستمر نیازمند صرف منابع مالی و هزینه‌های بسیار زیاد است که بدون حمایت و پشتیبانی بخش دولتی امکان پذیر نیست. از دولت فعلی انتظار می‌رود با توجه به تجربه کشور در سال‌های اخیر در کنترل بیماری کرونا و اهمیت و ضرورت اتکا به توان داخلی، توجه ویژه‌ای به این صنعت و مسائل و مشکلات آن داشته باشد و با نگاهی آینده نگرانه، سیاست‌های حمایتی برای این صنعت تدوین کند.
مهندس آرام فر به مشکلات شرکت‌ها اعم از مطالبات آن‌ها و افزایش هزینه‌ها اشاره میکند و چنین ادامه می‌دهد: تغییر دولت در حالی اتفاق افتاد که دولت پیشین برابر اطلاع واصله، افزون بر 4 هزار میلیارد تومان به شرکت‌های تولیدی و واردکنندگان حوزه دارو و تجهیزات بدهکار است و این به منزله ضعف نقدینگی در صنعت پزشکی است که به طور قطع اثرات نامناسبی در تأمین نیاز بازار داشت. از طرفی به جهت کاهش قدرت خرید مراکز، آثار کاهش ظرفیت و رکود تولید هم ظاهر خواهد شد که این هم یکی از ابزارهای کارا در بالا بردن قدرت چانه زنی خریداران به جهت سوء استفاده از شرایط پیش آمده برای تولید کنندگان است که در نهایت منجر به تعطیلی کارگاه‌های کم توان مالی شده و فضا را برای سودجویان این بازار فراهم خواهد کرد.
از دیگر مشکلات گریبانگیر تولیدکنندگان علاوه بر حجم مطالبات آن‌ها، افزایش هزینه‌های جاری تولید و افزایش نرخ دستوری دستمزد و حقوق و عدم تأمین به موقع نیازهای مربوط به تولید در بازارهای داخلی و خارجی است که عدم امکان رشد مناسب قیمت فروش محصولات تولیدی، این چالش را جدی‌تر کرده و باعث زیانده شدن این صنعت خواهد شد. گذشته از این، افزایش حقوق دولتی، بیمه و دارایی خود داستان مفصل دیگر در این باب است.
وی در توضیح نیاز جامعه صنایع پزشکی به نیروی کار خاطرنشان کرد: صنعت پزشکی از معدود صنایعی است که همزمان به تخصص‌ها و مهارت‌های مختلف نیاز دارد. به عنوان مثال در یک واحد تولیدی ممکن است رشته‌های مکانیک، الکترونیک، IT، مدیریت، بازاریابی و فروش، حسابداری و حتی متالورژی به صورت همزمان مورد نیاز باشند و ترکیب این تخصص‌ها منجر به تولید یک محصول نهایی شود. توصیه مهم من به افراد جویای کار این است که اگر از مهارت‌های مرتبط با رشته‌های فوق و سایر رشته‌های فنی برخوردارند و به فعالیت‌های تحقیق و توسعه و نوآوری علاقه دارند این صنعت یکی از بهترین صنایع برای اشتغال و پیشرفت آن‌ها است. اما نکته مهم آن است که همواره برای افزایش سطح اطلاعات و دانش خود تلاش کنند تا بتوانند برای خود و سازمان محل خدمت خود ارزش ایجاد کنند.
*****************************************
مهندس سید محمد عزیزی، مدیر فروش شرکت صاایران در مورد مشکلات پاندمی ویروس کرونا و اثرات آن بر کسبوکار این حوزه چنین می‌گوید:
ویروس کرونا دنیا را تحت تأثیر قرار داد. تعطیلی‌ها، قرنطینه‌ها و وقفه در تأمین مواد اولیه خطوط تولید باعث وقفه‌هایی طولانی در راستای تولید شد. این وقفه‌ها در عرصه‌های داخلی و بین المللی باعث افزایش قیمت مواد اولیه و الکترونیک، قیمت تمام شده محصول و طولانی شدن زمان تولید شد. البته از نظر فروش تجهیرات نیز به دلیل نیاز مراکز درمانی، فرصتی برای شرکت‌ها و نیز صنعت تجهیزات پزشکی فراهم شد.
وی با اشاره به بودجه سال ۱۴۰۱ و تاثیرات آن می‌افزاید:
قیمت مواد اولیه داخلی تحت تأثیر قیمت دلار است. با بالا رفتن قیمت دلار، چالش‌هایی در سال آینده خواهیم داشت. با حذف ارز۴۲۰۰ راه مشخص می‌شود ولی بهتر است در حوزه‌های دارویی و تجهیزات پزشکی این امر کمی با تأخیر انجام پذیرد زیرا این موضوع پس از کرونا می‌تواند شوک جدیدی به صنعت تجهیزات پزشکی وارد کند و در پی آن در سال آینده شاهد اتفاقات ناخوشایندی باشیم.
*****************************************
مهندس آرمان شهابی، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی کرمان و مدیر عامل شرکت دانش بنیان آلماژن فرا تجهیز، با ۵ سال سابقه فعالیت، در رابطه با مشکلات در اخذ مجوزها چنین می‌گوید:
به دلیل ناشناخته بودن دستگاه‌ها و شرایط رکود تورمی با مشکلاتی مانند کمبود نقدینگی برای تبلیغ دستگاه مواجه شدیم.
وی ادامه می‌دهد: اگر جوان‌ها را باور داشته باشیم و به آن‌ها میدان بدهیم و در مواقع سختی دستشان را بگیریم، کشور آبادتری خواهیم داشت.
*****************************************
مهندس نویدرضا حقیقت فر، مدیرعامل شرکت هدف زرین سلامت است، شرکتی که فعالیت خود در زمینه تجهیزات قلب و عروق و تصویر برداری پزشکی را از سال ۱۳۹۴ و با همکاری برخی شرکت‌های دانش بنیان در جهت حمایت‌های تجاری و توزیع محصولات آن‌ها آغاز کرد. مهندس حقیقت فر در خصوص معضلات جامعه مهندسی و تجهیزات پزشکی چنین عنوان میکند:
همانطور که می‌دانید اکنون در حوزه تجهیزات پزشکی بسیاری شرکت‌ها تلاش می‌کنند تا بتوانند تولیدات داخلی داشته باشند و با بهره‌گیری از تکنولوژی‌هایی که تا چند سال قبل وارد کننده آن‌ها بوده‌اند، امروز خود تولیدکننده باشند. ما نیز از این قاعده مستثنی نیستیم و توانسته‌ایم با فروش محصولات هولتر ریتم و هولتر فشار خود که صفر تا صد آن‌ها تولید داخل است، سهم کوچکی در بازار تجهیزات پزشکی تولید داخل داشته باشیم.
متاسفانه شرکت‌هایی که در گذشته فقط به صورت انحصاری وارد کننده بودند با توجه به سیاست‌های اداره تجهیزات که به سمت و سوی تولید جهت پیدا کرده است، سعی بر آن دارند که شرکت‌هایشان را به شرکت‌هایی تولیدی تبدیل کنند. اما مسئله‌ای که وجود دارد این است که متاسفانه این شرکت‌ها دانش فنی مورد نیاز را ندارند و موضوعی که در اکثر دستگاه‌های تولید داخل شاهد آن هستیم مونتاژی بودن آن‌ها و وابستگی به شرکت‌های تولید کننده خارج از کشور است.
در نتیجه اگر شرایط موجود تغییر نکند و شرکت‌ها همچنان وابسته باشند، همانطور که مشهود است با توجه به افزایش نرخ ارز، قیمت‌ها نیز افزایش پیدا خواهد کرد و شرکت‌ها نمی‌توانند از شرایط واقعی تولید داخل، بازار تجهیزات پزشکی را ذینفع کنند. البته ناگفته نماند که بسیاری از شرکت‌های دانش بنیان به صورت شبانه روزی تلاش می‌کنند و سعی بر آن دارند که تکنولوژی را در اختیار داشته باشند؛ من در بحث اولتراسوند تاکنون شاهد چنین اتفاقی نبوده‌ام.
مشکلی که در تولیدات داخل داریم دقیقاً همان شکاف میان شرکت‌های تولید کننده و بخش بیزینسی آن‌ها است به طوری که معمولاً هیئت مدیره شرکت‌های دانش بنیان افرادی آکادمیک هستند و گاهی نیاز به دانش تجاری بیشتری در آن شرکت‌ها حس می‌شود.
توصیه من به شرکت‌های واردکننده این است که حامی این شرکت‌ها شوند و روی آن‌ها سرمایه گذاری کنند که نتیجه آن قدرتمندتر شدن این شرکت‌ها و جلوگیری از خروج ارز از کشور خواهد بود. این یک همکاری مفید برای هر دو طرف خواهد بود.
هم اکنون شاهد تعداد انگشت شماری از شرکت‌های قدرتمند در حیطه تولید هستیم اما با ادامه این روند می‌توانیم شرکت‌های بسیار بیشتری را در این حوزه داشته باشیم.
نکته پایانی که لازم می دانم در انتها به آن اشاره کنم، نقش کلیدی اداره تجهیزات پزشکی در این میان است. تقاضای من این است که اداره کل به عنوان مرجعی که مهر تأیید تولیدکننده بر یک شرکت می‌زند، با وجود طبقه بندی این شرکت‌ها، اگر می‌بیند شرکتی دانش فنی مورد نیاز را ندارد و به بیانی واردات را به نوعی دیگر انجام می‌دهد، تأییدیه تولید به آن شرکت ندهد زیرا در حق شرکت‌هایی که تلاش کرده‌اند و تکنولوژی را بومی سازی کرده‌اند اجحاف می‌شود و برخی از آن‌ها شکست خواهند خورد.
*****************************************
مهندس محسن شیخی، مدیر فروش شرکت روژه می‌گوید: در بحران همه گیری کرونا، احساس می‌کنم روند انجام کارها تسریع شده است، به طور مثال ما توانستیم مجوز کیت استخراج و کیت تشخیص برای ویروس کرونا، کیت افتراق از کرونا به آنفلوانزا و همینطور محیط‌های انتقال ویروس را دریافت کنیم اما کماکان سرعت کیت‌های تشخیص مولکولی به جز مبحث کرونا که با فوریت‌های خاص خودش مجوزهایی صادر شد، همچنان پروسه دریافت طولانی دارد به ویژه برای کیت‌هایی که چندین کار مختلف را باهم انجام می‌دهند به دلیل اینکه باید در دپارتمان‌های مختلف تأییدیه بگیرند طبیعتاً سرعت کار را پایین می آورند. این موضوع در حقیقت یکی از مسائلی است که با آن مواجه هستیم.
در چند وقت اخیر احساس می‌کنیم شرایط خیلی بهتر از گذشته شده و روال کاری با سرعت بیشتری پیش می‌رود. به نظر می‌رسد می‌توان این سرعت را همچنان افزایش داد و مجوزها را دریافت کرد.
مهندس شیخی در ادامه می‌افزاید: مجموعه ما یک مجموعه خصوصی است و از همان ابتدا کار واردات را انجام دادیم و بیشتر مسائلی که داریم به تحریم‌ها مربوط می‌شود. ما مجبور به پیدا کردن راهکاری برای ادامه مسیر هستیم.
در بحث صادرات به کمک خدا توانستیم مجوز صادرات محصولاتمان را بگیریم اما در بحث‌های مارکتینگ که در کشورهای مقصد داریم در برخی موارد استانداردهایی مدنظر آن‌ها است که باتوجه به شرایط جغرافیایی و تحریمی که ما داریم دستیابی به آن استانداردها به هیچ وجه امکان پذیر نیست. در مجموع به کشورهای اطراف صادرات داریم اما نه به آن شکلی که توانسته باشیم به صورت کامل وارد بازار بین المللی شویم. شرایط در چند وقت اخیر دشوارتر نیز شده است.
مهندس شیخی در پایان پیشنهادی برای بهبود اوضاع بازارتجهیزات ارائه میکند: اگر امکانی میسر شود تا تولیدکنندگان داخلی که با شیوع ویروس کرونا تعداد آن‌ها رشد قابل توجهی داشته بتوانند با یکدیگر به تفاهماتی برسند و بازار را از آشفتگی نجات دهند، بسیار مفید و اثربخش خواهد بود. اگر به شهرهای دیگر سفر کنید متوجه می‌شوید که شرایط قیمت و کیفیت محصولات مختلف تفاوت زیادی با هم دارند. اگر بتوان نظمی در بازار به وجود آورد، نتیجه کار به نفع مراکز و تولیدکنندگان و در نهایت به نفع بیماران است.
*****************************************
مهندس نهاوندی، مدیرعامل شرکت ارتعاشات طبی ایرانیان در مورد چالش‌های تولید کننده به صورت مختصر می‌گوید: از چالش‌های بزرگ در این مسیر سرمایه اولیه و نقدینگی است. ما از هیچ جا کمکی نگرفتیم، نمی‌گیریم و نخواهیم گرفت و علاقه‌ای هم به گرفتن وام نداریم. بنده با امکانات شخصی کار کردم و منزل شخصی خود را فروختم. از دیگر چالش‌های این مسیر برای بنده ساخت قالب و قطعه بود. این مسیر را با آزمون و خطا پیش رفتیم و اکنون خدا را شاکرم که نقطه ابتدایی، انتهایی و مسیر تولید را می‌دانم.
مهندس نهاوندی در ادامه خاطرنشان کرد: تجهیزاتی که تولید شده همه برای مردم بسیار کارآمد هستند، برای مثال پیش از تولید پروب الکترود واژینال، کلینیک‌ها مجبور بودند به علت کمبود قطعه و گرانی آن، این قطعه را برای چندین نفر استفاده کنند. اکنون ما این افتخار را داریم که اعلام کنیم با یک بار مصرف شدن قطعات، انتقال بیماری به صفر رسیده است. تلاش ما همیشه این است که تجهیزات را از دید مصرف کننده ببینیم و بسازیم.
وی شرایط اخذ مجوزها را چنین توضیح می‌دهد: ابتدا باید یک تکنیکال فایل تهیه شود و به اداره کل ارائه شود. اداره کل شما را به یک آزمایشگاه معرفی میکند و با توجه به سطح کلاس خطر وسیله، یک مسیر مشخص را باید طی کنید. یکی از چالش‌ها و هزینه‌ها‌یی که به تولید کننده تحمیل می‌شود هزینه ISO13485 است که جزو الزامات تولید است.
*****************************************
مهندس عمادالدین نراقی، معاون اجرایی شرکت دانش بنیان پژوهش توسعه امیرپیوند است. این شرکت در حوزه تولید کیت‌های تشخیص آزمایشگاهی و مواد و معرف‌های مورد استفاده در آزمایشگاه فعالیت میکند.
مهندس نراقی می‌گوید: با توجه به دانش بنیان بودن شرکت تقاضا داریم با استفاده از تسهیلاتی که برای این شرکت‌ها قائل هستند، امکانی فراهم شود تا بتوانیم در حوزه صادرات اقدام کنیم. در بحث واردات مواد اولیه، شرکت‌هایی که به صورت خصوصی فعالیت می‌کنند با توجه به افزایش نرخ ارز، شرایط دشواری را تجربه می‌کنند. یکی از موضوعات قابل اهمیتی که وجود دارد این است که واردات مواد اولیه از کشورهای اروپایی و مسائلی از جمله پروسه زمانی و گمرگی و … ، شرایط را سخت میکند. اما امیدواریم که مشکل واردات مواد اولیه را هم به طریقی برای خودمان تسهیل و تسریع کنیم.
مهندس نراقی به موضوع نیروی کار اشاره میکند و می‌گوید: نیروی متخصص ایرانی در برهه‌های زمانی دشوار ثابت کرده که توانایی تأمین نیازهای کشور را دارد. انتظار می‌رود سازمان‌های ذی صلاح از این نیروهای متخصص حمایت کنند.
*****************************************
مهندس مرآتی معاون مدیر عامل شرکت پویندگان راه سعادت نیز برنامه‌های اجرایی پیشنهادی جهت رفع برخی از ضعف‌ها در حوزه تجهیزات پزشکی را چنین شرح داد:
چالش‌ها و راهکارهای حوزه تجهیزات پزشکی:
1- رانت اختصاص ارز 4200 تومانی به برخی از کالاها یا مواد اولیه
راه کار:
دیدگاه ها