ناگفته‌هايی که بايد شنيد؛ حوزه فيزيوتراپی و توانبخشی مظلوم واقع شده است

امروزه کلينيک‌هاي فيزيوتراپی و توانبخشی از عهده هزينه‌های خدمات پس از فروش دستگاه‌هايشان بر نمي‌آيند. با وجود دستگاه‌هاي بسيار خوبي که در ايران داريم اما متأسفانه زودتر از اين‌که عمرشان به پايان برسد کنار گذاشته مي‌شوند. نکته حائز اهميت در اين حوزه، تمايل پزشکان متخصص به استفاده از دستگاه‌های خارجی است و رقباي ايراني کمتر مورد استقبال قرار مي‌گيرند. بحث واردات، تأمين و نگهداري تجهيزات حوزه توانبخشي به خصوص در زمان گارانتي نيز زير و بم‌هاي فراواني دارد که متأسفانه کمتر به آن توجه مي‌شود. در گزارش ويژه اين شماره بر روي سه گروه تمرکز شده است. از يک سو به سراغ پزشکان حوزه طب ورزشي و توانبخشي رفتيم تا با اين عرصه تخصصي و ايده‌هاي فعالان آن بيشتر آشنا شويم. سپس به يک بيمارستان تخصصي اين حوزه مراجعه کرديم تا از زبان مسئول تجهيزات پزشکي اين مرکز درماني به عمق نيازها و مشکلات فني مربوط به تجهيزات فيزيوتراپي و پزشکي ورزشي پي ببريم. براي پرداخت به تمام ابعاد و چالش‌هاي مغفول مانده اين عرصه، نظرات و پيشنهادهاي مديران عامل دو شرکت وارد‌کننده و توليد‌کننده باسابقه را نيز جويا شديم.

آنچه در گزارش ويژه شماره فروردين 1400 مي‌خوانيد، دغدغه‌هاي فعالان بخشي است که شايد بيشتر از ديگران مورد ظلم واقع شده‌اند و صدايشان در تمام اين سال‌ها کمتر شنيده شده است.

رشته طب فيزيكي و توانبخشي يكي از رشته‌هاي پزشكي تخصصي باليني است

نورافشار و رُفِيده، دو بيمارستان فعال در زمينه توانبخشي در تهران هستند. در ابتداي اين گزارش لازم دانستيم براي علاقمنداني که آشنايي کمتري با رشته‌هاي حوزه فيزيوتراپي، توانبخشي و پزشکي ورزشي دارند، کمي راجع به اطلاعات باليني اين حوزه اطلاع رساني کنيم.

پزشک متخصص طب فيزيکي توانبخشي و نوار عصب و عضله بيمارستان توانبخشي رفيده و عضو هيات علمي دانشگاه علوم بهزيستي و توانبخشي معتقد است: رشته طب فيزيكي و توانبخشي يكي از رشته‌هاي پزشكي تخصصي باليني است که به پيشگيري، ارزيابي، تشخيص و درمان بيماري‌هاي نوروماسکولار، اختلالات و ضايعات سيستم اسكلتي، عضلاني عصبي پرداخته و اقدام به ارايه روش‌هاي مختلف طب توانبخشي به بيماران و نيز افراد داراي ناتواني و معلوليت فيزيكي و شناختي مرتبط در تمام سنين به‌صورت سرپايي و بستري مي‌کند.

الهام لوني افزود: آزمايشات خون، تصويربرداري CT, MRI, Xray سونوگرافي، BMD، اسکن استخوان، نوار عصب عضله (EMG-NCS، SEP,MEP,VEP,ABR) همگي در تائيد و تشخيص پزشکان طب فيزيکي و توانبخشي موثر هستند. همچنين ما از تجهيزاتي مانند دستگاه ليزر (پرتوان-کم‌توان)، دستگاه اوزون، دستگاه سانتريفيوژ جهت  PRP، دستگاه شاک ويو، دستگاه‌هاي  US,IR,IFC,ESترکشن هاي (کمري-گردني)، تجهيزات پزشکي ورزشي (ست مکانيکي اندام و تنه، تردميل، دوچرخه ثابت)، ابزارهاي  ADL,RTMS,tDCS و تجهيزات هيدروتراپي نيز استفاده مي‌کنيم.

متأسفانه فارغ‌التحصيلان رشته تربيت‌بدني از اسم پزشکي ورزشي سوءاستفاده کرده‌اند

سي و يکمين کنگره فيزيوتراپي ايران در بهمن 1399 به‌صورت مجازي برگزار شد و شنيده‌ها حاکي از آن است که از دخالت افراد فاقد صلاحيت در امور پزشکي و فيزيوتراپي به‌شدت انتقاد شده است. به همين منظور با دکتر مرتضي آقايي افشار، پزشک متخصص درد و مشکلات عضلات و مفاصل آسيب ورزشي بيمارستان نور افشار گفت‌و‌گو کرديم. وي گفت: امروزه متأسفانه از اسم پزشکي ورزشي سوءاستفاده شده و مردم هم گمراه شد‌ه‌اند چون فارغ‌التحصيلان رشته‌هاي ديگر (مخصوصاً تربيت‌بدني) به دليل نبود بازرسي‌هاي لازم، کلينيک‌هايي به اسم پزشکي ورزشي داير کرده‌اند در صورتي‌که  اين‌ها باشگاه ورزشي هستند و اين دو رشته تفاوت‌هاي بسياري با هم دارند. آنچه بيشتر مد نظر اين رشته است، بُعد ورزش‌درماني است. جامعه هدف پزشکي ورزشي، افراد عادي جامعه، ورزشکاران و جامعه غير ورزشکار هستند. در جامعه غير ورزشکار، مشکلاتي مانند کمردرد، گردن درد و غيره مشاهده مي‌شود و در ورزشکاران آسيب‌هاي ورزشي مانند پارگي ربات‌ها، پارگي تاندون و مشکلات مربوط به عضلات بيشتر به چشم مي‌خورد که درمان اين موارد تخصص ماست.

آقايي افشار گفت: مهمترين دغدغه ما تأمين ابزارهاي مناسب درمان در پزشکي ورزشي است. کشور ما در رشته پزشکي ورزشي پيشگام است و دستگاه‌هاي پزشکي ورزشي، يکي از ملزومات اين رشته هستند که بايد با دستگاه‌هاي ورزشي باشگاه‌ها تفاوت‌هايي داشته باشند. ما در خصوص هزينه‌هاي بالاي خريد، تعمير و نگهداري اين دستگاه‌ها و زمان‌بري تامين آن‌ها دچار مشکل شده‌ايم. براي مثال، شرکتي که از آن خريد مي‌کرديم، متأسفانه منحل شده بود و ما نمي‌دانستيم براي تعمير دستگاهش بايد به کجا مراجعه کنيم. تقاضا از شرکت‌هاي ديگر هم، نادرست و پروسه‌اي بسيار زمان‌بر بود. بنابراين از طريق آشنايان دستگاه را تعمير کرديم. همچنين بسياري از دستگاه‌هاي مورد نياز ما در خارج از کشور عرضه مي‌شوند که البته دسترسي به آن‌ها مشکل است. من در کلينيک خود براي کمر درد، نياز به دستگاه منحصر به ‌فرد درماني دارم که در اينجا نمي‌توانند آن را طراحي کنند و بسازند. البته فکر مي‌کنم بيمارستان‌هاي خصوصي حوزه توانبخشي عملکرد بهتري در خصوص خريد تجهيزات پزشکي ورزشي و رسيدگي به آن‌ها دارند.

وي درباره مشکلات ديگر حوزه توانبخشي گفت: تعرفه‌هاي پزشکي ورزشي بسيار پايين است و از طرفي بسياري از بيمه‌ها حتي اين نوع درمان را پوشش نمي‌دهند. وزارت بهداشت زماني که من مطب را افتتاح کرده بودم، ما را به اسم تربيت‌بدني مي‌شناخت و عنوان مي‌کرد که چگونه مجوز انجام اين کار را داريد؟ متأسفانه فارغ‌التحصيلان رشته تربيت‌بدني از اسم اين رشته سوءاستفاده کرد‌ه‌اند و خود را به ‌عنوان مشاوران پزشکي ورزشي معرفي مي‌کنند. وزارت بهداشت هم با وجود اينکه فعاليت آن‌ها را منع کرده است اما هنوز شاهد فعاليت اين عده هستيم. در کلينيک‌هاي پزشکي ورزشي حتماً بايد متخصصان اين رشته فعاليت داشته باشند.

آقايي افشار در پايان گفت: ما به علت افزايش هزينه‌ها، هنوز کلينيک جامع پزشکي ورزشي خصوصي نداريم. در قسمت غير مديکال حوزه درماني به دستگاه‌هاي مختلف ورزشي نياز داريم. البته مقدار کمي از دستگاه‌هاي باشگاه‌هاي ورزشي مي‌توانند به ما کمک کنند ولي بايد تغييراتي در طراحي‌هاي دستگاه‌هاي پزشکي ورزشي ايجاد شود تا ما به هدف درماني نهايي خود دست يابيم.

قيمت‌هاي گزاف با وجود وفور تجهيزات پزشکي ورزشي در بازار

با وجود واردات بالاي تجهيزات پزشکي ورزشي در بازار تجهيزات و وسايل پزشکي اما قيمت‌ها براي توانگران ورزشي و فيزيوتراپ‌ها در اين حوزه گزاف به حساب مي‌آيد.

دکتر محمد عالمي فيزيوتراپ تيم ملي واليبال کشورمان که درمان و ريکاوري ورزشکاران آسيب‌ديده را بر عهده دارد درباره مواجهه با مشکلات وارد کردن يا تعميرات دستگاه‌هاي مختص درمان ورزشکاران توضيحاتي را مطرح کرد.

وي بابيان اينکه در خصوص تأمين تجهيزات ورزشي، مشکلي نداشته‌اند افزود: واقعيت اين است که وسايل مورد نياز من فراهم بودند ولي از نظر هزينه و قيمت چند برابر شدند. قيمت‌ها شايد به 6 برابر نرخي که قبلاً داشتند رسيدند.

عالمي گفت: با توجه به اينکه بيشتر کار من براي درمان با سوزن و ليزر است، در زمان ارسال اين‌گونه تجهيزات واقعاً مشکل داشتيم و براي واردات از طريق گمرک، بايد مدت‌زمان زيادي صبر مي‌کرديم.

ساخت لوازم درماني ورزشي در پي بالا رفتن نرخ ارز

به طور معمول ورزشکاران حرفه‌اي با توجه به شدت فعاليت، نسبت به ساير افراد با مصدوميت‌ها و آسيب‌ديدگي‌هاي دل‌خراش و سختي مواجه هستند و بيش از هر فرد ديگري علاقه‌مند هستند تا دوران نقاهت را زود طي کرده و به‌ روزهاي اوج دوران پيش از آسيب باز گردند. هرچند اين روند نقاهت چندان سريع و آسان طي نمي‌شود. براي نمونه، خانم حميده عباسعلي کاپيتان تيم ملي کاراته بانوان، پس از عمل جراحي که اسفند ماه سال 98 روي رباط ACL زانويش انجام شده تا به امروز نتوانسته تمرينات خود را به شکل کامل آغاز کند.

براي سپري کردن دوران پس از مصدوميت و رسيدن به شرايط آرماني، پکيج تمريني جديدي به راه افتاده است که با نام (CAMS) مشهور شده است و به کار ورزشکاراني مي‌آيد که تورنمنتي پيش رو دارند يا اينکه مي‌خواهند هرچه سريع‌تر با چند راه‌حل حرکت محور ورزشي، به‌روزهاي اوج برگردند.

مرتضي صفري، فيزيوتراپيست درباره اين تمرينات گفت: اين سيستم در مرحله اول با بهبود حرکت باعث عملکرد افراد مي‌شود. اين عملکرد مي‌تواند براي افراد غير ورزشکار در سنين مختلف (نوجوانان، خانم يا آقايان مسن) يا ورزشکاران حرفه‌اي باشد. در مرحله پيشرفته‌تر اين سيستم ويژه ورزشکاران و قهرمانان ورزشي است.

وي گفت: پيشگيري از آسيب و بازگشت به ورزش هم دو ايده ديگر است که در بخش بازگشت به‌روزهاي اوج ورزش ابتدا با تشخيص و معالجه توسط پزشک معالج انجام مي‌شود و سپس ورزشکار با طي کردن دوران فيزيوتراپي اين تمرينات را انجام مي‌دهند تا ريشه آسيب شناسايي شود و از ريسک آسيب مجدد کاسته شود و ورزشکار بتواند به سطح قبل از آسيب باز گردد. البته اين مرحله براي افراد غير ورزشکار هم مهم است تا به زندگي نرمال برگردند.

صفري افزود: زندگي نرمال همان الگو‌هايي است که انسان بايد به‌ طور طبيعي داشته باشد و بر اثر آسيب از بين رفته است. بخش ديگر اين سيستم تمريني مربوط به بهبود الگو‌هاي حرکتي است که ويژه ورزشکاران است تا قدرت، توان مهارت‌هاي حرکتي پيشرفته ورزشکار بهبود يابد.

صفري با اشاره به اينکه لوازم مورد نظر او با ارز تهيه مي‌شوند، درباره ساخت وسايل در داخل گفت: وسيله ساده‌اي را طراحي کرده‌ايم که در ايران وجود نداشت و کوشيديم به شيوه کاربردي‌تري آن را توليد کنيم و به فروش برسانيم. همچنين چند دستگاه را در يک ابزار تلفيقي ساخته‌ايم که قابليت تبديل به هر يک از دستگاه‌هاي ساده را دارد. قيمت اين دستگاه همه‌کاره و به ‌اصطلاح آچار فرانسه از تمامي دستگاه‌هاي موجود در بازارهاي اروپايي ‌کم‌تر است و حالا در اختيار متخصصين قرار گرفته است.

وي افزود: کيت CAMS شامل تست‌هاي ‌FMS,FCS,Y Balance Test است و هر کدام، کيت‌هاي مربوط به خود را مي‌طلبد که براي حمل‌ونقل، بسيار سنگين هستند. طراحي ما طوري بود که يک کيت تبديل به هر سه تست شود. ما وسيله ديگري به نام پرو اتيلت هم طراحي کرديم. در واقع بيماران از من تقاضا کردند با توجه به کاربرد فراواني که داشت، اين وسيله را طراحي کنم و ‌آن را بسازم که در نهايت اين کار انجام شد.

جاي خالي شرکت‌هاي حوزه توانبخشي در اداره کل تجهيزات پزشکي

خانم مهندس زهرا جندقي، مسئول تجهيزات پزشکي بيمارستان توانبخشي رفيده و کارشناس مهندسي پزشکي باليني است. وي درباره مشکلات تأمين يا تعميرات دستگاه‌هاي مختص درمان و توانبخشي گفت: عمده مشکلات و خرابي تجهيزات توانبخشي مربوط به قسمت‌هاي مکانيکي تجهيزات پزشکي ورزشي است که آن هم به دليل استفاده مکرر از آن‌هاست. مسئله مهم و حائز اهميت، نبود شرکت‌هاي ثبت ‌شده در اداره کل تجهيزات پزشکي جهت ارائه خدمات پس از فروش است. خرابي اين نوع تجهيزات در بخش‌هاي توانبخشي و نبود قطعات آن در بازار، زمان خواب دستگاه‌ها را زياد مي‌کند و باعث اختلال در کار درمانگران مي‌شود. يکي ديگر از مشکلات اين حوزه مربوط به الکترودها و کابل‌هاي مصرفي تجهيزات توانبخشي است که در اين بين مي‌توان به نبود کابل‌ها و الکترودهاي باکيفيت مطلوب توليد داخل اشاره کرد. اين معضل، منجر به تهيه کابل‌هاي وارداتي با هزينه بالا مي‌شود و گاهي در بازار با کمبود اين نوع کالا مواجه هستيم. بيمارستان رفيده در خصوص تأمين تجهيزات پزشکي ورزشي بخش مکانوتراپي فيزيوتراپي با مشکل روبرو است که دليل آن هم نبود شرکت‌هاي ثبت‌ شده در اداره کل تجهيزات پزشکي است. همچنين مطابق آيين‌نامه‌ها، امکان خريد مستقيم با ارز آزاد از شرکت‌هاي واردکننده‌اي که مجوز اداره کل ندارند براي بيمارستان‌ها وجود ندارد.

زهرا جندقي در خصوص نحوه خريد و قيمت تمام‌ شده تجهيزات پزشکي ورزشي و توانبخشي گفت: در واقع اکنون با 5 تا 6 برابر شدن قيمت تجهيزات وارداتي اين حوزه، امکان جايگزيني تجهيزات مستهلک بيمارستان وجود ندارد؛ اين خود باعث مي‌شود تا ارائه خدمات به تعويق بيفتد.

وي در خصوص مهمترين دغدغه‌هاي کاري خود گفت: در تجهيزات سِت مکانيکي اندام و تنه موجود در بازار از عملگر پنوماتيکي استفاده مي‌شود. اين سيستم‌ها بر پايه مقاومت پنوماتيکي و مقاومت وزنه طراحي شده‌اند. در اين سيستم‌ها به ‌صورت دستي و به ‌صورت تجربي مقدار مقاومت از صفر پوند يا صفر کيلوگرم تا چند پوند يا چند کيلوگرم براي بيمار با توجه به ميزان توان بيمار تنظيم مي‌شود، در واقع هيچ‌ گونه فيدبکي از ميزان نيرو و توان واقعي بيمار گرفته نمي‌شود. بهتر است در طراحي اين دستگاه‌ها از ايزوکنتيک کمک گرفته شود تا بتوان به کمک فيدبک، از اين دستگاه جهت بهبود عملکرد بيماران و ورزشکاران استفاده کرد. طراحي اين دستگاه‌ها در کشور کمک شاياني به بخش توانبخشي کشور خواهد کرد. يکي ديگر از دغدغه‌هاي حوزه توانبخشي، توليد ربات‌هاي توانبخشي، دستگاه‌هاي الکتروتراپي، مگنوتراپي، ليزر و تجهيزات مکانوتراپي باکيفيت مناسب و مشابه تجهيزات وارداتي است که بتوانند به بازيابي محرکه‌ها و بهبود عملکرد مددجويان کمک کنند. همچنين نياز است تا نسبت به توليد بالابرها و تجهيزات کمک حرکتي (ويلچر، عصا و …) باکيفيت در داخل نيز اقدام شود.

جندقي در پايان خاطر نشان کرد: با توجه به پيش‌بيني‌هاي سازمان بهداشت جهاني نياز به خدمات توانبخشي در آينده نزديک، افزايش قابل ‌توجهي خواهد داشت. جهت بهبود عملکرد مددجويان و بازيابي توان آن‌ها، فناوري‌هاي توانبخشي سهم مهمي در ارائه خدمات در اين حوزه خواهند داشت لذا از همه متخصصان توانبخشي و باليني، مهندسان پزشکي و مهندسان توانبخشي خواهشمندم با مشارکت يکديگر در توسعه فناوري‌ها و تکنولوژي‌هاي توانبخشي در سطح کشور بکوشند.

نتيجه درمان با دستگاه‌هاي  فيزيوتراپي و توانبخشي (هايتک) وارداتي بهتر است

تا اينجاي گزارش به بازتاب پاره‌اي از مشکلات حوزه پزشکي ورزشي و توانبخشي از زبان کاربران اين تجهيزات پرداختيم. در اين بخش به نمايندگي از شرکت‌هاي اين حوزه با آقاي مهندس علي محمدي، مدير عامل و مؤسس شرکت طب توانبخشي پيشرفته که طيف وسيعي از تجهيزات فيزيوتراپي و توانبخشي قلبي را از سال 83 به کشور وارد مي‌کنند، گفت‌و‌گويي انجام داديم.

وي در زمان اعمال تحريم‌ها و قواعد سخت‌گيرانه‌اي که از طرف ارگان‌هاي مختلف براي واردات اين تجهيزات در ايران پياده‌سازي شد، توانست خدمات پس از فروش مناسبي ارائه کند. با وي همراه شديم تا علت مشکلاتي چون ضعيف شدن فروش و خدمات پس از فروش شرکت‌ها، دشواري تأمين قطعات يدکي و تغيير و تحولات آن با افزايش نرخ ارز، کيفيت کمتر تجهيزات داخلي در مقايسه با رقباي خارجي و … را جويا شويم.

علي محمدي گفت: ما در خصوص واردات و کار بازرگاني تجهيزات اين حيطه در سال‌هاي گذشته به دليل دارا بودن برند معتبر، مشتريان زياد، وارد نشدن دستگاه‌هاي چيني به بازار و نبود توليدکنندگان متعدد، با مشکل خاصي روبرو نبوديم. همچنين بابت گرفتن مجوزها با اداره کل تجهيزات پزشکي، بسيار راحت‌تر ارتباط برقرار مي‌کرديم اما متأسفانه از زماني که تحريم‌ها شروع شد اولين مشکلاتمان به بحث جابه‌جايي‌هاي مالي و بانک‌هاي ممنوع المعامله مربوط مي‌شد که بايد به اين موارد توجه مي‌کرديم. در واقع هر شرکتي بايد راه جديدي را ابداع مي‌کرد تا بتوانند دستگاه‌هايش را از کمپاني‌ها خريداري کند.

وي تصريح کرد: به گفته متخصصين فيزيوتراپي و توانبخشي، نتيجه درمان با دستگاه‌هاي (هاي تک) فيزيوتراپي و توانبخشي وارداتي نسبت به دستگاه‌هاي توليد داخل بهتر است. در سال‌هاي گذشته بيش از يک تا دو توليدکننده ايراني وجود نداشت و قيمت‌ها قابل مقايسه بود. اگر واردکننده دستگاه از برند معتبري استفاده مي‌کرد و خدمات پس از فروش خوبي داشت، مي‌توانست کار خود را رونق دهد. در گذشته همچنين زمان گارانتي محصولات بيشتر بود، چون دستگاه‌ها تازه به ايران وارد مي‌شدند. به محض اينکه ما اعلام مي‌کرديم براي دستگاهي مشکلي پيش آمده، خيلي راحت و سريع از طريق پست‌هاي بين‌المللي، قطعات يدکي و مورد نياز ارسال مي‌شد. ولي با گذشت زمان متأسفانه اداره کل تجهيزات پزشکي، وزارت بهداشت و وزارتخانه‌هاي ديگر، قوانين بسيار سخت‌گيرانه‌اي براي بحث واردات کالا مطرح کردند و ساختار اداره کل تجهيزات پزشکي بسيار تغيير کرد.

مدير عامل و مؤسس شرکت طب توانبخشي پيشرفته در خصوص چالش‌ها بين شرکت‌ها و وزارتخانه‌هاي متعددي که درگير بحث واردات هستند افزود: برنامه نظارتي اين‌گونه ارگان‌ها تا حدودي به دخالت در کار هم شباهت پيدا مي‌کند. در واقع بدون اينکه بخواهند به جزييات مشکلات شرکت‌هاي واردکننده نگرشي داشته باشند، همزمان با سخت شدن ارتباط بين ايران و بقيه کشورها، يکسري قوانين سختگيرانه هم در داخل ايران پياده‌سازي کردند و متأسفانه در آخر هميشه شرکت‌ها مقصر شناخته مي‌شدند. متأسفانه طي 10 سال اخير اين موضوع و بسياري از مسائل ديگر مورد بحث قرار ‌گرفتند که نارضايتي مشتريان از شرکت‌ها را به همراه داشته است.

تصور بفرماييد در عرف بين‌المللي، کمپاني سازنده محصول از نماينده خود در ايران دفاع مي‌کند ولي در اين مسير، درِ بسته‌اي وجود دارد و قوانين دولتي هر ساعت در حال تغيير است و اين باعث مي‌شود شرکت‌ها به جاي انديشيدن به بهبود کار، دنبال حل چالش باشند.

وي افزود: زماني که نرخ ارز در زمان‌ رياست جمهوري آقاي احمدي‌ نژاد افزايش پيدا کرد، هر شرکتي دنبال راه‌ حلي براي برون‌رفت از شرايط ايجاد شده بود. در زمان رياست جمهوري آقاي روحاني نيز عليرغم اينکه معمولاً بحث بهداشت و درمان، بودجه مشخصي دارد و قاعدتاً بايد با افزايشي هم روبرو باشد، اتفاقي که افتاد اين بود که پول نقد، جاي خودش را به اوراق خزانه داد و شرکت‌هاي واسطه تأسيس شدند. از آن زمان عملاً بهداشت و درمان با چالش روبرو است و به‌ طور کلي گران شدن ارز و وضعيت بد اقتصادي در سال‌هاي اخير، منجر به کمرنگ شدن فعاليت اين حوزه شده است.

علي محمدي خاطر نشان کرد: تجهيزات فيزيوتراپي و توانبخشي، متأسفانه آخرين فاز خريد هر مجموعه بوده است و هميشه به اين حرفه و علم ظلم شده است. ما در خارج از ايران مي‌بينيم که توانبخشي جزو مهمترين فيلدهاي کاري است و بيمه، بودجه آن را تقبل مي‌کند. همچنين بيمار در زمان توانبخشي کاملاً تحت کنترل قرار مي‌گيرد. به ‌وضوح ديده ‌شده که توانبخشي قلبي در کشور متأسفانه اکثراً حالت فيزيوتراپي به خود گرفته است در صورتي‌که بهترين شيوه اين است که برايش مجموعه جدايي با امکانات ويژه در نظر گرفته شود.

وي درباره علت کم‌کاري بسياري از شرکت‌هاي اين حوزه گفت: از زماني که مشکلات بودجه‌اي در بحث درمان پيش آمد عملاً شرکت‌هايي که برند بودند تلاش زيادي کردند تا با تکيه بر ارتباطات خوب و اعتباري که دارند فعاليت خود را سرپا نگه ‌دارند اما در واقعيت شاهد اين حقيقت تلخ نيز هستيم که تعدادي از شرکت‌ها عملاً فعاليت خود در بحث برندهاي وارداتي را بسيار کند کردند يا عملاً برند را از دست دادند. در خصوص دستگاه‌ها، ما اقلامي و قطعاتي داريم که بايد از خارج و مخصوصاً چين وارد شوند. متأسفانه بر اساس آماري که دارم بسياري از واردکنندگاني که با چين کار مي‌کنند به مشکلات بانکي برخورد کرد‌ه‌اند. به تبع اين جريانات، قيمت قطعات افزايش پيدا مي‌کند و توليدکننده هم بايد قيمت دستگاه خود را بالا ببرد. حتي بسياري از توليدکنندگان نمي‌توانند پول‌هايشان را جابه‌جا کنند و اقلام الکترونيکي وارد کنند و به‌ اصطلاح ورشکست مي‌شوند.

کرونا مشکلات اقتصادي ما را تشديد کرد

مهندس محمدي تصريح کرد: ما پيش از کرونا يک کروناي داخلي داشتيم و آن هم بحث مسائل اقتصادي بود که کرونا آن را تشديد کرد چون کلينيک‌هاي فيزيوتراپي تعطيل شدند يا اين که فعاليت آن‌ها محدود شد. قاعدتاً وقتي اين‌ گونه ‌مي‌شود در فروش کالاها هم تأثير مي‌گذارد. اينکه مي‌گويند در زمان کرونا، خدمات پس از فروش شرکت‌ها دچار مشکل شده است موردي طبيعي است و علت آن همان افزايش نرخ ارز است. عليرغم اين ‌که شرکت ما امکاناتي را در خارج از کشور دارد و کوشيديم خدمات خودمان را پياده‌سازي کنيم، ولي اين مسئله تأثير زيادي روي افزايش هزينه خدمات پس از فروش و هزينه خريد قطعات يدکي نيز گذاشته است. جالب است بدانيد در بازار اروپا حتي اگر تورمي  وجود داشته باشد معمولا افزايش قيمتي براي محصولات پزشکي در حيطه فيزيوتراپي و توانبخشي اتفاق نمي‌افتد مگر درصدي بسيار پايين آن هم هر دو يا سه سال يکبار. البته اين مقوله براي کمپاني‌هاي مختلف در شرايط خاص شايد کمي متفاوت باشد.

مدير عامل و مؤسس شرکت طب توانبخشي پيشرفته درباره نوسانات نرخ ارز و گران شدن قطعاتي که به‌ واسطه آن اتفاق افتاده خاطرنشان کرد: اين مسئله آن‌قدر براي ما مشکل‌ساز شده است که بسياري از مشتريان ما نه بودجه‌اي براي خريد و نه تمايلي به تعمير دستگاه‌هايشان دارند و اگر اين شيوه به اين شکل بخواهد ادامه پيدا کند دير يا زود شاهد خواب بسياري از دستگاه‌ها خواهيم بود. اين به نظر من زنگ خطري براي سلامتي بيماران و ورزشکاران آسيب‌ديده خواهد بود. درست است که قيمت تجهيزات سرمايه‌اي 6 برابر شده اما در عمل با توجه به اينکه پول ايراني بي‌ارزش شده، متأسفانه باعث ‌شده که مشکلاتي نيز در زمينه نگهداري دستگاه ايجاد شود.  

محمدي درباره توليدات حوزه توانبخشي و پزشکي ورزشي گفت: ما به بحث توليد داخلي احترام مي‌گذاريم ولي با وجود افزايش نرخ ارز و به تبع آن گران شدن جنس وارداتي، گنجايش ايران در حدي نيست که ميان توليدات و وارداتش رقابت سالمي برقرار شود. اينکه گفته مي‌شود توليدات اين حوزه با کندي روبروست، مقوله‌اي است که بايد معقولانه‌تر به آن نگاه کرد. متأسفانه زماني که پاي جنس چيني به ايران باز شد همه مي‌دانستيم که چين خودش تکنولوژي خاصي ندارد و توليدش بر پايه مهندسي معکوس است. در ايران هم اين شيوه توليد از ساليان پيش مد نظر قرار گرفته، بدون اينکه جوانب آن بررسي شود. در واقع بدون در نظر گرفتن اقلام و قطعات کاربردي دستگاه، فقط به فکر توليد بودند ولي الان شما به راحتي ‌مي‌توانيد بررسي کنيد که در دنيا براي مثال 6 توليدکننده دستگاه ليزر پرتوان وجود دارد ولي در داخل کشور هم مي‌توانيم اين 6 تا را پيدا کنيم که به شکل واقعي يا غير واقعي هستند. پس نتيجه مي‌گيريم توليد آنچنان توجيهي ندارد؛ اولاً سرمايه‌هايي که با آن‌ دستگاه خريداري مي‌شد، از بين مي‌رود. ثانياً دستگاهي که توليد مي‌شود، فاقد تکنولوژي خاص و استانداردهاي لازم است و به طور معمول در اين صورت بايد با قيمت بالاتري به فروش برسد. مسئله مهمتر بحث تحقيق و توسعه‌اي است که کامل روي دستگاه انجام نشده است. در نهايت دستگاهي فروخته مي‌شود که رضايت فيزيوتراپيست‌ها را جلب نمي‌کند و جنگ و دعواها ميان توليدکنندگان و خريداران بر سر ايراد‌هاي دستگاه شکل مي‌گيرد.

وي تصريح کرد: بر اساس تجربه‌ 17 ساله خود معتقدم در واقع توليدکنندگان تجهيزات فيزيوتراپي و توانبخشي هم نمي‌توانند خودشان را با تغييرات قوانين و قواعدي که معمولاً کارشناسي نشده، وفق دهند و شما مي‌مانيد و يک سري دستگاه‌هاي فروخته ‌شده، بدون هيچ‌گونه کنترلي. زماني هم که مي‌شد دستگاه‌هاي خوبي وارد کشور کرد، جلويش گرفته شد يا آن‌ قدر برايش تمهيدات سختگيرانه پياده‌سازي شد که عملاً واردکنندگان هم نتوانستند فعاليت خودشان را ادامه دهند. بنابراين شما دو طيف دستگاه خواهيد داشت؛ يک طيف برند که همچنان قابليت کار دارند ولي خدمات ندارند، چون شرکت تعطيل شده است، طيف ديگر دستگاه توليدي که بعضا نه خود دستگاه ارزش سرمايه اي دارد و نه کسي وجود خواهد داشت که در آينده دور يا نزديک، خدمات پس از فروش آن را ارائه کند اين‌ها مشکلاتي هستند که واردکنندگان برندهاي خوب در ايران شاهد آن هستند. بايد متوجه باشيم که درباره بحث درمان در کشور حرف مي‌زنيم؛ کشوري که 30 سال آينده پير خواهد بود.

توليدات اينگونه تجهيزات شايد از استانداردهاي بين المللي تبعيت نکند

علي محمدي درباره اينکه چرا در سايت اداره کل تجهيزات پزشکي بخشي به حوزه توانبخشي اختصاص پيدا نکرده و مجوزهاي لازم به شرکت‌ها داده نمي‌شود گفت: براي من جالب بود که چگونه روساي انجمن شرکت‌هاي مهندسي پزشکي مي‌توانند به گفته خودشان در يک بعدازظهر، تعداد 2000 پرونده را کارشناسي کنند. به اعتقاد من اداره کل به جاي آنکه به‌ صورت آمرانه بخواهد کاري را انجام دهد بهتر است به قضايا نگاهي بلند مدت داشته باشد. به‌ عنوان ‌مثال وقتي ما در کشورمان درگير تحريم‌هاي بين‌المللي هستيم بحث ايجاد کد IRC و گرفتن تعهدنامه‌هاي مختلف از شرکت‌ها فايده‌اي ندارد. فردي که صرفا توليد کننده يک جنس غير از حيطه پزشکي بوده، در کميسيون‌هاي مجلس شوراي اسلامي درباره واردات دارو نظر مي‌دهد يا تصميم گيري مي‌کند. شما فکر مي‌کنيد با اين شرايط، شرکت‌ها بتوانند بهتر فعاليت کنند؟ من به يکي از مديران اداره کل تجهيزات پزشکي گفته بودم شما که به تجهيزات پزشکي ارز دولتي نخواهيد داد و همه هم نمي‌توانند براي ارز نيمايي اقدام کنند، حداقل اجازه کار به شرکت‌هايي بدهيد که تجهيزاتشان تخصصي و برند است، بدون اينکه خللي در بحث اقتصادي مملکت ايجاد شود ولي در جواب گفتند اين کار اصلاً امکان‌پذير نيست. آن‌ها معني برات بدون تعهد پرداخت را نمي‌دانستند اما در همين زمان تحريم‌ها وقتي استفاده از ارز متقاضي در سايت سامانه جامع تجارت براي کالاهايي وارداتي باز شد، توانستم مجوز واردات خودم را از سيستم دريافت کنم. وي بابيان اين مطلب که بيماران و مشتريان متوجه کيفيت و عملکرد دستگاه‌ها هستند، تأکيد کرد: متأسفانه هنگامي‌که جلوي واردات تجهيزات فيزيوتراپي و توانبخشي گرفته شد، نرخ ارز افزايش پيدا کرد و تعاملي ميان بانک مرکزي و وزارت خانه‌ها و حتي گمرک برقرار نبود، کالاهاي بسياري براي مدت‌زمان زياد در گمرک مانده است و با وجود اين خلأ، مراکز درماني بزرگ توانبخشي و پزشکي ورزشي از تجهيزات باکيفيت برخوردار نيستند. توليدات اينگونه تجهيزات شايد از استانداردهاي بن المللي تبعيت نکنند. همه خريداران و کلينيک‌هاي توانبخشي و فيزيوتراپي در حالي ‌که مي‌دانند بايد کالاي باکيفيت تهيه کنند، مجبورند جنس داخلي تهيه کنند تا اگر دستگاه مشکل پيدا کرد به فرد دسترسي داشته باشند.

مدير عامل و مؤسس شرکت طب توانبخشي پيشرفته خاطر نشان کرد: باتوجه به مسائلي که مطرح کردم اگر شرکتي هم غير فعال شده و خدماتي ندهد يا تغيير ماهيت داده است، کسي نبايد شکايتي کند. پس همه بايد درک کنند. تا زماني ‌که واردات صورت نگيرد، بين دستگاه تمام ‌شده و قطعات هيچ تفاوتي نيست. توانايي شرکت‌ها هم آن‌قدر نيست، يک جايي ديگر عطايش را به لقايش مي‌بخشند و عملاً نظارت هيچ‌گونه معنايي پيدا نخواهد کرد. نظارت، زماني معني دارد که همه شرايط مناسب است و شما شرکتي را پيدا مي‌کنيد که نمي‌خواهد درست کار کند و بايد اعمال قانون شود ولي زماني که شرايط به هم ريخته است و خود ارگان‌ها و اداره کل هم توانايي حرکت مثبتي را ندارند پس عملاً اينکه ما بخواهيم به شرکت‌ها دستور بدهيم و آن‌ها را مقصر بدانيم، درست نيست.

تنها عامل افزايش قيمت تجهيزات فيلد توانبخشي،  افزايش نرخ ارز است

وي درباره علت افزايش قيمت‌هاي تجهيزات اين حوزه گفت: افزايش نرخ ارز و تورم ساليانه باعث مي‌شود شرکت‌ها، تغيير قيمتي را در سيستم کاري خود لحاظ کنند. بحث قيمت‌گذاري بايد از سمت اداره کل تجهيزات پزشکي اصلاح شود چون تفاوتي براي قيمت‌گذاري کالاي مصرفي يا ضروري و دستگاه‌هاي سرمايه‌اي، قائل نشدند.

البته در شرکت‌هاي توليدکننده اروپايي، تغيير قيمت‌ها بسيار اندک است. من در اين شرايط که خودم قيمت‌گذاري کالاهاي خود را انجام مي‌دهم، هيچ‌وقت نمي‌آيم به‌اندازه 100 تا 200 يورو افزايش قيمت بدهم. قرار است که ما تا زماني که با مشتريان خود ارتباط برقرار مي‌کنيم و قرارداد مي‌بنديم، قيمت‌ها را يکسان نگه ‌داريم. همچنين جامعه هدف فيزيوتراپي و توانبخشي هم آنچنان بزرگ نيست. تقريباً 1500 فيزيوتراپيست فعال در داخل ايران داريم که ما با حداقل 500 فيزيوتراپيست پتانسيل دار کار مي‌کنيم.

وي تصريح کرد: جنسي که در سال‌هاي83 تا 85 قيمت آن 2000 يورو بوده (3 ميليون و 200 هزار تومان)، در زمان گران شدن ارز، 10 ميليون تومان و الان 60 ميليون يا بيشتر است و البته با ديد تورمي مي‌شود گفت به 70 ميليون تومان هم رسيده است. پس تنها عامل افزايش قيمت، افزايش نرخ ارز است. همچنين قطعه‌اي که در گذشته 100 يورو (160 هزار تومان) بوده، با گران شدن نرخ ارز، 500 هزار تومان و الان 3 ميليون تومان شده است.

وي درباره همکاري بيمه‌ها و انجمن‌هاي حوزه فيزيوتراپي همگفت: در واقع کلينيک‌ها اکنون نمي‌توانند افزايش 6 برابري قيمت‌ها را پوشش دهند، مخصوصاً الان که بيمه‌ها براي تعرفه‌هاي درمان در حيطه فيزيوتراپي، 35 درصد افزايش در نظر گرفته‌اند. در اين راستا بهترين راه‌حل اين است که فيزيوتراپيست‌ها با انجمن‌هايشان ارتباط بگيرند و اين مسئله بررسي شود چون هيچ‌گونه توجيهي ندارد. فيزيوتراپيست‌ها با تعرفه‌هايي که بيمه‌ها براي برخي دستگاه‌ها لحاظ نکرده‌اند مشکل دارند.  اگر اين تعرفه‌ها درست نشود مطمئن باشيد بسياري از دستگاه‌هايي که مي‌توانند تا 20 سال آينده مشکل بيماران را حل کنند به انباري منتقل مي‌شوند.

توليد تجهيزات توانبخشي در ايران، مشروط به داشتن ماشين‌آلات، قطعات و امکان صادرات است

آقاي مهندس محمد عليمحمدي، مدير عامل شرکت سپهران است. وي از سال 1355 در زمينه تجهيزات فيزيوتراپي شروع به فعاليت کرد و در سال 1361 هم شرکت خود را تأسيس کرد. شرکت سپهران، فعال در زمينه توليدات دستگاه‌هاي تخصصي فيزيوتراپي، توانبخشي، هيدروتراپي، تمرين درماني، مکانوتراپي، گرمادرماني، ارتوپدي فني و پزشکي ورزشي است.

عليمحمدي ضمن تأييد کيفيت بالاتر دستگاه‌هاي وارداتي نسبت به محصولات مشابه داخلي گفت: اصولاً وقتي تکنولوژي در ساخت هر دستگاهي استفاده ‌شود و دستگاه کيفيت بالاتري داشته باشد بيمار هم بهتر درمان مي‌شود. از آن جا‌ که ما سابقه طولاني در واردات اين نوع تجهيزات داريم، اين موضوع را تصديق مي‌کنيم. علت اين مسئله بسيار مشخص است؛ کمپاني‌هاي اروپايي و آمريکايي، سابقه طولاني در ساخت تجهيزات توانبخشي دارند و قطعات و مواد اوليه‌اي که در اين کشورها موجود است، قطعاً از کيفيت بهتري برخوردار است. آن‌ها سال‌هاي بيشتري در اين کار تجربه دارند و بالاخره مراحل آزمون‌ و خطا را گذراند‌ه‌اند، همچنين چون محصولاتشان را به ‌کل دنيا صادر مي‌کنند، داشتن استاندارد و کيفيت مطلوب برايشان در اولويت اول است. البته ناگفته نماند در ايران هم مي‌‌توان بهترين تجهيزات را توليد کرد، مشروط بر اينکه ماشين‌آلات، قطعات و امکان صادرات داشته باشيم. اين در حالي است که ما براي قطعات و مواد اوليه با مشکل روبرو هستيم، چون برخي از قطعات از کيفيت مناسبي برخوردار نيستند يا در بازار داخلي موجود نيستند که اين موضوع باعث کندي در روند توليد مي‌شود.

وي به عنوان توليدکننده باسابقه درباره تفاوت‌هاي توليدات داخلي و اروپايي در حوزه تجهيزات توانبخشي گفت: براي کمپاني خارجي به دليل امکان صادرات و بالا بودن تعداد توليدشان، خريد ماشين‌آلات توليد متعدد به ‌صرفه است.

مدير عامل شرکت سپهران به مشکل بالا رفتن قيمت مواد اوليه اشاره کرد و گفت: ما در همين سال گذشته ناچار به افزايش قيمت‌ها شديم. اين باعث نارضايتي مشتري مي‌شود اما ما با وجود اين سختي‌ها، با تمام توان به توليد باکيفيت خود ادامه مي‌دهيم و انتظار همکاري از مقامات مسئول را داريم؛ در واقع از مسئولان درخواست مي‌کنيم امکاناتي در اختيار ما قرار دهند و کمک کنند که دستگاه‌هاي به روز و باکيفيتي مشابه با کمپاني‌هاي اروپايي توليد کنيم و در اختيار مراکز درماني قرار دهيم.

وي تأکيد کرد: شرايط تحريم روي تجهيزات توانبخشي وارداتي تأثير منفي داشته است. تحريم‌ها باعث کم شدن قطعات و افزايش قيمت‌هاي تجهيزات توليدي شرکت ما، شده است.

مدير عامل شرکت سپهران در پايان درباره تغييراتي که بايد در توليد تجهيزات توانبخشي به وجود آيد گفت: به نظر من تجهيزات توانبخشي که در ايران ساخته مي‌شوند بهتر است هوشمند سازي شوند. پيشنهاد ديگر من، ساخت دستگاه‌هاي پزشکي ورزشي با قطعات الکترونيکي است.

آنچه از برآيند صحبت‌ها مي‌توان نتيجه‌گيري کرد اين است که مهمترين مسئله دنياي فيزيوتراپيست‌ها، پزشکان ورزشي و توانبخشي، استفاده از تجهيزات مرغوب و باکيفيت در درمان بيماران است. متخصصان و بيماران ‌هر دو به خوبي مي‌دانند که روند درمان با استفاده از دستگاه به روز و مطمئن به مراتب موفقيت آميزتر است.

برخي شرکت‌هاي واردکننده و توليد‌کننده در شرايط تحريم و هزار توي بوروکراسي داخلي همچنان به هر شکل ممکن طي طريق مي‌کنند. هر چند احساس مي‌شود نيرو و تفکرِ قانون گذار و ناظر بر اين حوزه بايد اتفاقات بهتري را رقم بزند. بسياري از شرکت‌ها زير بار فشار اقتصادي و مشکلاتي که عنوان شد، ورشکست شده‌ يا مجبور شده‌اند فعاليت‌هاي خود را محدود کنند. در اين ميان شاهد از بين رفتن سرمايه‌هاي انساني و اقتصادي هستيم و اين خود زنگ خطري است که در نهايت سلامتي بيماران را تهديد مي‌کند. مسئولان بايد تغيير رويه‌اي در نظام کاري خود لحاظ کنند تا شرايط براي توليدکننده و واردکننده آسان‌تر شود و هر دو در فضايي سالم رقابت کنند؛ رقابتي که برنده آن در نهايت مردم خواهند بود.