«مهرناز زريننام» که مدرک کارشناسي خود را پس از گذراندن هفت ترم در رشته مهندسي پزشکي گرايش بيوالکتريک در سال 97 از دانشگاه علوم و تحقيقات تهران گرفته است، از معدود دانش آموختگاني به شمار ميرود که موفق شده بلافاصله وارد بازار کار شود.
هرچند بسيار جوان است و 23 سال بيشتر ندارد، اما توانسته است پس از گذراندن دوره کارآموزي در شرکت الکتروسازه دامون، همزمان با ادامه تحصيل در مقطع ارشد، به عنوان مسئول فني اين شرکت مشغول به کار شود. حوزه اي که از ابتدا تمايل داشت وارد آن شود و تخصصي کار کند. با اين حال او انتقاداتي به سيستم آموزشي کشور دارد؛ سيستمي که به باورش از نظر عملي ضعيف عمل ميکند که اين موضوع سبب بروز مشکلات زيادي براي ورود دانش آموختگان مهندسي پزشکي به بازار کار، به خصوص در بخش فني شده است. همچنين ورود افراد با تخصص هاي غير مرتبط به بازار کار مهندسي و تجهيزات پزشکي به ويژه در واحد فروش را از ديگر مشکلات موجود بيان ميکند. در گفتگوي پيشرو، با اين مهندس جوان و ديدگاهش درباره بازار کار مهندسي پزشکي بيشتر آشنا ميشويم.
چه شد که اين رشته را انتخاب کرديد؟
در دوران دبيرستان با معرفي مشاوران با اين رشته آشنا و به آن علاقه مند شدم.
زماني که وارد اين رشته شديد، آيا آن چيزي بود که انتظار داشتيد؟ بعدها دچار اين چالش نشديد که آيا انتخاب درستي کرده ايد يا نه؟
قاعدتا هر رشتهاي سختي هاي خودش را دارد. رشته مهندس پزشکي نيز از اين قاعده مستثنا نيست، اما علاقه ام به کار کردن در اين رشته باعث شد که براي ادامه اين مسير و ورود به بازار تخصصيِ کار، هر روز راغب تر شوم. به همين دليل بود که توانستم سريع وارد بازار کار شوم. بزرگترين چالشي که دانشجويان اين رشته با آن درگير هستند، وجود تناقض در واحدهاي درسي است. براي نمونه در گرايش بيوالکتريک 80 درصدهاي واحدهاي درسي، مربوط به برق است اما ساير واحدهاي ارائه شده، از گروه پزشکي مانند آناتومي، فيزيولوژي، بهداشت و… است که هيچ سنخيتي با مدار و الکترونيک ندارد.
رشته مهندسي پزشکي در ايران چه جايگاهي دارد؟
ميتوان گفت رشته مهندسي پزشکي تا حدودي در ايران شناخته شده و جا افتاده است. شرکتهاي توليدکننده تجهيزات پزشکي نسبت به شرکت هاي وارداتي در حال گسترش هستند و رقابتي که بين شرکت هاي مختلف وجود دارد سبب بهبود کيفيت محصولات پزشکي شده است. اين مسئله در بهبود بازار کار براي مهندسان پزشک نيز موثر است. زماني که بيشتر واردات انجام ميشد، مهندسان پزشک مجبور بودند در قسمت فروش شرکت هاي تجهيزات پزشکي مشغول به کار شوند. اين در حالي است که کار در بخش فروش تجهيزات پزشکي لزوما نيازي به داشتن تخصص در حوزه مهندسي پزشکي ندارد و بر پايه توانمندي بازاريابي است. اما با گسترش حوزه توليد تجهيزات پزشکي، زمينه فعاليت تخصصي مهندسان پزشک براي کار در بخش توليد و خدمات پس از فروش بسيار بيشتر فراهم ميشود. کمااينکه اکنون نسبت به گذشته بازار کار براي دانش آموختگان اين رشته کاربرديتر و بهتر شده است.
به ديگران نيز توصيه ميکنيد که براي ادامه تحصيل به سمت اين رشته بروند؟ چرا؟
بله؛ چراکه مهندسي پزشکي رشته نسبتا جديدي به شمار ميرود. اين رشته با پيشرفت تکنولوژي، پيوسته در حال پيشرفت و توسعه در ايران و جهان است. رشته مهندسي پزشکي با وجود جوان بودن آن در دنيا، در حال رقابت با گروه پزشکي است. به گونه اي که حتي احتمال دارد گروه پزشکي را به حاشيه براند و دستگاه هاي پزشکي را به جاي آن بياورد. پزشکان از شرايط کنوني و عقب نشيني گروه پزشکي راضي نيستند زيرا اکنون در دنيا ربات هاي پرستار وجود دارند و اعمال جراحي از راه دور به وسيله تجهيزات و دستگاه هاي پزشکي انجام ميشود. بنابراين رشته مهندسي پزشکي در مقايسه با ساير رشته ها هنوز جاي بسيار زيادي براي پيشرفت دارد.
آيا در دوران تحصيل، زمينه هايي براي ورود به بازار کار در فضاي دانشگاه يا خارج از آن برايتان فراهم شده بود؟
در حين تحصيل با بررسي زمينه هاي ورود به بازار کار، متوجه شدم که داشتن تحصيلات آکادميک به تنهايي کافي نيست بلکه نياز به دانش فني و عملي نيز دارد. اين مهارت را در دوره 3 ماهه کارآموزي ام در بخش فني يکي از شرکتهاي تجهيزات پزشکي به دست آوردم. در واقع دوره کارآموزي کمک بسزايي در پيشرفت و موفقيت من در اين رشته و وارد شدنم به بازار کار داشت.
چه دستاوردهايي در دوران دانشجويي و پس از آن داشته ايد؟
پروژه کارشناسي ام ساخت دستگاه کاربردي تشخيص خونريزي پس از عمل جراحي يا آنژيوگرافي بود که به کمک آلارم هاي شنيداري و ديداري کادر درماني را از خونريزي هاي غيرطبيعي مطلع مي کند.
برخي دانشگاه ها مانند دانشگاه امام رضا چند سالي است که آموزش ها و همچنين معرفي دانشجويان براي ورود به بازار کار را انجام مي دهند. چنين چيزي در دانشگاه محل تحصيل شما وجود داشت؟
در دانشگاه ما دوره هاي آشنايي با تجهيزات و ملزومات پزشکي برگزار ميشد، اما کمک دانشگاه و اساتيد براي وارد شدن به بازار کار بسيار اندک و در حد توضيحاتي مختصر بود.
از چه سالي وارد بازار کار شديد؟ چگونه و با چه حرفهاي شروع کرديد؟
من از خرداد سال 97 و پس از اتمام دوره کارشناسي و گذراندن دوره ناظر فني، بلافاصله وارد بازار کار شدم. از همان زمان در بخش فني به عنوان ناظر فني کارم را شروع کردم.
براي ورود به بازار کار با چه مشکلاتي دست به گريبان بوديد؟
متاسفانه بيشتر شرکتها براي بخش فني فقط نيروي آقا استخدام ميکنند و در اين بخش به خانم ها کمتر بها داده ميشود؛ علاوه بر اين داشتن سابقه کار براي استخدام بسيار حائز اهميت است. اين دو موضوع باعث ميشد به سختي بتوان کار مورد نظر را يافت.
اکنون وضعيت دانشگاه ها در رشته مهندسي پزشکي از نظر کيفيت و بهروز بودن چگونه است؟ آيا خروجي دانشگاه ها يعني فارغ التحصيلان قابليت و توانمندي لازم را دارند؟
تحصيلات آکادميک در ايران فقط مهارت هاي تئوري دانشجويان را تقويت ميکند که بيشتر مناسب فعاليت هاي علمي و پژوهشي است. دانشگاه هاي ايران از نظر عملي ضعيف هستند و اين موضوع سبب بروز مشکلات زيادي در هنگام ورود دانش آموختگان مهندسي پزشکي به بازار کار به خصوص در بخش فني ميشود. اين در حالي است که کار در بخش فني نسبتا سنگين است و در عين حال خطراتي هم دارد که بايد با رعايت نکات فني، ايمني و استانداردها در اين بخش فعاليت کرد.
چقدر دانشگاه هاي علمي کاربردي ميتوانند در زمينه تربيت مهندسان پزشکي موفق باشند؟
به نظر من هرچه به بخش عملي و کاربردي رشته مهندسي پزشکي توجه بيشتري شود، بيشک نيروي متخصص تري وارد بازار کار خواهد شد.
مهندس پزشک ميتواند در حوزه فروش نيز فعاليت داشته باشد؟ به ويژه اينکه برخي دانش آموختگان، فعاليت مهندس پزشکي را در واحد فروش مناسب خود و سطح تحصيلاتشان نميدانند. نظر شما چيست؟
بستگي به علايق هر فرد دارد من به شخصه بخش فني را با وجود سنگيني کار، بيشتر از بخش فروش دوست داشتم. با اين حال به نظرم وارد شدن نيروي کار با تخصص هاي غير مرتبط به واحد فروش برخي شرکت ها، سبب به وجود آمدن اين ديدگاه در ميان برخي از دانش آموختگان شده است.
امروز به طورکلي وضعيت بازار کار اين رشته چگونه است؟
در مقايسه با رشته هاي ديگر ميتوان گفت که بازار کار رشته مهندسي پزشکي هنوز اشباع نشده است.
به نظر شما مهمترين چالش صنعت تجهيزات پزشکي چيست؟ اگر شما به جاي يکي از مسئولان بوديد، چه کاري انجام ميداديد؟
به نظر من در حال حاضر بزرگترين چالش صنعت تجهيزات پزشکي ايران کيفيت نامناسب مواد اوليه و قطعات الکترونيکي در بازار آزاد است. اين موضوع سبب کاهش کيفيت محصولات توليدي ميشود و از آنجا که تجهيزات پزشکي در ارتباط مستقيم با جان بيماران هستند، هرگونه خرابي يا از کارافتادگي اين تجهيزات ميتواند مشکلات جبران ناپذيري را به دنبال داشته باشد. اگر من به جاي يکي از مسئولان بودم، حتما نظارت بيشتري بر قيمت ها و کيفيت مواد اوليه در بازار آزاد داشتم.
البته اين را هم بايد بگويم که حمايت دولت از کالاهاي ايراني کمک بسزايي در ايجاد و گسترش شرکت هاي توليدکننده و دانش بنيان داشته است.
دیدگاه ها