مخترع برگزیده حوزه تجهیزات پزشکی کشور تاکید کرد: رشته مهندسی پزشکی باید از زیر سایه پزشکان، داروسازان و پیراپزشکان خارج شود

مسعود مکوندی با اینکه متولد ۱۳۷۰ است، اما خیلی زود توانست مسیر مناسب را برای موفقیت پیدا کند. او که دانش‌آموخته کارشناسی مهندسی پزشکی در گرایش بیوالکتریک در سال 1394 است، در دوران دانشجویی موفقیت‌های چشمگیری را کسب کرد؛ به‌گونه‌ای که سال 1395 مخترع برگزیده حوزه تجهیزات پزشکی کشور و دارنده تندیس سیب سلامت شد. دستگاه تشخیص دهنده آرتیفکت حرکتی در سیستم‌های رادیوگرافی آنالوگ و دیجیتال، دستگاه ماساژور درمانی بیماران هموفیلی، طراحی و ساخت دستگاه بالابر توانمند معلولان ویلچری در مترو و معابر عمومی و دستگاه هوشمند تشخیص سن استخوانی، از جمله اختراعات او به‌شمار می‌روند. مکوندی همزمان با پایان تحصیلات خود موفق به تاسيس نخستین شرکت پارک علم و فناوری خوزستان در حوزه مهندسی پزشکي به‌نام شرکت مهندسی پزشکی نياسا شد. وی سال 1400 نیز موفق به اخذ مدرک کارشناسی ارشد در رشته مدیریت بازرگانی گرایش تجارت الکترونیکی شد و هم‌اکنون نیز علاوه‌بر اینکه مدیرعامل و رئیس هیئت مدیره شرکت دانش‌بنیان مهندسی پزشکی نیاسا است، در سمت قائم‌مقام مدیرعامل و مدیر کنترل کیفیت کارخانه هما سرنگ خوزستان فعالیت دارد. در مطلب پیش‌رو گفت‌وگویی با این مهندس جوان درباره رشته مهندسی پزشکی، مسیری که پیموده و چالش‌های موجود این حوزه داشتیم.

دلیل علاقه‌مندی و هدف شما از انتخاب این رشته چه بود؟
در دوران دبیرستان به‌دلیل علاقه زیاد به درس ریاضی در سال‌های ۱۳۸۵ و ۱۳۸۶به‌عنوان دانش‌آموز نخبه شهرستان مسجدسلیمان و سپس استان خوزستان برگزیده شدم. در سال ۱۳۹۰ پس از تحقيق و مطالعه در مورد رشته‌هاي تحصيلي، مهندسی پزشکی را به‌عنوان رشته‌اي دارای موقعيت خوب شغلی در بازار کار خصوصی و همچنین داشتن زمينه‌هاي تحقيقاتي بسيار، برگزيدم. هرچند آن زمان نگاه دیگران از جمله دبیران دبیرستان و پیش‌ دانشگاهی به رشته مهندسی پزشکی اصلا خوب نبود و باعث شد با احتياط بيشتری دست به انتخاب بزنم، اما در نهايت با علاقه مضاعف در رشته مهندسی پزشکی تحصیل کردم.

زمانی که وارد این رشته شدید، آیا از نظر محتوی علمی، مهارتی و مطابقت با خواسته‌هایتان آن چیزی بود که انتظار داشتید؟
متاسفانه محتوی علمی و کتب درسی که به‌عنوان مرجع در دانشگاه‌ها تدریس می‌شود، نه تنها در فیلد شغلی بلکه در حوزه تحقیق و پژوهش نیز کاربرد چندانی ندارد. اگر دانشجویان فعالیت فوق برنامه‌ای در دوران دانشجویی نداشته باشند در رقابت شغلی بسیار عقب خواهند ماند. خوشبختانه من در دوران دانشجویی بسیار زود این مسئله را درک کردم و با فعالیت در انجمن علمی دانشجویی به‌عنوان دبير انجمن و همچنین شرکت در جشنواره‌ها و دوره‌های آموزشی کاربردی پیش زمینه ورود به بازار کار را برای خود فراهم کردم.

چه دستاوردهای علمی و عملی در دوران دانشجویی و پس از آن داشته‌اید؟
سال 1393 ایده‌پرداز برگزیده در اولین رویداد ایده بازار تخصصی مهندسی پزشکی به میزبانی دانشگاه صنعتی امیرکبیر شدم. همچنین در سال 1394 مقام اول در جشنواره ملی اختراعات و ابتکارات جوان را کسب کردم. در سال 1395 نیز مخترع برگزیده حوزه تجهیزات پزشکی کشور و دارنده تندیس سیب سلامت شدم. در همین سال ایده پرداز برگزیده وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، ایده‌پرداز برگزیده جشنواره شتاب ملی پارک علم و فناوری یزد و ایده‌پرداز برگزیده جشنواره ایتاپ پارک علم و فناوری خوزستان شدم. در سال 1396 نیز پژوهشگر برتر استان خوزستان و همچنین ایده‌پرداز برگزیده در اولین جشنواره دانشمندان جوان دانشگاه تهران شدم. در این سال موفق به کسب مقام اول در سومین ایده بازار تخصصی مهندسی پزشکی دانشگاه صنعتی امیرکبیر شدم. همچنین در سال 1397 مقام برتر در دومین جشنواره دانشمندان جوان دانشگاه تهران را کسب کردم. کسب مقام برتر کنگره فناوری‌های سلامت دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی نیز از دیگر دستاوردهایم بوده است.

آیا زمان تحصیل، زمینه‌هایی برای ورود به بازار کار در فضای دانشگاه یا خارج از آن برایتان فراهم شده بود؟
بله بسیار زیاد، اما دلیل اصلی آن فعالیت‌های فوق برنامه و حضور در جشنواره‌های ایده و اختراعات و همچنین دوره‌های مختلف خلاقیت، کارآفرینی و کسب‌وکار بود.

اکنون فضای آماده‌سازی دانشجویان برای ورود به بازار کار در دانشگاه‌ها چگونه است؟
تلاش‌های زیادی در حال انجام است، اما کافی نیست. باید تدابیری اندیشیده شود که کارآفرینان و افراد موفق این رشته تجربیات خود را در کلاس‌های درس تدریس کنند. همچنین دانشجویان علاقه‌مندی که توانمندی لازم را دارند شناسایی شوند و آموزش‌های لازم برای کارآفرینی و ایده‌پردازی به آن‌ها داده شود تا پس از دانش‌آموختگی از دانشگاه بتوانند نقش موثری در ایجاد اشتغال و ارتقاء صنعت کشور داشته باشند. ورود به بازار کار نيازمند تجربه‌های عملی و علمي است. بنابراین هرگونه اقدامی در اين زمينه موجب خواهد شد دانشجويان مهندسی پزشکی، آمادگی بيشتری را پس از پشت‌سر گذاشتن دوران تحصيل داشته باشند. واقعيت اين است که جوانان ما هوش و استعداد بالايی دارند، اما در دوران دانشجويی فقط درگير درس‌های تئوری می‌شوند و از صنعت و فضاي کاری حوزه تخصصی دور می‌مانند. از سوی دیگر رشته مهندسي پزشکی از هيچ‌گونه پشتوانه حمايتي در بخش‌های علمی و صنفی برخوردار نيست. درنتيجه اين روزها شاهدیم که دانش‌آموختگان مهندسی پزشکی برای گذراندن طرح دو ساله اختياری خود، در واحدهای غيرمرتبط همچون پذيرش، امور اداری، امور مالی، منشی بخش يا حتی درمانگاه‌ها به‌صورت شيفتی مشغول هستند. دانشجويان اين رشته حتی در بحث کارآموزي در بيمارستان‌ها نيز مشکل دارند. درصورتی‌که اگر به‌دنبال خودکفايی در تامين تجهيزات پزشکی کشور هستيم، بايد اصلاحاتي در سرفصل‌ها و آيين‌نامه‌های آموزشی اين رشته ایجاد شود. به عبارت ديگر بايد نظام مهندسی پزشکی با حضور اساتيد برجسته و فعالان صنعتی اين حوزه تشکيل شود تا یکی از معضلات رشته مهندسی پزشکی یعنی ارتباط بين صنعت و دانشگاه را حل کند و با نظارت بر دوره‌های آموزشی حوزه تجهيزات پزشکی از سودجويی‌ها و بازار بی‌نظارت دوره‌های تجهيزات پزشکی جلوگيری شود. در حقيقت تشکيل سازمان نظام مهندسی پزشکی نبايد فقط در حد شعار باقی بماند يا با هدف حمايت از صنفی خاص تشکيل شود.

از چه سالی وارد بازار کار شدید و چگونه و با چه حرفه‌ای شروع کردید؟ چه مشاغل مرتبطی را پس از آن داشتید؟
در سال 1394 پس از پايان دوران تحصيل در مقطع کارشناسی همکاری کوتاه‌مدتی با چند شرکت تجهيزات پزشکی در استان داشتم. سپس با ارائه طرحی در زمينه بهينه‌سازی سيستم‌های دستگاه‌های تصويربرداری پزشکی و با دریافت مجوز از وزارت علوم تحقيقات و فناوری موفق به تاسيس اولين شرکت پارک علم و فناوری خوزستان در حوزه مهندسی پزشکی به‌نام شرکت مهندسی پزشکی نياسا شدم.

برای ورود به بازار کار با چه مشکلاتی دست به گریبان بودید؟
به عقیده من مهم‌ترین مشکل نداشتن شناخت کافی از بازار کار رشته مهندسی پزشکی است. در واقع نشناختن نیاز و خواسته بازار و نداشتن توانایی‌های لازم برای رفع آن‌ها مشکل اساسی و اصلی است. به‌ویژه اینکه این مهارت‌ها در دوران دانشجویی به دانشجویان منتقل نمی‌شود و بدین‌ترتیب دانش‌آموختگان هنگام ورود به بازار کار دچار سردرگمی هستند.

چگونه موفق به مدیریت وضعیت و خروج از چالش‌ها شدید؟
فعاليت گروهی در انجمن علمی و همکاری با اساتيد مختلف در دوران دانشگاه یکی از عواملی بود که موجب کسب تجربیات فراوان و هموار شدن راهم در بازار کار شد. همچنین دوره‌های خلاقیت، کارآفرینی و کسب‌وکار به‌عنوان یک محرک ذهنی بسیار تاثیرگذار بود. در حقيقت رمز موفقيت، توجه ويژه به دروس دانشگاهی و سپس ارتباط با صنعتگران و افرادی است که دارای تجربيات ارزشمندی در بازار کار هستند. زمينه‌های کاری مهندسی پزشکی واقعا متنوع است، اما بیشتر دانش‌آموختگان مهندسی پزشکی، بازار کار را به بخش‌های فروش و بازاريابی، تعميرات و انجام کارهايی با حقوق مشخص و ثابت محدود مي‌دانند. اما من باتوجه‌به تجربه‌هایی که به‌دست‌آوردم خودم را محدود نکردم.

از میان حوزه‌های تولید، فروش و بازرگانی، واردات، آموزش و… در کدام یک تجربه و سابقه فعالیت حرفه‌ای دارید؟
فعالیت من ابتدا در حوزه پژوهش و تحقیق و توسعه بود، اما به‌واسطه آن به‌مرور به سایر حوزه‌های کاری مانند تولید، فروش، واردات، آموزش، استاندارد و مستندسازی، سیاست‌گذاری و مدیریت کیفیت سوق داده شدم.

چه شد که به‌‌سمت پژوهش و تحقیق و توسعه به‌عنوان فیلد کاری اصلی خود گرایش یافتید؟
علاقه شدیدی که از زمان دانشجویی به حوزه پژوهش و نوآوری داشتم، موجب شد که علاقمند به شرکت در جشنواره‌های ایده و اختراعات مختلف شوم و در نهایت به حوزه تولید و پژوهش محصولات تجهیزات پزشکی وارد شوم. در واقع دلیل اینکه چرا به‌سمت پژوهش به‌عنوان فعالیت اصلی خود رفتم این است که تحقیق و پژوهش مادر تمامی حوزه‌ها و فیلدهای کاری به‌شمار می‌رود. در واقع حوزه پژوهش و تولید یکی از اساسی‌ترین حوزه‌های تخصصی تجهیزات پزشکی است. توجه‌به تحقیق و پژوهش می‌تواند علاوه‌بر ارتقاء کیفیت صنعت سلامت، نقش مهمی در ایجاد اشتغال، کاهش تورم و رشد اقتصادی کشور ایفا کند.

مهم‌ترین موانع، چالش‌ها و همچنین فرصت‌هایی که در حوزه‌های کاری خود با آن مواجه هستید، چیست؟
همواره مهم‌ترین چالش‌ها را می‌توان سیکل‌های معیوب اداری، قوانین سختگیرانه و بیهوده، مانع تراشی‌ها و همچنین کمبود امکانات لازم دانست. همچنین اجرا نشدن شعارها در حمایت از جوانان و پیچ‌وخم دشوار دریافت مجوزها از دیگر مشکلات است. با همه این تفاسیر به هر شکست و غیرممکنی با دید یک فرصت نگاه کردم و مسیرم را ادامه دادم. به واسطه داشتن این نگاه نیز توانستم از فرصت‌های ایجاد شده بهترین استفاده را ببرم.

به‌نظر شما اکنون رشته مهندسي پزشکي در ايران از نظر کیفیت و به‌روز بودن آموزش‌های دانشگاهی چه جايگاهي دارد؟ کاستی‌ها و پتانسیل‌های آن را توضیح دهید.
جایگاه مهندسی پزشکی نیازمند توجه و همت بالاتری است. رشته مهندسی پزشکی باید از زیر سایه پزشکان، داروسازان و پیراپزشکان خارج شود. اگر می‌خواهیم صنعت سلامت کشور را ارتقاء دهیم باید متولیان این صنعت به جایگاه اصلی خود برسند. مهندسی پزشکی نیازمند حمایت بیشتر و همچنین تشکیل سازمان نظام مهندسی پزشکی است. در خصوص آموزش‌های دانشگاهی نیز همان‌طور که اشاره کردم جایگاه خوبی نداریم. بیشتر دانشجویان به دانشگاه به‌عنوان سیستم دریافت مدرک نگاه می‌کنند. البته باید به آن‌ها حق بدهیم زیرا دانشگاه‌ها تنها به آموزش دروس تئوری اکتفا کرده‌اند و دقیقا این همان چیزی است که در بازار کار کارآیی بسیار کمی دارد. ارتباط با کارآفرینان و صنعتگران می‌تواند بسیاری از این معضلات را رفع کند.

ارزیابی شما از بازار کار کنونی مهندسی پزشکی در حوزه‌های مختلف و فرصت‌های پیش‌روی دانشجویان و دانش‌آموختگان این رشته چیست؟
هم‌اکنون بازار کاری هیچ‌کدام از رشته‌های دانشگاهی در بخش دولتی خوب نیست. در بخش خصوصی فضا بسیار متفاوت‌تر است. این نکته را نیز یادآور شوم که ایران در حوزه مهندسی پزشکی با عقب افتادگی زیادی روبه‌رو است که این وضعیت را می‌توان فرصتی مناسب دانست؛ چراکه با ورود به حوزه طراحی و تولید تجهیزات پزشکی می‌توان علاوه‌بر ایجاد اشتغال برای خود، افراد دیگری را نیز وارد بازار کار کرد به‌ویژه در مواردی که نمونه تولیدی در کشور نداریم. همچنین خدماتی هستند که می‌توانند به یک تولیدکننده، واردکننده و توزیع‌کننده کمک کنند تا بتواند به بهترین نحو ارائه خدمت کند؛ همچون خدمات بازرگانی، کنترل کیفیت، ایزو و مستندسازی اسناد، استانداردسازی، طراحی‌های صنعتی، تحقیقات بازار، مهندسی تبلیغات و تجارت الکترونیکی و… از جمله پتانسیل‌هایی هستند که شاید دانشجویان و دانش‌آموختگان مهندسی پزشکی به ‌آن‌ها توجه بسیار کمی دارند.

به نظر شما، لازمه ورود موفق و نتیجه‌بخش به بازارهای کار مرتبط با رشته مهندسی پزشکی چیست؟
شناخت درست معضلات و چالش‌های بازار کار این رشته لازمه ورود موفق و نتیجه‌بخش به این حرفه است. ابتدا باید تا می‌توان توانایی و دانش خود را ارتقاء داد و سپس نسبت به شناخت چالش‌ها تحقیق کرد. باید پیش از ورود به بازار کار، چالش‌ها و نیازمندی‌های آن را شناسایی کرد. برای نمونه ممکن است یک شرکت تولیدی در طراحی و ساخت محصولات خود دچار مشکل باشد. اینجاست که یک مهندس پزشک مسلط بر نرم‌افزارهای طراحی صنعتی می‌تواند نسبت به حل این مشکل ورود کند. این مثال می‌تواند برای بیمار و کادر درمانی هم صدق کند؛ بدین‌ترتیب که دستگاه یا فرایندهایی طراحی و ساخته شود که بتواند روند تشخیص و درمان بیماران یا سهولت در پروسه درمان کادر پزشکی را به‌دنبال داشته باشد. در واقع یک مهندس پزشک همواره گاه به‌عنوان یک ارائه‌دهنده خدمت و گاهی با ساخت و طراحی محصولی جدید و نوآورانه باید به‌دنبال راه‌حلی برای برطرف کردن مشکلات باشد.

باتوجه‌به شرايط کنونی این رشته و بازار کار آن، به ديگران توصيه مي‌کنيد برای ادامه تحصيل به‌سمت اين رشته بروند؟ چرا؟
همان‌طور که قبلا گفتم چالش‌های زیادی در حوزه تجهیزات پزشکی داریم. هرکدام این چالش‌ها، فرصت‌هایی هستند که می‌توانند راهی برای موفقیت باشند. منتها باتوجه‌به معضلات، واحدهای درسی که دانشجویان در زمان تحصیل می‌گذرانند برای ورود آن‌ها به بازار کار کافی نیستند؛ بنابراین به دانشجویان پیشنهاد می‌کنم ابتدا در سایر رشته‌های مرتبط تحصیل کنند یا دوره‌های تخصصی مرتبط را بگذرانند سپس به بازار کار تجهیزات پزشکی ورود کنند.

به‌نظر شما مهم‌ترین چالش صنعت تجهیزات پزشکی چیست؟
اگر بخواهیم از مشکلات و سیکل‌های معیوب اداری بگذریم، بی‌شک داشتن نیروی توانمند، با انگیزه و پرتلاش مهم‌ترین چالش صنعت تجهیزات پزشکی کشور به‌شمار می‌رود.

اگر شما جای يکي از مسئولان بوديد، چه کاري برای بهبود وضعیت مهندسی پزشکی می‌کردید؟
بی‌شک تشکیل سازمان نظام مهندسی پزشکی و ساماندهی دانشگاه‌ها مهم‌ترین کاری بود که نسبت به انجام آن اقدام می‌کردم.