«شيما پناهي مقدم» دانش آموخته کارشناسي مهندسي پزشکي گرايش بيوالکتريک از واحد علوم و تحقيقات دانشگاه آزاد اسلامي است. وي که متولد 1369 است، پس از اتمام تحصيل بلافاصله در حوزه فروش تجهيزات پزشکي مشغول به کار شد و در همين حرفه نيز به فعاليت خود ادامه داده است. همچنين مهندس پناهي مقدم استاد حل تمرين دانشگاه و استاد راهنماي پروژه هاي دانشجويي است. وي بر اين باور است که اگر سرمايه گذاري درستي بر روي دانشجويان رشته مهندسي پزشکي در دانشگاه ها شود، آينده بسيار خوبي در انتظار اين صنعت خواهد بود. در ادامه گفتگوي ما را با اين مهندس جوان ميخوانيد.
دليل علاقه‌مندي شما و هدف از انتخاب اين رشته چه بود؟
از دوره دبيرستان به حوزه مربوط به سلامت علاقه‌مند بودم. دوست داشتم در اين زمينه توانمندي‌هايي داشته باشم که به واسطه آن بدن انسان و رفتارهايش را بشناسم و تحليل کنم. همين علاقه من را به رشته مهندسي پزشکي نزديک کرد.
زماني که وارد اين رشته شديد، آيا از نظر محتواي علمي، مهارتي و مطابقت با خواسته‌هايتان آن چيزي بود که انتظار داشتيد؟ بعدها دچار اين چالش نشديد که آيا انتخاب درستي کرده‌ايد يا نه؟
ما امروز در جايي که زندگي مي‌کنيم که معمولا انتظارات فرد چندان به واقعيت نزديک نيست. مهم‌تر اينکه پيش از ورود به دانشگاه مشاوران تحصيلي خبره‌اي نداريم تا از ابتدا، تصويري از انتهاي راه به ما بدهند. من اگر با گستره ديد امروز به عقب برمي‌گشتم، دوباره همين رشته را انتخاب مي‌کردم، اما بي‌شک به نحوي ديگر از زمان تحصيلم استفاده مي‌کردم.
چه دستاوردهايي در دوران دانشجويي و پس از آن داشته‌ايد؟
تحصيل زير نظر اساتيد گرانقدري همچون دکتر سيد کمال‌الدين ستاره‌دان، دکتر سعيد رشيدي و دکتر علي مطيع نصرآبادي و آموخته‌هايم از آن‌ها و چراغي که در ذهن من روشن کردند، برايم دستاوردي ارزشمند است.
دوران تحصيل خود را از نظر پروژه‌هاي علمي و عملي و اشتغال حين کار چگونه گذرانديد؟ آيا زمينه‌هايي براي ورود به بازار کار در فضاي دانشگاه يا خارج از آن برايتان فراهم شده بود؟
براي پايان‌نامه‌ام با راهنمايي دکتر ستاره‌دان، مدار الکتريکي را پياده‌سازي و ديتاي حاصل از آن را پردازش کردم. حاصل آن تخمين فشار خون انسان از روي سيگنال انگشتي (PPG) بدون دخالت کاف بود. پس از آن در آزمايشگاه دانشگاه، ديتاي مشابه را از دانشجويان ثبت کردم که ماحصل پردازش آن، تحت راهنمايي دکتر رشيدي مقاله‌اي با عنوان احراز هويت از روي سيگنال انگشتي بود که در کنفرانس ICCKE2016 به ثبت رسيد.
همچنين در دانشگاه به دليل علاقه‌مندي‌ام به نرم‌افزار، به عنوان استاد حل تمرين اين حوزه فعاليت داشتم و مشاور دو پروژه ليسانس در قسمت نرم‌افزار بودم. همچنين به خاطر زمينه فعاليتم در پروژه ليسانس، به دعوت دکتر ستاره‌دان براي ساخت دستگاه FNIRS مشارکت داشتم. در دوران کارورزي‌ام در شرکت فناوري آزمايشگاهي «زيمنس» و همچنين در بيمارستان رجايي، متوجه شدم که کار در شرکت جذابيت بيشتري برايم دارد.
از چه سالي وارد بازار کار شديد و چگونه و با چه حرفه‌اي شروع کرديد؟
از سال 96 شروع به کار کردم و مستقيم و بدون هيچ سابقه‌اي وارد حيطه فروش شدم.
براي ورود به بازار کار با چه مشکلاتي دست به گريبان بوديد؟
مانند هر دانش‌آموخته ديگري وقتي سابقه کاري نداشته باشيد به سختي استخدام مي‌شويد. با اين حال يافتن شغل مناسب بستگي به پشتکار و پيگيري فرد دارد تا سرانجام از ميان انبوهي از شرکت‌ها و حضور در مصاحبه‌‌هاي متعدد، متوجه نياز و انتظارات کارفرماها شود و بدين ترتيب بتواند از مکاني مناسب کار خود را آغاز کند. بي‌شک، داشتن روابط موثر و شناخت افراد با تجربه‌تر مي‌تواند اين مسير را کوتاه‌تر کند.
ديگر سوابق کاري مرتبط شما با رشته مهندسي پزشکي چه بوده است؟
از ابتدا در حوزه تصويربرداري شروع به کار کردم. غير از آن افتخار داشتم که به عنوان دبير علمي ماهنامه مهندسي پزشکي و تجهيزات آزمايشگاهي در کنار آقايان صائب و آيدين ماکويي فعاليت کنم.
تاکنون وارد حوزه توليد شده‌ايد؟ اگر نشده‌ايد چه موانع يا دلايلي مانع ورود شما به اين عرصه شده است؟
همان‌طور که قبل‌تر عرض کردم، در ساخت و توليد دستگاه FUIRS مشارکت داشتم. همين‌طور در زمينه توليد، پيشنهاد کاري داشتم، اما علي‌رغم علاقه‌مندي بسيار زيادم به حوزه تحقيق و توسعه، به دليل سطح درآمد پايين آن، اصلا سمتش نرفتم.
جايگاه مهندس پزشک را در حيطه فروش چگونه ارزيابي مي‌کنيد؟
فيلد فروش مزايا و معايب خود را دارد. در فروش اين فرصت در اختيار فرد قرار مي‌گيرد که هر روز با آدم‌هايي از فرهنگ‌ها و تجارب مختلف آشنا شود. اين امر نه تنها به دانش فرد فعال در حوزه فروش تجهيزات پزشکي اضافه مي‌کند بلکه هنر ارتباط برقرار کردن با آدم‌هايي متفاوت را نيز به او مي‌آموزد.
با اين حال حوزه فروش تجهيزات پزشکي از نظر درجه سختي به دليل ماهيت رقابتي که دارد کاري بسيار فرسايشي است. در نتيجه اگر فرد شاغل در اين حوزه، هوش هيجاني خوبي نداشته باشد به سختي در اين حرفه دوام خواهد آورد.
در خصوص اينکه آيا اشتغال به فروش تجهيزات پزشکي در شان و جايگاه مهندس پزشک است نيز اين حقيقت وجود دارد که برخي از دانش‌آموختگان اين رشته مخالفت‌هايي نسبت يه اين مسئله دارند. بارها ديده‌ام در گروه‌هاي مجازي، دانش‌آموختگان مهندسي پزشکي خواهان اشتغال در حرفه‌اي جز حوزه فروش تجهيزات پزشکي هستند و ديد منفي زيادي نسبت به اين قضيه دارند. حتي بسياري اين شغل را براي يک خانم مناسب نمي‌دانند. بگذاريد جواب اين سئوال را اينگونه بدهم که شما چند نفر را مي‌شناسيد که بتوانند يک دستگاه پيچيده و پيشرفته پزشکي را به يک پزشک معرفي کنند، نيازهاي يک کلينيک و کار پزشک را درک کنند و متناسب با آن راهکار ارائه دهند؟ چند نفر را مي‌شناسيد که بتوانند نيازهاي يک استان را در خصوص يک کالاي پزشکي ارزيابي و استخراج کنند؟ بنابراين اگر کار به درستي انجام شود کاري بسيار تخصصي و نيازمند ارزيابي و تحليل حرفه‌اي بازار است که در واقع اين تخصص، کار هر کسي هم نيست.
رشته مهندسي پزشکي در ايران چه جايگاهي دارد؟
اين رشته چون يک فيلد بين رشته‌اي است و زمينه فعاليت گسترده‌اي دارد، به نظر من از جذابيت زيادي برخوردار است. متاسفانه تا زماني که دانشجو هستيم هيچ ايده درستي از بازار کار نداريم. در دوره دانشجويي نيز امکانات مناسبي در حوزه تحقيقات نداريم يا اگر داشته باشيم هم غالبا نمي‌دانيم روي چه موضوعاتي مي‌توان کار کرد. اکثر دانشجوها تا زمان دانش‌آموختگي هدف مشخصي ندارند و فضاي کاري برايشان دنيايي کاملا جديد و ناشناخته است. به نظر من اگر در حين تحصيل شرايطي فراهم شود که دانشجويان حتي به صورت مقطعي شاخه‌هاي مختلف کاري را تجربه کنند و ديد بازتري نسبت به آينده داشته باشند، بسيار هدفمندتر تحصيل مي‌کنند.
وقتي ديد واقع‌گرايانه‌اي نسبت به آينده وجود ندارد، دانشجويان صرفا يکسري واحد را مي‌گذرانند که ابدا هنگام اشتغال برايشان اثربخش نخواهند بود. در نتيجه، با تعداد زيادي دانش‌آموخته بي‌تجربه و ناتوان مواجه مي‌شويم که هيچ ايده‌اي براي آينده حرفه‌اي خود ندارند. اين افراد زماني که کاري را شروع مي‌کند رضايتي از شغلشان ندارند. اين عوامل باز مي‌گردد به اينکه اين رشته تعداد افراد خبره بسيار کمي را تربيت کرده است که اين معضل، سطح موفقيت دانش‌آموختگان اين رشته را پايين مي‌آورد.
به ديگران نيز توصيه مي‌کنيد که براي ادامه تحصيل به سمت اين رشته برود؟ چرا؟
البته، چراکه نه. به نظرم کسي که پشتکار داشته باشد، باوجود همه چالش‌هاي کنوني رشته مهندسي پزشکي، در اين تخصص موفق مي‌شود.
برخي دانشگاه‌ها مانند دانشگاه امام رضا چند سالي است که آموزش‌ها و همچنين معرفي دانشجويان براي ورود به بازار کار را انجام مي‌دهند. براي شما نيز چنين امکاني در دانشگاه وجود داشت؟
بله. امروز ابزارهاي زيادي براي معرفي کار وجود دارند. وب‌سايت‌هايي مانند Iran Talent يا گروه‌هاي مجازي مهندسي پزشکي که هم کارفرمايان و هم متقاضيان کار در آن‌ها حضور دارند و مي‌توان از آن‌ها استفاده کرد.
به طورکلي شرايط کنوني براي ورود به بازار کار مهندسي پزشکي چگونه است؟ گنجايش لازم براي دانش‌آموختگان جديد را دارد؟
بازار کار مهندسي پزشکي بسيار گسترده است. انواع و اقسام شرکت‌هاي تجهيزات پزشکي با کالاهاي متنوع در زمينه‌هاي دارويي، تصويربرداري، دندانپزشکي، قلب و عروق و گوارش و… فعاليت مي‌کنند. چيزي که کار را سخت مي‌کند اين است که امروزه دانش‌آموختگان رشته‌هاي ديگر هم در اين حيطه فعاليت مي‌کنند. فاکتور منفي ديگر وضعيت اقتصادي کشور است که باعث شده بسياري از شرکت‌ها دست به تعديل نيرو بزنند يا تنها بر اساس ميزان سابقه کار اقدام به استخدام افراد کنند؛ زيرا فرصت آموزش به نيروي بي‌تجربه را ندارند. البته اين روند باعث مي‌شود که فرايند استعلام رقابتي شود چراکه مسئله بر سر استخدام شدن در جايگاه بهتر است.
اکنون وضعيت دانشگاه‌ها در رشته مهندسي پزشکي از نظر کيفيت و به روز بودن چگونه است؟ آيا دانش‌آموختگان قابليت و توانمندي لازم را دارند؟
از نظر ابزارهاي تحقيقاتي، بيشتر تجهيزات دانشگاه‌ها قديمي هستند يا اصلا به آن شکل ابزارResearch ندارند مگر در دانشگاه‌هاي سطح بالاي ايران. چند سالي است که آزمايشگاه نقشه‌برداري مغز با دستگاه‌هاي پيشرفته افتتاح شده است. به نظرم دانشگاه‌ها بايد شرايطي را فراهم کنند که دانشجويان بتوانند با هزينه اندک از امکانات چنين مراکزي استفاده کنند. درباره اينکه دانش‌آموختگان مهندسي پزشکي چقدر قابليت و توانمندي دارند نيز بايد بگويم به طورکلي، متاسفانه در ايران تحصيل در رشته مهندسي پزشکي هيچ ارتباطي با بازار کار ندارد. در دانشگاه نهايت دستاوردهاي ما کار در زمينه‌هاي علمي- تئوري است که به ندرت نيز به توليد ختم مي‌شود. ورود به بازار کار کاملا شبيهِ ورود به دنياي ناشناخته‌ها است، دنيايي که کمترين ارتباطي با سطح تحصيلات و توانمندي‌هاي فرد در حوزه تحقيق و پژوهش ندارد.
به‌نظر شما مهم‌ترين چالش صنعت تجهيزات پزشکي چيست؟ اگر شما به جاي يکي از مسئولان بوديد، چه مي‌کرديد؟
مهم‌ترين چالش صنعت تجهيزات پزشکي اقتصاد بيمار کشور است که باعث شده امروز کالاهاي پزشکي، جايگاه درست خود را به لحاظ قيمتي از دست بدهند. در ميان بازي‌هاي تجاري، هدف والايي که در همه جاي دنيا تحت عنوان «Health Care» شناخته و پذيرفته شده تا حد بسيار زيادي گم شده است. خانه از پاي بست ويران است!
اميدوارم سال 99 براي دانش‌آموختگان رشته مهندسي پزشکي به لحاظ تجربه حرفه‌اي سالي پربارتر باشد.
دیدگاه ها