عفونت‌هاي بيمارستاني يكي از معضلات و مشكلات نه تنها بيمارستان‌ها، بلكه تمامي كشور است. ميزان وقوع اين عفونت‌ها كه از حداقل 9/1درصد تا بيش از 25درصد گزارش شده، عمق فاجعه را نشان مي‌دهد.
يکي از عفونت‌هاي شايع بيمارستاني و شايع‌ترين عفونت در بخش‌هاي مراقبت‌هاي ويژه (ICU, CCU)، پنوموني است که چون بالاترين علت مرگ‌و‌مير ناشي از عفونت‌هاي بيمارستاني و بيشترين هزينه نگهداري را نسبت به ديگرعفونت‌ها داراست، از اهميت و جايگاه ويژه‌اي برخوردار است.
ديگرعفونت شايع مربوط به بخش جراحي است. برآورد شده است که در مراکز مجهز، دو تا پنج درصد بيماراني که عمل جراحي روي آن‌ها انجام مي‌شود، دچار عفونت محل عمل مي‌شوند.
نتايج تحقيقات نشان مي‌دهد وضعيت ايران در کنترل عفونت‌هاي بيمارستاني در شرايط بدي قرار دارد. متأسفانه در اين زمينه به آمارهاي دقيقي در کشور دسترسي نداريم، اما براساس آمارهاي بين‌المللي، سالانه بيش از دو ميليون نفر در جهان دچار عفونت‌هاي بيمارستاني مي‌شوند.
بهبود کنترل عفونت در جامعه پزشکي و به ويژه عفونت‌هاي بيمارستاني، يکي از رسالت‌هايي است که شرکت ابزار درمان پرشيا (ADP med) دنبال مي‌کند.
بخشي از اين عفونت‌هاي بيمارستاني کاملاً پنهان و غيرقابل کنترل است. هدايت هوشمندانه اين عفونت‌هاي بيمارستاني و بي‌خطر‌سازي آن‌ها در سيستم‌هاي قديميِ ساکشن، کاري سخت و گاهي غيرقابل انجام است. اين عفونت‌ها آمادگي دارند تا به راحتي در فضاي عمومي بيمارستان شيوع پيدا کنند. گستره شيوع عفونت‌ها از طريق مخازن قديمي ساکشن يا همان مخازن چند بار مصرف، مي‌تواند نيروي خدماتي بيمارستان [که اين مخازن را تخليه مي‌کند]، کارکنان بيمارستان [بر اثر بخارات حاصل از تخليه که فضاي زيادي را درگير مي‌کند]، پزشکان و حتي بيماران را آلوده کند. اين موضوع علاوه بر به خطر انداختن سلامت افراد درگير، هزينه‌هاي غير قابل بازگشت و کلاني را به سيستم‌هاي بيمارستاني تحميل مي‌کند.
براساس آمارهاي جهاني در سال، 17 تا 29 ميليارد دلار هزينه صرف درمان عفونت‌هاي بيمارستاني مي‌شود درحالي که مي‌توان با سرمايه‌گذاري مناسب در زمينه کنترل عفونت‌هاي بيمارستاني در هزينه‌هاي درماني صرفه‌جويي کرد.
براساس آمارهاي غيررسمي سالانه 12 تا 14 ميليارد تومان هزينه صرف عفونت‌هاي بيمارستاني در ايران مي‌شود؛ اين در حالي است که هنوز بيمارستان‌ها و مراکز درماني‌اي در کشور وجود دارد که به شکل بسيار ابتدايي به ضدعفوني وسايل خود مي‌پردازند.
عفونت‌هاي بيمارستاني به لحاظ مرگ‌و‌مير و ناخوشي، افزايش طول مدت بستري و تحميل هزينه‌هاي مراقبتي و تشخيصي حائز اهميت هستند. نتايج تحقيقات در آمريكا نشان داده كه از هر 100 بيمار بستري در بيمارستان، پنج تا هفت نفر به عفونت بيمارستاني دچار مي‌شوند كه در برخي از بخش‌ها مانند ICU، اين شيوع تا 50 درصد است. همچنين عفونت‌هاي بيمارستاني سالانه باعث اتلاف هزينه 5/4 ميليارد دلاري در ايالات متحده آمريكا مي‌شود. براساس آمارهاي جهاني عفونت‌هاي بيمارستاني سالانه 19,000 نفر را به كام مرگ مي‌كشاند.
بيماران بستري در بخش‌هاي ICU، عفوني، پيوند، سوختگي و جراحي بيشتر در معرض خطر عفونت بيمارستاني هستند؛ بنابراين بيشترين تمركز فعاليت كميته‌هاي كنترل عفونت بيمارستاني در اين بخش‌هاست.
کنترل عفونت‌هاي بيمارستاني در ايران سابقه طولاني ندارد. علي‌رغم اين‌که سوابق مربوط به کنترل عفونت از سال 1350 در دانشگاه‌هاي اهواز و شيراز و سپس چند بيمارستان در تهران موجود است، با اين وجود تنها در شيراز در 1359 به موضوع کنترل عفونت‌هاي بيمارستاني توجه خاصي شد و برنامه‌هاي پيشگيري و کنترل آن را پيگيري کردند.
اهداف کنترل عفونت
• کاستن نرخ عفونت‌هاي بيمارستاني
• کاهش هزينه‌هاي درمان ناشي از عفونت‌هاي بيمارستاني (مانند طولاني شدن مدت بستري، بازگشت بيمار به بيمارستان، مشکلات حقوقي و ….)
• ارتقاي سلامتي کارکنان، بيماران و تمامي مراجعان
• پيشگيري از بروز بيماري‌هاي مسري، مزمن شونده و ناتوان‌کننده براي تمامي کارکنان
وضعيت بيمارستان‌هاي کشورهاي پيشرفته دنيا آن‌قدر از نظر ساختمان، پرسنل و رسيدگي به بيمار به حد مطلوب رسيده که مدت‌هاست به اين فکر افتاده‌اند که وقتي همه عوامل رسيدگي به بيمار و فضاي بيمارستان مناسب است چگونه است که بيماران دچار عفونت مي‌شوند يا فوت مي‌کنند؛ اما بيمارستان‌هاي ما که هنوز از نظر تجهيزات، کمبود پرسنل، محيط فيزيکي نامناسب و نبود درآمد و بودجه کافي در تنگنا قرار دارد اگر عفونت هم به آن اضافه شود نه همراه مريض مي‌فهمد و اعتراضي مي‌کند و نه مي‌داند که مي‌تواند اعتراضي کند و نه بيمارستان وجود عفونت‌هاي بيمارستاني را افشا مي‌کند.
آمار و ارقامي در زمينه ميزان عفونت‌هاي بيمارستاني وجود ندارد؛ دست‌کم تا زماني که نظام مراقبت عفونت‌هاي بيمارستاني، که يکي از وجوه آن ثبت اطلاعات و گزارش‌هاي شش‌ماهه و تحقيق و پژوهش است، استقرار پيدا نکرده است. اين‌که سالانه چه ميزان از بيماران بستري در بيمارستان‌ها دچار عفونت بيمارستاني مي‌شوند يا اين‌که چه ميزان از اين افراد فوت مي‌کنند، کسي نمي‌داند.
تنها اين رقم به طور رسمي از سوي رييس مرکز نظارت و اعتبار بخش درمان اعلام شد که نرخ بروز عفونت‌هاي بيمارستاني در کشور ما 10 درصد است؛ البته گفته مي‌شود 10 درصد اما امکان دارد پس از ثبت اطلاعات و استقرار نظام مراقبت عفونت‌هاي کشوري اين رقم بسيار بيشتر از اين شود.
راهکارهاي جلوگيري از انتقال عفونت هاي بيمارستاني
عفونت هاي بيمارستاني از طريق هوا ،ذرات معلق و تماس مستقيم قابليت انتقال و انتشار در محيط بيمارستاني را داراست که براي جلوگيري از راهيابي عفونت به بدن بيمار، سه راهکار اصلي وجود دارد:
الف: حذف مخازن ارگانيسم‌ها يا محدود کردن آن‌ها
ب: قطع زنجيره انتقال
ج: محافظت ميزبان در برابر عفونت و بيماري
ارتقاء کنترل عفونت در مراکز درماني
همان‌طور که مي‌دانيم جامعه پزشکي روز‌به‌روز به سمت استفاده از تجهيزات مصرفي يک‌بار مصرف پيش مي‌رود که خود مي‌تواند عاملي مهم در کاهش انتقال عفونت باشد. شيشه‌هاي ساکشن که تاکنون مورد استفاده قرار مي‌گرفت يکي از تجهيزاتي است که امکان انتقال عفونت را دارد. اين شيشه‌ها بايد پس از استفاده تخليه شوند که همين ويژگي مي‌تواند تهديدي براي انتقال عفونت به پرسنل اتاق عمل باشد؛ همچنين اين کار موجب مي‌شود مايعات عفوني وارد فاضلاب شوند که مضراتي را نيز در پي خواهند داشت. شرکت ADPmed توانسته است راه‌هاي تازه‌اي براي پيشگيري از انتقال عفونت در عمل ساکشن پيشنهاد دهد. اين شرکت کيسه‌هاي يک‌بار مصرف همراه با پودر جامد‌کننده را توليد و جايگزين شيشه‌هاي ساکشن کرده که ارتقاء کنترل عفونت و کاهش هزينه (آب، برق، مواد ضدعفوني‌کننده، نيروي انساني و …) را در بر داشته است.
افزايش مصرف وسايل يك‌بار مصرف در آينده
«رعايت بهداشت و استريل بودن»، «کاربرد آسان»، «تأثير رواني، زيرا مريض احساس مي‌كند به او توجه خاص مي‌شود» و «اقتصادي بودن» از ويژگي‌هايي است که باعث مي‌شود کاربرد وسايل يک‌بار مصرف در آينده افزايش پيدا کند و استقبال بيمارستان‌ها و مراکز درماني از اين تجهيزات بيشتر از تجهيزات استريل‌شونده باشد.
تهيه و تنظيم: هيأت علمي و R&D شرکت ADPmed
منبع: راهنماي کشوري نظام مراقبت عفونت‌هاي بيمارستاني، وزارت بهداشت و درمان
دیدگاه ها