شكست انحصار به حوزه تجهيزات پزشكي هم راه يافت

ايجاد بستر رقابت و حذف انحصارات از جمله مقولات بحث برانگيز اقتصاد ايران است ولي هنوز اقدام جدي براي توسعه فضاي رقابتي در بازارهاي ايران به ويژه بخش صنايع صورت نگرفته است. تنظيم لايحه ضد انحصار و حقوق مصرف كنندگان از اقدامات ضروري براي ايجاد فضاي رقابت و حذف رفتارهاي انحصاري و غير رقابتي است. تدوين قوانين و مقررات ضد انحصار بدون شناخت ساختار و عملكرد بازارها امكان پذير نيست. هم اكنون بازارهاي صنعتي ايران به شدت متمركز هستند و سهم بالايي از ارزش ايجاد شده در آن متعلق به بازارهاي انحصاري است.
چندي پيش مديركل تجهيزات پزشكي خبر از شكسته شدن انحصار نمايندگي‌هاي خارجي در حوزه سلامت داد. اين امر نگراني‌هايي را از سوي واردكنندگان و نمايندگان كمپاني‌هاي سازنده تجهيزات پزشكي در بر داشت، چرا كه شكست اين انحصار، براي گروهي از واردكنندگان در حقيقت به مثابه به خطر افتادن حيات اقتصادي آنان است.
در اين شماره براي روشن شدن چند و چون موضوع ابتدا با مدير كل تجهيزات پزشكي به گفتگو نشسته و در ادامه موضوع را از ديد دبير انجمن شركت‌هاي مهندسي پزشكي و مسئولان تجهيزات پزشكي دانشگاه‌هاي علوم پزشكي ايران و كرمانشاه به عنوان واردكنندگان و كاربران نهايي تجهيزات پزشكي بررسي كرده‌ايم.

انحصار خدمات تخصصي پزشكي را مي‌شكنيم/ پيگيري اجازه خدمات راديولوژي به پزشكان عمومي
چنـدي پيـش وزيـر بهداشت گفت: <هنوز بخش‌نامه اجازه ارائه خدمات راديولوژي به پزشكان عمومي را صادر نكرده‌ايم اما در حال پيگيري است. هدف ما اين است كه انحصار برخي خدمات را كه به قصد تجارت، پدر مردم را درآورده، بشكنيم.>
وي با بيان اينكه تصميمات در اين خصوص در مرحله كارشناسي قرار دارد و بعد از نهايي شدن اعلام مي‌شود، افزود: <متأسفانه ما پزشكان عمومي را بي اختيار و بي ثمر كرده ايم اما مي‌خواهيم از طريق روش‌هاي علمي كه در دنيا حاكم است آرام آرام وظايفي را به آن‌ها محول كنيم كه البته اين با منافع خليي‌ها درگير است.>
وي با بيان اينكه موضوع برخي علم نيست و بحث تجارت است، تصريح كرد: <بعضي جاها چون بحث تجارت است، كارها انحصاري شده و به نظر من اين انحصار بايد به نفع مردم شكسته شود.
در حوزه واردات تجهيزات پزشكي نيز معضل انحصار وجود داردكه از تبعات آن مي‌توان به افزايش سرسام آور قيمت كالاهاي پزشكي در داخل  به نسبت  بازار ساير كشورها اشاره كرد. به‌نظر مي‌رسد مشكل انحصار را بايد به صورت ريشه اي حل كرد و نبايد گمان كرد كه با قيمت گذاري كالايي خاص مشكل انحصار را از بين برده ايم .>

مدير كل تجهيزات پزشكي وزارت بهداشت نيز چندي پيش در گفتگو با يكي از خبرگزاري‌هاي رسمي كشور اعلام كرد:‌ <به منظور وفور تجهيزات پزشكي خارجي در بازار و شكسته شدن قيمت آنها، انحصار نمايندگي‌هاي شركت‌هاي خارجي براي واردات اين كالاها شكسته شد و هر واردكننده‌اي مي‌تواند كالاي باكيفيت خارجي وارد كند. >
حـسين كيوان افزود: <وزارت بهداشت تضمين كننده منافع شركت‌هاي خارجي و نمايندگي‌هاي آن‌ها نيست بنابراين از اين پس هر وارد كننده‌اي كه بتواند تجهيزات پزشكي خارجي با كيفيت و اصلي را وارد كند، به آن مجوز مي‌دهيم.>
وي ادامه داد: <اين تصميم در واقع براي وفور كالاها و تجهيزات پزشكي با كيفيت و اصلي در كشور و كاهش قيمت آن‌هاست و يك روش شناخته شده در دنـيـا بـه نـام تـجـارت مـوازي اسـت. هـيـچ اشـكـالـي هم ندارد. در حال حاضر  شـركـت‌هـاي ثـبـت شـده وارد كـنـنده تجهيزات پزشكي مي‌توانند هر كالاي خارجي با كيفيت را وارد كشور كنند و از وزارت بهداشت مجوز و برچسب اصالت بگيرند.>
وي افزود: <اجراي اين روش و رفع انحصارواردات كالاهاي مصرفي صرفا توسط نمايندگي‌هاي شركت‌هاي خارجي به تازگي انجام شده و نتيجه آن در كاهش قيمت در محموله‌هاي بعدي آشكار مي‌شود اما در همين مدت كوتاه نيز اثر مثبت آن مشاهده شده و در مورد برخي تجهيزات پزشكي تا 30 درصد كاهش قيمت را شاهد هستيم كه برخي انواع استنت‌هاي قلبي نمونه آن است.>
ايـن امـر نـگـرانـي هايي را از سوي واردكنندگان و نمايندگان كمپاني‌هاي تــولـيــدكـنـنــده تـجـهـيــزات پــزشـكــي در بــرداشــت، چـرا كـه شـكـسـت انـحـصـار نمايندگي‌هاي انحصاري براي گروهي از واردكنندگان، در حقيقت به مثابه به خطر افتادن حيات اقتصادي آنان است، از اين رو گفتگويي با دكتر كيوان مدير‌كل تجهيزات پزشكي وزارت بهداشت انجام داده ايم كه در زير مي‌خوانيد:

اولويت ما، دسترسي ارزان تر بيماران به تجهيزات پزشكي است
 ‌تـصـمـيــم بــر شـكـسـت انحصـار نمـاينـدگـي كمپاني‌هاي خارجي در ايران با چه هدفي گرفته شده است؟
آنگونه كه در رسانه‌ها بيان شده قصد ما ايجاد اختلال در تجارت مردم و كار شركت‌ها نيست، ما خودمان هم شركت‌ها را به صورت انحصاري و غـيـر انـحـصـاري ثـبـت مـي‌كـنـيم و لذا كمپاني‌هاي خـارجـي كـامـلا مـخـتارند به هر شركتي كه مايلند نمايندگي  انحصاري يا غير انحصاري اعطا كنند،  اما اگر يك شركت با عنوان نماينده انحصاري كالايي را وارد كـشـور مـي‌كـنـد ، در صـورتـي كـه شـركـت ديگري موفق شود همان كالا را با شرايط بهتر از حـيــث قـيـمــت وارد كـشــور كنـد، در ايـن صـورت مي‌توان حدس زد كه مشكلي وجود داشته و لذا ما ديگر تاكيدي بر خريد از نماينده نداريم. علت اينكه اساسا اين بحث مطرح شد، اين بود كه ما بارها شاهد بـوديـم، بـرخـي كالاها در ايران با قيمتي به مراتب بـالاتر از ساير كشورها عرضه مي‌شد و اگركسي مي‌خواست اين كالا را با قيمت پايين تر وارد كشور كند به او عنوان مي‌شد كه چون اين كالا نمايندگي انحصاري دارد، مجاز به واردات آن نيست هر چند كـه ورود آن از مـسـيـر ديـگـري غـيـر از نـمـايـنـدگـي انحصاري، به سود سيستم سلامت باشد. بنابراين ما در وهله اول با نمايندگان شركت‌ها مذاكره كرديم و اين مشكلات را با آن‌ها در ميان گذاشتيم وعنوان كرديم كه كالاهايشان گران است و بايد قيمت‌ها را اصــلاح كـنـنــد، درغـيــر ايــن صــورت مـا بـا صـرف نـــظـــــركـــــردن از نـــمـــــايـــنـــــدگــــي انــحــصــــاري، بــــه سايرشركت‌ها اجازه ورود كالا را خواهيم داد، چرا كـه بـيمار نبايد بابت جا‌افتادن كالاي يك شركت خارجي در داخل كشورمتحمل هزينه اضافي شود. ايـن تـصـميم تاكنون منافع زيادي را براي ما در بر داشته است، در نتيجه ما هم اكنون به دنبال شفاف سازي و اصلاح قيمت‌ها هستيم و اگر كالايي در كشورهاي ديگر به هر دليلي ارزان تر عرضه شود، ما نيز موظفيم آن كالا را با قيمت پايين تر در اختيار بـيـمـارانـمـان قـرار دهيم و اجازه ندهيم كه مردم و بيمه‌ها ي ما چند برابر بيشتر از ساير كشورها در ازاي دريافت كالاها و خدمات برابرهزينه پرداخت كنند.

آيا اين تصميم فقط در حوزه تجهيزات مصرفي است يا همه گروه‌هاي كالايي را شامل مي‌شود؟
هم اكنون فقط در حوزه كالاهاي مصرفي است و مـا فعلا برنامه اي براي كالاهاي ديگر نداريم. در خصوص بقيه اقلام تجهيزاتي هم برنامه ما اين است كه قيمت اين گروه از محصولات را در سايه رقابت تعديل كنيم، بدين ترتيب كه زمينه رابراي فعاليت ساير شركت‌ها فراهم مي‌كنيم و نهايتا هر شركتي كه خدمات پس از فروش مناسب تري ارائه دهد، خود به خود در بازار انتخاب مي‌شود. لازم به ذكر است كه ما درخصوص تجهيزات سرمايه اي نيز زمينه را براي كار همه فراهم خواهيم كرد، چرا كه در اين صورت دسترسي به كيفيت‌هاي مختلف در بـــازار خـــود بـــه خـــود بـــاعـــث كـنـتــرل قـيـمــت‌هــا خواهدشد.

آيـا نمـاينـدگـي‌هـاي انحصـاري كـه قبلا ثبت شده‌اند، نيز همچنان محفوظ هستند؟
بله آن‌ها همچنان پابرجا هستند،  ولي در كنار آن ممكن است يك شركت ديگر بتواند همان كالا را با قيمت پايين تر وارد  كشور كند. به عبارت ديگر ما مسئول حفظ انحصار كمپاني‌هاي خارجي نيستيم و خود آن‌ها بايد پايين ترين قيمت‌ها را ارائه كنند تا كسي طمع نكندو قيمت پايين تر عرضه نكند. چرا كه اولويت  تمام و كمال ما،  دسترسي ارزانتر بيماران به تجهيزات پزشكي است . با اين حال اين تاكيد ما فعـلا در خصـوص كـالاهـاي مصـرفي است كه به خدمات پس از فروش چنداني نياز ندارند.

مشكلي كه در اينجا ممكن است به‌ وجود بيايد هـمـكــاري كـمـپــانـي‌هـاي خـارجـي اسـت. آيـا كمپاني‌هاي خارجي حاضر خواهند شد به غير نـمايندگي انحصاري خود كالا و خدمات ارائه دهند؟
قطعا زماني كه كالايي از طريق غير انحصاري به وفور وارد كشور شود ، خود نمايندگي‌ها نيز براي حفظ بازار ناچار خواهند بود قيمت را پايين آورند و در ايــــن صــــورت هـــدف مـــا كـــه هــمـــان كـــاهـــش قيمت‌هاست، برآورده شده است.
بـه نظـر مي‌رسد اين اقدام  مستقيما  به بحث  قيمت گذاري تجهيزات پزشكي هم مربوط است. آيا اداره كل تجهيزات پزشكي درخصوص قيمت گـذاري  كالاها و خدمات اقدامات ديگري هم به‌عمل آورده است؟
ما اصولا با كالاهايي كه قيمتشان منطقي است ، كاري نداريم ، اما در خصوص اجناسي  كه قيمتشان بــالاسـت بـه خصـوص در زمينـه كـالاي مصـرفـي، هدف ما اصلاح قيمت‌ها  و در صورت تعهد بيمه‌ها بـراي پـوشـش دادن هـزيـنـه كالا تعيين قيمت بيمه بر‌اساس آن است. در واقع يكي ازاهداف اصلي ما در برنامه 5 ساله توسعه اين است  كه بيمار بيشتر از 30‌درصـد هزينه درمان را از جيب خود پرداخت نـكـنـد كـه مـتـاسـفـانـه در حـال حاضر اين وضعيت برعكس و يا حتي بدتر است، در صورتي كه اين امر در بسياري از عرصه‌ها قابل اصلاح است و وظيفه ما نيز اصلاح چيزي است  كه تاكنون به حال خود واگذار شده . قطعا در اين مسير مشكلات زيادي را در بانك ها، مسايل مالي، پرداخت‌هاي بيمارستاني و … پشت سر خواهيم گذاشت، چرا كه اگر خواهان يك تصميم مستدام و پايدار هستيم  بايد تمام اين عوامل را به صورت واقعي در نظر بگيريم  اگر نه اقدامات ما مانندقبل مقطعي خواهد بود. اگر قرار بود قانون برنامه توسعه را بنده بنويسم مي‌نوشتم: مريض بايدفقط 10 درصد از هزينه درماني اش را خود بپردازد و بقيه بايد توسط دولت پرداخت شود. اگر دولت پول ندارد ، راهكارش تحميل هزينه‌ها به بيمار نيست ، بلكه اصلاح مكانيزم قيمت هاو بيمه است. هم اكنون نيز طبق اصلاحاتي كه در سيستم تـجـهـيــزات پــزشـكــي صــورت خــواهــد گــرفــت و همچنين عقد تفاهم نامه با بيمه‌ها، برخي از كالاها در آينده به صورت رايگان در اختيار بيماران قرار خواهد گرفت كه انشا الله خبرش را در آينده اعلام خواهيم كرد.
آيـا بـا ساختار جديد رتبه بندي شركت‌ها ي تجهيزات پزشكي به هم خواهد خورد؟
به هيچ عنوان. ما از مديران تجهيزات پزشكي در بـخــش اداره مـهـنــدسـي و نـگـهـداري اداره كـل كـه سيستم رتبه بندي را بنا نهادند، تقدير مي‌كنيم، چرا كه فقدان سيستم رتبه بندي در حقيقت ضربه به كل  سيستم  سلامت است و شركتي كه هزينه مي‌كند و خدمات مناسبي ارائه مي‌دهد و كارشناس استخدام مــي‌كـنــد وسـيـستـم مهنـدسـي و  نگهـداري دارد تـا مـتـنـاسـب بـا تـعـداد نـمـايندگي هايي كه دارد، ارائه خدمت كند، قطعا بايد با شركتي كه چنين خدماتي ندارد ، متفاوت باشد.
آيا شكست انحصار در صنايع ديگر هم تجربه شده است؟
من اطلاعي از صنايع ديگر ندارم ، اما تفكر كلي دولت اين است كه انحصارات از بين برود و بازار در دست دو فرد يا شركت كه بتوانند با هم تباني كرده و قيمت ها  را بالا نگه دارند نباشد،كه البته اين شرط عقل و سياست كلي است و ما به هر آيين و ديني كه بخواهيم اين مساله را تجزيه و تحليل كنيم، كسي با ايـن مـوضـوع مـخـالـف نـيست و همه با انحصار و مونوپلي مخالف هستند.

آيا اين دستور به صورت رسمي به شركت‌هاي مهندسي پزشكي  اعلام و ابلاغ شده است؟
نه، نيازي به ابلاغ رسمي نيست، چرا كه ما هيچ مـانـعـي بـراي  فـعاليت شركت‌ها ايجاد نكرده ايم. شركت‌ها كار خودشان را ادامه مي‌دهند و در مقابل اين اقدام ما نيز راهكار تجاري در پيش مي‌گيرند.

در حـال حـاضـر نگـرانـي اكثـر واردكننـدگـان  تجهيزات پزشكي اين است كه اين قانون در مورد  كالاهاي سرمايه اي هم باشد. آيا احتمال دارد اين قانون در آينده به كل تجهيزات تعميم يابد؟
در حال حاضر چنين تصميمي نداريم ولي بهتر اســت شـركـت‌هـاي وارد كـنـنـده بـه جـاي نـگـرانـي طـوري فعـاليـت كننـد و قيمـت‌ها را در حدي نگه دارند كه ضرورتي به اين قوانين و اقدامات نباشد، چرا كه هر كس در هر جايگاهي بايد اولويتش را فعـاليـت  بـه نفع حوزه خود قرار دهد. با اين حال شركت‌ها نيز به نحوي ياور و  ابزار كار ما هستند وهدف ما به خدمت گرفتن توان شركت‌ها براي وفور كالاهاي پزشكي در داخل كشور است.
آيــا از ايــن بــه بـعـد در اداره كـل نمـاينـدگـي انحصاري ثبت نخواهد شد؟
چرا ثبت مي‌شود، حتي در حوزه مصرفي‌ها نيز شـركـت‌هـاي جـديـد مي‌توانند با عنوان نمايندگي انحصاري ثبت شوندو اينگونه نيست كه ما با ثبت يـك شـركـت بـه عنوان نماينده انحصاري مخالف بـاشيم، اما همين اداره كه انحصاري بودن را ثبت مي‌كند، اگرمشاهده كند كه شركتي ديگر كالايي را از همان كمپاني و با شرايط بهتر وارد كشور مي‌كند كه نيازي  به خدمات پس از فروش ندارد، به او هم نمايندگي اعطا خواهد كرد، چرا كه ما نبايد محافظ انــحــصـــاري بـــودن شــركــت و مـنــافــع آن بــاشـيــم. شركت‌ها خودشان مي‌دانند چه كار كنند. در حال حاضر اگر كمپاني  دومي پيدا شود كه كالايي را وارد كـشــور كـنــد هـمــان كـمـپــانــي هــايــي كـه در داخـل نمـاينـدگـي انحصـاري دارنـد، دسـت به‌كار شده و جلوي آن را مي‌گيرند، همين امر براي شركت‌ها هزينه در بر دارد. بنابراين راه عاقلانه اين است كه كمپاني‌ها براي حفظ بازارشان  قيمت‌ها را اصلاح كنندوضمن اعطاي امتياز بيشتري به نمايندگانشان، هـزينـه كمتـري بـه آن‌هـا تحميـل كننـد. ايـن بـه نفـع نـمــايـنــدگــي هــاســت اگــر كـسـي فـكـر مـي‌كـنـد كـه خـــارجـــي‌هـــا لـطـــف مـــي‌كـنـنـــد و دسـتـگـــاه بــه مــا مي‌فروشند، سخت در اشتباه هستند. در واقع اين كمپاني‌هاي خارجي‌ هستند كه حياتشان وابسته به فروش به ساير كشورهاست و  هر دستگاهي را كه به ما مي‌فروشند، برايشان سود و اشتغال زايي در بر دارد. در مقابل ما نيز بايد سود خود را از اين ركود اقتصادي و تعدد و تنوع توليدكنندگان جهاني ببريم.
آيا اين برنامه دوام دار  است و در مورد دولت بعد نيز تضميني وجود دارد كه ادامه يافته و مانند بسياري از برنامه‌ها نيمه كاره رها نشود؟
از ديد من دوره تعصبات و تصميم گيري‌هاي  عجولانه به سر آمده است، چرا كه همين تعصبات، تصميم گيري‌ها و عدم شايسته سالاري‌ها  بود كه به مدت  8 سال كشور را به مشكلات بزرگ اقتصادي كشاند و ما خسارات زيادي را بابت اقدامات بدون فكر و انديشه و به دور از عقل و خرد جمعي متحمل شديم. خوشبختانه در حال حاضر اين بلوغ فكري در مردم و مسئولان به وجود آمده است كه از اين گونه تصميم گيري‌ها اجتناب كنند و هر كس كه سر كار بيايد ، اگر دلسوز اين مملكت باشد، قطعا  اين روال را تا تعديل و ثبات قيمت‌ها ادامه خواهد داد.
*****
شـنـاخـت ريـشـه‌اي انـحـصار، شناخت مصاديق انحصار در تجارت و وضع قواعد انحصار شكستن در فضاي كسب و كار از جمله مواردي است كه به ايـجـاد فـضاي رقابتي كمك مي كند. طبيعي است دسـتـرسـي آزاد هـمـگـان بـه اطـلاعـات اقـتصادي و تــوزيـع عـادلانـه فـرصـت هـاي سـرمـايـه گـذاري بـه شكستـن انحصـارات كمك بسياري خواهد كرد. درنتيجـه مهـم‌ترين كار براي شكست انحصارات موجود طراحي و اجراي قواعدي است كه منجر به بهبـود فضاي كسب و كار و اشتياق و علاقه همه سـرمـايـه گـذاران براي مشاركت در اقتصاد كشور  شود. ولي آيا با شكستن انحصار در حوزه سلامت به اهداف كاهش قيمت‌ و فراواني كالاي با كيفيت خـواهيـم رسيـد. بـديهـي اسـت تنهـا بـه كـار گـرفتـن نـظـرات هـمـه كارشناسان و همه دست اندركاران مـربـوطه دولتي و خصوصي و حتي تجارب ساير صنايع و ساير كشورها براي تنظيم قواعدي دورنگر مي تواند در كل به سود بيماران و سلامت جامعه بـيـانـجـامـد و از هـر گـونـه ضـرر و زيـان احـتمالي و انباشت دستگاه‌هاي سرمايه‌اي بي‌استفاده يا ورود كالاهاي مصرفي نامرغوب جلوگيري كند

كمپاني هاي خارجي مشتري مدارتر از نمايندگي ها هستند

دكتر وهاب دهلقي مديرگروه آموزشي فيزيك پـزشكـي و مهنـدسـي پـزشكي و مسئول تجهيزات پزشكي دانشگاه علوم پزشكي كرمانشاه نيز در باره شكست انحصار نمايندگي كمپاني هاي خارجي كه از سوي اداره كل تجهيزات پزشكي اعلان شده،  اظهـار داشـت: <ايـن تصميم مزايا و معايب خاص خودش را دارد ، چرا كه شكست انحصار منوط به حمـايـت ساير شركت‌هايي است كه مايلند همان كـالا را وارد كشـوركننـد. بـه طـور مثـال اگـر كسـي بخواهد دستگاه سي تي اسكن كمپاني معروفي را كه نمايندگي انحصاري نيز دارد، وارد كشور كند، در وهـلــه اول لازم اســت كـه بـا كـمـپـانـي‌خـارجـي واردمذاكره شده وكمپاني را قانع كند كه به عنوان نمـاينـده در ايـران فعـاليـت كنـد. اگر اين مورد حل شود،شكستن انحصار مي‌تواند مفيد باشد، البته از نظر من شكستن انحصار در خصوص دستگاه‌هاي مصـرفي، در كاهش قيمت‌ها موثر است، ولي در خصوص كالاهاي غير مصرفي معضلاتي را ايجاد مـي كنـد كـه حل نشدني است. از سوي ديگر اگر كــالاي خــريـداري شـده نيـازمنـد خـدمـات پـس از فروش باشد، در اين صورت شركت دومي كه اين محصول را فروخته است چه تعهدي دارد كه اين خدمات پس از فروش را به طور دقيق ارائه دهد؟  ولي درخصوص كالاهاي مصرفي انحصار معني ندارد،  چرا كه اين گروه از كالاها نياز چنداني به  خدمات پس از فروش ندارند و هر كسي با قيمت پـايين تر بتواند اين كالاها را وارد كند،  بايد به او مجوز واردات اعطا شود.>
دكتر دهلقي در ادامه خاطرنشان ساخت:< البته ناگفته نماند كه شكست انحصار دال بر اين مطلب نيست كه هر شركتي هر گونه كه مايل باشد مي تواند كـالا را وارد كـشـور كـنـد. مـا در كـشـورمان مبادي ورودي مـعـلـوم ومـشـخصي داريم، از سوي ديگر مشخصات كامل  شركت هايي كه مجاز به واردات كالا هستند،  در سايت اداره كل تجهيزات پزشكي ثبت شده است و با ورود به سايت اين اداره مي توان لـيـست شركت هاي مجاز به واردات هر گروه از كالاها را مشاهده كرد . اين شركت‌‌ها فقط از طريق كانال اداره كل تجهيزات پزشكي مجارند كالاهاي خود را وارد كشور كنندكه در اين صورت طبيعتا كيفيت آن مورد بررسي اداره كل تجهيزات پزشكي قرار مي گيرد، چرا كه اين قبيل از كالاها بر اساس پرفورم و از مبادي مجاز به كشور راه يافته است و لذا بررسي اصل يا تقلبي بودن آن نيز امري بديهي است كـه مشكلـي را ايجـاد نخـواهـد كـرد. در خصـوص كـيـفـيــت كــالاهــا نـيــز،  مـصــرف كـنـنــده بـر اسـاس بودجه‌اي كه در اختيار دارد ، دست به انتخاب كالا مـي‌زنـد. >  ‌مـديرگروه آموزشي فيزيك پزشكي و مهندسي پزشكي دانشگاه علوم پزشكي كرمانشاه افزود:<به نظر مي رسد هدف مدير كل تجهيزات پزشكي از اين تصميم اين باشد كه برخي از كمپاني ها به دليل همين انحصاري بودن يكه تازي مي كنند و يكي از عواملي كه باعث شكستن يكه تازي برخي واردكـنـنــدگــان مــي شــود، گـرفتـن انحصـار از ايـن شركت هاست كه اين امر نيز نيازمند ابزار است و ابزار آن هم  اين است كه كمپاني توليد كننده كالا با ساير نمايندگي ها نيز كنار بيايد. در غير اين صورت اين تصميم نه تنها هيچ گونه  تاثيري در قيمت ها ندارد، بلكه حتي باعث بي نظمي بازار هم  خواهد شد.>
وي ادامه داد: <از ديدگاه من يكي از راه‌هايي كه مي توان از آن به عنوان اهرم فشاري به واردكنندگان بـراي ارائه بهتر خدمات و قيمت مناسب استفاده كـرد، تـقـويت بدنه كارشناسي اداره كل تجهيزات پزشكي است. براي مثالا من به عنوان يك مصرف كننده، محصولات مورد نيازم را به قيمتي پايين تر از آنـچـه اداره كـل تـجـهـيـزات پـزشكي مصوب كرده است، از همان نمايندگي هاي مجازي كه اداره كل تعيين كرده است تهيه مي كنم ، چراكه كمپاني هاي خــارجـي بـه دلـيـل چـانـه زنـي و هـمـچـنـيـن قـدرت كارشناسي ما، كالاهايش را ارزانتر در اختيار ما قرار مي دهد و ما  با اهرم هايي كمپاني هاي خارجي را تحت فشار قرار مي دهيم و ثابت مي كنيم كه قيمت كالايشان پايين تر از چيزي است كه اعلام مي كنند. بـنـابـر ايـن بـه نظر مي رسد يكي از راه هاي كنترل قـيـمـت، تقويت بدنه كارشناسي اداره كل است تا بتواند با كارشناسي دقيق گلوگاه را كنترل كند و اگر قـيـمـت مـحـصول بالاتر از حد مجاز است، اجازه ورود آن را ندهد ويا از شركت توليد كننده بخواهد بـراي حـفـظ بـازار قـيـمـت را بـشـكـنـد. بنابراين اگر مـكـانـيـزم بـررسـي قـيـمـت هـا در اداره كـل حـقـيـقتا مـكـانـيـزم قـدرتمندي باشد ، مي توان قيمت ها را كـاهش داد.>دكتر دهلقي در ادامه صحبت هايش اظـهــار داشـت:< از ديـد مـن شـكـسـت انـحـصـار در خصوص كالاهاي مصرفي به سود نظام سلامت است ،  ولي در مورد كالاهاي سرمايه اي لازم است كه  جوانب آن به دقت سنجيده شود و مورد ارزيابي قرار گيردو بايد ديد آيا شكستن انحصار به مصلحت است يا خير؟چرا كه در صورت تعدد نمايندگي ها دايره انتخاب براي مصرف كننده وسيع تر است ، ولي اين امر نيز منوط به اين است كه كمپاني سازنده دستگـاه ساير  نمايندگي ها را نيز ساپورت كند و قبـول كنـد كـه فـاقـد نمايندگي انحصاري در ايران باشد و به هر شركتي كه  كالارا بهتر و با خدمات بالاتر ارائه دهد  ، نمايندگي  اعطا كند، ولي گاهي كـمـپــانــي خــارجــي زمــانــي كــه مشـاهـده مـي كننـد نمايندگي انحصاريشان كالا را با قيمتي به مراتب بالاتر  عرضه مي كنند، در اعطاي نمايندگي به ساير شركت ها مقاومت نشان مي دهند. با اين حال هنوز هم معتقدم كه كمپاني‌هاي خارجي به دليل مشتري مـحـور بـودن خـيـلـي راحـت تـر بـا اين مسائل كنار مي‌آيند، بارها مشاهده شده كه شركت هاي  داخلي حاضر به پاسخگويي و ارائه خدمت نبوده اند، اما كمپاني خارجي با يك ايميل و يا حتي يك جلسه حـضـوري، حـاضـر بـه هـمـكاري وسرمايه گذاري شده است. حتي من موردي را داشتم كه مدير عامل يـك كـمـپـاني بزرگ خارجي به شهر ما آمده و در بـيمارستان شهر ما از نزديك مشكلات مربوط به مــحــصـــولـــش را بـــررســي كــرده و زيــان وارده بــه بيمارستان را پرداخت كرده است>

خدمات پس از فروش فقط شامل غير مصرفي ها نيست

مـهـنــدس ارسـيـلــو مـسـئــول تـجهيـزات پـزشكـي دانشگاه علوم پزشكي ايران نيز در اين باره اظهار داشت :<‌به نظر من صورت مسئله‌ بايد دقيق‌تر مورد مطالعه قرار گيرد و بايد ديد كه چه مسئله اي منجر به تـصميم گيري اداره كل تجهيزات پزشكي در اين زمينه شده است. اگر مسئله بر اين مبنا بوده كه با شـكـسـتــن انـحـصـار واردات، فـضـاي رقـابـتـي بـيـن واردكنندگان، باعث كاهش قيمت‌ها خواهد شد، اين نظريه تا حدودي مي تواند قابل قبول باشد، ولي راه‌كــار حــل ايــن مـسـئـلــه بــه خـصــوص در حـوزه تـجـهـيـزات پـزشـكـي كه اهميت و حساسيت هاي خاص خود را از جنبه سلامت عموم جامعه دارد اين نيست كه هر كسي كه از اين به بعد بتواند همان كـالا را ارزان‌تـر وارد كـشور كند، مورد تاييد قرار بگيرد، چرا كه اين راهكار بعدها از ابعاد حقوقي و هـمـچـنـيــن خــدمـات پـس از فـروش بـا مـشـكـلات عديده‌اي مواجه خواهد شد.>
مسئول تجهيزات پزشكي دانشگاه علوم پزشكي ايران در ادامه افزود: <شايد در نگاه اول به نظر برسد كــه خــدمــات پــس از فــروش بـيـشتـر در ارتبـاط بـا تـجـهـيـزات پـزشـكـي غـيـر مـصـرفـي مـطرح است و وارد‌كنندگان در حوزه تجهيزات پزشكي مصرفي مـي‌تـوانـنـد از ايـن قـاعـده مـسـتـثـنـي باشند،  وليكن  خــدمــات پــس از فــروش را نـمــي تــوان صـرفـا در تعميـرات يا كاليبراسيون دستگاه ها خلاصه كرد، بلكـه خـدمات پس از فروش شامل پذيرش انواع مسئوليت هاي پس از فروش اعم از، پاسخگويي در خصوص كيفيت و كميت كالا، كيفيت بسته بندي و استريل بودن اقلام استريل، احراز اصالت كالا به جهـت تقلبـي يـا اصـل بودن، برنامه ريزي لازم در خصوص فراخوان و موارد ديگر نيز مي شود. بر اين اساس اگر كالايي توسط واردكنندگان مختلف و متعددي وارد كشور شود و بعد مشخص شود كه مشكلي در بسته بندي آن و يا حتي اصل يا تقلبي بـودن آن وجـود دارد، چـه كـسي پاسخگو خواهد بود؟ و مصرف كننده از كجا بايد بداند كه اين كالا از كدام مبادي و به مسئوليت كدام وارد كننده، به كشور وارد شده است.
ارسـيـلــو خــاطــرنـشــان ســاخــت: <اگـر اداره كـل تـجـهـيــزات پـزشكـي بـه دنبـال كـاهـش و يـا تعـديـل قيمت‌ها در حوزه تجهيزات پزشكي است، بايدبا بهره گيري از ابزارهاي لازم و ارزيابي قيمت جهاني و منطقه اي اقلام، قيمت‌هاي واقعي را احصا كرده و با ايجاد فضاي رقابتي بين كمپاني هاي مختلف و نيز نظارت موثر بر فعاليت شركت‌هاي نمايندگي در بحث قيمت گذاري كالاها به طور جدي‌تر وارد عمل شده و از اين طريق وضعيت قيمت‌ها را كنترل كند، در غير اين صورت رفع انحصار از شركت‌هاي نمايندگي آشفتگي شديد بازار و قيمت‌ها را به دنبال خواهد داشت.
تـوجه به اين نكته هم ضروريست كه بر مبناي سياست‌هاي ابلاغي وزارت بهداشت طي ساليان قبل، برنامه ريزي و اقدامات بسياري انجام گرفته تا بـيـمـارسـتـان هـا و مراكز تابعه دانشگاهي توجيه و ترغيب شوند كه صرفا اقلام مورد نياز خود را از مـبــادي رسـمــي و قــانــونــي مــورد تــايـيــد اداره كـل تجهيزات پزشكي تهيه كنند. صرف نظر از هزينه، زمان و تلاش بسياري كه صرف فرهنگ سازي در اين زمينه شده است، در اين شرايط مراكز با فهرستي نامعين از عرضه كنندگاني مواجه مي‌شوند كه هر كـدام كـالاهـا را با قيمت‌هاي متفاوت و از مبادي مختلف وارد كشور كرده‌اند. علاوه بر اين، به خوبي واقف هستيد كه در حال حاضر در كشورهايي نظير، پاكستان، چين و … كالاهاي تقلبي و بي‌كيفيت را دقـيـقـا بـا هـمـان بـسـتـه بـنـدي اصل آماده كرده و به كـشـورهـاي مـخـتلف صادر مي‌كنند. در اينجا اين سئوال مطرح مي‌شود كه مصرف كننده از كجا بايد به اين موضوع پي ببرد كه كدام كالا قاچاق و كدام مـجـاز است؟ از چه طريق بايد صلاحيت شركت واردكننده اين كالا را ارزيابي كند؟ اگر فرضا كالا تقلبي باشد، به چه طريقي آن را رد يابي كند و چه كسي مسئول و پاسخگو خواهد بود؟ و مشتري از كـجـا بـايـد بـه ايـن بـيـنش برسد كه از كدام شركت خـريـداري كـنـد؟> وي در پـايـان اظهار داشت: <در نهايت نظر من اين است كه تعمق بيشتري در ارتباط با اين موضوع بايد انجام شود و با در نظر گرفتن جميع جهات و به دور از شتاب زدگي، تصميم لازم گرفته شود >

دبير انجمن شركت هاي مهندسي پزشكي
پيشنهاد ما مسكوت گذاردن موضوع شكست انحصار است

در اين باره گفتگوئي نيز با مهندس شهباز كيهان فر دبير انجمن شركت هاي مهندسي پزشكي، انجام داده ايم كه در زير مي خوانيد:
از ديــدگـاه شمـاتصميـم اداره كـل تجهيـزات پزشكي درباره موضوع گزارش مبني بر شكست انحصار نمايندگي هاي خارجي به خصوص در زمـيـنـه تـجهيزات مصرفي با چه هدفي صورت گرفته و شما چه آينده اي را براي اين تصميم پيش بيني مي كنيد؟
دكتر كيوان به مسئله انحصار در زمينه تجهيزات حساسيت خاصي نشان داده اند و به نظر مي رسد

كه دلـيـلـشــان ايــن  بــاشــد كــه وجــود نـمــايـنـدگـي‌هـاي انحصاري در حقيقت به مثابه مانعي براي شكست قـيـمــت هــاســت. بــا ايــن حــال شـكـســت انـحـصــار مشكـلاتـي در پـي دارد كـه عمـلا آن را غير ممكن مي‌سازد، از جمله اينكه  لازمه  فروش تجهيزات سنگين،  تعهد ده ساله خدمات پس از فروش است و از سوي ديگر آموزش مهندسان براي پشتيباني دستگاه ها نيازمند هزينه و سرمايه گذاري كلاني است كه در حال حاضر نمايندگي‌هاي انحصاري آن را انـجـــام مـــي دهـنــد. در حــالــي كــه بــا  تـعــدد نمايندگي‌ها، هر نمايندگي به نوبه خود ناچار است عـلاوه بـر تهيه انباري از قطعات يدكي مورد نياز، هزينه هاي كلاني را نيز صرف آموزش و نگهداري مهنـدسان خبره جهت پشتيباني دستگاه‌ها صرف كنـد كـه خـود بـه نحـوي اتـلاف سـرمـايه هاي ملي محسوب مي شود، لذا به نظر مي رسد اين تصميم اداره كل تجهيزت پزشكي در خصوص تجهيزات سرمايه اي چندان مقرون به صرفه نباشد، از طرف ديگـر كمپـانـي‌هاي خارجي توليدكننده تجهيزات سرمايه‌اي، دوره‌هاي آموزشي دستگاه‌ها را فقط جـهـــت مـهـنـــدســـان نـمــايـنــدگــي‌هــاي انـحـصــاري خودشان در نظر مي گيرند، چرا كه كمپاني ها بزرگ اصولا  چنين ظرفيتي ندارند كه براي هر نمايندگي دوره هاي آموزشي جداگانه اي برگزار كنند. با اين حال شكستن انحصار در مورد كالاهاي  مصرفي تا حدي منطقي به نظر مي رسد، چرا كه زماني كه شما يــك كــالاي مـصــرفــي را بــه‌فــروش مــي‌رســانـيـد، ديگرمسئوليتي در قبال آن نخواهيد داشت، ولي در خصوص تجهيزات سرمايه اي  وضعيت متفاوت است.

شايد تجهيزات مصرفي نيازي به خدمات پس از فروش نداشته باشد ولي مسائل ديگري  مانند تشخيص اصلي بودن كالا، ايراد بسته بندي كالا و يا اينكه اشكال در خود كالا، وجود دارد . پيشنهاد انجمن در اين رابطه چيست؟
‌طبق آخرين جلساتي كه در انجمن شركت هاي مهندسي پزشكي ايران برگزار شد، قرار بر اين شد پيشنهـاد شـود كـه يـك بـرنـد از چنـدين كانال وارد نشود، چرا كه اين محصولات بايد قابليت پيگيري داشتـه بـاشند تا در صورت بروز اشكال مشخص شـودكـه محصـول تـوسـط كدام شركت وارد شده است. بنده اصرار دارم كه با بررسي هاي دقيق تر و تا زمان مشخص شدن وضعيت كابينه جديد دولت، قدم به قدم جلو برويم تا به يك نتيجه قطعي برسيم. به عنوان دبير انجمن شركت هاي مهندسي پزشكي ايران پيشنهادمي كنم كه اداره كل تجهيزات پزشكي فعلا اين مساله را مسكوت بگذارد تا تمام جوانب آن به دقت مورد بررسي قرار گيرد تا  دوباره همان داسـتـان هـلـيـوم تـكـرار نـشود كه ايجاد يك فضاي رقـابت ناسالم باعث بالارفتن  سرسام آور قيمت هليوم شدو حتي  تعدد واردكننده ها  هم كمكي به كاهش قيمت ها نكرد.

ولـي از ديـدگـاه اداره كـل تـجهيزات پزشكي ايجاد فضاي رقابتي باعث مي شود كه شركت ها براي پيروزي در اين فضاي رقابتي، ‌قيمت ها را پايين آورده و كيفيت را بالا ببرند و به عبارت ديگر  تعدد نمايندگي ها به نفع مصرف كننده تمام مي شود؟
مـتـاسـفـانـه هـمـيـشـه در عـمـل ايـن گـونـه نيست. هـمـانـگـونـه كـه در بـحـث هـلـيوم هم شاهد اتفاقي بر‌عكس اين موضوع بوديم، چرا كه گاهي در اين مـيـان عـوامـل ديـگـري نـيـز باعث افزايش قيمت‌ها مي‌شود. در برخي موارد نبود قطعات يدكي در انبار يك نمايندگي باعث مي‌شود كه مصرف كننده براي جلوگيري از خواب دستگاه به ناچار همان قطعات مورد نياز را با قيمتي به مراتب بالاتر از قيمت اصلي  از سـايـر مـنـابـع تـهـيـه كـنـد كـه خـود ايـن امر صعود قيمت‌ها را به دنبال دارد.

آيا در خصوص كالاهاي مصرفي هم وضعيت هـمـين گونه است و هميشه  تعدد نمايندگي ها باعث كاهش قيمت نمي شود؟ 
طـي آخـريـن جـلـسـاتـي كـه بـا اعضاي اتحاديه ، انـجـمـن و اداره كـل تـجـهـيـزات پـزشـكـي داشتيم ، تـجـهـيـزات را بـه 4 گـروه مـصـرفـي، نـيمه مصرفي، قطعات يدكي و تجهيزات سرمايه‌مثل دستگاه‌هي سنگين MRI و CTscan و …… تقسيم بندي كرديم ،لذا زماني كه صحبت از كالاي مصرفي مي شود بايد مشخص شود كه منظور كالاي مصرفي است يا نيمه مصرفي؟
مـن فـكـر مـي كـنـم  كـه در مـصـرفي ها شكست انحصاربه شرط رعايت كيفيت محصول سودمند باشد، ولي در خصوص نيمه مصرفي ها وضعيت به گونه اي ديگر است، چرا كه برخي از اين اقلام از جـمـلــه تـجـهـيــزات ارتــوپــدي نـيــازمـنـد دوره هـاي  آموزشي  هستند. حتي در برخي  موارد لازم است كه فروشنده اين ابزار  در اتاق عمل حاضر شود و همراه پـزشـك كـار كـنـد و طـرز كـار وسـيـلـه را به پزشك آمـوزش دهـد. از سـوي ديـگر برخي از اقلام نيمه مـصـرفـي بـه صـورت سـت فـروخـتـه مـي شود، لذا نمايندگي موظف است كه از هر كالا ست كامل را داشته باشد كه شايد كنترل اين مساله سخت باشد.
آيا از ديدگاه شما تنها را ه حل كنترل قيمت ها دربازار حذف نمايندگي هاي انحصاري است يا راهكارهاي ديگري نيز  مي توان انديشيد؟
ايـن امـر نيازمند كسب اطلاعات جامع از بازار خارج از ايران است . بايد ديد كالايي كه وارد كشور مي شود در ساير كشورها   با چه قيمتي به فروش مي‌رسد. ما نيز پس از استخراج قيمت واقعي كالا، اجازه ندهيم محصول با قيمتي بالاتر وارد كشور شود. البته حقيقت اين است كه افزايش قيمت ها در داخل كشور صرفا به نمايندگي ها مربوط نيست، بلكه بخش اعظم   آن وابسته به تحريم ها و كمبود كـالاهـا در داخـل كـشـوراست. در حال حاضر نيز كشور ما به شدت با مساله كمبود تجهيزات پزشكي مواجه است. اصولا بايد كالايي وجود داشته باشد تا بـه بـيـمـار نـيازمند فروخته شود، چه رسد به اينكه بخواهيم در مورد قيمت آن هم بحث كنيم، لذا در شرايطي كه ما از خارج با حملات پي در پي  تحريم مواجه هستيم،  ايجاد يك تحريم موازي در داخل كشور اشتباه  محض است.

در حال حاضر واردات كدام تجهيزات محدود اسـت و مـا در زمينـه كـدام كالاها  دچار كمبود هستيم؟
هــم اكـنــون در زمـيـنــه  بــرخـي تجهيـزات مـاننـد  بيماري‌هاي قلبي مثل استنت  ، پيس ميكر ، بالون و….. دچار كمبود هستيم ، علاوه براين خود كمبود بـاعـث افـزايـش قـيـمت مي شود، چرا كه بيمار  به واسطه كمبود تجهيزات، حاضر است به هر قيمتي كالاي مورد نيازش را تهيه كند و همين امر باعث افزايش قيمت مي شود. همان طور كه مي دانيد در ســال 91 ارز بـسـيــار كـمــي بـه تـجـهـيـزات پـزشـكـي اخـتـصــاص داده شــد و حـتـي واردات دارو هـم بـا مشكل مواجه شدكه خود اين امر عامل مهمي در افزايش قيمت ها بود. واقعيت اين است كه اگر ارز به حد كافي اختصاص داده شود، به حدي كه حداقل  نياز در دسترس واردكننده ها قرار گيرد، بسياري از  مشكلات حل مي شود.

آيـا فـكـر نـمـي كـنـيـد سـيـسـتـم قيمت گذاري تـجـهـيــزات پــزشـكــي نـيــازمـنــد كــارشـنـاسـي مناسب‌تري است؟
كارشناسان تجهيزات پزشكي مي بايست  داراي دانـش كـافي در هر رشته از تجهيزات باشند. اين رشـتـه هـا بـسـيـار وسـيـع اسـت. اينجانب پيشنهاد مي كنم اداره تجهيزات از دانش فني اعضاي انجمن كـه صـد هـا مـهـنـدس كار آزموده در اختيار دارند اسـتـفاده كند.در مورد قيمت ها نيز قبلا وضعيت اينگونه بود كه وقتي كالايي سابقه ورود داشت، به سرعت از فيلترقيمت گذاري اداره كل تجيهرات رد ميشد، ولي در حال حاضر اين پروسه طولاني تر شده است.
مسئله ديگر سود 18% براي وارده كننده است. يك سال و نيم است كه راجع به سود 18% بحث و گفتگو وجود دارد، با اين حال اين موضوع هنوز كاملا حل نشده است، انجمن شركت هاي مهندسي پزشكي ايران و اتحاديه بازرگانان تجهيزات پزشكي نزديك به دو سال است كه با آن درگير هستند. همان گونه كه اشاره كردم، اين در صد بر اساس آخرين مصوبه سازمان حمايت  قرار بود به تجهيزات پزشكي تعلق يــابــد، درصــورتــي كــه ايـن امـر مـطـلـقـا بـا واقـعـيـت همخـوانـي ندارد و در اين ميان هزينه هايي مانند آمـوزش ، هـزينه خواب پول و …..وجود داردكه نـاديـده گرفته شده است، خوشبختانه اخيرا تيمي متشكل از نمايندگان انجمن، اداره كل تجهيزات پــزشـكــي و اتـحــاديـه تشكيـل شـده كـه بـه صـورت موردي به بررسي اين هزينه ها پرداخته است و در طول چند ماهي كه از فعاليت اين تيم مي گذرد، آثار مثبتي از خود نشان داده است.