چهل و چهارمين دوره نمايشگاه تجهيزات پزشکي و آزمايشگاهي «عرب هلث» 27 تا 30 ژانويه 2020 (7 تا 10 بهمن ماه 1398) در دبي برگزار شد. عرب هلث که بزرگترين نمايشگاه بهداشت و درمان خاورميانه و دومين نمايشگاه پربازديد تجهيزات پزشكي در جهان به شمار ميآيد، فرصتي طلايي براي ايران به عنوان کشوري استراتژيک در منطقه خاورميانه است تا بتواند به بازارهاي منطقه و جهاني ورود يابد.
عرب هلث 2020 درحالي در شرايط پيچيده منطقه برگزار شد که جاي پاويون ايران و شرکت هاي توليدکننده ايراني در آن خالي بود. اتفاقي که ناشي از عوامل و محدوديت هايي است که به ايران تحميل شده. براي بررسي بهتر اين مسئله و تاثيراتي که بر بازار منطقه اي تجهيزات توليدي ايران ميگذارد و راهکارهاي جايگزين و برونرفت از اين بحران با دکتر «محمدجعفر حسيني شيرازي» سازنده بيش از يکصد کارخانه توليد تجهيزات پزشکي و مديرعامل شرکت نيامش، مهندس «محسن شايان» مدير فروش شرکت پويندگان راه سعادت و دکتر «آرش شفيعي» مدير فروش شرکت تجهيزات پزشکي پيشرفته گفتگو کرديم.
مشکل انتقال پول از عوامل حضور نداشتن ايران در عرب هلث است
دکتر «محمدجعفر حسيني شيرازي» مديرعامل شرکت نيامش که کارآفرين برتر حوزه سلامت ايران، مخترع و داراي نشان ارسطو از اتحاديه اروپا و دارنده بيش از 20 نشان علمي بينالمللي، 30 نشان ملي و 70 تقديرنامه خدمت رساني به سلامت ايران و سازنده بيش از يکصد کارخانه توليد تجهيزات پزشکي است، هر سال در نمايشگاه عرب هلث حضور دارد.
وي با بيان اينکه شرکت هاي ايراني به صورت رسمي در چهل وچهارمين دوره نمايشگاه عرب هلث حضور نداشتند، گفت: «امسال شرکتهاي ايراني حاضر در عرب هلث تحت برندهايي که قبلا در خارج از ايران ايجاد کرده بودند، در نمايشگاه شرکت داشتند، اما در گذشته شرکت هاي ايراني تحت نام يک پاويون يا از طرف اتحاديه در اين رويداد حضور داشتند.»
دکتر حسيني شيرازي درخصوص نحوه حضور شرکت هاي ايراني در نمايشگاه عرب هلث گفت: «اتحاديه بخشي از نمايشگاه را رزرو ميکرد و بين شرکت هاي ايراني تقسيم ميکرد يا کريدور صادرات اين کارها را انجام ميداد، اما فکر ميکنم به دليل مشکلات ارزي و انتقال پول عملا اين کار انجام نشد و امسال شرکت ايراني نديدم که با نام رسمي خودش در نمايشگاه شرکت کند.»
مديرعامل شرکت نيامش با اشاره به آشفته بودن بازار اقتصادي در اروپا، توضيح داد: «به اين دليل شرکت هاي اروپايي به دنبال بازارهاي جديدي ميگردند که اين بازار براي آنها فعلا در منطقه خاورميانه متمرکز شده است؛ طبيعي است وقتي که بازار مصرف وجود داشته باشد، آنها نيز به دنبال ايجاد کارخانه هاي جديد در منطقه باشند.»
وي در تکميل توضيح خود با اشاره به بروز مشکلات فراوان براي ايران به خصوص در زمينه مسائل انتقال ارز، تصريح کرد: «بسياري از شرکت هاي ايراني واردکننده، هاب توزيع کالاي اروپايي براي منطقه خاورميانه بودند که اين شانس عملا از بين رفته است؛ بنابراين شرکت هاي اروپايي به دنبال جايگزيني براي اين بخش هستند و در اين راستا از شرکتهاي عربي کمک ميگيرند تا بتوانند پايگاه خود را در خاورميانه داشته باشند.»
دکتر حسيني شيرازي با بيان اينکه در اين راستا شرکت هاي اروپايي بيشتر به کشورهايي مانند مصر و عربستان تمايل پيدا کردهاند، گفت: «کشورهايي مانند مصر و عربستان به صورت بسيار قوي روي اين موضوع کار کرده اند و عملا شرکت هاي اين کشورها نسبت به سالهاي گذشته رشد بيشتري در حوزه شرکت هاي توليدي و بازرگاني داشته اند.»
وي با اشاره به وجود بيش از 100 کارخانه توليد تجهيزات پزشکي يکبار مصرف در ايران، تاکيد کرد: «اين قدرت را هيچيک از کشورهاي همسايه ايران بجز ترکيه ندارد و عملا وقتي که مشکلاتي به وجود آيد و انتقال پول انجام نشود، اروپايي ها مجبور ميشوند از راه هاي ديگري براي توزيع اقلام خود اقدام کنند که کمک گرفتن از شرکت هاي عربي راهي بود که بسياري از آنها انتخاب کردند.»
عربستان تا چهار سال ديگر جاي ايران را در حوزه تجهيزات خواهد گرفت
مديرعامل شرکت نيامش همچنين با يادآوري اين نکته تا 10 سال پيش در نمايشگاه هاي عرب هلث تنها يکي، دو شرکت مصري حاضر بودند و شرکتهاي عربستان اصلا حضور نداشتند، اظهار داشت: «امسال عربستان پاويون بسيار بزرگي داشت و شرکت هاي زيادي از اين کشور در نمايشگاه شرکت کرده بودند همچنين شرکتهاي مصري نيز نه تنها تعداد توليدکنندگانشان بيشتر شده بود بلکه محصولاتشان را نيز ارتقاء کيفي داده بودند؛ اين امر نشان ميدهد عربستان و ساير کشورهاي عربي در اين مدت تلاش کرده و پيشرفت داشته اند.»
دکتر حسيني شيرازي بر اين باور است که عربستان 60 درصد راه را رفته است: «فکر ميکنم براي اينکه عربستان جايگزين ايران شود حداکثر چهار سال ديگر فرصت نياز دارد و پس از آن به هدف خود خواهد رسيد.»
وي با يادآوري تاريخچه جاده ابريشم و مسير طولاني که ايران در حوزه تجارت و سيستم ارتباطي با چين پشت سر گذاشته است، افزود: «سالها زمان برده است تا ايران در جايگاه تجاري خاص کنوني در منطقه خاورميانه قرار بگيرد، اما نداشتن ارتباط مالي و تحريم هايي که آمريکا بر کشور اعمال کرده و اعمال خودتحريمي هاي ناخواسته از سوي دولت، مشکل ساز شده است.»
دکتر حسيني شيرازي با يادآوري اينکه پانزده سال پيش تعداد توليدکننده تجهيزات پزشکي در کشورهاي عربي بسيار اندک بود و فقط چند شرکت مصري غرفهاي در نمايشگاه داشتند، گفت: «در تمام اين سالها از مسئولان ايران خواستار تقويت صنعت تجهيزات پزشکي کشور شده ام تا دستکم بتوانيم جايگاه خود را حفظ کنيم، اما در 15 سال گذشته حمايت از توليد و ايجاد کارخانه هاي جديد در ايران نسبت به نياز کشور و منطقه کم بوده است.»
وي با بيان اينکه ايران يکي از کشورهاي بزرگ و صاحب بيشترين تعداد مهندس است، تاکيد کرد: «ايران بايد بسيار زودتر اين بخش را تقويت ميکرد؛ در اين مسير ميتوانيم از کشورهايي مانند آلمان که الگوهاي ويژهاي در رشد اين صنعت به شمار ميروند بياموزيم تا بتوانيم بهتر عمل کنيم به شرط آنکه هرچه زودتر از اين خواب سنگين بيدار شويم.»
مديرعامل شرکت نيامش با اشاره به حضور تعداد زيادي شرکت هاي صاحب کارخانه توليدي عربي و به خصوص عربستاني در نمايشگاه تجهيزات پزشکي عرب هلث، تصريح کرد: «اين حضور گوياي اين واقعيت است که مسئولان اين کشورها در اين حوزه بهتر عمل کرده اند به گونه اي که رشد صنعت پتروشيمي در عربستان و ايجاد کارخانه هاي جديد تجهيزات پزشکي براي تبديل پلاستيک به محصولات با ارزش افزوده بالاتر، همانند تجهيزات پزشکي يکبارمصرف به رونق اقتصادي اين بخش بسيار کمک کرده است.»
اين درحالي است که به گفته وي ايران هنوز نتوانسته است بيش از 30 درصد مصرف خود را توليد کند درحاليکه کشورهايي همانند عراق، افغانستان و کشورهاي آسياي ميانه ميتوانند بازارهاي هدف صادراتي خوبي براي ما باشند.
دکتر حسيني شيرازي با بيان اينکه ايران به صورت سنتي با کشورهاي همسايه ارتباطات بسيار طولاني مدت داشته است، توضيح داد: «اکنون اين ارتباطات به دليل مشکلات و قوانين موجود درحال کمرنگ شدن است زيرا دست وپاي واردکننده و توليدکننده را ميبندد.»
وي با تاکيد بر اينکه توليدکنندگان ايراني بازارهاي خوبي در کشورهاي همسايه داشتهاند، تصريح کرد: « اين بازارها اکنون درحال از بين رفتن است زيرا انتقال ارز انجام نميشود.»
شکست پروژه تبديل ايران به هاب توزيع تجهيزات پزشکي به دليل قطع ارتباطات مالي و تجاري
دکتر حسيني شيرازي با يادآوري اينکه چند سال پيش چين قصد داشت که ايران را هاب توزيع تجهيزات پزشکي کند، اظهار داشت: «قراردادهاي خوبي با چين بسته شد اما قطع ارتباطات مالي و تجاري به اين شکل با جهان موجب شد که تمام اين پروژه ها با شکست روبه رو شوند؛ بنابراين طبيعي است که آنها به سمت تعيين جايگزيني براي ايران باشند.»
وي ادامه داد: «براي نمونه در آلمان هزار و 200 شرکت تجهيزات پزشکي وجود دارد که بخش عمدهاي از فروش خود را در منطقه خاورميانه انجام ميدهند. اکنون تمام منافع آنها به خطر افتاده است و طبيعي است آن ها نيز به دنبال جايگزين باشند.»
مديرعامل شرکت نيامش بر اين باور است که آلمان تا چند سال پيش احساس خطر خيلي جدي نسبت به اين موضوع نداشت و گمان ميکرد که با تغيير شرايط در ايران، مشکلات کمتر ميشود اما متاسفانه نه تنها اين اتفاق روي نداد بلکه مشکلات نيز بيشتر شد و به ظاهر ادامه نيز دارد.
وي موضوع ديگري که در مسير تجارت مشکلساز شده است را وجود يکسري سختگيري هاي داخلي عنوان کرد و گفت: «يکي از اين موارد، سختگيري هايي است که گمرک در دو سال گذشته انجام داده که موجب ويراني شده است؛ چراکه براي نمونه شرکت هاي داروسازي مواد اوليه خود را به صورت اعتباري از کشورهاي مختلف مي خريدند و پس از فروش توليدات خود و کسب درآمد، پول مواد اوليه را ميپرداختند.»
مديرعامل شرکت نيامش در تکميل توضيح خود اضافه کرد: «با توجه به سياست هاي موجود، گمرک اسنادي را ميخواهد، اما عملا پولي واريز نشده است که سندي باشد بنابراين اين مسئله مشکلي اساسي شده است زيرا بدين ترتيب بايد مواد اوليه به صورت نقدي خريداري شود که اين خود براي يک صنعت فاجعه است.»
بروز فساد ناشي از چند نرخي بودن دلار، گريبان صنعت تجهيزات پزشکي را گرفته است
دکتر حسيني شيرازي همچنين تصريح کرد: «سختگيري ها و پيچيدگي هاي بيش از اندازهاي که گمرک انجام داده است موجب افزايش هزينه هاي ترخيص کالا شده است که در نهايت روي قيمت کالاي تمام شده افزوده ميشود.»
به گفته وي از سوي ديگر فساد شديدي که به واسطه دلار دولتي 4 هزار و 200 توماني به وجود آمده موجب بروز مشکل اساسي شده است که در آينده مشکلات بزرگتري را نيز به دنبال خواهد داشت: «در واقع دلار با نام تامين کالاي اساسي از کشور خارج ميشود و در قبال آن کالاي وارد شده، در بازار آزاد فروخته ميشود؛ اين مسئله اي است که گريبان صنعت تجهيزات پزشکي را نيز گرفته است و مسئولان رده پايين نيز نميتوانند کاري کند.»
مديرعامل شرکت نيامش با اظهار اينکه اداره کل تجهيزات پزشکي نيز ناچار به اجراي قانوني است که دولت تعيين کرده است، گفت: «براي رفع مشکلات موجود شايد نياز باشد که دولت مشاوران اقتصادي خود را بيشتر کند و از تجربه شرکت هايي که در اين زمينه فعاليت داشته اند بهره ببرد.»
دکتر حسيني شيرازي در تکميل توضيح خود افزود: «در زمينه تجهيزات پزشکي شرکت هاي موفقي در ايران فعال هستند که صادارت خوبي داشته اند، اما متاسفانه به جز شرکت هايي که اکنون پايگاه خارجي دارند، ساير شرکت ها نميتوانند کالايي بفروشند؛ کالايي نيز که به عنوان صادرات ميفروشند به صورت خيلي خرد و قاچاق از کشور خارج ميشود که ملاک خوبي به شمار نميرود. اين درحالي است که ميتوان بر اساس شرايط، مديريت خوبي را در عرصه تجارت و صادارت داشت. براي نمونه اکنون به دليل شيوع بيماري کرونا در چين، ميزان مصرف ماسک افزايش يافته است که اگر سياست هاي واقعي تري داشتيم اکنون زمان مناسبي براي صادرات اين محصول به اين کشور بود، اما گمرک خروج ماسک را ممنوع کرده است.»
قوانين دست و پاگير ايران مانعي براي صادرات شرکت هاي تجهيزات پزشکي است
مديرعامل شرکت نيامش با اظهار اينکه دولت با وضع برخي قوانين دستوپاي شرکتهاي تجهيزات پزشکي را بسته است و در مقابل توقع فعاليت و پيشرفت را از آنها دارد، گفت: «شرکتي که مبناي کار خود را بر پايه صادرات گذاشته است وقتي با قوانين دست وپاگير اين چنيني روبه رو ميشود کاملا سردرگم ميشود و به هم ميريزد.»
نکته ديگر فعاليت شرکت هاي ايراني است که با برندي ثبت شده در خارج از کشور فعاليت ميکنند. اين سئوال مطرح ميشود که با توجه به اينکه اين شرکت ها دستشان براي فعاليت هاي تجاري بازتر است، ميتوانند کمکي باشند تا وضعيت ايران در به دست آوردن سهمي از بازار بهبود پيدا کند. دکتر حسيني شيرازي بر اين باور است که اين شرکت ها قدرت عملي چنداني در اين زمينه ندارند: «اين شرکتها نيز زير ذرهبين کشورهايي هستند که برند خود را آنجا به ثبت رسانده اند؛ فرض کنيد شرکتي در آلمان برندي را ثبت کرده است و مثلا مانيتور توليد ميکند. وقتي آنجا مانتيور توليد ميکند نميتواند مانور زيادي بدهد روي پول مانيتوري که از ايران صادر ميکند.»
وي در توضيح دليل اين مسئله گفت: «اگر اين شرکت بخواهد همه اعداد را تحت برند خارجي خود ببرد همه اين ارقام در دفتار مالياتي آنها در آن کشور ثبت ميشود و از آنجا که هزينه اي آنجا ثبت نشده، اما درآمد ايجاد شده است بايد 60 درصد آن درآمد به دست آمده به دولت آلمان پرداخت شود. بنابراين اين شرکتها نيز مشکلات فراواني دارند و وضعيت مساعدي ندارند چون نميتوانند خانواده هاي تحت پوشش خود و بازار را فراموش کنند، براي حضور در بازارهاي جهاني مجبور به ورود به اين راه شده اند، اما عملا براي صادرات با مشکلات بسيار زيادي مواجه هستند.»
لزوم تغيير ديپلماسي سياسي به ديپلماسي اقتصادي در ايران
دکتر حسيني شيرازي با تاکيد بر اينکه تنها راه برونرفت از اين وضعيت، تغيير ديپلماسي ايران از ديپلماسي سياسي به ديپلماسي اقتصادي است، تصريح کرد: «در جلساتي که با وزارت امور خارجه و دکتر ظريف داشتهام، بارها به اين مسئله تاکيد کرده ام چراکه ديپلماسي اقتصادي ديپلماسي برتر در جهان به شمار ميرود. ترکيه نمونه کشوري در منطقه است که در 15 سال گذشته مبناي خود را از ديپلماسي سياسي به ديپلماسي اقتصادي تغيير داده است. بدين ترتيب تجار و توليدکنندگان در ترکيه ميتوانند به راحتي کار کنند.»
وي با بيان اينکه اين امر نشان ميدهد که ايران با وجود داشتن قدمت در حوزه تجاري، از اين جريان عقب مانده است، تاکيد کرد: «اصلي ترين موضوع اين است که دولت به اين نتيجه برسد که ديپلماسي ما بايد اقتصادي شود.»
مديرعامل شرکت نيامش همچنين تسهيل قوانين صادارت و گمرک و استفاده از قشر جوان پرپتانسيل را راهکار تکميلي عنوان کرد و گفت: «ايران سومين کشوري توليدکننده مهندس است که بايد از اين پتانسيل بهترين بهره را ببرد. همچنين از افراد بالاي 50 سال فقط بايد به عنوان مشاور در بدنه دولت استفاده شود و به جاي آنها بيشتر جوانان به کار گرفته شوند. در واقع من اگر جاي مسئولان دولت بودم تمام وزرا را براي جلوگيري از حاکميت تفکرات قديمي و جريان يافتن قدرت و جسارت منطقي در مديران و استفاده از ابزار روز، در حدود سن 40 سال انتخاب ميکردم.»
دکتر حسيني شيرازي ادامه داد: «براي نمونه کشوري عقبمانده مانند اکوادور، در پنج سال گذشته از نيروهاي جوان براي مديريت پستهاي وزارت استفاده کرد. در نتيجه موفق به انجام اقدامات بسيار خوبي شدند که به اقتصاد کشورشان کمک بسيار زيادي کرد؛ درحالي که اگر همچنان آن سيستم قديمي حاکم بود چنين پيشرفتي را شاهد نبودند.»
از دو سال گذشته به ايراني ها در عرب هلث غرفه نميدهند
مهندس «محسن شايان»، مدير فروش شرکت پويندگان راه سعادت نيز که از سال 2000 در نمايشگاه عرب هلث غرفه داشته اند، گفت: «متاسفانه در دو سال گذشته به دلايلي نامعلوم به ايراني ها غرفه نميدهند؛ اين درحالي است که هر سال شاهد رشد و بزرگ شدن نمايشگاه عرب هلث بوده ايم که اين رشد در دو سال گذشته نيز از نظر تعداد شرکتهاي داراي غرفه و بازديدکنندگان بسيار زياد بوده است.»
وي در ارزيابي خود از نمايشگاه عرب هلث، اظهار داشت: «به نظرم عرب هلث نسبت به نمايشگاه مديکا پيشرفت سريعتري دارد و بازديدکنندگان آن بسيار بيشتر هستند حتي نسبت به سال هاي گذشته نيز افزايش قابل توجهي داشته اند.»
مهندس شايان با بيان اينکه امسال شرکت هاي ايراني در نمايشگاه عرب هلث حضور نداشتند، توضيح داد: «ما نيز به عنوان بازديدکننده در عرب هلث حاضر شده بوديم زيرا شرايط گرفتن غرفه براي شرکت هاي ايران دشوار شده است؛ اين درحالي است که بازديدکنندگان بسيار زيادي از کشورهاي همسايه ايران در اين نمايشگاه حضور دارند.»
مدير فروش شرکت پويندگان راه سعادت تصريح کرد: «کشورهاي آفريقايي و عربي از عرب هلث استقبال بسيار خوبي ميکنند. متاسفانه جاي شرکت هاي ايراني در اين نمايشگاه خالي است و موقعيت بسيار خوبي را از دست داده ايم.»
خطر از دست دادن بازار منطقه با حضور نداشتن ايران در عرب هلث
مهندس شايان در توضيح تاثيرات سوء حضور نداشتن شرکت هاي ايراني در نمايشگاه عرب هلث نيز توضيح داد: «يک توليدکننده براي معرفي اجناس خود بايد در نمايشگاه هاي تخصصي شرکت داشته باشد؛ در حوزه تجهيزات پزشکي نيز نمايشگاه عرب هلث يکي از مهمترين نمايشگاه هاي منطقه به شمار ميرود. وقتي توانايي حضور در اين نمايشگاه را نداشته باشيم، بيشک مشتري هاي منطقه اي را از دست مي دهيم.»
وي با اظهار اينکه شرکت هاي اروپايي و آمريکايي حضور بسيار پرقدرتي در عرب هلث دارند و پاويون هاي بزرگي را در اختيار دارند، گفت: «امسال برزيل و انگليس پايون بسيار بزرگي در عرب هلث داشتند چراکه عرب هلث بازار رقابتي بزرگي براي کل دنيا به ويژه ايران به شمار ميرود، اما متاسفانه ايران از اين دايره حذف شده است.»
مدير فروش شرکت پويندگان راه سعادت درباره شرکت هاي ايراني واردکننده داراي غرفه در عرب هلث نيز اظهار داشت: «حضور شرکت هاي ايراني واردکننده در عرب هلث نسبت به سال پيش بيشتر بود و حتي شرکت هاي ايراني بيشتري در نمايشگاه براي بازديد آمده بودند؛ شرکت هاي ايراني واردکننده برخلاف شرکتهاي توليدکننده که از عرب هلث به عنوان ابزاري براي صادرات بهره ميبرند، به دنبال انجام واردات هستند و به مقصودشان نيز ميرسند درحالي که در اين ميان شرکت هاي توليدکننده شانس صادرات خود را از دست داده اند.»
مهندس شايان نيز بر اين باور است که براي برونرفت از اين وضعيت بايد بحث هاي مربوط به حوزه هاي ديپلماتيک و تحريم ها حل شوند تا شرکتها بتوانند وارد عمل شوند: «يکي از مشکلات اساسي و نگراني هاي نمايشگاه عرب هلث پرداخت پول هزينه اجاره غرفه هاست زيرا هيچ بانکي از ايران نميتواند پولي به حساب نمايشگاه واريز کند و اين ناتواني در انتقال پول مشکل ساز شده است.»
استقبال زياد بازديدکنندگان ايراني براي خريد توليدات خارجي از عرب هلث
دکتر «آرش شفيعي» مدير فروش شرکت تجهيزات پزشکي پيشرفته نيز به عنوان چهره اي فعال در حوزه واردات تجهيزات پزشکي و نماينده GE، گفت: «بازديدکنندگان ايراني از غرفه ما استقبال زيادي داشتند و تعداد بازديدکنندگان نسبت به سال هاي گذشته بيشتر شده بود.»
وي با بيان اينکه شرکت هاي توليدکننده با هدف صادرات محصولات خود در عرب هلث شرکت ميکنند، افزود: «اما امسال حضور بازديدکنندگان ايراني به ويژه پزشکاني که خواستار خريد توليدات خارجي بودند، چشمگير بود.»
دیدگاه ها