شرکت صنايع الکترونيک ايران (صاايران) نخستين مجموعه الکترونيک کشور بوده است که قبل از انقلاب شکل ميگيرد. اين مجموعه در سال 1380 «صنعت تجهيزات پزشکي صاايران» را تاسيس ميکند. هدف از تاسيس اين صنعت طراحي و توليد تجهيزات و راهکارهاي پزشکي نوين در حوزه درمان است.
سبد محصولات اين شرکت شامل مانتيورهاي علائم حياتي قلب، تله مانيتورينگ، تله مديسين، مانيتورينگ امواج مغزي، ساکشن هاي جراحي و آمبولانسي، ايمپلنتهاي ستون فقرات و راهکارهاي هوشمندسازي بيمارستان دارد. به طورکلي امروز محصولات اين شرکت در دسته هاي قلب و عروق، مغز و اعصاب، تجهيزات اتاق عمل، ايمپلنت ها و راهکارهاي هوشمندسازي بيمارستانه ا و مراکز درماني تقسيم ميشوند.
به گفته مديرعامل دپارتمان صنعتي تجهيزات پزشکي صاايران، بيشترين عملکرد امسال آنها در حوزه هوشمندسازي بيمارستاني بوده است.
همچنين در حوزه تصويربرداري پزشکي موفق به اخذ مجوز راديولوژي شده و در حال کار بر روي دستگاه لاپاراسکوپي هستند که تا پايان سال بتوانند مجوزهاي لازم را از اداره کل تجهيزات پزشکي دريافت کنند.
در بازديد ماه اين شماره با مهندس «مهرداد رحمت نيا» مديرعامل دپارتمان صنعتي تجهيزات پزشکي شرکت صاايران درباره فراز و فرودهاي اين شرکت گفتگو کرديم. وي متولد سال 1360 است و مدرک کارشناسي ارشد در رشته ليزر را از دانشگاه اصفهان دريافت کرده و از 15 سال سابقه کاري خود در حوزه تجهيزات پزشکي، 10 سال آن را مديرعامل دپارتمان صنعتي تجهيزات پزشکي صاايران بوده است.
آنچه در ادامه ميخوانيد بخشي از تلاشهايي است که در اين مجموعه انجام شده است.
چه شد که به سمت صاايران آمديد و جذب اين مجموعه شديد؟
پروژه پايان نامه ارشدم درباره پردازش تصوير بود. آن زمان در ايران فقط مجموعه اپتيک صاايران اصفهان در اين حوزه کار مي کرد. به واسطه پروژه با بچه هاي صنعت ارتباط گرفتم و چند باري رفت و آمد کردم و از محيط و کيفيت کارشان بسيار خوشم آمد. به خصوص اينکه نديده بودم مجموعه اي دولتي با اين کيفيت و جديت کار کند بنابراين در آزمون استخدامي شرکت کردم و جذب شدم. در نهايت بعد از چند سال کار کردن مدير R&D دپارتمان پزشکي صاايران شدم. با ورودم به حوزه پزشکي متوجه شدم که صاايران در بسياري از حوزه هاي پزشکي تنها مجموعه انجام دهنده آن کار است. يعني صاايران بسياري از فيلدهاي پزشکي را شروع کرده بود و عده اي نيز پشت سرش آن را انجام داده بودند يا اينکه هنوز در برخي از حوزه ها منحصر به فرد بود. همين ويژگي هاي صاايران است که موجب بروز حس رضايت شغلي در کارکنان مي شود.
زماني که آزمون استخدامي داديد فکر مي کرديد که روزي مدير اين دپارتمان شويد؟
نه اصلا فکرش را نمي کردم. زيرا زمينه کاري من پزشکي نبود و به واسطه تغيير و تحولاتي که به وجود آمد در اين مسير قرار گرفتم. اما معتقدم تلاش انسان ها بي پاسخ نمي ماند. ضمن اينکه مسئله مهم داشتن رضايت از شغل و فعاليتي است که انجام مي دهيد که من از آن راضي هستم زيرا مي دانم عمرم به بطالت نمي گذرد و محصولاتي براي نجات جان انسان ها توليد مي کنيم که کاري بسيار ارزشمند است. بي شک اگر زماني نسبت به روز قبل تغييري نداشته باشم، کار جديدي انجام ندهم و دچار روزمرگي شوم يا سعي مي کنم شرايط را تغيير بدهم يا آن را ترک کنم.
صاايران چه سالي و چگونه وارد حوزه مهندسي پزشکي شد؟
سال 1380 به واسطه تصميم و اراده مهندس الهي دوست که در آن زمان مديرعامل مجموعه صنايع الکترواپتيک صاايران بود، چنين دپارتماني در اپتيک اصفهان شکل گرفت و به حوزه هاي الکترونيک، الکترواپتيک و الکترونيک مديکال ورود يافت. در حقيقت در آن زمان مهندس الهي دوست، مهندس صبوري مدير دپارتمان پزشکي صاايران و مهندس الماسي مدير R&D و مسئول فني مجموعه، بنيانگذاران دپارتمان پزشکي صاايران بودند.
صنعت تجهيزات پزشکي صاايران چه پستي و بلندي هايي را از زمان شروع به کار خود تاکنون پشت سر گذاشته و چگونه از پس آن ها برآمده است؟
در 18 سالي که از عمر صنعت تجهيزات پزشکي صاايران مي گذرد، اين شرکت فراز و نشيب هاي زيادي را به خود ديده است. ضمن اينکه به سهم بسيار خوبي از بازار رسيد، مشکلات و نوسانات زيادي را نيز در حوزه بازار تجربه کرده است. همچنين با ورود رقبا و مجموعه هاي ديگر به اين حوزه، در کنار مشکلاتي همچون تحريم هاي مختلف، شرايط ارزي کشور و نقدينگي، اين بازار دچار نوسان مي شد.
شرايط کنوني، تکراري از وضعيتي است که پيش از اين پشت سر گذاشته ايم چراکه در بسياري اوقات در کشور شاهد اين نوسانات بوده ايم. چندين بار افزايش نرخ ارز و مشکلات نقدينگي کشور را در اين صنعت ديده ايم که ما نيز از اين تلاطم ها و مشکلات بي نصيب نبوده ايم و آسيب مي ديديم. با اين وجود بيشتر وقت ها سعي کرده ايم که از اين مشکلات و نوسانات فرصت بسازيم. با بروز مشکلات، وجهي از صنعت نيز دچار چالش مي شود، اما با مديريتي هوشمندانه مي توان از سويي ديگر از اين تهديدات فرصت ساخت. اين امر در گروي اين است که توانايي خلق فرصت ها را داشته باشي. براي نمونه زمان شدت گرفتن تحريم ها، شرکت ها دچار مشکلات ارزي و نقدينگي مي شوند و چرخ صنعت سخت تر مي چرخد، اما اين شرايط فرصتي براي فعاليت ايجاد مي کند. از آنجا که در اين شرايط مجموعه هاي داخلي مصرف کننده يا مشتريان نيز شرايط شان دشوارتر مي شود، به توليدات داخلي بيشتر اعتماد مي کنند. اين روند فرصت فعاليت در حوزه هاي جديد را فراهم مي کند. زماني که من وارد مجموعه صنعتي تجهيزات پزشکي صاايران شدم، اين صنعت در دو حوزه اساسي مانتيتورينگ و ساکشن فعاليت مي کرد. فراز و فرودها زياد بوده است و ما نيز در صنعت تجهيزات پزشکي صاايران نوسانات زيادي را در بازار و صنعت شاهد بوده ايم، اما سعي کرده ايم از تمام اين تهديدها فرصت بسازيم. رمز موفقيت ما در توسعه بوده است. بزرگ ترين موفقيتي که در اين چند سال داشته ايم اين بوده است که هيچ وقت در حوزه توسعه متوقف نشده ايم. هميشه سعي کرده ايم شرکت هاي بزرگ دنيا را الگو قرار دهيم و در بدترين شرايط هم بودجه اي براي تحقيقات هزينه کنيم. در اين سال ها هرگز از تحقيقات دست نکشيده ايم و هميشه در حال خلق سبد جديدي از محصولات يا يک محصول نو در يکي از سبدهاي موجود بوده ايم. تحقيقات هميشگي مي تواند عامل جلوگيري از رسوب و فرسودگي يک مجموعه و نابودي آن باشد.
مهم ترين تهديداتي که توانستيد آن ها را به فرصت تبديل کنيد چه بوده است؟
هميشه با مشکلات نقدينگي ريالي و ارزي کشور درگير بوده ايم. مشکلات ارزي و نقدينگي کشور چيزي نيست که ما بتوانيم برطرف کنيم بلکه دولت با اتکا به ظرفيت هاي داخلي مي تواند اين مشکل را مديريت کند. با اين حال ما سعي کرده ايم که بيشتر به سمت بومي سازي محصولات استراتژيکي برويم که کشور درگير آن است و واردات زيادي نيز دارد. به نظرم اگر مشکل تحريم و مسائل اقتصادي کشور وجود نداشت شايد همچنان مشغول واردات بسياري از اين محصولات بوديم و نيازي نمي ديديم که به خودمان سختي بدهيم و آن ها را توليد کنيم. در واقع تحريم ها فرصت بسيار مناسبي را براي توليدکنندگان فراهم کرده است تا محصولات مختلف را بومي سازي کرده و از ظرفيت داخلي استفاده کنند.
توليدات داخلي و محصولات بومي سازي شده کيفيت لازم را نسبت به محصولات خارجي دارند؟
کيفيت اتفاقي نيست و به مرور زمان به وجود مي آيد. زماني همه محصولات ژاپني بسيار بي کيفيت بودند حتي از محصولات چيني کنوني کيفيت بسيار پائين تري داشتند، اما استراتژي و ايمان به «خواستن توانستن است» در آن ها به وجود آمد. ژاپني ها اول خواستند بعد ساختند و بومي سازي کردند و سپس کيفيت توليداتشان را افزايش دادند. بايد به توليدکننده داخلي فرصت داد. مشتريان و مردم بايد به توليدکننده ايراني در هر زمينه اي فرصت بدهند تا به درجه لازم از بلوغ برسد. البته توليدکنندگان نيز بايد قدر اين فرصت و اعتماد را بدانند و در بازه زماني که مشتريان با ضعف هايشان مدارا مي کنند روي کيفيت توليداتشان کار کنند. يک مجموعه توليدي اکوسيستمي است که بايد همه ذي نفعان آن هوشمندانه رفتار کنند. مشتري بايد اين فرصت را به توليدکننده بدهد و توليدکننده نيز بايد ارزش اين فرصت و اعتماد را بداند و با افزايش کيفيت و تنوع در محصولاتش پاسخ اين اعتماد را بدهد. جاهايي که اعتماد شده و فرصت داده شده است و توليدکنندگان و طراحان داخلي هوشمندانه رفتار کرده اند، به کيفيت رسيده اند و محصولات ايراني بسيار خوبي در حوزه هاي مختلف توليد کرده اند که قابل رقابت در دنيا هستند.
چند درصد از مواد اوليه و قطعات مورد نياز خود را از خارج و چند درصد را از داخل تامين مي کنيد؟
بسته به نوع محصول دارد. ما سبد محصولات متنوعي داريم. ايمپلنت هاي ستون فقرات، انواع ساکشن ها، مانتيتورينگ قلب، مانيتورينگ امواج مغزي، الکترو انسفالوگراف و… که ضريب مواد اوليه هرکدام از آن ها متفاوت است. به غير از قطعات ريز الکترونيک که همه دنيا آن ها را از چين، تايوان و کره مي خرند، بيشتر مواد و قطعات ديگر را از توليدات داخلي تهيه مي کنيم. البته در حال مذاکره با مجموعه اي داخلي براي توليد «تيتانيوم» هستيم که ماده خام ايمپلنت است. بدين ترتيب به جاي واردات، خودمان آن را در ايران توليد کنيم.
در مجموعه پزشکي صاايران چه دپارتمان هايي فعال هستند؟
ما چهار دپارتمان تحقيقاتي داريم؛ که شامل دپارتمان هاي تحقيق و توسعه قلب و عروق، تصويربردارهاي پزشکي، ايمپلنت هاي ستون فقرات و هوشمندسازي بيمارستاني است. البته دو گروه تحقيقاتي مغز و اعصاب و چشم پزشکي نيز در زير مجموعه آن ها فعال هستند، اما هنوز به R&D تبديل نشده اند. زماني واحد تحقيقاتي تبديل به دپارتمان R&D مي شود که حوزه کسب وکار آن راه افتاده و محصول فروش داشته باشد و درآمد به دست آورد و آن را خرج تحقيقات کند.
دپارتمان توسعه کيفيت نيز يکي ديگر از دپارتمان هاي اين شرکت است که QC و QA را شامل مي شود. QA روي مهندسي ساخت و R&D نظارت مي کند و زماني که محصول وارد خط توليد مي شود توسط واحد QC (واحد کنترل کيفيت) قبل از ورود به انبار کنترل مي شود.دپارتمان بازرگاني که تامين قطعات و مواد اوليه را بر عهده دارد، دپارتمان هاي فروش و خدمات پس از فروش، مالي، طرح و برنامه و مديريت نيز از ديگر بخش هاي اين شرکت به شمار مي روند.
اولين محصولي که توليد کرديد چه بود و در چه سالي آن را توليد کرديد؟
اولين محصول توليد شده در صاايران، ميکروسکوپ بود که در سال 77 توليد شد. اولين محصول مديکال توليد شده در مجموعه نيز مانتيورS110 و ساکشن جراحي C47 در سال 80 بود.
آيا بازار ايران پذيرش اين توليدات را براي مصرف داشت؟
بله. البته آن زمان در بدو ورود به بازار، ظرفيت توليد مجموعه بسيار کم بود و مراکز نيز تمايلي به استفاده از محصولات ايراني نداشتند. با اين حال هميشه افرادي بوده اند که دغدغه توليد داخل داشته و کمک کرده اند. ما هيچ وقت براي ورود به بازار مشکل نداشته ايم زيرا محصول باکيفيت هيچ وقت روي زمين نمي ماند. اثبات توانمندي توليدکنندگان داخلي و کيفيت خوب محصولات داخلي به دليل قالب بودن فرهنگ مقبوليت اجناس خارجي، سخت بوده است اما هميشه افرادي بوده اند که اعتماد و از ما حمايت کرده اند. کار با کيفيت هميشه مشتري خاص خود را دارد و وقتي چند نفر مثبت فکر کنند و محصولات را بخرند، تبليغي براي کار مي شود. مشتريان ما همه راضي هستند و محصولاتمان به راحتي به فروش مي رسند و فقط در بحث نقدينگي کمي به مشکل برمي خوريم که آن هم مشکل کشور است.
چه سالي اولين صادرات خود را انجام داديد و به چه مقاصدي؟
سال 84 بود که بازار صادراتي در عراق ايجاد کرديم و به چند کشور عربي ديگر نيز صادرات داشتيم. همچنين بازار صادراتي بسيار خوبي هم با شريکي آلماني ايجاد شد، اما به دليل تحريم هاي آمريکا و اروپا در سال 88، صاايران وارد بلک ليست شد. مشکلات اساسي ما در صادرات به خاطر بلک ليست به وجود آمد و زماني که برند صاايران شامل تحريم هاي آمريکا و بعد اروپا شد، بسياري از ارتباطات صادراتي مان از بين رفت و آسيب هاي فراواني ديديم. با اين حال توانستيم دوباره خود را ترميم و تغيير و تحولاتي در خود ايجاد کنيم. در اين راستا بخشي از محصولات خود را با روش Rebranding وارد بازار جهاني کرديم. از آنجايي که تحريم آسيب هاي اقتصادي زيادي به کشور و شرکت وارد کرده است تصميم گرفتيم با کمک برندها و کمپاني هاي ديگر، محصولات خود را صادر کنيم. با اين حال در چند سال اخير صادرات بسيار موفق و خوبي به سوريه، عراق و کشورهاي سي آي اس… داشته ايم.
اکنون چند مقصد صادراتي داريد؟
به بسياري از کشورها نمونه مي فرستيم، اما اسم آن صادرات نيست. برخي از شرکت ها يکي، دو محصول خود را براي نمونه به کشوري مي فرستند و در رزومه خود آن را به عنوان صادرات قيد مي کنند. صادرات اين است که تعداد قابل توجهي محصول را صادر کرده، بيمارستان يا اتاق عملي را در خارج از کشور تجهيز کنيد يا اقدامات ديگري را در اين راستا انجام دهي. البته ما فقط صادرات محصول نداريم بلکه صادرات فني و مهندسي نيز انجام مي دهيم. هم اکنون هشت پروژه فعال همزمان در عراق داريم و در حال ساخت اتاق عمل، کلينيک و درمانگاه هستيم. حتي با دو شرکت پيمانکار قراردادي بسته ايم و کار ساخت وساز را نيز خودمان انجام مي دهيم. بنابراين زماني صادرات معنا مي يابد که دوام داشته باشد، مقطعي نباشد و اعداد و ارقام قابل توجهي را در بر بگيرد. با چنين تعريفي ما هم اکنون هشت بازار صادراتي جدي داريم که بيشترين بازار صادراتي مان کشورهاي همسايه هستند. در اروپا نيز همان گونه که گفتم به واسطه يک شرکت محصولتمان را ارسال مي کنيم و در جايي ديگر نيز خدمات فني و مهندسي داريم.
اولين محصولي که صادر کرديد چه بود و چه تحولي در شرکت شما ايجاد کرد؟
ساکشن اولين محصولي بود که صادر کرديم. با اولين صادرات يا داشتن يکي، دو محصول صادراتي تحولي ايجاد نمي شود. براي داشتن حوزه هاي صادراتي پايدار بايد کيفيت بين المللي و پايدار داشت و فرهنگ صادراتي خود را نيز متحول کرد. در اين راستا بسياري از فرايندهاي ما نيز تغيير کرد که ساده ترين آن دريافت گواهينامه هاي ISO و CE است. گذشته از اين، تغيير بايد در همه جهات ايجاد شود حتي در نوع تعاملات شرکت نيز بايد جهاني برخورد کرد. جهاني شدن و ورود به بازارهاي جهاني چنين تاثيري را بر روي شرکت ما نيز داشت. بنابراين هر شرکتي در هر حوزه اي براي ورود به مارکت جهاني بايد يکسري تغييرات در خود ايجاد کند. اگر اين تغيير و تحولات را از پيش داشته باشد، بي شک جايگاه خود در بازار جهاني را خواهد يافت.
آيا نمايندگي هايي هم در ساير کشورها داريد؟
بله. بدون نمايندگي نمي توان کار کرد زيرا بيشتر محصولات ما سرمايه اي هستند و نياز به خدمات فروش دارند. بنابراين نماينده محلي مقيم در هر کشوري بايد خدمات پس از فروش ارائه دهد، قطعه داشته باشد و نقل و انتقلات مالي را انجام دهد. در اين راستا در هشت مقصد صادراتي خود نمايندگي داريم.
يکي از مشکلات شرکت هاي تجهيزات پزشکي، مطالبات عقب مانده شان از سوي دولت است. صاايران چقدر از دولت طلب دارد؟
در مجموع حدود 60 ميليارد تومان طلب داريم، اما نمي توانم بخش دولتي، خصوصي، خيريه و نيروهاي مسلح را تفکيک کنم. با اين حال بيشترين ميزان طلب صاايران از دولت است.
وصول نشدن بدهي ها در مسير فعاليت شما براي توسعه و توليد خللي ايجاد نکرده است؟
امکان ندارد تاثير نداشته باشد، اما از سوي ديگر هم بايد با انصاف به قضيه نگاه کرد. چراکه دولتي ها، اين مجموعه ها و کشور بودند که اين مارکت را به وجود آورده اند تا ما توانستيم در آن فعاليت کرده و محصول توليد کنيم و به بازار بدهيم و امروز طلبکار باشيم. ما مي خواهيم پولمان را زودتر بگيريم، اما هميشه سعي کرده ايم با مشتريان خود تعامل کنيم زيرا دولت نيز از بخش هاي ديگر طلبکار است. اين سيستم زنجيره اي به هم گره خورده است بنابراين بايد به نوعي با هم تعامل کنيم. به طورکلي اگر پول ها زودتر تزريق مي شد ما با اين درآمدهاي بيشتر مي توانستيم سبد محصولات بيشتري را توسعه بدهيم و بومي سازي بيشتري کنيم. هرچقدر درآمدمان بيشتر شود، تعداد سبد محصولاتمان براي توليد داخلي بيشتر مي شود.
شرکت چه اقدامات انگيزشي براي نيروي انساني دارد؟
به اين باور رسيده ايم که همه چيز حقوق نيست با اين حال از نظر حقوقي سعي کرده ايم تا حد معقولي پرسنل را راضي نگه داريم و با خدمات رفاهي و امکانات مختلف نيروهايمان را حمايت کنيم. حوزه منابع انساني با وجود تغيير و تحولات چند سال اخير به خوبي مديريت شده است و در نتيجه نيروي انساني بسيار با انگيزه و وفاداري در سازمان داريم.
نيروي انساني فقط به دنبال درآمد بيشتر نيست بلکه نوع کار، تنوع در کار، اثرگذاري کار، امنيت شغلي و مباحث گسترده ديگر نيز در تعلق سازماني آن ها تاثير دارد؛ بنابراين سعي کرده ايم با ابزارهاي مختلف اين تعلق سازماني و انگيزه را در نيروهاي خود حفظ کنيم تا دچار فرسودگي نشوند. حتي اين نکته که دائم در حال خلق محصولات جديد هستيم، نيروي انساني را با انگيزه نگاه مي دارد زيرا مي داند که وجودش در سازمان نتيجه بخش است.
چه جايگاه آرماني براي شرکت مد نظر داريد؟
آرمان جديدي که دنبال مي کنيم تبديل شدن به برندي جهاني است. در اين راستا سعي داريم با استفاده از ظرفيت بخش خصوصي و با کمک دوستان به اين هدف برسيم. البته در شرايط کنوني شايد نتوانيم با برند صاايران اين کار را محقق کنيم، اما اگر تحريم ها برطرف شود شايد بتوانيم با برند صاايران جهاني شويم.
تا رسيدن به اين هدف چقدر فاصله داريد؟
هنوز فاصله زيادي داريم.
چه توصيه اي براي دانش آموختگان مهندسي پزشکي که علاقه مند به ورود به حوزه توليد هستند داريد؟
کارشان را با ايمان، اراده و اعتقاد انجام دهند در غير اين صورت دنبال کاري بروند که چنين انگيزه هايي را در آن ها ايجاد مي کند. بايد هدف داشته باشند و با ايمان به توانمندي هاي خود و باور به موفقيت، در راستاي تحقق آن تلاش کنند. باور داشته باشند که در شرايط اقتصادي کنوني کشور هم مي توانند وارد عرصه توليد شوند. کشور شرايطي از اين بدتر را هم از سر گذرانده است حتي در دنيا کشورهايي هستند که شرايط بسيار دشوارتري دارند. بنابراين بايد از فضاها و افراد مايوس و نااميد دوري کنند و تنها روي هدفشان تمرکز داشته باشند تا در نهايت به موفقيت برسند.
ايران به تلاش زيادي نياز دارد زيرا در مرز صنعتي شدن و در حال استقلال از اقتصاد وابسته به نفت است. اکنون زمان تلاش و تغيير است زيرا کشور آينده بسيار خوبي پيش رو دارد. اميدوارم به زودي شاهد اين تغيير و تحولات در کشور باشيم.
دیدگاه ها