دهمین کنگره تخصصی و چهارمین کنگره بین‌المللی کنترل عفونت و استریلیزاسیون، مواد و تجهیزات پزشکی ۲۵ تا ۲۶ دی ماه ۱۴۰۱ در مرکز همایش‌های بین‌المللی رازی برگزار شد. هدف از برگزاری این کنگره، یکپارچه‌سازی و هماهنگی بین همه دستگاه‌ها و نهادهای مرتبط و فعال در حوزه کنترل عفونت و استریلیزاسیون به‌منظور ایجاد عزم ملی است.
به گزارش ماهنامه «مهندسی پزشکی و تجهیزات آزمایشگاهی»، در این راستا شعار این دوره از کنگره نیز «عزم ملی برای شکل‌گیری نظام یکپارچه پیشگیری و کنترل عفونت در راستای چشم‌انداز 1404» تعیین شد.
کنترل عفونت فرایندی چندوجهی است
دکتر رضا شاهقدمی، دبیر علمی دهمین کنگره تخصصی و چهارمین کنگره بین‌المللی کنترل عفونت و استریلیزاسیون، مواد و تجهیزات پزشکی در افتتاحیه این کنگره با اشاره به طرح ایده‌ای در سال ۱۳۹۰ در دانشگاه شهید بهشتی به‌عنوان یک نیاز برای بحث کنترل عفونت بیمارستانی، گفت: «مجمع خیرین سلامت و مرکز تحقیقات بیماری عفونی و گرمسیری دانشگاه این ایده را پرورش دادند و در نهایت همان سال، اولین کنگره کنترل عفونت و استریلیزاسیون را برگزار کردیم.»
وی با اظهار اینکه استقبال متخصصان از این کنگره مشوقی برای ادامه مسیر شد، افزود: «همچنین حمایت‌های بسیار خوبی نیز از سوی مدیران و معاونان وزارت بهداشت داشتیم که نتیجه آن برگزاری نه دوره کنگره تا سال ۱۳۹۸ بود.»
شاهقدمی با یادآوی اینکه به‌دلیل شیوع کرونا به‌مدت دو سال در برگزاری این کنگره وقفه افتاد، تصریح کرد: «امسال نیز باتوجه‌به دستورالعمل‌های موجود موفق به برگزاری دهمین دوره کنگره کنترل عفونت شدیم.»
دبیر علمی دهمین کنگره تخصصی و چهارمین کنگره بین‌المللی کنترل عفونت و استریلیزاسیون، مواد و تجهیزات پزشکی، مراکز مختلفی را درگیر فرایند کنترل عفونت بیمارستانی دانست و اظهار داشت: «کنترل عفونت فرایندی چندوجهی است و نمی‌توان فقط از یک مرکز توقع داشت فعالیت کند و نتیجه بگیرد؛ بنابراین باید همه مراکز به‌نوعی درگیر و همراه باشند.»
وی با بیان اینکه در این کنگره سعی کرده‌اند که با درگیر کردن تمامی مراکز مرتبط با این مسئله، کنگره‌ای کاربردی را برگزار کنند، گفت: «تاکنون سالانه حدود ۲ هزار مخاطب در کنگره کنترل عفونت و استریلیزاسیون داشته‌ایم.»
لزوم تحقیق در زمینه بحث‌های IT مرتبط با کنترل عفونت‌های بیمارستانی
شاهقدمی با اعلام اینکه امسال حدود ۴۰۰ مقاله به دبیرخانه کنگره ارسال شد، افزود: «از این تعداد حدود ۱۱۸ مقاله به‌صورت پوستر و 47 مقاله نیز در قالب سخنرانی و پنل‌های کاربردی انتخاب شدند؛ مقالات انتخاب نشده برای سخنرانی نیز به‌دلیل نقطه‌ضعف آن‌ها نبوده بلکه فقط به‌خاطر فشردگی کار و انتخاب پلن‌ها بوده است.»
وی همچنین با اشاره به محورهای ۲۱ گانه کنگره کنترل عفونت و استریلیزاسیون، تصریح کرد: «به‌دلیل وسیع بودن محورها، در هر دوره فقط توانسته‌ایم چند محور را پوشش بدهیم و بررسی کنیم.»
شاهقدمی با یادآوری اینکه سال ۱۳۹۸ در آخرین دوره برگزاری کنگره، پیشنهاد فعالیت در زمینه بحث‌های IT مرتبط با کنترل عفونت داده شد، اظهار داشت: «پردازش داده‌های بزرگ از مباحث روز دنیا به‌شمار می‌رود و به‌نوعی کنترل عفونت را بر اساس پردازش داده‌های جمع‌آوری شده از محیط‌های درمانی، هدایت می‌کنند.»
به‌گفته وی، هرچند که این مسئله سال ۱۳۹۸ پیشنهاد داده شد، اما امسال متاسفانه مقالاتی در این زمینه به کنگره ارائه نشد و درنتیجه پنلی نیز به آن اختصاص نیافت؛ بااین‌حال امیدواریم که شرکت‌کنندگان در کنگره برای سال آینده در این زمینه تحقیقات خوبی داشته باشند.
دبیر علمی دهمین کنگره تخصصی و چهارمین کنگره بین‌المللی کنترل عفونت و استریلیزاسیون، مواد و تجهیزات پزشکی، با بیان اینکه اکنون بحث هوشمندسازی بیمارستانها به‌شدت مدنظر وزارت بهداشت قرار گرفته است، گفت: «در این راستا می‌توان روی داده‌های بیمارستانی، سامانه‌های هوشمندی را سوار کرد که بتوانند در بحث کنترل عفونت کادر مرکز درمانی را راهنمایی کنند؛ به‌دلیل اهمیت این موضوع امیدواریم بتوانیم آن را در سال‌های آینده جزو محورهای اصلی کنگره قرار دهیم.»
شاهقدمی یکی از کلیدی‌ترین کارهای انجام شده در این دوره از کنگره را همکاری با انجمن‌ها و مراکز تحقیقات متعدد عنوان و تصریح کرد: «۲۱ انجمن و مرکز تحقیقاتی در برگزاری این دوره از کنگره کنترل عفونت و استریلیزاسیون همکاری دارند.»
وی همچنین با یادآوری اینکه هر ساله بیانه‌ای در اختتامیه کنگره تهیه و برای واحدهای اجرایی کشور ارسال می‌شود، افزود: «امسال دبیرخانه دائمی کنگره را در دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی ایجاد خواهیم کرد و سعی می‌کنیم بیانیه امسال را از این طریق پیگیری و نتیجه آن را در کنگره بعدی اعلام کنیم.»
در کشورهای با درآمد کمتر تا ۱۵ درصد ابتلا به بیماری‌های عفونی بیمارستانی گزارش شده است
دکتر حسین فرشیدی، معاون بهداشت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نیز با تاکید بر اینکه اگر به یکسری نکات بسیار ساده در بیمارستانها توجه نشود، بار بزرگی به کادر درمان، بیماران و اطرافیان آن‌ها تحمیل می‌شود، گفت: «متاسفانه شیوع بسیار بالای عفونت‌های منتقل شده از بیمارستان در بسیاری اوقات منجر به مقاومت‌های میکروبی می‌شود که درگیری‌های جدی و وسیع و هزینه‌های گزافی را به‌دنبال دارد؛ برای نمونه در کرونا شاهد بسیاری از این موارد بودیم.»
وی به ارائه آماری از وضعیت عفونت بیمارستانی در دنیا پرداخت و افزود: «در کشورهای پیشرفته هفت درصد و در کشورهای با درآمد کمتر تا ۱۵ درصد در طی دوران بستری بیماران، ابتلا به بیماری‌های عفونی گزارش شده است.»
فرشیدی با اظهار اینکه این آمار در بین بستری‌شدگان در ICU بیشتر است به‌گونه‌ای که سالانه شاهد مرگ یک به ده بیماران هستیم، تصریح کرد: «بر اساس آمار منتشر شده از اتحادیه اروپا، در این کشورها سالانه تا ۹ میلیون نفر دچار عفونت‌های بیمارستانی می‌شوند.»
وی با بیان اینکه شش عامل بار مالی ناشی از عفونت‌های بیمارستانی را ایجاد می‌کنند که از مجموع بار مالی ناشی از ۳۲ بیمار واگیر بیشتر است، اظهار داشت: «همچنین سومین عامل سپسیس در مادران و نزدیک ۱۱ درصد علل مرگ مادران، بیماری‌های ناشی از عفونت‌های بیمارستانی مطرح شده است.»
معاون بهداشت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با یادآوری اینکه در دوران کووید، سه شرط استفاده از ماسک، شستشوی دست‌ها و محیط و کاهش تراکم جمعیت در مراکز شلوغ را برای مراقبت‌ها تعیین کردند، گفت: «بیماری کووید درس‌های زیادی را در بر داشت که از آن‌ها در آینده نیز باید بهره برد؛ برای نمونه مشخص شد که دست‌ها و محیط آلوده، مهم‌ترین عوامل دخیل در انتقال بیماری‌های عفونی هستند.»
با انجام یکسری اقدامات ساده می‌توان از انتقال ۷۰ درصد عفونت‌های بیمارستانی پیشگیری کرد
فرشیدی با اشاره به وجود یکسری عادت‌های بسیار مضر در بیمارستانها و بین کادر درمان، افزود: «بسیار ساده از کنار این عادت‌ها می‌گذریم و درنتیجه شاهد بروز اتفاقات و بیماری‌ها در بین کادر هستیم؛ این درحالی است که می‌توان با انجام یکسری کارهای جزئی و اعمال عملکردهای ساده، به‌میزان زیادی از بروز عفونت‌های بیمارستانی پیشگیری کرد.»
وی با تاکید بر اینکه باید در کنگره کنترل عفونت و استریلیزاسیون برای این مسائل راهکارهایی تببین شود، اظهار داشت: «می‌توان با انجام یکسری اقدامات بسیار ساده از جمله شستشوی دست‌ها از انتقال ۷۰ درصد عفونت‌های بیمارستانی پیشگیری کرد.»
فرشیدی اهداف کلی نظام سلامت در حوزه بهداشت را پیشگیری از انتشار عفونت‌ها در اماکن درمانی، کاهش ابتلا، عوارض و مرگ ناشی از عفونت‌ها، کاهش هزینه‌های بیمارستانی، حفاظت از بیماران، همراهان و ارائه‌دهندگان خدمات درمانی و حفظ سلامت و روحیه بیان کرد و گفت: «بی‌شک هر بیمارستانی نیازمند برنامه مدون و دستورالعمل‌های سالانه، آموزش مستمر کارکنان، داشتن استراتژی‌های چندبخشی، پایش و ممیزی فعالیت‌ها، توجه به حجم کار ارائه شده، اشغال تخت، تعداد ارائه‌کنندگان خدمت و نسبت آن با تعداد تخت‌ها، محیط و تجهیزات مناسب با ارائه خدمت و… منطبق با اصول پیشگیری است.»
به باور معاون بهداشت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، چهارچوب سیاست‌گذاری اجرای این برنامه، زیرساخت، منابع، کارکنان و آموزش، عناصر سازمانی، تقویت و ظرفیت‌سازی، پست‌های سازمانی، استقرار کارکنان وزارت بهداشت در بیمارستانها و داشتن نظارت و دریافت بازخوردها از مباحث بسیار مهم به‌شمار می‌روند.
وی با بیان اینکه در کنترل عفونت بیمارستانی باید هشت مورد را به‌طور جدی مورد توجه قرار داد، تصریح کرد:«بهداشت دست‌ها، استفاده از تجهیزات استاندارد بجای مواد و تجهیزات آلوده، نظافت و گندزدایی سطوح محیطی، مهارت‌آموزی منابع انسانی، دفع پسماندهای پزشکی، دسترسی و ذخیره آب آشامیدنی سالم، تهویه و کیفیت هوای مناسب و نحوه طبخ و سرویس غذا، اقدامات بسیار مهم در کنترل عفونت‌ها هستند.»
فرشیدی با تاکید بر اینکه باید بدانیم کجا و چه موقع مداخلات لازم را انجام دهیم، گفت: «در واقع ارزیابی سطوح مختلف عملکردی در مراکز و به‌دنبال آن تغییر کارکنان در همه رده‌ها باید جدی گرفته شود؛ از همه مهم‌تر تبادل افکار و نظرات کمیته پیشگیری و کنترل عفونت با سایر کمیته‌های بیمارستانها است.»
تولید روزانه 191 تن پسماند عفونی بیمارستانی در ایران
وی همچنین به‌طور خاص به مقوله پسماندهای بیمارستانی و لزوم تفکیک و دفع آن‌ها پرداخت و اظهار داشت: «روزانه ۴۴۵ تن پسماند بیمارستانی تولید می‌شود که ۱۹۱ تن آن عفونی و مضر هستند؛ این درحالی است که ۵۵ درصد بیمارستانها وضعیت خوبی در تفکیک و دفع پسماندهای بیمارستانی دارند.»
به‌گفته فرشیدی، بر اساس آمار ۳۴ درصد بیمارستانها در تفکیک و دفع پسماندهای بیمارستانی، متوسط و ۱۱ درصد نیز ضعیف عمل می‌کنند.
وی با اظهار اینکه هم‌اکنون در کشور بروز عفونت‌های بیمارستانی ۱۰ تا ۱۵ درصد است، توضیح داد: «این درحالی است که آمارهای WHO مقداری کمتر است که این تضاد آماری شاید ناشی از ثبت آمارها باشد.»
فرشیدی اظهار امیدواری کرد که در این کنگره مباحث کاربردی در ارتباط با عفونت‌های بیمارستانی ارائه شود تا بتوان گامی در راستای کنترل این نوع از عفونت‌ها برداشت.
۳۵ تا ۷۰ درصد عفونت‌های بیمارستانی قابل پیشگیری هستند
دکتر عباس عبادی معاون پرستاری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نیز سخنران دیگری بود که تاکید کرد: «درحالی عفونت‌های بیمارستانی هزینه‌های زیادی را به مردم و نظام سلامت تحمیل می‌کند که ۳۵ تا ۷۰ درصد آن‌ها قابل پیشگیری هستند.»
وی با اشاره به اینکه WHO سال 2030 را به‌عنوان چشم‌انداز به صفر رساندن عفونت‌های بیمارستانی ترسیم کرده است، افزود: «امیدواریم ایران در این مقوله جزو کشورهای پیشتاز باشد.»
عبادی با اظهار اینکه در آغاز قرن ۲۱ بر پایان یافتن بیماری‌های عفونی مطمئن بودیم، یادآور شد: «تمرکز عمده نظام‌های سلامت از جمله ایران حرکت به سمت برنامه‌ریزی درباره بیماری‌های غیر واگیردار بود؛ چراکه هم‌اکنون نیز رتبه اول نرخ مرگ‌ومیر در کشورهای مختلف مربوط به بیماری‌های قلبی و عروقی است.»
وی ورود بیماری‌های ابولا، سارس و کووید ۱۹ را پایانی بر این تصور دانست و تصریح کرد: «پاندمی بزرگ کووید ۱۹ همه معادلات را به‌هم ریخت و بشر از نظر اقتصادی و سلامت جسمی و روانی متضرر شد؛ به‌ویژه اینکه در پساکرونا نیز ممکن است بار بیشتری به نظام سلامت به‌دلیل فشار زیاد کاری و فوبیای ایجاد شده تحمیل شود.»
عبادی بیماری‌های عفونی را وضعیتی عمومی دانست که همه کشورها درگیر آن هستند و توضیح داد: «در این بین کشورهای با درآمد کمتر به‌دلیل کمبود تجهیزات و فقدان برنامه، ضرر بیشتری از توسعه بیماری‌های عفونی و به‌ویژه عفونت‌های بیمارستانی می‌کنند.»
معاون پرستاری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با بیان اینکه هرچند در حوزه آنتی‌بیوتیک‌ها و صنعت ژنوم رشد قابل‌توجهی کرده‌ایم، گفت: «بااین‌حال همچنان بحث عفونت‌های بیمارستانی موضوعی خطرناک و جدی است که بخشی از این عفونت‌ها مربوط به ارائه‌کنندگان خدمات درمانی است.»
افزایش هزینه‌های اقتصاد سلامت یکی از عوارض جدی عفونت‌های بیمارستانی است
وی با اظهار اینکه افزایش هزینه‌های اقتصاد سلامت یکی از عوارض جدی عفونت‌های بیمارستانی به‌شمار می‌رود، افزود: «این عفونت‌ها گستره بسیار وسیعی دارند و از بخش مراقبت‌های ویژه مانند عفونت‌های وابسته به ونتیلاتور تا سایر عفونت‌های مربوط به روش‌های تهاجمی و غیرتهاجمی را دربر می‌گیرند.»
عبادی، عفونت‌های بیمارستانی را در عین سادگی، بسیار پیچیده ارزیابی کرد و اظهار داشت: «می‌توان گفت تقریبا هیچ‌کدام از کشورهای غنی در حوزه سلامت هم نمی‌توانند ادعای به صفر رساندن عفونت‌های بیمارستانی را داشته باشند؛ هرچند این ادعا را دبیر WHO برای سال ۲۰۳۰ داشته است، اما بنا به علل مختلف که عمده آن رفتارهای انسانی است، به صفر رساندن عفونت‌های بیمارستانی شاید غیرممکن باشد.»
به‌گفته وی، بااین‌حال می‌توان ادعا کرد که این میزان را به‌مرور کم کرد؛ بنابراین ضرورت دارد برنامه‌ای یکپارچه برای ساختار نظام سلامت کشور نوشته شود؛ در این راستا دانشگاه‌های علوم پزشکی و حتی بیمارستانها نیز به‌شکل غیرمتمرکز و باتوجه‌به شرایط، امکانات، تجهیزات و لجستیک خود برنامه‌ای بومی را تدوین کنند.»
عبادی با اظهار اینکه بر اساس ادعای سازمان بهداشت جهانی، از میان ۱۶۶ کشور عضو این سازمان تقریبا از هر ۱۰ کشور یک کشور اصلا هیچ برنامه عملیاتی برای کنترل عفونت بیمارستانی ندارد، ادامه داد: «تقریبا ۲۵ درصد کشورهایی که برنامه دارند، همت جدی برای اجرای آن را ندارند؛ بدین‌ترتیب فقط ۳۸ درصد کشورها که عموما توسعه‌یافته هستند برنامه را تا حد قابل‌توجهی پیش برده‌اند.»
وی به نظرسنجی دو سال پیش WHO اشاره کرد و توضیح داد: «بر این اساس ۱۶ درصد از بیمارستانها تقریبا توانسته‌اند اقدامات اولیه کنترل عفونت بیمارستانی را فراهم کنند و ۸۴ درصد دیگر از این موضوع بی‌بهره هستند.»
در زمینه نظارت بر کنترل عفونت بیمارستانی ضعیف هستیم
معاون پرستاری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با بیان اینکه برای داشتن برنامه‌ای اصیل و یکپارچه نیازمند نگارش دستورالعمل‌ها هستیم، گفت: «از خروجی این همایش انتظار می‌رود که گروه‌های علمی به وزارت بهداشت در این زمینه کمک کنند زیرا رسالت انجمن‌های علمی، تدوین دستورالعمل‌هایی متناسب با شرایط فرهنگی و بومی است.»
عبادی همچنین با تاکید بر اینکه آموزش مستمر کارکنان در زمینه پیشگیری از عفونت‌های بیمارستانی باید یکی از الزامات اعتباری و سنجه‌ای بسیار جدی و اساسی باشد، افزود: «باید یک نظام‌نامه مراقبتی یا همان مانیتور، نظارت و پایش در مقوله کنترل عفونت‌های بیمارستانی داشت؛ البته ایران در حوزه دستورالعمل‌‌نویسی شرایط خوبی دارد.»
بااین‌حال وی وضعیت آموزش کنترل عفونت بیمارستانی را «نیم‌بند» و نظارت را دارای نقطه ضعف بیان و تصریح کرد: «یعنی تا مرحله نگاشتن برنامه خوب عمل می‌کنیم، اما در بخش‌های بعدی ضعیف هستیم؛ ضمن اینکه میزان اعتبار نظام ثبت عفونت‌های بیمارستانی ما مشخص نیست.»
عبادی علاوه‌بر این، آماده‌سازی زیرساخت‌های محیطی اعم از تجهیزات مناسب، متناسب‌سازی کادر و ساختار آن برای ارائه خدمت و نگاه بین‌رشته‌ای به پیشگیری از عفونت‌های بیمارستانی را از نکات کلیدی دانست و اظهار داشت: «فقط بیمارستان‌های فوق تخصصی و عمومی درگیر عفونت‌های بیمارستانی نیستند بلکه عفونت‌های بیمارستانی از پایین‌ترین سطح یعنی مراکز مراقبت سالمندان، تجهیزات پزشکی خانگی، نقاهتگاه‌ها و خانه‌های بهداشت تا شبکه سلامت تسری می‌یابد.»
وی با اظهار اینکه احیای شبکه‌های بهداشت می‌تواند در زمینه کنترل عفونت بسیار کارساز باشد، گفت: «میانگین داروهایی که در هر نسخه پزشک ایرانی نوشته می‌شود تقریبا دو برابر میانگین جهانی است؛ گذشته از اینکه این مسئله مصرف داروها را زیاد می‌کند، بحث مقاومت‌های میکروبی را به وجود می‌آورد که معضلی عمومی در جهان و ایران به‌شمار می‌رود.»
عبادی با تاکید بر اینکه مقاومت‌های میکروبی در ایران باتوجه به محدودیت‌های اعتباری، موضوعی دردسرساز است، افزود: «هدف اول و آخر سرمایه‌گذاری در حوزه پیشگیری و کنترل عفونت در نظام سلامت، انجام مراقبت ایمن و عدالت در سلامت یعنی دسترسی آسان، ارزان و سریع مردم به یک خدمت با کیفیت است؛ در آینده نه‌چندان دور چاره‌ای جز این نداریم؛ زیرا اگر غیر از این باشد از نظر اقتصادی نظام سلامت ما تاب‌آوری کافی برای این همه هزینه را ندارد.»
کنترل عفونت بیمارستانی روی پیشگیری، اقدام و هماهنگی تکیه دارد
معاون پرستاری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با اظهار اینکه در بسیار مواقع و با اتکا به راهکارهای ثابت شده، نیازی نیست که دوباره چرخ را اختراع کرد، توضیح داد: «باید از کشورهایی که شرایط مناسب، تجربه‌ها و درس آموخته‌های خوبی دارند بهره ببریم؛ ضمن اینکه باید به شرایط عمومی خود نیز توجه داشته باشیم یعنی استراتژی‌هایی که در دنیا پیشنهاد دادند باید در برنامه‌ریزی‌های مشخص باشند و همه ذی‌نفعان اعم از سیاست‌مداران در سطح کلان، بیمه‌ها، خیران و… درگیر شوند.»
وی، یکی از مزیت‌های این کنگره را اجماع بین مردم و سیستم‌های ارائه خدمت دانست و گفت: «مشارکت دادن مردم در حوزه سلامت می‌تواند بسیار کلیدی و نقش آفرین باشد؛ ضمن اینکه با دنبال کردن چشم‌انداز سازمان بهداشت جهانی در ایران، کاهش ۵۰ درصدی وضعیت موجود در زمینه کنترل عفونت را شاهد خواهیم بود.»
عبادی با اظهار اینکه از سال آینده این فرصت برای ما مهیاست، تصریح کرد: «این استراتژی با داشتن برنامه و دستورالعمل آموزش و مانیتورینگ و پایش می‌تواند کمک کند؛ چراکه کنترل عفونت بیمارستانی روی پیشگیری، اقدام و هماهنگی تکیه دارد.»
وی پیشگیری از عفونت در بیمارستانها، جامعه و اقدام برای حصول اطمینان از اجرای برنامه و هماهنگی بین بخشی را جزو تاکیدات بیان کرد و افزود: «امیدوارم در فرصت دو روزه این اجتماع بتوان اشتراک تجربه داشت و خروجی برنامه با کمک متخصصان و انجمن‌های علمی چشم‌اندازی برای وزارت بهداشت ترسیم کند تا ایران نیز در سال ۲۰۳۰ شاهد کاهش حداقل ۵۰ درصدی عفونت‌های بیمارستانی باشد.»
شرایط خوبی در حوزه عفونت‌های بیمارستانی نداریم
همچنین دکتر محمدی، معاون وزیر و رئیس سازمان غذا و دارو با اظهار تاسف از اینکه شرایط خوبی در حوزه عفونت‌های بیمارستانی نداریم، گفت: «یکی از دلایل مرگ‌ومیرها در مراکز درمانی مرتبط با عفونت‌های بیمارستانی و شاید عفونت‌های ثانویه‌ای است که پس از بستری بیمار در مراکز درمانی بروز می‌کند.»
وی با اشاره به آمار پنج درصدی عفونت‌های بیمارستانی در دنیا، افزود: «این درحالی است که آمار منسجم و عدد و رقم دقیقی از میزان عفونت‌های بیمارستانی ایران ثبت نشده است؛ اما نتایج برخی از مراکز تحقیقاتی حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد وجود عفونت بیمارستانی در کشور را نشان می‌دهد که عدد بالایی به‌شمار می‌رود.»
محمدی، نقص و کمبود امکانات را از جمله دلایل شیوع عفونت‌های بیمارستانی دانست و تصریح کرد: «مشکلات ناشی از کمبود بودجه و اعتبارات مراکز درمانی و کم بودن سهم شش درصدی خدمات پرستاری بخش‌های بستری مراکز درمانی از بحران‌های اساسی است.»
به‌گفته وی، درصد خدمات پرستاری بخش‌های بستری درحالی ثابت مانده است که در طول سال شاهد افزایش چندین باره قیمت‌ها هستیم؛ بنابراین شورای بیمه باید این عدد را اصلاح کند چراکه چنین رقمی باتوجه‌به شرایط تورمی کشور، پاسخگوی هزینه‌ها نیست.
معاون وزیر و رئیس سازمان غذا و دارو همچنین با اظهار تاسف از بالا بودن میزان مصرف آنتی‌بیوتیک در کشور، توضیح داد: «بر اساس بررسی‌های انجام شده در سامانه نسخه الکترونیک، در سال جاری مصرف برخی آنتی‌بیوتیک‌ها به‌طور میانگین سه برابر افزایش پیدا کرده است.»
افزایش مصرف آنتی‌بیوتیک موجب مقاومت میکروبی در بیماران می‌شود
محمدی با تاکید بر اینکه افزایش مصرف آنتی‌بیوتیک، مشکلات عدیده‌ای را در بحث مقاومت میکروبی ایجاد می‌کند، گفت: «مقاومت میکروبی روز‌به‌روز درحال افزایش است؛ اگر با این روال پیش برویم، سرعت ورود آنتی‌بیوتیک‌های نسل جدید به بازار بسیار پایین‌تر از مقاومت میکروبی است که ما را با مشکل مواجه خواهد کرد.»
وی در تکمیل توضیح خود اضافه کرد: «چراکه بیمار مثلا برای درمان مختصری مانند آپاندیس به بیمارستان می‌آید و به‌دلایلی به عفونت بیمارستانی مبتلا می‌شود؛ اما ازآنجا‌که دارای مقاومت میکروبی است، در مواردی منجر به از دست دادن جان بیمار می‌شود.»
محمدی با یادآوری اینکه مصرف آنتی‌بیوتیک در سال ۱۴۰۰ حدود ۴ هزار و ۷۰۰ میلیارد تومان بوده است، تصریح کرد: «بدین‌ترتیب حدود هشت درصد مصرف دارویی کشور مربوط به آنتی‌بیوتیک‌ها بوده است که رقم بسیار بالایی به‌شمار می‌رود.»
وی همچنین با تاکید بر اینکه یکی از بحث‌های بسیار توصیه شده به مراکز درمانی، بحث گایدلاین‌نویسی و رعایت گایدلاین‌ها است، توضیح داد: «این مسئله دو بُعد دارد؛ از یک‌سو ممکن است برای برخی از محصولات دارویی گایدلاینی برای مصرف نداشته باشیم که البته به‌تازگی حدود ۲۸۰ گایدلاین را ابلاغ کرده‌ایم که بخش زیادی از آن‌ها مربوط به آنتی‌بیوتیک‌ها است.»
محمدی ادامه داد: «از سوی دیگر، اجرای گایدلاین‌ها در مراکز درمانی با مشکل روبه‌رو می‌شود که لازم است سازمان‌های بیمه‌گر برای اجرای درست آن‌ها به این حوزه ورود کنند.»
به باور معاون وزیر و رئیس سازمان غذا و دارو، در این مرحله نقش داروسازان بالینی در کنار کادر درمان، در مراکز درمانی برای مدیریت مصرف به‌ویژه مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها بسیار پررنگ است.
فعالیت ۹۰ تولیدکننده اقلام ضدعفونی‌کننده در کشور
محمدی همچنین با اظهار اینکه تامین پایدار و مستمر اقلام مرتبط با استریلیزاسیون و ضدعفونی جزو وظایف سازمان غذا و دارو است، گفت: «ما هم‌اکنون حدود ۷۰۰ IRC ضدعفونی‌کننده در کشور و ۹۰ تولیدکننده داریم که البته پیش از کرونا تعدادشان بسیار کم بود.»
به باور وی در کنار همه تهدیدهای کرونا، افزایش تعداد شرکت‌های تولیدکننده اقلام ضدعفونی‌کننده دست، سطوح و ابزار یکی از فرصت‌های خوبی بود که این بیماری ایجاد کرد؛ به‌ویژه اینکه قرارگیری ضدعفونی‌کننده‌ها در سبد مصرفی مردم یکی از اتفاقات خوبی است که در شرایط عادی به این زودی‌ها محقق نمی‌شد.
محمدی همچنین با یادآوری روزهایی که هیچ‌گونه تولیدی در حوزه تجهیزات مرتبط با استریلیزاسیون نداشتیم، افزود: «اما اکنون دستگاه‌های استریلایزر پلاسما، اوتوکلاو، اولتراسونیک و اندیکاتور را تولید می‌کنیم و شرایط خوبی در این حوزه داریم.»
در عین حال وی، مشکل اساسی را نداشتن امکان مراکز درمانی برای تامین این اقلام بیان و تصریح کرد: «بنابراین باید ردیفی را برای این موضوع تعیین کنیم؛ چراکه هرچه در حوزه کنترل عفونت هزینه کنیم، از هزینه‌های بیشتر پیشگیری کرده‌ایم.»
این درحالی است که به‌گفته محمدی بسیاری از بیمارستانها حتی دستگاه پلاسما و اولتراسونیک ندارند؛ برخی از مراکز درمانی به‌ناچار با روش‌های بسیار سنتی وسایل مصرفی مورد نیاز را استریل می‌کنند که در این پروسه گاهی نتیجه مطلوب حاصل نمی‌شود.
باید در قالب برنامه‌ای، اقدام به تجهیز مراکز فاقد تجهیزات استریلیزاسیون و کنترل عفونت کرد
معاون وزیر و رئیس سازمان غذا و دارو با تاکید بر اینکه باید با کمک معاونت توسعه و همت معاونت درمان در قالب برنامه‌ای، مراکز فاقد تجهیزات استریلیزاسیون و کنترل عفونت را مجهز به این تجهیزات کرد، یادآور شد: «تجهیز بیمارستانها به تجهیزات استریلیزاسیون و کنترل عفونت باعث کاهش بار عفونت‌های بیمارستانی می‌شود؛ ضمن اینکه برای رسیدن به هدف کاهش عفونت‌های بیمارستانی مطابق با چشم‌انداز WHO باید در این مسیر قدم گذاشت.»
به‌گفته محمدی، هم‌اکنون همه تجهیزات استریلیزاسیون و کنترل عفونت تولید داخل هستند و مراکز درمانی مشکلی برای خرید آن‌ها ندارند؛ درحالی‌که زمانی بخش زیادی از این تجهیزات وارداتی و بسیار هزینه‌بر بودند.
وی یکی از اهداف سازمان غذا و دارو را در کنار تامین پایدار این اقلام، افزایش کیفیت، ایجاد نوآوری و حمایت از نوآوری‌های این حوزه عنوان کرد و گفت: «در این راستا از هر ایده‌ای استقبال می‌کنیم و امیدواریم به‌سمت کاهش عفونت‌های بیمارستانی و همچنین مقاومت‌های میکروبی با سیری مطلوب برویم.»
دیدگاه ها