چهاردهمین کنگره بین‌المللی و بیستمین کنگره کشوری ارتقاء کیفیت خدمات آزمایشگاهی تشخیص پزشکی ایران، 26 تا 29 اردیبهشت با محوریت تشخیص و پیشگیری از بیماری‌ها در مرکز همایش‌های برج میلاد برگزار شد.
بررسی تازه‌ترین دستاوردها در شناخت، تشخیص و پیشگیری از بیماری‌های مادرزادی و سرطان‌ها
به گزارش ماهنامه «مهندسی پزشکی و تجهیزات آزمایشگاهی»، دکتر شهروز همتی، رئیس انجمن علمی دکتری علوم آزمایشگاهی تشخیص طبی ایران به‌عنوان برگزارکننده این کنگره و نمایشگاه جانبی آن، گفت: «جدیدترین دستاوردها در شناخت، تشخیص و پیشگیری از بیماری‌های مادرزادی و سرطان‌ها در کنگره بین المللی ارتقاء کیفیت خدمات آزمایشگاهی مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد.»
وی با بیان اینکه این کنگره با حمایت و همکاری دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور، آزمایشگاه مرجع سلامت، پژوهشگاه‌ها و مراکز علمی و تحقیقاتی برگزار شد، افزود: «در این کنگره و نمایشگاه جانبی، فضایی برای تبادل علمی میان صاحب‌نظران رشته‌های مختلف علوم آزمایشگاهی و رشته‌های بالینی فراهم شده که نتیجه آن آشنایی همکاران با تکنولوژي‌های روز دنیا و استفاده از آن‌ها در جهت ارتقاء خدمات آزمایشگاهی کشور است.»
همتی با اشاره به برگزاری ۲۷ پنل آموزشی و ۴۰ کارگاه علمی-تخصصی با حضور ۴ هزار شرکت‌کننده، تصریح کرد: «۹۷ مقاله به‌صورت پوستر در این کنگره پذیرفته شد و چهار سخنران کلیدی نیز به ارائه سخنرانی پرداختند.»
وی، تحلیل گزارش موردی بیماران در آزمایشگاه بالینی، انتقال درست فراورده‌های خونی، کنترل کیفی، منابع تداخل در آزمایشگاه تشخیص پزشکی، جنبه‌های آزمایشگاهی پیوند کلیه و کبد، توصیه‌های منطقی برای درخواست آزمایش، فرصت‌ها، هماهنگ‌سازی در آزمایشگاه تشخیص پزشکی و تشخیص‌های قبل و پس از لانه‌گزینی جنین را از جمله مهم‌ترین محورهای مورد بحث در این کنگره عنوان کرد.
همتی همچنین چالش‌ها در مورفولوژی دیجیتال، نقش محوری آزمایشگاه تشخیص پزشکی در بهداشت عمومی و مراقبت از بیمار، نقش محوری آزمایشگاه تشخیص پزشکی در کنترل عفونت، علم داده‌ها در آزمایشگاه تشخیص پزشکی، چشم‌انداز آزمایشگاه‌های تشخیص پزشکی در دهه آینده، تفسیرنگاری در بیوشیمی بالینی، محققان جوان، نقش رو به رشد بیوسنسورها در آزمایشگاه تشخیص پزشکی، تازه‌های HPV و بیماری‌های اندوکرین ناباروری را از دیگر محورهای این کنگره معرفی کرد.
رئیس انجمن علمی دکتری علوم آزمایشگاهی تشخیص طبی ایران به حضور اساتید و پژوهشگران خارجی از فدراسیون بین‌المللی بیوشیمی بالینی و طب آزمایشگاهی (IFCC)، فدراسیون آسیا اقیانوسیه بیوشمی بالینی و طب آزمایشگاه (APFCB) و فدراسیون اروپایی طب آزمایشگاهی (EFLM) در این کنگره اشاره کرد و گفت: «این اساتید و پژوهشگران خارجی در کنار اساتید برتر مراکز علمی و دانشگاهی کشور به اهمیت و نقش محوری آزمایشگاه تشخیص پزشکی در بهداشت عمومی و مراقبت از بیمار می‌پردازند.»
همتی یکی از دستاوردهای کنگره ارتقاء کیفیت خدمات آزمایشگاهی تشخیص پزشکی ایران را استانداردسازی آزمایشگاهها، برنامه اعتباربخشی و غربالگری نوزادان دانست و اظهار داشت: «امروز اینگونه آزمایش‌ها به‌صورت روتین در ایران انجام می‌شود.»
وی با اظهار اینکه در حاشیه این رویداد علمی از چندین محصول داخلی و دانش‌بنیان در حوزه آزمایشگاه رونمایی خواهد شد، افزود: «نتایج این کنگره می‌تواند با شناسایی بهترین شیوه‌ها، رسیدگی به چالش‌ها و ارتقاء نوآوری و همکاری به بهبود کیفیت خدمات آزمایشگاهی تشخیص پزشکی در ایران کمک کند.»
تشخیص‌های زودرس عامل پیشگیری از بیماری‌های غیرواگیر
پروفسور امیرحسن زرنانی، دبیر علمی کنگره ارتقاء کیفیت خدمات آزمایشگاهی، تشخیص‌های زودرس را عامل مهمی در پیشگیری از بیماری‌های غیرواگیردار دانست و گفت: «کنگره سال گذشته با محوریت بیگ دیتا برگزار شد و نتایج آن نیز به ثمر رسید.»
وی دلایل عمده مرگ انسان‌ها را به دو دسته بیماری‌های عفونی و غیرعفونی تقسیم و تصریح کرد: «بیماری‌های ویروسی از ابتدای پیدایش انسان‌ها با آن‌ها بوده است؛ بنابراین هیچ‌گاه از ویروس‌ها گریز نداشته و نداریم، اما بیماری‌های واگیر دلیل اصلی مرگ‌ومیرها نیستند.»
زرنانی با بیان اینکه دوسوم مرگ‌ومیرها در اثر بیماری‌های غیرواگیردار و بیش از ۷۰ درصد نیز تنفسی، قلبی و عروقی و روانی هستند، افزود: «این مرگ‌ومیرها که در واقع جزو مرگ‌ومیرهای زودرس هستند بیشتر در جوامعی اتفاق می‌افتند که درآمد پایین‌تری دارند که ایران نیز جزو این دسته جوامع به‌شمار می‌رود.»
وی با اشاره به بالا بودن نقش بیماری‌های غیرواگیر، یکی از مهم‌ترین عوامل آن را فقر دانست و اظهار داشت: «بیماری‌های غیرواگیر سن و جنس خاصی ندارند و همه را درگیر می‌کنند؛ بنابراین باتوجه‌به تمرکز بودجه‌های بهداشتی که باعث ایجاد فقر می‌شوند، مسئولیت عمده‌ای در آزمایشگاه‌های کشور وجود دارد.»
دبیر علمی کنگره ارتقاء کیفیت خدمات آزمایشگاهی با تاکید بر اینکه یکی از ستون‌های اصلی در بیماری‌های غیرواگیر، تشخیص‌های زودرس است، تاکید کرد: «بنابراین تشخیص زودرس بیماری‌های غیرواگیر اهمیت بسیار زیادی دارد؛ در این راستا نگاه به تشخیص بیماری‌ها با کمک هوش مصنوعی درحال تغییر است.»
زرنانی با اظهار اینکه تا ۱۰ سال آینده شاهد پیشرفت چشم‌گیری در حوزه پزشکی آزمایشگاهی خواهیم بود، گفت: «بنابراین بیومارکرها نقش بسیار مهم و تاثیرگذاری در تشخیص‌های زودرس و پزشکی آزمایشگاهی دارند؛ بی‌شک تا چند سال آینده نقش غالب در تشخیص‌های پزشکی را آزمایشگاهها با کمک هوش مصنوعی خواهند داشت.»
وی به نتیجه‌بخش بودن تلاش سه ساله انجمن علمی دکتری علوم آزمایشگاهی تشخیص طبی ایران با همکاری دانشگاه تورنتو اشاره و تصریح کرد: «در قالب برگزاری کارگاهی تلاش می‌شود که اطلاعات کافی در این زمینه در اختیار جامعه آزمایشگاهی ایران قرار بگیرد؛ چه‌بسا که یکی از ویژگی‌های این کنگره این است که در پنل‌های آن، پزشکان مختلف حضور دارند و چالش‌ها و مشکلات خود را با هدف افزایش علم و آگاهی جامعه پزشکی مطرح می‌کنند.»
آزمایشگاهها با شرایط بحرانی روبه‌رو هستند
دکتر غلامرضا حمزه‌لو، دبیر اجرایی کنگره بین‌المللی ارتقاء کیفیت خدمات آزمایشگاهی تشخیص پزشکی ایران، این کنگره را مهم‌ترین رویداد علمی در حوزه آزمایشگاهی پزشکی دانست و گفت: «در این کنگره با هدف رفع نیازمندی‌ها و ارتقاء سلامت به چالش‌های این حوزه پرداخته می‌شود و شرکت‌کنندگان را با حوزه جدید پزشکی آشنا می‌کند.»
وی با بیان اینکه این کنگره علاوه‌بر متمایز بودن وجه علمی خود در تمرکز بر بیومارکرها، در ۲۷ نشست و ۴۰ کارگاه آموزشی به سایر موارد نیز می‌پردازد، افزود: «پرداختن به موضوعات مهم در هر دوره از مهم‌ترین دستاوردهای این کنگره به شمار می‌رود؛ برای نمونه سال ۱۳۸۴ بحث غربالگری نوزادان برای نخستین‌بار مطرح شد و خوشبختانه اکنون ۹۸ درصد این جامعه تحت پوشش قرار گرفته‌اند.»
به‌گفته حمزه‌لو، بخش اعتبارسنجی انجمن تاکنون فعالیت خوبی داشته و به عضویت کامل اتحادیه‌ای تازه تاسیس درآمده است؛ همچنین موضوع تعیین محدوده‌های مرجع در آزمایشگاه‌های پزشکی به نتیجه رسیده است.
دبیر اجرایی کنگره بین‌المللی ارتقاء کیفیت خدمات آزمایشگاهی تشخیص پزشکی ایران افزود: «در برگزاری این کنگره تلاش شده است با نوآوری، توسعه و ارتقاء برنامه نرم‌افزاری، روش هوشمندسازی این برنامه را تجربه کنیم که در این راستا تمام برنامه‌ها در سامانه نرم‌افزاری کنگره طراحی شده است.»
وی با اظهار اینکه آزمایشگاهها با شرایط بحرانی روبه‌رو هستند، گفت: «بنابراین اجرای برنامه‌های این کنگره با چالش مواجه شد، اما سعی کردیم این موارد به کمترین شکل ممکن باشد.»
ضرورت نظارت کافی بر کیت‌ها و تجهیزات آزمایشگاهی
در این مراسم همچنین کاظم وطن‌خواه، رئیس آزمایشگاه مرجع سلامت وزارت بهداشت با فراوان خواندن مشکلات جامعه آزمایشگاهی، گفت: «مشکلات در سطوح مختلف وجود دارد؛ اقتصاد آزمایشگاه و بحث تعرفه‌ها بخشی از این مشکلات هستند؛ برای رفع این مشکلات نیاز به شناسایی چالش‌ها و تسهیل کارها داریم.»
وی با تاکید بر لزوم نظارت کافی روی کیت‌ها، مواد و تجهیزات آزمایشگاهی در کشور، افزود: «اقداماتی مربوط به نظارت و ممیزی‌ها درحال انجام و پیگیری است.»
در حاشیه این کنگره، نمایشگاه تجهیزات و خدمات آزمایشگاهی تشخیص پزشکی نیز با حضور ۲۰۰ شرکت معتبر آزمایشگاهی دایر شد. امسال بازدید از این نمایشگاه بسیار پرشورتر و استقبال چشم‌گیرتر از سال گذشته بود. در این دوره از نمایشگاه، بسیاری از شرکت‌ها، تکنولوژی‌های روز دنیا را رونمایی کردند و دستگاه‌ها و روش‌های جدید را برای استفاده از تجهیزات آزمایشگاهی ارائه دادند.
دشواری واردات، شرکت‌ها را به‌سمت تولید سوق داده است
شرکت فرتاش داد یکی از شرکت‌های حاضر در نمایشگاه است که از سال ۱۳۷۶ در زمینه واردات تجهیزات آزمایشگاهی فعالیت دارد. پیمان رئیس فیروز، مدیرعامل شرکت فرتاش داد با بیان اینکه این شرکت نمایندگی کمپانی‌های GREINER, BRAND و FL است، گفت: «ازآنجا‌که خودمان مصرف‌کننده بسیار قوی هستیم و چند آزمایشگاه تشخیص طبی داریم، نیاز بازار را به‌خوبی می‌شناسیم؛ بنابراین از سه سال پیش حوزه تولید را در کنار واردات شروع کردیم.»
وی در تکمیل توضیح خود با اظهار اینکه از سوی دیگر، دشوار شدن شرایط واردات چاره‌ای جز ورود به حوزه تولید برای شرکت‌ها نمی‌گذارد، افزود: «سخت شدن واردات موجب افزایش قیمت‌ها برای مصرف‌کننده نهایی می‌شود که برای خروج از این وضعیت بهتر دیدیم حوزه تولید را نیز در شرکت داشته باشیم که در این راستا موفق به دریافت مجوز برای نخستین تولیدات خود و عرضه آن‌ها به بازار شدیم.»
رئیس فیروز با بیان اینکه به‌مرور در زمینه تولید نوار و سایر زمینه‌ها نیز وارد خواهند شد، یادآور شد: «همزمان با پیش‌بردن و گسترش حوزه تولید، در زمینه واردات محصولات بیوشیمی نیز وارد شده‌ایم.»
وی درعین‌حال به مشکلات و سختی دریافت مجوزهای تولید اشاره کرد و توضیح داد: «البته وجود این سخت‌گیری‌ها باعث می‌شود که تولیدکنندگان واقعی شناسایی شوند؛ زیرا برخی از همکاران فقط اسم تولید را یدک می‌کشند.»
مدیرعامل شرکت فرتاش داد همچنین مشخص نبودن ارز تخصیصی به شرکت‌ها را یکی از چالش‌های موجود عنوان کرد و گفت: «اینکه چه ارزی و چگونه تعلق بگیرد از چالش‌ها و ابهامات موجود است؛ دو ماه از سال گذشته است و نوع ارز هیچ شرکتی مشخص نشده است؛ در واقع براساس قول وزارتخانه بیشتر شرکت‌ها با حداقل اسناد اقدام به واردات می‌کنند تا زمانی که ارز آن‌ها تخصیص یابد.»
رئیس فیروز با یادآوری کمبود کیت‌های آزمایشگاهی و مشکل تامین آن‌ها در سال گذشته به‌دلیل تعویض مدیریت‌ها و تغییر سیاست‌ها، تصریح کرد: «امسال فعلا آزمایشگاهها در زمینه تامین کیت‌های آزمایشگاهی مشکلی ندارند و ارز کافی در این خصوص به واردکنندگان تعلق گرفته است.»
واردات بدون انتقال ارز، میانبر شرکت‌های معتبر برای تامین کالا
سید آریا قائمی، مدیرعامل شرکت پیشرو پژوهان فردا نیز با اشاره به فعالیت این شرکت از سال 1376، گفت: «ابتدا در زمینه پزشکی فعال بودیم و سپس وارد حوزه آزمایشگاهی شدیم؛ اکنون حدود ۲۰ سال است که نمایندگی انحصاری کمپانی BIOLABO فرانسه در انواع کیت‌های انعقادی، بیوشیمی و اتوآنالایزرهای تمام اتوماتیک بیوشیمی و انعقادی و همچنین نمایندگی DFI CO در نوار تست ادرار و بخش انعقادی BIALAB را داریم.»
وی با اشاره به مشکل کمبود کیت آزمایشگاهی در ایران، توضیح داد: «پیش از اتفاقات سال 1396 و افزایش نرخ ارز، ما نیز مانند سایر کمپانی‌های دارای اعتبار نزد کمپانی‌های خارجی، می‌توانستیم کالا را بدون انتقال ارز وارد کنیم؛ پارسال با بروز مشکل تامین کیت آزمایشگاهی، اداره کل تجهیزات پزشکی سعی کرد مقداری سیاست‌های خود را اصلاح و این رویه را به‌صورت واردات با حداقل اسناد تقریبا فعال کند.»
به‌گفته قائمی، بدین‌ترتیب زمانی که شرکت‌ها در نوبت دریافت ارز بودند، کمپانی‌ها با استفاده از اعتبار خود نزد شرکت‌های خارجی اقدام به واردات دستگاه‌ها و به‌ویژه کیت‌ها می‌کردند تا بعد با تخصیص ارز بتوانند پول را برای آن‌ها حواله کنند.
وی با بیان اینکه شرکت پیشرو پژوهان فردا از سیاست حداقل اسناد استفاده خوبی کرد، یادآور شد: «بانک مرکزی نیز به تعهدات خود عمل کرد و تا ۲۹ اسفند 1401 ارز تمام کالاهایی که ما وارد کرده بودیم را پرداخت؛ امیدوارم امسال نیز همین روال ادامه یابد.»
تفاوت تعرفه و وقفه زیاد در اختصاص ارز مشکل آفرین است
مدیرعامل شرکت پیشرو پژوهان فردا، تفاوت تعرفه را یکی دیگر از مشکلات کنونی بیان کرد و گفت: «وقفه بسیار زیاد در تعرفه کالاهای نیمایی، تالار اول و دوم و ارزهای ترجیحی ۴ هزار و ۲۰۰ تومانی و تفاوت تعرفه‌ها به‌ویژه امسال شرکت‌ها را بسیار دچار مشکل کرده است؛ بااین‌حال شرکت ما تلاش کرد با استفاده از سیاست اداره کل در واردات با حداقل اسناد نیاز مراکز طرف قرارداد خود را تامین کند.»
قائمی با اظهار اینکه امسال نیز به‌خاطر مسائل تعرفه هنوز ارزی تخصیص نیافته است، تصریح کرد: «بانک عامل و اداره کل تجهیزات پزشکی هنوز نمی‌دانستند که کالاها با چه تعرفه‌های ارزی وارد خواهند شد و اصلا قادر به ایجاد فیش نبودند، اما به‌نظر می‌آید از اواسط اردیبهشت مسائل تغییر کرد و تعرفه‌ها تقریبا به ثبات رسیده است؛ به‌گونه‌ای که حداقل به دو سفارش شرکت ما فیش اختصاص داده شد.»
وی مسائل ارزی را از جمله دغدغه‌ها و چالش‌های واردکنندگان دانست و افزود: «اگر تکلیف واردکننده مشخص باشد و بداند تا دو سال آینده به کالایی که وارد می‌کند چه نوع ارزی و با چه قیمتی تعلق می‌گیرد، می‌تواند برای آینده برنامه‌ریزی داشته باشد.»
به‌گفته قائمی مشخص بودن نرخ ارز اختصاصی و تعرفه‌ها و ثبات داشتن آن برای چند سال در سایه یک سیاست واحد، می‌تواند مسائل را راحت‌تر کند.
شرکت‌ها باید در بازاری فعالیت کنند که آینده آن روشن نیست
امیر همراهی، مدیرعامل شرکت رابین تشخیص نیز با بیان اینکه در زمینه واردات مواد مصرفی آزمایشگاهی، انواع تجهیزات میکروسکوپی و ماکروسکوپی و انواع لوازم لیکوئيد هندلینگ فعالیت دارد، گفت: «یکی از چالش‌های اساسی تخصیص ارز و ترخیص کالا از گمرک است؛ برای اینکه کمتر با این چالش‌ها درگیر باشیم، امسال در کنار واردات، مقوله تولید را نیز خواهیم داشت.»
وی، دشوار شدن واردات را دلیل ورود به حوزه تولید بیان کرد و افزود: «علاوه‌بر این شرایط کشور به‌سمتی می‌رود که اگر کسی بخواهد دوام بیاورد باید همزمان کار تولید را نیز داشته باشد؛ بنابراین ما نیز تا پایان تابستان لوله‌های خون‌گیری را تولید خواهیم کرد.»
همراهی، در نقد سیاست‌های کنونی در تخصیص ارز، توضیح داد: «ورود کالاهایی با ارز نیمایی و رقابتی و ارز آزاد، شکاف‌های بزرگی در واردات ایجاد کرده است؛ این مسئله موجب مواجهه شرکت با کمبود کالا می‌شود و قادر به پاسخگویی به مشتریان نخواهند بود.»
مدیرعامل شرکت رابین تشخیص همچنین هزینه‌هایی همچون شرکت در نمایشگاه را یکی از دغدغه‌های برخی از شرکت‌ها دانست و گفت: « غرفه‌ها با قیمت‌های بسیار بالایی واگذار شد؛ درحالی‌که شرکتی مانند ما نمی‌داند هزینه‌ای که کرده است برگشت خواهد داشت یا نه، اما مجبور به حضور در نمایشگاه هستیم؛ زیرا باید در این بازار دوام بیاوریم هرچند که هیچ آگاهی نسبت به وضعیت آینده نداریم.»
دیدگاه ها