اسفند ۱۴۰۱، شاهد برگزاری نخستین نمایشگاه محصولات دانش‌بنیان حوزه دارو، غذا و تجهیزات پزشکی به‌نام «سلامت‌بنیان» با هدف حمایت از تولید دانش‌بنیان، معرفی توانمندی و پیشرفت‌های کشور در عرصه تولیدات اقلام و فراورده‌هایی با تکنولوژی بالا به‌مدت دو روز بودیم. نمایشگاه‌های متعددی در حوزه سلامت برگزار می‌شود، اما نمایشگاه سلامت‌بنیان را شاید بتوان از آن جهت که سازمان غذا و دارو خود مستقیم متولی برگزاری آن است نمایشگاهی مهم و متفاوتی دانست. در این رویداد هر سه راس تجهیزات پزشکی، دارو و غذا در کنار هم به نمایش توانمندی‌های خود پرداختند. فرصتی که تداوم آن می‌تواند گامی برای تقویت فعالان دانش‌بنیان این عرصه‌ها باشد.
برخی از دستگاه‌های سرمایه‌ای مانند ونتیلاتور برای نخستین‌بار در کشور تولید شده‌اند
به گزارش ماهنامه «مهندسی پزشکی و تجهیزات آزمایشگاهی»، سید حیدر محمدی، رئیس سازمان غذا و دارو در مراسم افتتاحیه، هدف از برگزاری این نمایشگاه را نمایش توانمندی‌های شرکت‌های دانش‌بنیان حوزه دارو، مکمل و تجهیزات پزشکی و رفع موانع تولید عنوان کرد.
وی، شناسایی و حمایت بیشتر از ظرفیت‌های شرکت‌های دانش‌بنیان را از اولویت‌های سازمان غذا و دارو بیان کرد و افزود: « امسال، ۹۹ درصد از اقلام دارویی به لحاظ عددی و ۸۳ درصد به لحاظ ریالی، سهم داخل کشور است؛ همچنین در حوزه تجهیزات پزشکی مصرفی و سرمایه‌ای به توانمندی‌های خوبی رسیده‌ایم به‌گونه‌ای که برخی از دستگاه‌های سرمایه‌ای مانند ونتیلاتور برای نخستین‌بار در کشور تولید شده‌اند و نیاز به حمایت دارند.»
محمدی با بیان اینکه یکی از اتفاقات مهم در حوزه تولید دانش‌بنیان محصولات فناورانه، کاهش وابستگی به خارج است، اظهار داشت: «تجهیزات و ملزومات پزشکی ایران از توانمندی‌های بالایی برخوردارند؛ به‌گونه‌ای که در غیاب شرکت‌های داخلی بی‌شک با بحران در زمینه تامین نیازهای دارویی و تجهیزات پزشکی روبه‌رو می‌شدیم.»
وی با اشاره به فعالیت ۴۷۵ شرکت دانش‌بنیان در حوزه دارو، بیش از ۳۷۷ شرکت دانش‌بنیان در زمینه غذا و ۳۲۸ شرکت دانش‌بنیان در حوزه تجهیزات پزشکی در کشور، تصریح کرد: «در این نمایشگاه نیز بیش از ۹۰ شرکت دانش‌بنیان برتر در حوزه‌های دارو، غذا و تجهیزات پزشکی حضور یافتند تا با به نمایش گذاشتن محصولات خود بتوانند با ارگان‌ها و سرمایه‌گذاران مختلف ارتباط بگیرند.»
بیشترین حجم صادرات محصولات سلامت‌محور مربوط به حوزه دانش‌بنیان است
رئیس سازمان غذا و دارو با بیان اینکه یکی از اهداف این نمایشگاه عرضه محصولات شرکت‌های دانش‌بنیان و کاهش وابستگی به واردات در حوزه سلامت است، گفت: «برای نمونه سال‌هاست که به واردات محصول آلبومین وابسته هستیم، اما خوشبختانه از اواخر سال گذشته و امسال این فراورده در کشور تولید شده است.»
محمدی با بیان اینکه بیشترین حجم صادرات محصولات سلامت‌محور مربوط به حوزه دانش‌بنیان است، اظهار داشت: «این حوزه دانش جدیدی را خلق کرده است که نه‌تنها برای ایران بلکه برای کشورهای منطقه نیز جذابیت دارد؛ بنابراین اگر شرکت‌ها بتوانند در این زمینه فعالیت کنند، بهتر می‌توانند صادرات داشته باشند زیرا اینگونه نیست که ایران برای صادرات بازار نداشته باشد بلکه تاکنون بازار ایجاد نکرده‌ایم.»
وی با تاکید بر اینکه یکی از برنامه‌های سازمان غذا و دارو، تقویت تولید تا جایی است که در صادرات محدودیتی نداشته باشیم، افزود: «در سال آینده باتوجهبه نداشتن مشکل ارز ترجیحی، با تامین پایدار، مشکل صادرات نیز رفع می‌شود؛ در واقع یکی از موانع صادرات ما ارز ترجیحی بود زیرا وقتی به محصولی یارانه می‌دهیم، اجازه صادرات آن را نداریم و دارو، تجهیزات پزشکی و شیر خشک نیز تحت حمایت ۱۰۰ درصدی یارانه هستند و بر این اساس صادراتشان بسیار محدود بود.»
بیش از ۲۰ کشور دنیا، متقاضی دریافت دارو و تجهیزات پزشکی ایران هستند
بهرام عین اللهی، وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نیز با بیان اینکه بیش از ۲۰ کشور دنیا، متقاضی دریافت دارو و تجهیزات پزشکی ایران هستند، گفت: «سیاست وزارت بهداشت، حمایت از تولیدات داخلی با تاکید بر تامین نیاز داخلی و کیفیت محصول است؛ زیرا در این صورت است که هیچ‌گونه واردات محصول و کالای مشابه را نخواهیم داشت.»
وی با اظهار اینکه ایران در حوزه سلامت توانسته امروزه در دنیا جایگاهی داشته باشد، افزود: «حضور جوانان در این عرصه غنیمت و نیروی انسانی سرمایه بزرگ کشور است که باید به آن بها بدهیم و بیشتر از این سرمایه استفاده کنیم.»
عین اللهی چشم‌انداز وزارت بهداشت را صادرات دارو و تجهیزات پزشکی بیان و تصریح کرد: «باید در راستای تجاری‌سازی محصولات دانش‌بنیان گام برداریم و در این مسیر به حوزه تولید کشور کمک‌های ویژه‌ای شود؛ چه‌بسا توجه ویژه‌ای به شرکت‌های دانش‌بنیان شده است و تسهیلات خوبی را نیز برای آن‌ها در نظر گرفته‌ایم که باید عملیاتی شوند.»
وی از سرمایه‌گذاران خصوصی درخواست همکاری برای تجاری‌سازی تجهیزات پزشکی و دارو کرد و گفت: «ایده‌ای که تبدیل به دانش و محصول شده است باید تجاری‌سازی شود تا علاوه‌بر تامین تولید داخل، صادرات هم داشته باشیم.»
تلاش برای ایجاد اتحادیه سلامت با سایر کشورها
وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با اشاره به تلاش برای ایجاد اتحادیه سلامت، اظهار داشت: «جلسات خوبی با وزیر بهداشت زیمبابوه داشتیم؛ همچنین با ۱۰ کشور در ژنو مذاکرات دوجانبه برقرار کردیم و اکنون نیز ۲۰ کشور از ایران درخواست دارو و تجهیزات پزشکی دارند.»
عین اللهی همچنین خواستار تسهیل ساختار و سیستم سازمان غذا و دارو شد و تصریح کرد: «جوانان در پیچ‌وخم و بوورکراسی‌های سازمان غذا و دارو برای تاییدیه محصول دچار مشکل هستند؛ باید نگاه ویژه‌ای به این موضوع شود.»
وی با اظهار اینکه در زمینه تامین نیازهای دارویی کشور به خودکفایی ۹۹ درصدی رسیده‌ایم، گفت: «کشورهای سوریه و عراق فارماکوپه (کتاب دستورات دارویی) ایران را پذیرفته‌اند.»
عین اللهی همچنین با بیان اینکه در رشته‌های پزشکی نیاز به تجهیزات پیشرفته داریم، افزود: «اکنون ۴۰ درصد تجهیزات پزشکی تولید داخل دارند و مابقی وارداتی هستند؛ بنابراین باید شرکت‌های دانش‌بنیان کمک کنند تا در حوزه تجهیزات پزشکی به خودکفایی برسیم.»
باید هزینه‌های بهداشت و درمان را از طریق تولید داروهای های‌تک و تجهیزات پزشکی کاهش دهیم
در این مراسم همچنین حسینعلی شهریاری، رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی با اشاره اینکه ایران جزو کشورهای پیشرو در زمینه پزشکی به‌شمار می‌رود که قادر به رقابت با کشورهای پیشرفته است، گفت: «در تولید بسیاری از داروهای های‌تک و تجهیزات پزشکی، خودکفا و حتی صادرکننده شده‌ایم.»
وی با اظهار اینکه اکنون ۳۰ تا ۴۰ درصد مواد اولیه دارویی در کشور تولید می‌شود، افزود: «بی‌شک می‌توانیم در زمانی کوتاه با تکیه بر توان نخبگان کشور این رقم را به ۷۰ تا ۸۰ درصد برسانیم؛ باید به‌سمتی برویم که هیچ دغدغه‌ای در زمینه دارو نداشته باشیم.»
شهریاری با تاکید بر اینکه باید بتوانیم مقدار زیادی از هزینه‌های کشور و بهداشت و درمان را از طریق تولید داروهای های‌تک و تجهیزات پزشکی روز دنیا کاهش دهیم، تصریح کرد: «خوشبختانه امروز وضعیت بهداشت و درمان ما در حدی است که در هیچ موردی از اقدامات پزشکی و جراحی به خارج از کشور نیاز نداریم؛ حتی مردم بسیاری از کشورهای منطقه و بسیاری از ایرانیانی که در آمریکا و اروپا هستند، برای دریافت خدمات پزشکی بهتر به ایران می‌آیند.»
با این حال وی اظهار داشت: «هنوز نتوانسته‌ایم آنطور که باید و شاید به‌ویژه از نظر مالی بسیاری از جوانان نخبه کشور را تامین کنیم که امیدوارم در این زمینه هم بتوانیم اقدامات بیشتری را انجام دهیم.»
پس از پایان مراسم سخنرانی، وزیر بهداشت و رئیس سازمان غذا و دارو به همراه سایر مسئولان از غرفه‌های نمایشگاه بازدید کردند. وزیر بهداشت ۱۰ قلم دارو و تجهیزات پزشکی دانش‌بنیان که برای نخستین‌بار در کشور تولید شده‌اند، رونمایی کرد. این محصولات شامل دستگاه هولتر ECG، مجموعه کیت‌های تشخیصی بر پایه فناوری ایمونوفلورسانس، داروهای Aanibizumab, Alteplase Albumi, Recolorcell, Vigabatrin, Trastuzumab-emtansin ماده اولیه دارویی Macitentan و داروی تزریقی داخل نخاعی Bupivacaine است.
در بازدید از نمایشگاه با تعدادی از شرکت‌های تجهیزات پزشکی درباره فعالیت‌ها و همچنین چالش‌هایی که به‌عنوان شرکت‌های دانش‌بنیان با آن‌ها روبه‌رو هستند به گفت‌وگو پرداختیم.
کاهش هزینه‌های خدمات پس از فروش و صادارت از مزیت‌های داشتن تولید مستقل
در این راستا سید سلمان اخوت، مدیر تحقیق و توسعه آریا طب فیروز با اشاره به فعالیت این شرکت در زمینه طراحی و ساخت دستگاه همودیالیز، گفت: «همودیالیز یکی از پیچیده‌ترین دستگاه‌های پزشکی به‌شمار می‌رود؛ زیرا دستگاهی تعاملی با بیمار است.»
وی با یادآوری اینکه بیماری که کلیه‌اش از کار افتاده است برای سم‌زدایی و آب‌گیری باید چهار روز در هفته به مدت سه ساعت زیر دستگاه باشد، افزود: «بنابراین بیمار اولین کسی است که متوجه نحوه عملکرد دستگاه می‌شود.»
اخوت در ادامه توضیح داد: «برای ساخت دستگاه همودیالیز نیاز به مهندسان مختلف در حوزه‌های مکانیک، الکترونیک، نرم‌افزار و حتی شیمی داریم؛ ضمن اینکه پرستاران و پزشکان نیز کاربران دستگاه هستند.»
وی با اظهار اینکه ترکیب این رشته‌ها برای ساخت دستگاه دشوار بود، تصریح کرد: «سال ۱۳۹۵ ایران به‌عنوان پنجمین کشور تولیدکننده این دستگاه در دنیا معرفی شد.»
مدیر تحقیق و توسعه آریا طب فیروز با بیان اینکه کل بخش مکانیک، الکترونیک و نرم‌افزار دستگاه را متخصصان شرکت انجام داده‌اند، گفت: «بیش از ۹۰ درصد قطعات دستگاه و دانش فنی اصلی آن توسط نیروهای شرکت ساخته شده و توسعه یافته است؛ بنابراین این دستگاه تولید مستقل به‌شمار می‌رود.»
اخوت با اشاره به اینکه تولید مستقل یک محصول دو مزیت اساسی دارد، افزود: «کاهش هزینه‌های خدمات پس از فروش یکی از این مزیت‌هاست؛ اگر مثلا پاور یک دستگاه خارجی خراب شود، چاره‌ای جز عوض کردن کل مجموعه پاور با قیمتی بسیار گزاف نیست، اما اگر پاور دستگاه تولید داخل دچار مشکل شود می‌توان اقدام به تعویض قطعه خراب کرد.»
وی مزیت بعدی را بحث صادرات بیان و تصریح کرد: «ما اکنون با قدرت کار صادرات را پیش می‌بریم؛ زیرا بخش عمده‌‌ای از قطعات را خودمان در ایران می‌سازیم و وابستگی بسیار کمی به شرایط بین‌المللی برای تامین قطعات داریم.»
اخوت با یادآوری اینکه با شروع ساخت این دستگاه در سال ۱۳۹۵ و گذراندن مراحل مختلف کارآزمایی بالینی موفق به توزیع انبوه محصول در کشور از سال ۱۳۹۸ شدند، گفت: «اکنون حدود یک‌هزار و ۵۰۰ دستگاه در ۳۰۰ مرکز دیالیز کشور در حال کار است؛ همچنین به چهار کشور عراق، اندونزی، افغانستان و سوریه صادرات داریم و دریافت CE به گسترش بازارهای صادارتی شرکت کمک کرد.»
پیش‌بینی ناپذیر بودن شرایط، بزرگ‌ترین مانع تولید محسوب می‌شود
مدیر تحقیق و توسعه آریا طب فیروز با تاکید بر اینکه بااینحال با مشکلات و چالش‌هایی نیز روبه‌رو هستند، توضیح داد: «برخی از این مشکلات در مقیاس کلان است و فقط مختص حوزه تجهیزات پزشکی نیست بلکه تولید در ایران امروز مشکلات خاص خودش را دارد؛ از جمله پیش‌بینی ناپذیر بودن شرایط که بزرگ‌ترین مانع تولید محسوب می‌شود.»
اخوت در تکمیل توضیح خود ادامه داد: «برای تولید باید بتوان برنامه‌ریزی میان‌مدت داشت، اما در ایران حتی برای دو، سه ماه هم به‌سختی می‌توان برنامه‌ریزی کرد.»
وی با بیان اینکه هرچند یکی از مزیت‌های تولید، نیروی انسانی مناسب است، هشدار داد: «باتوجهبه افزایش سیل مهاجرت در سال‌های اخیر، نگرانی‌هایی برای خروج نیروی انسانی از کشور وجود دارد.»
اخوت با اشاره به جمعیت ۸۰ میلیونی ایران و حدود ۱۲۰ میلیون نفری کشورهای همسایه و همچنین دسترسی‌های زمینی و دریایی مهم، اظهار داشت: «این موقعیت‌ها تولید را در ایران توجیه‌پذیر می‌کند، اما موانعی نیز در داخل کشور از موانع اقتصاد کلان گرفته تا سایر موارد وجود دارد.»
وی که بر این باور است وزارت بهداشت به لحاظ فرهنگی به تولیدات تجهیزات پزشکی های‌تک داخلی اعتماد ندارد، گفت: «متاسفانه در سطح وزارتخانه مخالفت‌هایی وجود دارد و بهانه‌گیری‌هایی دیده می‌شود؛ این درحالی است که وزارت بهداشت تنها وزارتخانه‌ای به‌شمار می‌رود که تمامی امور آموزش، بهره‌برداری، خرید محصول، قیمت‌گذاری، رفع اختلافات و قضاوت بین مشکلات تولیدکننده و بهره‌بردار را انجام می‌دهد.»
اخوت با تاکید بر اینکه وجود چنین ساختار متمرکزی در وزارت بهداشت یکی از مهم‌ترین چالش‌های تجهیزات پزشکی را رقم زده است، افزود: «در واقع انحصار در وزارت بهداشت مشکلی اساسی به‌شمار می‌رود که شرکت‌های تولیدکننده بسیاری را دچار آسیب کرده است؛ بنابراین سنجش کیفیت تجهیزات پزشکی را باید جایی مستقل از وزارت بهداشت انجام دهد.»
نبود متولی مستقل برای سنجش کیفیت تجهیزات پزشکی
وی با بیان اینکه تقریبا در دنیا نهادهایی مستقل کار سنجش کیفیت تجهیزات پزشکی را انجام می‌دهند، افزود: «اما در ایران همه این امور توسط وزارت بهداشت انجام می‌شود که البته طبعش با واردات تجهیزات های‌تک سازگارتر است تا خرید این محصولات از تولیدکنندگان داخلی؛ بهانه همیشگی آن‌ها نیز برای این کار،کیفیت است.»
مدیر تحقیق و توسعه آریا طب فیروز در تکمیل توضیح خود تاکید کرد: «وقتی متولی درستی برای سنجش کیفت در کشور وجود نداشته باشد و همه‌چیز را وزارت بهداشت رسیدگی کند، منتهی به حرفهای غیرعلمی و غیرمستند می‌شود؛ در چنین شرایطی مقوله کیفیت تبدیل به دست‌آویز و بهانه می‌شود و یک حرف کلی به‌راحتی تولیدکننده را از بازار خارج می‌کند.»
اخوت با تاکید بر اینکه پزشکی علمی مبتنی بر مدارک و شواهد است، تصریح کرد:«انتظار داریم اگر وزیر بهداشت درباره کیفیت صحبت می‌کند بر مبنای مدارک و شواهد صحبت کند نه بر مبنای نظرسنجی یا برخی گزارش‌هایی که سندیت آن معلوم نیست.»
کاهش حمایت‌ها برای واردات مواد اولیه مورد نیاز تولید
مجید رحمانی از مسئولان بخش تولید شرکت طراحی نگار اندیشگان نیز با اشاره به آغاز فعالیت این مجموعه از سال 1377 در حوزه مغز و اعصاب، گفت: «در ابتدا با دستگاه‌های EEG و سپس EMG و اکنون نیز دستگاه PSG و اکسسوری‌های مربوط به آن‌ها فعالیت می‌کنیم و تقریبا ۸۰ درصد بازار تولید ایران را در اختیار داریم.»
وی با بیان اینکه نگار اندیشگان نخستین تولیدکننده این محصولات در ایران هستند، افزود: «در این مدت نیز ما به کشورهای همسایه و بعد کشورهای اروپایی صادرات داشتیم، اما بازار هدف اصلی ما بحث داخلی و تامین نیاز کشور است.»
رحمانی با اظهار اینکه در تولید اکسسوری و سوزن EMG نیز فعالیت خود را آغاز کرده‌اند، اظهار داشت: «به‌زودی نیز در توسعه این بخش‌ها و محصولات مربوط به حوزه مغز و اعصاب اقداماتی را انجام خواهیم داد؛ در این راستا دو، سه محصول جدید مانند psg و ionm را در سال جدید به تولیدات شرکت اضافه می‌کنیم.»
وی با اشاره به اینکه برای ساخت دستگاه ناچار به واردات مواد اولیه همچون قطعات الکترونیک هستند، تصریح کرد: «مدتی است که واردات مواد اولیه و قطعات مورد نیاز به‌دشواری انجام می‌شود؛ در واقع حمایت‌های کمتری نسبت به قبل در بحث واردات داریم.»
مسئول بخش تولید شرکت طراحی نگار اندیشگان با اشاره به افزایش فراوان هزینه‌های مواد اولیه، قطعات کامپیوتر و تامین سوخت، گفت: «در مقابل ما مجبوریم با قیمت بالاتری محصول را به بازار عرضه کنیم؛ درحالی‌که اگر کمکی در این حوزه به ما شود و تامین قطعات با شرایطی آسان‌تر محقق شود شاید بتوانیم با هزینه‌ای کمتر، محصولات را تولید و روانه بازار کنیم.»
رحمانی یکی دیگر از مشکلات را دشواری‌های دریافت مجوزهای تولید بیان کرد و توضیح داد: «پروسه‌های اداری در ایران بسیار زمان‌بر است و شرکت‌ها را در دریافت و حتی تمدید مجوزها با مشکلاتی روبه‌رو می‌کند که البته چاره‌ای هم جز کنار آمدن با این شرایط نداریم.»
وی مطالبات معوقه را از دیگر مشکلات موجود دانست و تصریح کرد: «سعی کرده‌ایم با مراکز در این زمینه تعامل داشته باشیم و تاجایی‌که بتوانیم نیازهایشان را به‌دلیل حساسیت این تجهیزات تامین می‌کنیم، اما مشکلات مالی بیمارستان‌ها و بدحسابی آن‌ها مشکلات فراوانی را برای شرکت‌ها و ادامه فعالیتشان ایجاد می‌کند.»
افزایش شدید هزینه‌های تولید به‌دنبال بالا رفتن قیمت ارز
همچنین کوروش شعبانی، مدیر فروش شرکت کوشا فن پارس که از سال 1370 در حوزه تولید ایمپلنت‌های دندانی، تجهیزات لابراتواری و کلینیکی و اتوکلاو فعالیت دارد، گفت: «فعالیت در حوزه تولید با چالش‌های زیادی از جمله تامین مواد اولیه وارداتی، تحریم‌ها و قیمت ارز روبه‌رو است که کار را دشوارتر کرده است.»
وی با یادآوری اینکه برخی از دستگاه‌ها و تجهیزات مشمول تحریم می‌شوند، افزود: «وارد کردن آن‌ها به ایران کار بسیار سختی است و باعث افزایش بسیار زیاد هزینه‌های تولید می‌شود.»
شعبانی در کنار این مباحث، دشواری دریافت مجوزها را از دیگر مسائلی بیان کرد که کار را برای تولیدکنندگان پیچیده می‌کند؛ به‌گونه‌ای که پروسه‌های اداری طولانی، انرژی زیادی از شرکت می‌گیرد.
وی همچنین وضعیت نابسامان دلار را عاملی اساسی و تاثیرگذار بر روی میزان فروش شرکت دانست و گفت: «در چنین وضعیتی نمی‌توان پیش‌بینی کرد محصولی که اکنون با A ریال به‌فروش می‌رسد، در آینده چه قیمتی خواهد داشت؛ زیرا قیمت مواد اولیه مورد نیاز نیز ثبات نخواهد داشت حتی این نگرانی وجود دارد که بتوان این مواد را تامین کرد یا خیر.»
مدیر فروش شرکت کوشا فن پارس با اظهار اینکه کار تولید در ایران باتوجهبه چالش‌های فراوان بر سر راه تولیدکنندگان بسیار دشوار است، تصریح کرد: «متاسفانه در ایران هیچ‌کدام از فاکتورهای اقتصادی ثابت نیست و نمی‌توان پیش‌بینی درستی درباره آینده داشت و برنامه‌ریزی دقیقی کرد.»
بااینحال، شعبانی امیدوار است که اوضاع اقتصادی کشور به‌ویژه نوسانات شدید دلار و تورم بهتر شود؛ چراکه در صورت ادامه داشتن این شرایط، همه تولیدکنندگان ایران ورشکست خواهند شد.
دشواری تولید در ایران به‌دلیل بی‌ثباتی اقتصادی و پیش‌بینی ناپذیر بودن شرایط
عادله شایان‌راد، مدیر تضمین کیفیت شرکت نواتیس طب نیز با بیان اینکه این مجموعه از سال 1393 تولیدکننده دستگاه دیالیز، تصفیه آب سنترال و پرتابل و صندلی دیالیز است، گفت: «برای انجام پروسه دیالیز بیمار، به مجموعه این محصولات نیاز است که ما موفق به دریافت گواهی CE برای این تولیدات شده‌ایم.»
وی با بیان اینکه در این پروسه نیازمند داشتن یکسری تجهیزات مصرفی هستند، افزود: «صافی دیالیز، پودر بی کربنات، اسید و مواد ضدعفونی‌کننده، مصرفی‌های مورد نیاز هستند که آن‌ها و هرآنچه که در سبد کالای کنسرسیوم دیالیز ایران قرار دارد را نیز تولید می‌کنیم.»
شایان‌راد با اظهار اینکه کیفیت تولیدات خود را با نمونه‌های سطح یک دنیا مقایسه می‌کنند، تصریح کرد: «تلاش داریم که با شرکت‌های دارای گواهی‌های CE و FDA رقابت کنیم؛ همیشه تلاش خودمان را می‌کنیم زیرا باور داریم وقتی که فکر کنیم خیلی حرفهای هستیم زمان مرگ حرفهای ما خواهد بود.»
مدیر تضمین کیفیت شرکت نواتیس طب بااینحال تحریم، دشواری واردات قطعات، قیمت تمام شده بسیار زیاد دستگاه، بی‌ثباتی و پیش‌بینی ناپذیر بودن شرایط را از جمله مشکلاتی دانست که کار را برای تولیدکنندگان دشوار کرده است.
وی با اظهار اینکه برخی از نمونه‌های قطعات داخلی مطابق با استاندارد CE نیستند، تاکید کرد: «برای برآورده کردن انتظارات مورد تاکید در استاندارد اروپا ناچار هستیم که قطعات مورد نیاز را وارد کنیم که علاوه‌بر دشوار بودن واردات، بحث دریافت IRC نیز مشکلات خودش را دارد.»
شایان‌راد، علاوه‌بر دشواری و زمان‌بر بودن دریافت مجوزها و تمدید آن‌ها، گفت: «برای نمونه آزمایشگاهی که اداره کل تجهیزات پزشکی به ما معرفی می‌کند، باید یکی، دو ماه انتظار بکشیم تا به کارمان رسیدگی کند؛ این درحالی است که باتوجهبه منقضی شدن پروانه و طولانی بودن زمان تمدید، شرکت دچار چالش‌های بحرانی خواهد شد حتی ممکن است تولیدکننده را زمین بزند.»
حذف شرکت‌های تولیدکننده در رقابت ناعادلانه دنیای سرمایه‌داری
فتحی، عضو تیم تحقیق و توسعه مهندسی مواد شرکت بهیار سلامت هم با اشاره به فعالیت تولیدی این شرکت با محصولات لوتک از سال 1378، گفت: «با تقویت و توسعه بخش R&D شرکت، وارد تولید چراغ‌های LED اتاق عمل و سپس تجهیزات پزشکی روز دنیا شدیم؛ بدین ترتیب سال 1391 دستگاه شتابدهنده خطی را ساختیم و پس از چند سال کار بر روی تکنولوژی آن و چهار سال دوندگی برای دریافت مجوزها، موفق به عرضه آن در سال 1399 شدیم.»
وی با اظهار اینکه دستگاه شتابدهنده خطی تولیدکنندگان جهانی محدودی دارد، تصریح کرد: «ما به‌عنوان یکی از تولیدکنندگان جهانی این دستگاه به‌شمار می‌رویم و نزدیک به ۹۵ درصد دستگاه را بومی‌سازی کرده‌ایم و تکنولوژي ساخت آن را در اختیار داریم.»
فتحی با اشاره به داشتن ۱۰۰ محصول مختلف در شرکت، افزود: «این محصولات عموما در حوزه های‌تک هستند از جمله سی‌تی‌اسکن که 80 درصد بومی‌سازی است و سال آینده آن را وارد فاز درمانی می‌کنیم؛ همچنین رادیولوژی دیجیتال را نیز تولید کرده‌ایم.»
وی به برخی از پروژه‌ها در واحد R&D اشاره کرد که هنوز تبدیل به محصول نشده‌اند و اظهار داشت: «فیلتر دیالیز یکی از این محصولات به‌شمار می‌رود که ماده‌ای مصرفی و وارداتی است؛ همچنین به‌تازگی MRI و آنژیو را شروع کرده‌ایم.»
عضو تیم تحقیق و توسعه مهندسی مواد شرکت بهیار سلامت با بیان اینکه علاوه‌بر نگاه به شرایط داخلی کشور باید شرایط جهانی را نیز مدنظر قرار داد، تصریح کرد: «اکنون در جنگ اقتصادی قرار داریم که شرکت‌های دیگر آن را تحریم می‌نامند، اما بیشتر از آنکه تحریم روی ما اثر بگذارد، وجود رقابت منفی در بازار جهانی آسیب می‌زند.»
وی در تکمیل توضیح خود با اشاره به محدود بودن شرکت‌های تولیدکننده دستگاه پرتودرمانی، توضیح داد: «تعداد کم این شرکت‌ها به این معنا نیست که در جهان فرد دیگری نتواند به لحاظ فنی این دستگاه را بسازد؛ بلکه پنج شرکت تولیدکننده جهانی این محصول اجازه نمی‌دهند شرکت ششمی به وجود بیاید، بدین‌ترتیب آن را می‌خرند یا در جریان رقابت حذفش می‌کنند.»
فتحی با تاکید بر اینکه این مسئله نقطه اصلی درگیری است که آن را جنگ اقتصادی می‌داند، گفت: «هرچند نوسان دلار و… اثرات خود را می‌گذارد، اما این جنگ اقتصادی و دنیای سرمایه‌داری چندین برابر مسائل دیگر مشکل‌ساز می‌شود.»
انتظارات بالا و نادرست مسئولان از شرکت‌های دانش‌بنیان تازه‌نفس
البته وی انتظار بالای مسئولان از تولیدکنندگان دانش‌بنیان تازه نفس را یکی دیگر از چالش‌ها عنوان و تصریح کرد: «گاهی مسئولان انتظار دارند شرکتی با سابقه چند ساله، دستگاهی را بسازد که بهتر از محصول شرکتی 60 ساله است؛ ضمن اینکه ارزان‌تر از محصول آن شرکت نیز تمام شود درحالی‌که ارز ترجیحی نیز به آن تعلق نمی‌گیرد؛ یعنی همان رقابت نابرابر که البته مقداری از این انتظارات کودکانه است.»
عضو تیم تحقیق و توسعه مهندسی مواد شرکت بهیار سلامت همچنین با بیان اینکه دستگاه خارجی به‌روزی که روزی خریداری شده، اکنون کهنه است، گفت: «یکسری از این تکنولوژی‌ها عملا از پیشرفت جا مانده‌اند و باید دوباره سراغ خرید دستگاهی به‌روز برویم که برای پشتیبانی و نگهداری آن با هزار مشکل مواجه می‌شویم؛ مثال‌های بسیاری از دستگاه‌های وارداتی وجود دارد که به‌دلایلی خوب کار نمی‌کنند یا یک قطعه آن‌ها خراب شده است و چندین ماه طول می‌کشد تا متخصص دستگاه با هزینه‌های کلان برای تعمیر بیاید.»
فتحی ادامه داد: «بنابراین نمی‌توانیم با این نگاه کل کشور را پوشش دهیم چراکه بسیاری از مناطق کمتر برخوردار از داشتن تکنولوژی‌های روز محروم هستند؛ درحالی‌که با تولید در داخل می‌توانیم عدالت را برای مناطق محروم نیز فراهم کنیم.»
وی تاکید کرد: «اگر اکنون پای تولید داخل نباشیم، در آینده وضعیت تولید بسیار مبهم خواهد بود.»
دیدگاه ها