ایران کشوری حادثه‌خیز است؛ به‌گونه‌ای که از این حیث جزو 10 کشور اول دنیا قرار می‌گیرد و مدیریت بحران و امدادرسانی سریع و همه‌جانبه‌ای را در این شرایط می‌طلبد؛ به‌ویژه در حوزه ارائه خدمات بهداشتی و درمانی نیازمند توجه جدی و سرمایه‌گذاری هستیم. زمانی که بحث مدیریت بحران و امدادرسانی به میان می‌آید، اساسی‌ترین رکن، برخورداری و استقرار بیمارستان‌های صحرایی (سیار) مجهز به تجهیزات کامل و به‌روز پزشکی به همراه تیم درمانی متخصص است؛ سازه‌هایی که باید در زمانی طلایی که همان ساعات اولیه وقوع حادثه و بحران هستند، در مناسب‌ترین مکان مستقر شوند. بیمارستان‌های صحرایی باید از ویژگی‌های خاصی برخوردار باشند تا بتوانند حداقل خدمات پزشکی و درمانی را برای بیماران و افراد آسیب‌دیده با اتکا به تجهیزات و امکانات خود به‌صورت کاملا خودکفا و مستقل ارائه دهند. بحث طراحی و ساخت بیمارستان‌های صحرایی در پشتیبانی دفاعی حوزه سلامت و درمان کشور در شرایط بحرانی، اهمیت فراوانی دارد چراکه بیمارستان‌ها به‌عنوان مهم‌ترین زیرساخت‌های شهری باید بتوانند در شرایط صلح و بحران‌های طبیعی و بشرساخت از خسارات انسانی به‌عنوان ارزشمندترین سرمایه جامعه بکاهند. بنابراین برخورداری از چنین امکانی نیازمند طراحی‌های تخصصی است که علاوه‌بر شناخت مقوله درمانی و ارائه خدمات درمانی به بهترین شکل، منتقل کننده احساس امنیت و آرامش نیز باشد.
علاوه بر سازه‌ای مستحکم با ویژگی‌های خاص و قابل جابه‌جایی سریع و آسان، بیمارستان صحرایی نیازمند داشتن بخش‌های مختلف تخصصی همچون تخت بستری، اتاق‌های عمل، جراحی، زایمان، اورژانس، داروخانه و همچنین تجهیزات تخصصی پزشکی مختلف پرتابل و امکان تله‌مدیسین است.
در گزارش پیشرو سعی کردیم علاوه‌بر پرداختن به لزوم مدیریت بحران در مقوله خدمات پزشکی و درمانی، به توان تولید داخلی ایران در زمینه سازه‌های بیمارستان صحرایی و تجهیزات پزشکی پرتابل ویژه این مراکز درمانی و همچنین انتقال دانش به داخل و بومی‌سازی آن در کشور بپردازیم. در این راستا با «محسن ابراهیم‌خانی» مدیرعامل شرکت نویدبخش ضربان نماینده انحصاری فروش محصولات مجتمع بعثت به‌عنوان تولیدکننده بیمارستان صحرایی در ایران، «علیرضا وکیلیان» مدیرعامل شرکت خسرو مدیسا سلامت فعال در زمینه ارائه راهکارهای نوین و تامین خدمات بهداشتی و درمانی در مواقع بحران و حوادث غیرمترقبه، «فاطمه خوش‌نویسان» مدیر فروش دپارتمان الکترومدیکال شرکت دانش‌بنیان مادزیست فن‌آور بین‌الملل به‌عنوان تولیدکننده تجهیزات پزشکی پرتابل و همچنین «شهریار ارسیلو» کارشناس تجهیزات پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران گفت‌وگو کردیم.
تولید بیش از ۳۰ ست بیمارستان سیار در کشور توسط مجتمع بعثت
محسن ابراهیم‌خانی با بیان اینکه در حوزه مدیریت بحران محول شده به مجموعه بعثت، نخستین تولیدکننده بیمارستان سیار در کشور به‌شمار می‌روند، گفت: «از دیرباز در دنیا بیمارستان سیار تولید می‌شده است، اما از زمان وقوع زلزله بم، این تجهیز به ایران وارد شد و توانستیم بیمارستان‌های سیار اروپایی را با مهندسی معکوس، بومی‌سازی کنیم.»
مدیرعامل شرکت نویدبخش ضربان با برند تجاری «نبض» به‌عنوان نماینده انحصاری فروش محصولات مجتمع بعثت وابسته به صنایع دفاع با یادآوری اینکه پس از آن، نسل‌های متفاوت بیمارستان سیار در کشور توسط مجتمع بعثت تولید شده است، توضیح داد: «ما بیش از ۳۰ ست بیمارستان سیار را در کشور تولید کرده‌ایم که 15 ست را قبلا تحویل وزارت کشور داده‌ایم و از ۱۵ ست دیگر نیز ارگان‌ها و نهادهای نظامی برای بحث‌های امدادرسانی در مواقع بحران و غربالگری‌ها و پیشگیری‌ها استفاده می‌کنند.»
به‌گفته وی، بیمارستان‌های سیار غربالگری برای مواردی همچون ماموگرافی، دندانپزشکی، خون‌گیری و مواردی از این دست استفاده می‌شوند.
مدیرعامل شرکت نویدبخش ضربان با اظهار اینکه این آمار مربوط به تولیدات شرکت خودشان است، گفت: «علاوه‌بر این ممکن است سازه‌هایی نیز به کشور وارد شده باشند.»
ابراهیم‌خانی با اظهار اینکه اکنون بیمارستان سیار تریلری به‌عنوان به‌روزترین نسل بیمارستان‌های سیار در کشور به‌شمار می‌رود، افزود: «در دنیا شاید فقط دو یا سه کشور قادر به تولید بیمارستان سیار تریلی هستند.»
وی با اشاره به چابکی بیمارستان سیار تریلری و داشتن سیستم لجستیک راحت‌تر، تصریح کرد: «این نسل از بیمارستان سیار را می‌توان ظرف ۲۴ ساعت در هر نقطه بحرانی از کشور برای خدمات‌دهی، به سرعت برپا، نصب و مستقر کرد.»
بیمارستان سیار تریلری، استانداردها و خدمات بیمارستان ثابت را دارد
ابراهیم‌خانی خاطرنشان کرد: «بیمارستان سیار تریلری به‌صورت ماژولار است و کاملا استانداردها و خدمات بیمارستان ثابت را دارد. این بیمارستان که قابلیت برخورداری از ظرفیت‌های مختلف تخت بیمارستانی از ۵۰ تخت خواب به بالا را دارد، می‌تواند بدون محدودیت ترافیکی در جاده توسط یک کشنده، تردد داشته باشد.»
مدیرعامل شرکت نویدبخش ضربان با اظهار اینکه از این نسل بیمارستان سیار تولیدات زیادی داشته‌اند که در نقاط مختلف کشور نصب شده‌اند، اظهار امیدواری کرد: «از امکانات و خدمات بیمارستان‌های سیار علاوه‌بر بحث وقوع بحران بتوان در پروژه‌های غربالگری و سایر خدمات‌رسانی‌ها نیز استفاده کرد.»
وی درباره هزینه ساخت بیمارستان‌های سیار نیز با اشاره به آپشنال و سفارشی بودن امکانات بیمارستان، اظهار داشت: «قیمت این سازه‌ها باتوجهبه واحدهای مورد نیاز می‌تواند حداقل از پنج تا شش میلیارد تومان شروع شود؛ بنابراین بیمارستان‌های سیار باتوجهبه امکاناتی که دارند قیمت‌های متفاوتی خواهند داشت؛ البته وزارتخانه‌ها و ارگان‌هایی که می‌توانند کمک‌های مردمی را ارائه دهند مشتریان بیمارستان سیار هستند و بخش خصوصی زیاد در این موضوع نقشی ندارد.»
ابراهیم‌خانی با اشاره به بالا بودن قیمت بیمارستان صحرایی، گفت: «تقریبا در این حوزه مشکل بودجه داریم، اما باتوجهبه دولتی بودن، در این حوزه‌ها تعاملات لازم انجام می‌شود؛ ضمن اینکه ماموریت ما که به‌نوعی مدیریت بحران است بر بحث مالی و اقتصادی آن اولویت دارد.»
البته وی یادآور شد این امکان وجود دارد که مجموعه‌ای فقط یک واحد را مثلا دندانپزشکی، ماموگرافی یا خون‌گیری سیار سفارش دهد؛ بنابراین نیازی نیست که مرکزی حتما مجبور به تهیه پکیج کاملی از بیمارستان صحرایی شود بلکه بر اساس ماموریت خود می‌تواند واحدهای بیمارستان سیار را انتخاب کند.
بهره‌برداری، نگهداری و تعمیر بیمارستان صحرایی نیاز به آموزش دارد
ابراهیم‌خانی در توضیح چگونگی ارائه خدمات پس از فروش نیز اظهار داشت: «بهره‌برداری، نگهداری و تعمیر بیمارستان صحرایی نیاز به آموزش دارد که توسط مجموعه به خریداران ارائه می‌شود؛ حتی می‌توانیم تعمیر و نگهداری بیمارستان‌های سیار را بنا به درخواست مشتریان برعهده بگیریم تا با بازدیدهای دورهای و انجام مانورها از صحت و سلامت بیمارستان اطمینان حاصل کنیم.»
مدیرعامل شرکت نویدبخش ضربان، نماینده انحصاری فروش محصولات مجتمع بعثت با اظهار اینکه همه سازه‌ها تولید داخل هستند و بحث واردات چندان در تولید بیمارستان صحرایی دخیل نیست، افزود: «بنابراین برای تامین مواد اولیه برای تولید سازه‌های بیمارستان‌های صحرایی و سیار مشکلی وجود ندارد.»
وی درعین‌حال به انجام صادرات به کشورهای منطقه اشاره کرد و یادآور شد: «کشورهای همسایه، خریداران محصولات ما هستند و به‌نوعی درحال پوشش خاورمیانه هستیم.»
ابراهیم‌خانی همچنین با اشاره به وجود مشکلات فراوان در حوزه بیمارستان‌های صحرایی، توضیح داد: «باید در مدیریت بحران، آینده‌نگری وجود داشته باشد؛ نباید منتظر ماند تا حادثه سراغ ما بیاید بلکه ما باید به پیشواز مقابله با حوادث و بحران‌ها برویم.»
وی با تاکید بر اینکه آینده‌نگری و آماده بودن برای مقابله با حوادث و بحران‌ها نیازمند داشتن بودجه‌ای کامل و ویژه مدیریت بحران است، تصریح کرد: «ژاپن به‌عنوان کشوری زلزله‌خیز اکنون در آماده‌باش کامل برای مقابله با این بحران است و هیچ نگرانی ندارد. درحالی‌که در مقابل ما که تجربه زلزله‌های متعددی را هم داشته‌ایم، هنوز پروتکل خاصی در کشور برای مدیریت این حادثه نداریم.»
ابراهیم‌خانی، گسترش و توسعه بیمارستان‌های سیار را نیازمند پشتیبانی دانست و گفت: «وقتی به موضوع مدیریت بحران در کشور اهمیت زیادی داده نمی‌شود تمرکز ما نیز از این محصول برداشته می‌شود؛ زیرا مباحث R&D، تکامل توسعه و به‌روزرسانی محصولات نیازمند پشتیبانی است.»
بیمارستان سیار باتوجهبه هزینه زیاد و زمان طولانی ساخت، همیشه مغفول بوده است
وی با اظهار اینکه نیازی به پشتیبانی بودجه‌ای ندارند، تاکید کرد: «انتظار داریم که از محصولات حمایت شود؛ وقتی محصولی در این حوزه با توانمندی و تکنولوژی روز تولید می‌شود حداقل با خرید آن به ادامه چرخه تولید در این حوزه کمک کنند.»
بنابر توضیح ابراهیم‌خانی، اولویت‌دهی به تولید این محصول به دو موضوع استقبال مسئولان از این دست محصولات و بحران‌خیز بودن کشور باز می‌گردد.
وی باتوجهبه حادثه‌خیز بودن ایران، لزوم مدیریت بحران در کشور را بسیار حائز اهمیت دانست و گفت: «تنها کمک ابزارها در راستای مدیریت بحران، سازه‌های سیاری مانند بیمارستان‌ها هستند؛ بحث بیمارستان سیار باتوجهبه هزینه زیاد و زمان ساخت طولانی آن همیشه مغفول بوده است.»
ابراهیم‌خانی با اظهار تاسف از اینکه به بیمارستان سیار به‌عنوان یک نیاز اصلی در کشور نگاه نشده است، افزود: «بحران همیشه در کمین است؛ بنابراین باید از پیش در حالت آماده‌باش قرار داشته باشیم نه اینکه پس از وقوع بحران به فکر تامین زیرساخت‌ها و بررسی کمبودها بیفتیم؛ آن زمان دیگر فرصتی برای این کار نیست.»
وی با تاکید بر اینکه بیمارستان سیار یا صحرایی یکی از تجهیزات و زیرساخت‌هایی است که برای مقابله با بحران باید از پیش در کشور وجود داشته باشد، تصریح کرد: «به نظرم باید چند دستگاه بیمارستان صحرایی در کشور به‌صورت دپو و آماده به خدمت داشته باشیم؛ زیرا در مواقع خاص، دسترسی به این بیمارستان‌ها باتوجهبه زمان مورد نیاز پنج تا شش ماهه برای ساخت، آسان نیست.»
وی با یادآوری اینکه همیشه هم مقوله بحران در میان نیست، تصریح کرد: «باید در مسیری حرکت کرد که پس از اطمینان خاطر در زمینه آماده‌باش برای مواقع بحرانی، وارد حوزه کمپ‌های اسکان سیار و همچنین کمپ‌های تفریحی سیار شویم.»
بومی‌سازی رهیافت‌های نوین کشورهای پیشرو در مدیریت بحران
برای تکمیل این گزارش ویژه در ادامه به سراغ شرکت خسرو مدیسا سلامت رفتیم. شرکتی که باتوجهبه بلاخیز بودن ایران و قرارگیری کشور در لیست ۱۰ کشور اول دنیا از این حیث، به‌عنوان ارائه‌دهنده راهکارهای پیشرفته و نوین و همچنین تامین‌کننده خدمات بهداشتی و درمانی در مواقع بحران و حوادث غیرمترقبه فعال است.
علیرضا وکیلیان، مدیرعامل شرکت خسرو مدیسا سلامت با اشاره به فعالیت ۲۰ ساله این شرکت در مبحث مدیریت بحران در حوادث غیرمترقبه در شاخه‌های بهداشت و درمان، گفت: «به‌عنوان مجموعه ارائه‌دهنده راهکار، گام‌های مثبتی را در دو دهه گذشته در انتقال دانش و تجربیات بین‌المللی و بومی‌سازی آن‌ها برداشتهایم.»
وی با بیان اینکه در این راستا، رهیافت‌های نوین از کشورهای پیشرو در جهان را به ایران معرفی و آن‌ها را بومی‌سازی کرده‌اند، افزود: «باتوجهبه حادثه‌خیز بودن ایران و وقوع انواع حوادث غیرمترقبه در ایران مانند سیل و زلزله و همچنین تنوع اقلیم کشور، نمی‌توان نسخه‌ای واحد برای ایران پیچید؛ ممکن است نسخه‌ای در کشوری دیگر، رهیافت درستی باشد اما در ایران آن نسخه به‌تنهایی جواب ندهد.»
وکیلیان با اظهار اینکه همیشه در ارائه راهکارها بر اساس بالاترین استانداردهای بین‌المللی در زمینه طراحی و تجهیز، سازه‌هایی را وارد می‌کنند که بر اساس اقلیم مناطق ایران است، توضیح داد: «سیستم تهویه مطبوع این سازه‌ها باید بتواند دمای مرطوب، گرم و خشک و سردسیر و همچنین شرایط نامناسب جوی از قبیل باد شدید، میزان و شدت بارندگی‌ها، دمای بالای هوا و… را تاب بیاورد.»
وی با اشاره به داشتن ارتباط تنگاتنگ با اورژانس و جمعیت هلال احمر ایران، گفت: «اولین مجموعه‌ای بوده‌ایم که رهیافت
RDH)-RAPID Deployment Hospitals)، پست‌های امداد پیشرفته، تیم‌های جراحی پیشرو و ایستگاه کمک‌های اولیه در بیمارستان را پیاده و اجرا کرده‌ایم.»
تجهیز ۱۲ دانشگاه علوم پزشکی، هلال احمر و سازمان امداد و نجات به انواع تجهیزات بیمارستان صحرایی
مدیرعامل شرکت خسرو مدیسا سلامت با اشاره به اینکه به جنبه شهری بیمارستان سیار جراحی ارتش
(Mobile Army Surgical Hospital) پرداخته‌اند، توضیح داد: «در ۲۰ سال گذشته حدود ۱۲ دانشگاه علوم پزشکی در کشور، جمعیت هلال احمر ایران و سازمان امداد و نجات را به انواع تجهیزات بیمارستان‌های صحرایی (RDH) تجهیز کرده‌ایم.»
به‌گفته وی، طراحی و تامین بیمارستان‌های صحرایی سبک وزن سریع الاحداث، پست امداد پیشرفته و ایستگاه‌های اولیه، تیم جراحی پیشرو، قایق‌های امدادی، تشک‌های نجات، کیت‌های مصرفی مورد نیاز انجام عمل‌های جراحی، موبایل کلنیک‌ها و همچنین تامین، تصفیه و گندزدایی آب در کمپ‌های اسکان و بیمارستان‌های صحرایی در هنگام وقوع حوادث از جمله اقدامات شرکت خسرو مدیسا سلامت بوده است.
وکیلیان، سازه‌های آموزشی و همچنین سازه‌هایی که قادرند به مدرسه یا ایستگاه غربالگری سیار بیماری‌های مختلف تبدیل شوند را از جمله دیگر پروژه‌های این شرکت عنوان کرد.
وی حتی با اشاره به پروژه‌ای با وزارت بهداشت که به‌‌دلیل تغییر مدیریت ناتمام ماند، گفت: «بنا بود در زمان دکتر هاشمی ۴۰ سازه غربالگری بیماری ایدز اجرا شود که در این راستا تمام طراحی‌ها و رهیافت‌ها را پیش رفتیم، اما عملیاتی نشد؛ درحالی‌که این سازه‌ها این قابلیت را داشتند که در صورت نیاز به مراکز واکسیناسیون در مواقع بیماری‌های واگیردار نیز تبدیل شوند.»
به باور وکیلیان، باید برای مواقع شیوع بیماری واگیردار و نیاز به داشتن سرپناه با فشار منفی، راهکارهایی برای احداث سازه‌های مناسب سریع الحداث در حیاط بیمارستان‌ها داشته باشیم تا بیماران مبتلا بدون ورود به محیط بیمارستان و انتشار بیماری، درمان شوند.
وی با تاکید بر اینکه باید در زمان طلایی وقوع بحران، سازه‌ای را استفاده کرد که با لجستیک و ابعاد بسیار ساده و کوچک و با تیم‌های اجرایی کم، ابتدا آب و اسکان امدادگران را تامین کند، ادامه داد: «در کنار سازه‌های اسکان امدادگران باید سازه‌های درمانی مستقر شوند؛ بدین‌ترتیب امدادگران می‌توانند بهتر به مردم حادثه‌خیز خدمات بدهند.»
یکی دیگر از اقدامات این شرکت در زمینه مدیریت بحران به مقوله آلودگی‌زدایی‌هایی همچون آلودگی‌های میکروبی باز می‌گردد که وکیلیان در این باره نیز توضیح داد: «در این راستا پیش از شیوع کرونا مانور مشترکی با سازمان هواپیمایی کشوری با نام تهدید زیستی برگزار کردیم؛ در این مانور که برای آمادگی فرودگاه امام در هنگام بروز آلودگی‌ها بود، به‌عنوان شرکت برتر برگزیده شدیم و دانش روز جهان را در ایران ارتقاء دادیم.»
مدیرعامل شرکت خسرو مدیسا سلامت با اشاره به تیم قدرتمند R&D شرکت، گفت: «هر تیم R&D با بهره‌گیری از مشاوران داخلی و برقراری ارتباط آن‌ها با مشاوران خارجی در کشورهای مختلف فعال در حوزه امداد فعالیت دارد.»
جمع‌آوری دانش روز کشورهای پیشرفته دنیا در زمینه مدیریت بحران
وی همچنین با اظهار اینکه موفق به جمع‌آوری دانش روز قابل انتقال کشورهای پیشرفته دنیا در زمینه مدیریت بحران شده‌اند، تصریح کرد: «هر مبحثی که در رابطه با کار بشردوستانه بوده است را پوشش می‌دهیم؛ در این راستا برای نمونه، کمپ اسکان و کالاها و خدمات مورد نیاز در آن مانند تشخیص مکان کمپ، تعداد چشمه واحد بهداشتی، مدیریت فاضلاب با هدف جلوگیری از بیماری‌های مسری و… رهیافت‌هایی را بومی‌سازی کرده‌ایم.»
وکیلیان همچنین با یادآوری اینکه با وزارت نیرو در سال‌های 1388 تا 1394 در زمینه روش‌های نوین گندزدایی همکاری داشته‌اند، توضیح داد: «در این راستا به جای گندزدایی آب با گاز کلر که خطر انفجار دارد، راهکارهای نوینی را به کشور معرفی و بومی‌سازی کردیم که تاییدیه بین‌المللی هم دارد.»
وی با اشاره به اینکه شرکت خسرو مدیسا سلامت همچنین مجموعه‌ای پیشرو در تامین آب در بلایا به‌شمار می‌رود، افزود: «در این راستا با وزارت نیرو گام‌های مثبتی را برداشتهایم؛ در طول سال‌های گذشته از صلیب سرخ‌ها و هلال احمرهای مختلف دعوت کرده‌ایم و افراد پیشرو در این سازمان‌ها در ایران آموزش‌های مورد نیاز را ارائه کرده‌اند.»
به‌گفته مدیرعامل خسرو مدیسا سلامت، این شرکت نمایندگی چندین کمپانی بین‌المللی که تامین‌کننده فدراسیون بین‌المللی صلیب سرخ هستند را دارد.
وی با تاکید بر اینکه شرکت خسرو مدیسا سلامت در دو راستا فعالیت خود را تداوم می‌دهد، گفت: «کمک به افزایش دانش سازمان‌های مسئول در کشور و همچنین تجهیز آن‌ها با کالاهای مورد نیاز، فعالیت‌های خسرو مدیسا سلامت در این حوزه هستند.»
طراحی سازه‌های مدولار و ترکیبی با کابردهای مختلف
وکیلیان با اشاره به اینکه کالاهای باکیفیتی را برای سازمان‌های بهداشتی و امدادی کشور تجهیز کرده‌اند که ۱۵ تا ۲۰ سال از عمر آن‌ها می‌گذرد، یادآور شد: «در بحران کرونا تمام دانشگاه‌های علوم پزشکی پس از ۱۵ سال سازه‌های ما را از انبار بیرون آوردند و به‌راحتی آن‌ها را عملیاتی کردند؛ این نشان‌دهنده طول عمر بالای این سازه‌هاست.»
وی با بیان اینکه بیمارستان‌هایی را طراحی کرده‌اند که سازه‌هایی مدولار و ترکیبی هستند، توضیح داد: «این بیمارستان‌ها قابلیت جداسازی و استقرار در نقاط مختلف کشور را دارند و باتوجهبه داشتن کاربردهای مختلف، می‌توان از آن‌ها در حوزه‌های متفاوتی همچون پایش مادران یا پایش بیماری‌های خاص استفاده کرد.»
وکیلیان با اشاره به تنوع اقلیمی، بافت مناطق و امکان مواجهه با اتفاقات گوناگونی همچون وزش باد شدید یا طوفان، سیل، زلزله و…، تصریح کرد: «برای تمام این اقلیم‌ها و شرایط بحرانی، راهکارهای عملیاتی مشخصی را در قالب سازه‌های ترکیبی داریم؛ حتی در زمینه چادرهای حمل روی سازه‌های بادی و انواع فریم‌ها کار کرده‌ایم که هر کدام ويژگی خاص خود را دارند.»
بنابر توضیح وی، بیمارستان صحرایی که چند ماه در یک منطقه برپا می‌شود، باید در برابر نور آفتاب، بارندگی، وزش بادهای شدید و… مقاوم باشد؛ همچنین باید خودکفا، قابل ضدعفونی و دارای تجهیزات داخلی پرتابل و دیزل ژنراتور باشد.
وکیلیان ادامه داد: «حتی در زمینه مدیریت عبور نور از سازه برای اتاق‌های عمل و بخش‌های معاینه نیز راهکار وجود دارد که موفق به انتقال آن‌ها به داخل کشور شده‌ایم.»
سازه‌های مدولار و ترکیبی مناسب‌ترین نوع برای خدمات بشردوستانه
مدیرعامل خسرو مدیسا سلامت درباره بیمارستان‌های سیار کانتینری نیز با اشاره به سابقه طولانی آن‌ها، گفت: «بااینحال سازه‌های کانتینری بیشتر مناسب نیروهای نظامی است که از لجستیک قوی برخوردارند، اما برای جنبه‌های بشردوستانه محدودیت‌های حمل‌ونقل وجود دارد؛ چراکه زمانی جاده‌ها بسته می‌شوند و خودروی سنگین نمی‌تواند عبور کند.»
وی در تکمیل توضیح خود اضافه کرد: «اکنون سازه‌ها ترکیبی از کانکس و چادر هستند. این سازه‌ها Heliboard هستند و هلی‌کوپترهای شینوک یا وسایل حمل‌ونقل سبک همچون وانت نیسان می‌توانند آن‌ها را منتقل کنند.»
وکیلیان با اشاره به کاربرد سازه‌های پیش‌ساخته نیز اظهار داشت: «حتی گاهی نیاز است در مناطق فاقد بیمارستان در زمان یک هفته، سازه‌ای پیش‌ساخته و بدون نیاز به فونداسیون ایجاد کرد؛ البته این نوع سازه‌ها که قابل جابه‌جایی هستند، جنبه خدماتی دارند و مقوله بحران در میان نیست.»
وی در بخش دیگری از صحبت‌های خود به مطرح بودن مقوله خدمت در حوزه بحران و امدادرسانی اشاره کرد و گفت: «جمعیت هلال احمر ایران رکن اساسی را برعهده دارد و سال‌هاست که با فدراسیون بین‌المللی صلیب سرخ همکاری میکند؛ در این راستا یکسری از سازه‌های اسکان را نیز تولید و اقدام به برپای کمپ اسکان می‌کنند.»
وکیلیان با اظهار اینکه تولیدات این جمعیت نیز قابلیت ارتقاء و بهبود دارند، تصریح کرد: «سازه‌های موجود در کشور کیفیت خوبی دارند و قابل ارتقا هستند فقط باید با دانش روز دنیا حرکت کنیم؛ این امر نیز نیازمند اختصاص بودجه‌های دولتی است تا بتوان راهکارهای جدیدی را در کشور پیاده‌سازی کرد.»
لزوم تمرکز بر ارتقاء و بهبود سازه‌های موجود در کشور
وی یکی از مشکلات موجود در زمینه بیمارستان‌های صحرایی را در عین بودجه‌بر بودن آن، در انبار ماندن آن‌ها تا زمان وقوع بحران دانست و اظهار داشت: «باید به این نکته توجه داشت که این اقلام و سازه‌ها حکم بیمه را دارند و آماده‌باشی برای مواقع بحرانی در کشور به‌شمار می‌روند.»
وکیلیان با اظهار امیدواری از اینکه کشور این سازه‌ها را در اختیار دارد، تاکید کرد: «باید تمرکز خود را بر روی ارتقاء و بهبود سازه‌های بیمارستانی صحرایی گذاشت؛ در این راستا باید مدیریتی یکپارچه نیز بر موجودی‌های استان‌ها باشد تا بتوان در مواقع نیاز این امکانات را تجمیع کرد.»
مدیرعامل خسرو مدیسا سلامت با بیان اینکه هرچند در دو دهه اخیر به این رهیافت توجه شده است، یادآور شد: «بااینحال این کار نیازمند بودجه‌های بیشتری برای سرمایه‌گذاری است؛ چراکه پس از دو تا سه دهه که از عمر این سازه‌ها گذشت، نیازمند انجام مانورهای مختلف هستند.»
به‌گفته وی، نیازمند راهکارهای مختلف برای شرایط گوناگون هستیم. حتی مکان برپایی سازه‌ها را باید از پیش در نظر داشت؛ بنابراین نباید به یک سازه خاص وابسته شویم چراکه ایران جزو حادثه‌خیزترین کشورهای جهان به‌شمار می‌رود.
وکیلیان تاکید کرد: «برای رسیدن به این نقطه نیازمند ایجاد یکپارچگی بین وزارتخانه‌های مختلف هستیم.»
وی همچنین با بیان اینکه علاوه‌بر برخورداری از دانش روز دنیا و بومی‌سازی آن و همین‌طور تجهیز سازه‌ها، باید برپایی و جمع‌آوری سازه بیمارستان صحرایی نیز مدیریت شود، توضیح داد: «در دنیا جراح یا ارتوپد، رئیس بیمارستان صحرایی است که در مواقع بحران مانند یک فرد تاسیساتی اقدام به برپایی، مدیریت و جمع‌آوری سازه بیمارستان نیز میکند؛ در ایران نیز باید این فرهنگ ایجاد شود.»
وکیلیان با اشاره به سه رکن سازه، تاسیسات و تجهیزات در بیمارستان صحرایی که لازم و ملزوم و تکمیل کننده ساختار بیمارستان هستند، گفت: «تجهیزات پزشکی بیمارستان‌های صحرایی باید پرتابل و کوچک باشند. کمپانی‌هایی هستند که اقدام به تولید تجهیزات مینیاتوری می‌کنند.»
وی ادامه داد: «در کنار این سه رکن، تیم درمانی بیمارستان صحرایی نیز اهمیت بسیار زیادی دارد چراکه باید تیمی کامل و منسجم باشد تا بتواند تثبیت وضعیت مصدومان و بیماران را در شرایط اضطرار مدیریت کند.»
تولیدکنندگان سازه‌های بیمارستان صحرایی در دنیا انگشت‌شمارند
مدیرعامل خسرو مدیسا سلامت با بیان اینکه تولیدکنندگان سازه‌های بیمارستان صحرایی در دنیا انگشت‌شمار هستند، توضیح داد: «یک کشور در طول یک دهه به تعداد محدودی سازه بیمارستان صحرایی نیاز دارد؛ باتوجهبه کیفیت و قیمت بالای این سازه‌ها، تولید آن برای کشورها توجیه اقتصادی ندارد؛ بنابراین چند شرکت بین‌المللی اقدام به تولید این سازه‌ها و تجهیز سایر کشورها می‌کنند.»
وکیلیان همچنین درباره چگونگی خدمات پس از فروش نیز اظهار داشت: «سازه‌ها شرایط ویژه‌ای برای نگهداری دارند؛ بنابراین انبارداری آن‌ها اهمیت زیادی دارد و باید مطابق با دستورالعمل‌ها انجام شود تا سازه‌ها حداقل دو دهه طول عمر داشته باشند.»
وی با بیان اینکه ارائه آموزش از جمله خدمات پس از فروشی است که به کارفرمایان خریدار سازه‌ها ارائه می‌شود، تصریح کرد: «تیم آموزشی مجموعه به خریداران سازه‌ها چگونگی برپایی و نگهداری اصولی سازه‌ها را آموزش می‌دهد؛ همچنین این آموزش‌ها در مواقع مانورها نیز ارائه می‌شوند.»
تولیدکننده ونتیلاتور پرتابل با کارکردهای نظامی، اورژانسی و بیمارستان‌های صحرایی
پس از بررسی حوزه تولید داخلی بیمارستان صحرایی و همچنین انتقال و بومی‌سازی دانش روز دنیا و واردات سازه‌ها، به مقوله تجهیز بیمارستان‌های صحرایی با تجهیزات پزشکی پرداختیم. در این راستا به سراغ شرکت دانش‌بنیان مادزیست فن‌آور بین‌الملل رفتیم. شرکتی که توسط مهدی پسران، دکتری نانوبیوتکنولوژی در زمینه تجهیزات پزشکی، محمود پسران، فوق دکتری مهندسی الکترونیک، حامد پسران، دکتری سازه و فاطمه مختاری جعفری، دکتری مهندسی بافت-مهندسی شیمی مدیریت می‌شود.
به گفته فاطمه خوش‌نویسان، کارشناس مهندسی پزشکی گرایش بیوالکتریک و مدیرفروش دپارتمان الکترومدیکال شرکت دانش‌بنیان مادزیست فن‌آور بین‌الملل، این شرکت تولیدکننده اینفلیتور آنژیوپلاستی، ونتیلاتور پرتابل اورژانسی، الکتروشوک AED و کیت‌های تشخیص سریع آنتی بادی و آنتی ژن کووید ۱۹ و دارای 500 متر کلین روم کلاس 100.000 و 10.000 است.
وی ادامه داد: «هم‌اکنون درحال راه‌اندازی خط تولید بالون کتتر آنژیوپلاستی عروق کرونر است که تکنولوژی آن از آلمان منتقل شده است.»
خوش‌نویسان درباره محصولاتی که این شرکت در زمینه تجهیز بیمارستان‌های صحرایی تولید میکند نیز توضیح داد: «این شرکت تولیدکننده ونتیلاتورهای پرتابل با کارکردهای نظامی، اورژانسی و بیمارستان‌های صحرایی است که از نظر تکنولوژی سـاخت، نسلی جدید در حیطه تجهیزات پزشکی به‌شمار می‌رود.»
به‌گفته وی، ونتیلاتور پرتابل به دلیل وزن بسیار سبک و قابلیت استفاده آسان و اتوماتیک برای مناطق بحرانی و در شرایط اضطراب و استرس شدید، بسیار کمک کننده بود؛ حتی در شرایط بحرانی کرونا نیز کمک شایانی به مراکز کرد
خوش‌نویسان با بیان اینکه دستگاه ونتیلاتور پرتابل LIVe دارای توربوفن است و می‌تواند بدون نیاز به کپسول اکسیژن کار کند، گفت: «اگرچه درصورت نیاز به اکسیژن بیشتر برای بیمار، قابلیت اتصال به کپسول اکسیژن را تا 100 درصد دارد؛ همچنین به‌طور اتوماتیک حجم ریه بیمار را تشخیص داده و خطای انسانی را کاهش می‌دهد.»
وی با یادآوری اینکه ونتیلاتور پرتابل LIVe قابل استفاده با انواع فیلترهای سنگین در مناطق آلوده به گازهای شیمیایی است، افزود: «این دستگاه باتوجهبه آلارم‌های مریض و دستگاه می‌تواند انسداد راه هوایی را به‌صورت اتوماتیک تشخیص و امدادگر را در امر احیا یاری کند.»
مدیرفروش دپارتمان الکترومدیکال شرکت دانش‌بنیان مادزیست فن‌آور بین‌الملل با اشاره به وزن 1.4 کیلوگرمی دستگاه، تصریح کرد: «سبک بودن دستگاه در شرایط اورژانسی به احیا راحت‌تر و سریع‌تر بیماران کمک میکند؛ همچنین در برابر گرد و غبار و ضربه، مقاوم است.»
وی با بیان اینکه دستگاه به‌صورت Invasive و Non-Invasive قابل استفاده است، توضیح داد: «بنابراین با ماسک و لوله تراشه برای بیماران مناسب است؛ همچنین شارژ باتری دستگاه حداقل تا دو ساعت دوام دارد ضمن اینکه دستگاه، قابلیت اتصال به برق شهری و برق آمبولانس را نیز دارد.»
انتقال تکنولوژی ساخت دستگاه الکتروشوک AED با کاربرد استفاده در مناطق فاقد بیمارستان
خوش‌نویسان با اشاره به الکتروشوک AED به‌عنوان دستگاه دیگری که در بیمارستان‌های صحرایی استفاده می‌شود، گفت: «دفیبریلاتور خارجی خودکار AED وسیله الکترونیکی قابل حمل است که به‌طور خودکار آریتمی‌های قلبی تهدیدکننده ناشی از فیبریلاسیون بطنی VF و تاکی کاردیای بطنی بدون نبض را تشخیص می‌دهد.»
وی با بیان اینکه دستگاه الکتروشوک AED قادر است آریتمی‌های قلبی را از طریق دفیبریلاسیون درمان کند، افزود: «الکتریسیته، آریتمی را متوقف میکند و به قلب اجازه می‌دهد تا دوباره ریتمی موثر برقرار کند؛ همچنین به‌خاطر نداشتن دکمه شوک، احتمال خطای انسانی و ترس افراد از زدن به‌موقع دکمه شوک را حذف کرده است.»
خوش‌نویسان با یادآوری اینکه مادزیست فن‌آور بین‌الملل نماینده انحصاری شرکت کاردیا اینترنشنال دانمارک در ایران است، تصریح کرد: «طی قراردادی با این شرکت، گام به گام انتقال تکنولوژی به ایران انجام شد که منجر به تولید الکتروشوک AED شده است؛ این دستگاه برای تمامی مناطق عمومی، پر رفت و آمد، مراکز دور از بیمارستان و بیمارستان‌های صحرایی بسیار کارآمد است.»
وی ادامه داد: «باتوجهبه شرایط زندگی روزمره که انسان‌ها را در معرض استرس زیادی قرار می‌دهد و احتمال حمله قلبی وجود دارد، این الکتروشوک کاربرد زیادی داشته و تاکنون چندین مورد نجات افراد به شرکت گزارش شده است.»
مدیرفروش دپارتمان الکترومدیکال شرکت دانش‌بنیان مادزیست فن‌آور بین‌الملل همچنین کیت‌های تشخیص سریع کرونا را یکی دیگر از محصولات این شرکت بیان کرد و توضیح داد: «کیت تشخیص سریع کرونا بر مبنای آنتی‌ژن و آنتی‌بادی با برند سیمبیو توسط شرکت مادزیست طراحی و تولید شده و گواهی CE اتحادیه اروپا را نیز دریافت کرده است.»
به‌گفته خوش‌نویسان، از آنجا که در بیمارستان‌های صحرایی دستگاه RT-PCR وجود ندارد، کیت‌های تشخیص سریع کووید-۱۹ در دسترس‌ترین راه برای کنترل این بیماری به‌شمار می‌روند.
سهمی موثر در کاهش خروج ارز از کشور
وی با بیان اینکه این شرکت در گذشته واردکننده این تجهیزات بوده است، گفت: «با ورود شرکت به حوزه تولید این تجهیزات سعی کردیم سهم موثری در کاهش خروج ارز داشته باشیم؛ همچنین با به‌کارگیری نیروی جوان، با انگیزه و با دانش علمی بالا در این امر مهم سهم بسزایی داشتیم.»
خوش‌نویسان با اشاره به بحران‌خیز بودن ایران و لزوم آمادگی برای مواقع بحرانی و داشتن تجهیزات مناسب و به‌روز، توضیح داد: «هم‌اکنون ایران یکی از کشورهای تولیدکننده تجهیزات به‌روز دنیا به‌شمار می‌رود؛ سرمایه‌گذاری تولیدکنندگان ایرانی در این زمینه، بزرگ‌ترین کمک را به پیشرفت بیمارستان‌های سیار و صحرایی میکند.»
بااینحال وی معتقد است که حمایت دولت از این تولیدکنندگان و نخبگان ایرانی، منجر به بهبود شرایط می‌شود.
خوش‌نویسان همچنین یکی از مهم‌ترین دغدغهها و چالش‌های موجود را پروانه تولید دانست و گفت: «روند بررسی مدارک و تمدید پروانه تولید در سررسید سالانه توسط اداره کل تجهیزات پزشکی به کندی انجام می‌شود؛ جابه‌جایی متناوب کارشناسان باعث می‌شود کارشناس جدید پرونده، مدارک را از ابتدا بررسی کند که این موضوع موجب تاخیر در روند تمدید پرونده می‌شود.»
مدیرفروش دپارتمان الکترومدیکال شرکت دانش‌بنیان مادزیست فن‌آور بین‌الملل با تاکید بر اینکه خواستار حمایت در راستای جلوگیری از اعمال نظرهای شخصی کارشناسی و فراتر از استاندارد کارشناسان اداره کل تجهیزات پزشکی هستند، افزود: «امکان اعمال سلایق شخصی، منجر به ایجاد موانع غیرمنطقی در مسیر تولید می‌شود؛ بنابراین انتظار می‌رود این امکان از کارشناسان اداره کل تجهیزات پزشکی سلب شود.»
وی با بیان اینکه انتظار می‌رود همانند قوانین سختگیرانه اروپا و آمریکا، به‌محض ارائه گزارش آزمون‌های وسیله پزشکی مطابق با استانداردهای بین‌المللی، پروانه تولید صادر شود، اظهار داشت: «اما اداره کل تجهیزات پزشکی با اعمال نظرهای شخصی که با عنوان صلاحدید و تلاش برای کشف ریسک‌های احتمالی و گاهی ناممکن، مطرح می‌شود از صدور پروانه تولید ممانعت میکند.»
خوش‌نویسان در نهایت با بیان اینکه ونتیلاتور و الکتروشوک پرتابل جزو جدانشدنی بیمارستان‌های صحرایی هستند، اظهار امیدواری کرد: «شرکت مادزیست با تولید این محصولات قدمی موثر در کمک‌رسانی به این بیماران داشته باشد.»
بیمارستان سیار صحرایی یکی از راهکارهای مقابله با بحران و ارائه خدمات موثر و به‌هنگام است
در ادامه برای بررسی جایگاه و اهمیت سرمایه‌گذاری و توجه به حوزه بیمارستان‌های صحرایی و سازه‌های سیار در کشور با مهندس شهریار ارسیلو، کارشناس ارشد مهندسی پزشکی و کارشناس تجهیزات پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران گفت‌وگو کردیم. ارسیلو سابقه فعالیت ستادی در حوزه تجهیزات پزشکی و حوزه پشتیبانی دانشگاه علوم پزشکی را در کارنامه خود دارد.
وی با بیان اینکه ایران به لحاظ موقعیت اقلیمی، جغرافیایی و زمین‌شناسی، یکی از ۱۰ کشور حادثه‌خیز جهان از نظر فراوانی وقوع حوادث غیرمترقبه به‌شمار می‌آید، گفت: «در حوادث غیرمترقبه، حجم زیاد مسائل و بحران‌های ایجاد شده بیشتر از توان سیستم محلی بهداشت و درمان برای ارائه خدمات مراقبت سلامت است که در این بین، خرابی سازه‌های درمانی و بیمارستانی، مشکلات ناشی از این امر را تشدید میکند.»
ارسیلو یکی از راهکارهای مقابله با بحران و ارائه خدمات موثر و به‌هنگام را استفاده از بیمارستان سیار صحرایی
F.H) – Mobile Field Hospital) در محل حادثه بیان کرد و افزود: «بیمارستان سیار صحرایی (F.H) مجموعه بیمارستانی با مشخصات ویژه‌ای است؛ موبایلی یا قابل حمل‌ونقل بودن مجموعه توسط وسایل نقلیه عمومی، داشتن قابلیت برپایی، گسترش یا ادغام سریع برای مواجه با شرایط اورژانسی در بازه زمانی معین و برخورداری و خودکفایی در زمینه امکانات و تجهیزات برای ارائه خدمات کامل، از ویژگی‌های اصلی این دسته از بیمارستان‌ها هستند.»
وی در تشریح وضعیت ایران در برخورداری از بیمارستان‌های صحرایی اظهار داشت: «بر اساس اطلاعات قبلی که دارم، برخی از دانشگاه‌های علوم پزشکی در سطح کشور اقدام به تهیه انواع مختلفی از سازه‌های صحرایی اعم از سازه‌های چادری بادی و اسکلتی، سازه‌های کانکسی و نیز سازه‌های اتوبوسی یا سازه‌های ترکیبی کرده‌اند.»
ارسیلو در تکمیل توضیح خود با بیان اینکه سازمان اورژانس کشور مجهز به انواع مختلف اتوبوس آمبولانس اتاق عمل است، اضافه کرد: «همچنین سازمان تامین اجتماعی نیز اتوبوس اتاق عمل تهیه کرده است؛ دانشگاه علوم پزشکی تهران نیز به همت خیران، طراحی و تجهیز اتوبوس درمانگاه و اتاق عمل تخصصی چشم پزشکی را انجام داده است.»
به‌گفته وی، ارگان‌های جهادی مختلف اعم از بسیج جامعه پزشکی یا برخی از NGO ها و نهادهای غیر دولتی مانند آستان قدس رضوی نیز در این ارتباط با انجام اقداماتی، مجموعه امکانات خوبی را تهیه کرده‌اند؛ همچنین ارگان‌های نظامی ارتش، سپاه و نیز جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران، ابداعات و تولیدات متنوع و جالبی در خصوص برخی از انواع سازه‌ها و امکانات بیمارستان صحرایی داشته‌اند و تجارب عملیاتی خوبی هم کسب کرده‌اند.
به‌کارگیری تمام یا بخشی از بیمارستان صحرایی در سه فاز عملیاتی
این کارشناس در پاسخ به این مسئله که آیا امکانات موجود پاسخگوی نیاز کشور از نظر تعداد، دربرگیری و به‌روز بودن هستند، توضیح داد: «پاسخ به این سئوال کاملا به نوع، شدت، گستردگی، زمان و محل وقوع حادثه بستگی دارد. در شرایطی که حادثه بسیار گسترده باشد، هر میزان از امکانات هم ممکن است کافی نباشد.»
ارسیلو با تاکید بر اینکه تجزیه و تحلیل انواع حوادث ممکن و در نظر گرفتن سناریوهای اجرایی مختلف برای برپایی بیمارستان سیار صحرایی بر اساس فازهای عملیاتی، اهمیت بسیار زیادی دارد، تصریح کرد: «بر اساس دستورالعمل سازمان بهداشت جهانی، تمام یا بخشی از بیمارستان سیار صحرایی، در سه فاز عملیاتی می‌تواند به‌کار گرفته شود؛ فاز اول، از زمان رخداد حادثه تا حداکثر 48 ساعت پس از آن، فاز دوم، سه تا 15 روز پس از حادثه و فاز سوم نیز از ماه دوم تا دو سال پس از حادثه در نظر گرفته می‌شود.»
وی، فاز اول را مهم‌ترین فاز عملیاتی پس از حادثه توصیف کرد و گفت: «85 تا 95 درصد قربانیانی که در زلزله‌های چین سال 1976، ایتالیا 1980 و ارمنستان 1988 زنده ماندند، کسانی بودند که در 24 ساعت اول از زیر آوار نجات یافتند.
ارسیلو با تاکید بر اینکه در صورت فراهم شدن امکانات کمک‌های اولیه اورژانس، ۲۵ تا ۵۰ درصد افرادی که چندین ساعت در زیر آوار مانده‌اند، زنده می‌مانند، افزود: «بنابراین هدف از برپایی بیمارستان در این فاز، ارائه مراقبت‌های پزشکی اولیه اورژانسی شامل حمایت‌های پیشرفته تروما ATLS) Advanced Trauma Life Support) است.»
وی با اشاره به اهمیت حیاتی اقدامات در ساعات اولیه پس از حادثه، تاکید کرد: «شروع اقدامات درمانی، باید پیش از برپایی بیمارستان یا به موازات راه‌اندازی آن آغاز شود؛ بر این اساس برپایی بیمارستان می‌بایست پیش از 24 ساعت اول حادثه انجام پذیرد، در غیر این صورت، برای فاز اول کاربری نداشته و برای فاز دوم عملیاتی، مورد استفاده خواهد بود.»
کارشناس تجهیزات پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران با تاکید بر اینکه سازه‌ها و ملزومات بیمارستان در فاز اول عملیاتی، باید قابلیت انتقال و احداث سریع داشته باشند، یادآور شد:«در این ارتباط استفاده از سازه‌های چادری بادی و تجهیزات سبک و کم حجم یا سازه‌های متحرک و خودکفایی مانند اتوبوس اتاق عمل، ریسک انتقال و برپایی توام با تاخیر سازه‌های حجیم را در این فاز کاهش می‌دهد.»
بیمارستان صحرایی باید امکانات و ملزومات خودکفا و مستقلی داشته باشد
ارسیلو با اظهار اینکه طی این فاز، بیمارستان می‌بایست از لحاظ امکانات و ملزومات خودکفا و مستقل بوده و تیم بیمارستان، توانایی کار با تجهیزات، امکانات و منابع محدود را داشته باشند، گفت: «در این ارتباط بررسی مقالات مختلفی که پس از حادثه زلزله بم و سایر سوانح دیگر چاپ شده است، نشان می‌دهد که تیم‌های اجرایی مختلف با چه چالش‌های پیش‌بینی نشده‌ای روبه‌رو بوده‌اند و چگونه با خلاقیت و ابداعاتی که داشتند توانستند به مواجهه با آن‌ها بروند.»
وی هدف از برپایی بیمارستان در فاز دوم عملیاتی را ارائه مراقبت‌های دنباله‌دار (خدمات بستری) برای موارد تروما و اورژانسی و نیز ارائه خدمات درمانی روتین دانست و افزود: «در این فاز، سازه‌ها و امکانات بیمارستان باید به ترتیبی تعیین شود که در صورت نبود امکان انتقال سازه‌های حجیم، بتوان از سازه‌ها و امکانات فاز اول استفاده کرد.»
ارسیلو در تکمیل توضیح خود اضافه کرد: «طی این فاز، بیمارستان می‌بایست امکانات مورد نیاز برای ارائه خدمات جراحی ارتوپدی، جراحی عمومی، بیهوشی، داخلی، زنان و زایمان، نوزادان و اطفال و نیز خدمات پارامدیکال مانند آزمایشگاه و تصویربرداری را داشته باشد.»
وی هدف از برپایی بیمارستان صحرایی در فاز سوم عملیاتی را فعالیت به‌عنوان مجموعه موقت، در زمان جایگزینی بیمارستان آسیب‌دیده، طی مدت تعمیرات یا بازسازی نهایی آن عنوان و تصریح کرد: «سازه‌های به‌کار رفته در این فاز باید از استحکام و پایداری مناسبی برخوردار باشند و قابلیت انطباق با سایر سازه‌ها را داشته باشند؛ علاوه‌بر این امکانات رفاهی لازم برای پرسنل و بیماران از قبیل فضای مناسب، درجه حرارت هوای تنظیم شده، مقاومت در برابر آب و سایر عناصر محیطی و آب و هوا، نیز باید در نظر گرفته شود.»
برپایی مانورهای عملیاتی در شرایط مختلف؛ راهکار تعیین کمبودهای طراحی بیمارستان‌های صحرایی
کارشناس تجهیزات پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران با بیان اینکه اجزای بیمارستان سیار صحرایی، باید باتوجهبه فاز برپایی، نوع حادثه و شرایط پشتیبانی و حمل‌ونقل تعیین شود، اظهار داشت: «مجموعه بیمارستان سیار صحرایی زمانی قادر به ارائه خدمات درست خواهد بود که اجزای آن به‌طور دقیق و متناسب با هم محاسبه و تعیین شوند.»
به‌گفته وی، در این ارتباط، بررسی شواهد و گزارش‌های معتبر در خصوص نحوه تعیین اجزای بیمارستان‌های حاضر در حوادث مختلف مانند زلزله‌های بم، کشمیر، ترکیه و… و همچنین ارزیابی عوامل موفقیت یا ناکامی آن‌ها در ارائه خدمات به‌موقع و موثر، نقش کلیدی در طراحی صحیح و دقیق اجزای بیمارستان و امکانات مورد نیاز دارد.
هرچند ارسیلو، پیش‌بینی نشدن نیازها یا کمبود ملزومات را باعث مختل شدن ارائه خدمات در مجموعه بیمارستان دانست، اما این نکته را نیز یادآور شد که افزایش بی‌برنامه امکانات هم می‌تواند باعث بروز مسائل مختلف و افت کمی و کیفی خدمات شود؛ موضوعی که مصداق آن در بررسی گزارشات زلزله بم قابل استناد است.
وی با تاکید بر اینکه تشکیل گروه ارزیاب خبره و مجرب در زمان وقوع حادثه به منظور بررسی دقیق و صحیح شرایط، نقش بسیار مهمی در انتخاب درست اجزا و امکانات مورد نیاز (Setting) بیمارستان و میزان موفقیت آن دارد، تصریح کرد: «در این ارتباط برپایی مانورهای عملیاتی در شرایط مختلف، باعث تعیین نقیصه‌ها و کمبودهای طراحی می‌شود.»
ارسیلو نقش مجریان و پرسنل آموزش دیده، خلاق و با شرح وظایف چندگانه را در میزان موفقیت مجموعه بیمارستان سیار صحرایی بسیار مهم می‌داند و خاطرنشان میکند: «عملا پیشرفته‌ترین مجموعه‌های بیمارستان صحرایی بدون در نظر گرفتن نقش کلیدی و اساسی سرمایه‌های انسانی، هیچ ارزشی در زمان حادثه نخواهند داشت.»
به باور وی، شناسایی نیروهای متعهد، متخصص و خلاق و ایجاد چارت مجازی برای بیمارستان صحرایی، تربیت و آموزش مداوم از طریق حضور در دورهای آموزشی تخصصی، برگزاری مانورهای مختلف و حضور داوطلبانه در سوانح مختلف داخل و خارج کشور و ثبت تجربیات عملیاتی آن‌ها، نقش حیاتی در موفقیت مجموعه بیمارستان دارد.
تولید بیمارستان صحرایی، امکانات زیرساختی پرهزینه‌ای دارد که نیازمند سرمایه‌گذاری دولت است
کارشناس تجهیزات پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران ادامه داد: «علاوه‌بر این تدوین سناریوهای مختلف برای انواع سوانح در سطح کوچک، متوسط و بزرگ و تدوین دستورالعمل‌های اجرایی از پیش تعیین شده برای افراد مختلف حاضر در مجموعه بیمارستان، موجب سرعت عمل در تصمیم‌گیری و هماهنگی بین اجزای مختلف می‌شود.»
ارسیلو با اظهار اینکه توصیه می‌شود خرید مجموعه اجزای بیمارستان سیار صحرایی، پس از تهیه طرح جامع و بر اساس برنامه اجرایی حاصل از آن انجام شود، گفت: «در غیر این صورت اجزای بیمارستان همخوانی و تناسب لازم را با یکدیگر نداشته و کارا نخواهند بود.»
وی همچنین با اشاره به توان علمی و اجرایی کنونی در کشور، تاکید کرد: «نه‌تنها امکان تولید محصولات با کیفیت و با کارایی لازم در کشور به خوبی فراهم است، بلکه طنز تلخ قضیه این است که حوادث مختلف به میزان کافی روی می‌دهد و تجربیات حاصل از آن می‌تواند منابع عظیم اطلاعاتی برای پژوهشگران و تولیدکنندگان باشد؛ موضوعی که کشورهای صاحب تکنولوژی مجموعه بیمارستان صحرایی کمتر از آن برخوردار هستند.»
بااینحال ارسیلو با بیان اینکه با تبدیل تهدید به فرصت، این وضعیت می‌تواند مزیتی استراتژیک محسوب شود، اظهار داشت: «اما این واقعیت را باید در نظر گرفت که تحقیق و پژوهش و نیز تولید مجموعه بیمارستان صحرایی، امکانات زیرساختی پرهزینه‌ای می‌طلبد که از عهده مالی عموم خارج است؛ این امر نیازمند سرمایه‌گذاری دولت برای افراد و مجموعه‌های توانمند تولیدی، از جهات مختلف اعم از خلق ثروت برای کشور، اشتغال‌زایی، برخورداری کشور از امکانات تولیدی بدون وابستگی به خارج از کشور، امکان بومی‌سازی و… است.»
وی با اشاره به تجهیزات مختلف پرتابل مورد نیاز بیمارستان‌های سیار و توان تولیدکنندگان داخلی در این حوزه، تصریح کرد: «توان بسیار خوبی در داخل کشور نزد متخصصان، پژوهشگران و تولیدکنندگان سطح کشور وجود دارد که با حمایت از آن‌ها، محصولات بسیار خوبی در این زمینه قابل عرضه خواهد بود.»
نبود تناسب میان اجزای چرخ‌دنده‌های حمایتی، اجرایی، قانونی و مالی از موانع تولید موفق در ایران
کارشناس تجهیزات پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران درباره مهم‌ترین دغدغهها و چالش‌های موجود در این زمینه نیز توضیح داد: «چالش‌های متعدد و پیچیده‌ای در سیستم نوآوری کشور (National Innovation System) یا همان سیستم NIS وجود دارد که تنظیم‌کننده روابط، الزامات، امکانات و اجزای مختلفی در کشور است؛ این سیستم منجر به خلق ثروت از طریق تبدیل ایده به محصول می‌شود.»
وی با بیان اینکه ناهماهنگی و نامتناسب بودن اجزای مختلف چرخ دنده‌های حمایتی، اجرایی، قانونی و مالی کشور منجر به کاهش توفیق در انجام تولیدات در ایران شده است، گفت: «دولت و حاکمیت نقش اصلی را در حمایت از خدمات‌رسانی‌های درمانی و بهداشتی در مواقع بحرانی در قالب بیمارستان‌ها و سازه‌های سیار دارد؛ ولیکن استفاده و مدیریت درست نیروهای محلی و امکانات داوطلبان و خیران با در نظر گرفتن هدایت درست منابع و مصارف، نقش بسیار مهم و مکملی در کنترل حوادث دارد.»
دیدگاه ها