دانشگاه علوم پزشکي رفسنجان؛ با کمبود نيروي مهندسي پزشکي مواجه ايم!

رفسنجان در حاشيه جنوبي کوير لوت و در شمال غربي استان کرمان قرار گرفته است. فاصله رفسنجان تا مرکز استان، شهر کرمان، 110 کيلومتر است. رفسنجان بر سر راه‌هاي ارتباطي استان‌هاي کرمان، يزد، فارس، هرمزگان و سيستان و بلوچستان قرار دارد..
رفسنجان داراي زمستان‌هاي سرد و تابستان‌هاي گرم و خشک است.. طبق آمار سرشماري سال 1385، جمعيت اين شهرستان حدود 300 هزار نفر و جمعيت شهر رفسنجان به تنهايي بالغ بر حدود 140 هزار نفر بوده است. شهرستان رفسنجان شامل 3 مرکز شهري (کشکوئيه، سرچشمه و رفسنجان) و 3 بخش (مرکزي، نوق و کشکوئيه) است.

تاريخ رفسنجان
نام رفسنجان براي نخستين بار در متون تاريخي قرن هشتم مربوط به دوره آل مظفر (95-713 هجري قمري) ذکر شده است. رفسنجان در طول تاريخ بين ايالت‌هاي فارس و کرمان دست به دست گشته است. در اوايل اسلام اين منطقه جزو کرمان بوده و بعد جزو ايالت فارس شده و بعداً باز به کرمان برگشته است.
رفسنجان  بزرگترين قطب توليد پسته در جهان است به طوري که بيش از يک سوم  باغات پسته کشور در رفسنجان قرار دارد. بنابراين رفسنجان سهم قابل توجهي در صادرات ساليانه حدود 200-150 هزار تن پسته و کسب درآمد هنگفت 2-1 ميليارد دلاري براي کشور دارد. لازم به ذکر است که پسته بعد از فرش، در جايگاه دوم صادرات غيرنفتي کشور قرار دارد.

آموزش عالي در رفسنجان
شهر رفسنجان داراي مجموعه‌ي بزرگي از مراکز علمي‌و آموزشي است که از آن جمله مي‌توان به دانشگاه هاي علوم پزشکي، دانشگاه ولي عصر (عج)، دانشگاه آزاد اسلامي، مرکز اسلامي‌کار، دانشگاه پيام نور، مرکز آموزش عالي علامه جعفري و مراکز تربيت معلم پسرانه و دخترانه و همچنين مرکز آموزش امام صادق (ع) اشاره کرد. با توجه به وجود 6 مرکز دانشگاهي با حدود 14 هزار دانشجو، شهر رفسنجان را مي توان شهري دانشگاهي ناميد.

دانشگاه علوم پزشکي رفسنجان

پس از پيروزي انقلاب اسلامي دانشگاه علوم پزشکي و خدمات بهداشتي درماني رفسنجان تاسيس شد. اين دانشگاه در سال 1365 آغاز به کار کرد در ابتداي امر با پذيرش دانشجو تحت نظر دانشگاه علوم پزشکي کرمان در رشته پرستاري و پزشکي فعاليت کرد. تا اين که در سال 1370 استقلال يافت و با عنوان دانشکده علوم پزشکي ادامه فعاليت داد و نهايتا در سال 1371 موافقت اصولي براي تبديل دانشکده به دانشگاه به عمل آمده و دانشکده علوم پزشکي به دانشگاه علوم پزشکي و خدمات بهداشتي درماني رفسنجان مبدل شد. اين دانشگاه داراي چهار حوزه معاونت و هشت حوزه مديريت است. دانشکده هاي تابعه شامل پزشکي, دندانپزشکي و پرستاري و مامايي و پيراپزشکي هستند که آموزش دانشجويان رشته پزشکي, دندانپزشکي, پرستاري, مامايي, راديولوژي, علوم آزمايشگاهي, هوشبري, اتاق عمل را بر عهده دارند اعضاي هيئت علمي در اين دانشگاه حدود 144 نفر هستند و تا کنون در حدود 5000 نفر در رشته هاي فوق الذکر فارغ التحصيل شده اند. از نقطه نظر کيفيت آموزشي در اين دانشگاه مي توان به کثرت قبولي فارغ التحصيلان اين دانشگاه آزمون هاي ورودي به مقاطع بالاتر اشاره کرد ضمن اينکه در شهريور ماه سال 1381 اين دانشگاه در امتحان جامع علوم پايه پزشکي در بين دانشگاه هاي شرکت کننده کمتر از 50 نفر, رتبه اول و در بين کل دانشگاه ها ي علوم پزشکي کشور رتبه دوم را کسب کرده و در سال 1379 نيز مقام دوم را در سطح کشور کسب کرده است. مراکز آموزشي درماني و بيمارستاني شامل بيمارستان حضرت علي ابن ابيطالب (ع), بيمارستان مرادي, زايشگاه نيک نفس, 12 مرکز بهداشتي و درماني شهري, 18 مرکز بهداشتي درماني روستايي, مرکز تسهيلات زايمان, مرکز فوريت هاي پزشکي, پايگاه بهداشتي مرکز کنترل و نظارت بر مواد غذايي و آشاميدني و….. است.
مهندس هدايت کارشناس مهندسي الکترونيک وکارشناس  ارشدمهندسي پزشکي ازدانشگاه صنعتي اميرکبير و مسئول تجهيزات پزشکي دانشگاه علوم پزشکي رفسنجان مهمان اين شماره ما بود گفتگويي را با وي انجام داده ايم که مي خوانيد:

دفترتجهيزات پزشکي دانشگاه علوم پزشکي رفسنجان درحال حاضرزيرنظرکدام بخش دانشگاه فعاليت دارد؟
در اين دانشگاه مانند بسياري از دانشگاه هاي ديگر کشور، واحد تجهيزات پزشکي زير نظر معاونت درمان است، هرچند که بارها در همايش هاي ساليانه و جلسات متعدد مسوولان و همکاران بيان شده که واحد تجهيزات پزشکي بايد مستقيم زير نظر رييس دانشگاه و مستقل از همه معاونت ها عمل کند.

آيا مديريت تجهيزات پزشکي دانشگاه به طور کامل توسط اداره تجهيزات پزشکي صورت مي گيرد؟
من باتجربه22 ساله درامرتجهيزات پزشکي به اين نتيجه رسيده ام که حوزه تجهيزات پزشکي گسترده ترازآنست که بتوان درآن دم ازاستقلال شخصي زد. بنابراين هميشه تلاش کرده ام که واحدها وافراد مربوط را در امر تصميم گيري ها، خصوصاً درخريد تجهيزات سرمايه اي سهيم کنم. البته نهايتاً مديريت تجهيزات توسط واحدتجهيزات پزشکي دانشگاه صورت مي گيرد.

آيا اداره تجهيزات پزشکي در سياست گذاري هاي کلان تجهيزات پزشکي دانشگاه نقش محوري دارد؟
اين موضوع بسيار حساس در دوره هاي مختلف با توجه به تفاوت هاي شخصي مسوولان و خصوصا رييس وقت دانشگاه و همچنيني سياست هاي وزارت متبوع و اداره کل تجهيزات پزشکي افت و خيز داشته است و عليرغم اين که در وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکي هميشه حرف آخر را پزشکان مي زنند. اما واحد تجهيزات هميشه يکي از طرف هاي مشورت در سياست گذاري هاي کلان مربوط بوده است.

چند نفر پرسنل دربخش تجهيزات پزشکي داريد و آيا چارت پيشنهادي اداره کل درمورد تعداد پرسنل براساس تيپ دانشگاه اجرا شده است؟
در اين دانشگاه من به عنوان تنها کارشناس تجهيزات پزشکي درکل ستاد، معاونت ها و مراکز آموزشي و درماني باکمک سه نفرتکنسين تجربي در مراکز مشغول به کارهستم. چارت پيشنهادي اداره کل تجهيزات پزشکي ايرادات محرزي دارد اما مي تواند به عنوان يک مرحله نوسازي و بهسازي تجهيزات پزشکي کشور سودمند باشد، متاسفانه همين چارت هم در دانشگاه علوم پزشکي رفسنجان اجرا نشده است.

نحوه نظارت بر مديريت نگهداشت تجهيزات پزشکي درمراکز تابعه به چه صورت است؟
معمولاً نظارت بر تجهيزات پزشکي با سرکشي و حضور فيزيکي در مراحل نصب و را ه اندازي و تعمير و سرويس تجهيزات سرمايه اي و همچنين توزيع فرم ها و اخذ بازخورد از مسئولين مراکز و کاربران دستگا ه ها، انجام مي شود. اما متأسفانه با اينکه بارها فر م ها و فلوچار ت ها و روا ل هاي مختلف براي اين کار تهيه شده است اما به دليل کمبود نيرو، نيروهاي تجهيزات بيشتر به انجام تعميرات روزمره و آن هم با روش سنتي و تجربي مشغولند و کارهاي کاغذي، به روز رساني شناسنامه ها، تعميرات پيشگيرانه، امور آموزش پرسنل غير فني، تحليل هاي آماري و کارهاي علمي و پژوهشي نياز به توجه بيشتري دارند.

آيا بانک اطلاعاتي مرکزي تجهيزات پزشکي دانشگاه وجود داشته وبه روز رساني مي شود؟
سا ل ها پيش يک سيستم نر م افزاري جهت ايجاد چنين بانک اطلاعاتي تهيه و را ه اندازي شد، اما به دليل عدم وجود نيروي کارآشنا و زبده، مسئله روز به روز ضعيف تر و نهايتاً به فراموشي سپرده شده است.

آيا نرم افزار مديريت تجهيزات پزشکي در تمام بيمارستان ها وجود دارد؟ آيا اين نرم افزار مرکزي و تحت وب است؟
متأسفانه در هيچکدام از بيمارستا ن هاي تابعه دانشگاه نر م افزار مديريت تجهيزات پزشکي وجود ندارد و سيستم هاي اطلاعات بيمارستاني موجود نيز از اين مقوله پشتيباني نمي کنند.
اجراي دستورالعمل هايPM فني وکاربري درمورد چند درصد ازتجهيزات پزشکي دانشگاه اجرا مي شود؟
برخي از تجهيزات سرمايه اي و عمدتاً آنهايي که خدمات پس از فروش آنها توسط شرکت هاي نمايندگي و متولي انجام مي شود مشمول تعميرات پيشگيرانه  است.

اجراي آزمون هاي کنترل کيفي وکاليبراسيون درمورد چند درصد ازتجهيزات پزشکي دانشگاه اجرا مي شود؟
تاکنون در اين دانشگاه بودجه اي براي انجام اين آزمو ن ها تخصيص نيافته و بالطبع اين کار انجام نشده است. البته اينجانب شخصاً به انجام کنترل کيفي به صورتي که فعلاً مرسوم شده است اعتقاد ندارم که خود جاي بحث دارد.

آيا اداره تجهيزات پزشکي توزيع وگزينش پرسنل واحد مهندسي پزشکي مراکز تابعه را انجام داده و برکارآن ها نظارت مستقيم دارد؟
همانگونه که گفته شد، پرسنل موجود قديمي بوده و سال ها پيش گزينش و توزيع ايشان انجام شده است. با وجود نياز و پافشار ي هاي مکرر و متعدد هنوز نيروي جديدي به کار گرفته نشده است که نظارت اين واحد را نياز داشته باشد. البته نظارت بر نيروهاي موجود تا حد نياز انجام مي شود.

آيا کميته تجهيزات پزشکي در بيمارستان ها و مراکز تابعه تشکيل مي شود ؟
بله، کميته هاي تجهيزات پزشکي به طبع نياز (معمولاً ماهانه) با حضور افراد مربوط تشکيل مي شود.

آيا نظارتي بر تامين و مصرف تجهيزات پزشکي مصرفي توسط اداره تجهيزات پزشکي دانشگاه صورت مي گيرد ؟
به دليل عدم وجود نيروي کافي امور مربوط به وسايل پزشکي مصرفي به بخش دارويي مراکز سپرده شده است و واحد تجهيزات پزشکي دانشگاه تنها در موارد خاص، مانند وجود ايرادات، کمبودها و مشکلات تأمين لوازم با شرکت ها و هيئت امناي صرفه جويي ارزي و مانند آن دخالت مي نمايند.

اجراي برنامه هاي آموزش فني کارشناسان تجهيزات پزشکي دانشگاه در چه سطحي انجام مي شود؟
متأسفانه در اين مورد بايستي بيشتر از اين تلاش کنيم، اما به دليل عدم وجود کارشناسان تحصيل کرده که توانايي و انگيزه کافي جهت آموزش دادن و آموزش گرفتن داشته باشند، برنامه هاي آموزشي محدودي داريم.

تامين بودجه و امکانات لازم براي انجام فرآيندهاي مديريت تجهيزات پزشکي دانشگاه در چه سطحي است ؟
بودجه خريد در دست معاونت توسعه بوده و پس از درخواست از طرف معاونت درمان با ذکر موارد و توسط واحد بودجه دانشگاه تخصيص مي يابد، بودجه تعميرات و نگهداشت عمدتاً از درآمد اختصاصي مراکز بوده و به جز اين ها بودجه اي براي بهبود مديريت تجهيزات پزشکي وجود ندارد.

چه چالش هايي براي انجام منسجم و قدرتمند فرآيندهاي مديريت تجهيزات پزشکي دانشگاه وجود دارد و راهکارهاي پيشنهادي شما چيست ؟
مهم تر از همه همان بحث قديمي جايگاه تجهيزات پزشکي و بعد ميزان حقوق و مزاياي دريافتي و عدم تناسب اختيارات با مسئوليت هاست که مجموعاً باعث مي شوند متقاضي توانمندي خصوصاً براي همکاري با بخش دولتي وارد ميدان نشده و افراد موجود يا داوطلبان محدود نيز انگيزه و توان کارهاي زيربنايي و اساسي را نداشته باشند و واحد تجهيزات پزشکي در دانشگا ه ها همچنان بلاتکليف و کم توان ظاهر شود.

  نظر شما درمورد ضرورت سازمان نظام مهندسي پزشکي کشور و راهکارهاي مرتبط چيست ؟
تجر به هاي چند قرن اخير در دنيا نشان داده که وجود تشکل ها و سنديکاهاي حرفه اي و صنفي در انسجام و هدفمند کردن امور اعضا و ايجاد ارتباط تعريف شده با نظام سياسي حاکم و هسته مرکزي مديريت کشور، نقش بسيار مؤثر و کليدي بازي نموده است، اما اين فرآيند نيز مانند همه فرآيندهاي ديگر بايد براي رسيدن به بلوغ کافي دوران جنيني، کودکي، نوجواني و جواني را بگذراند و طبيعتاً هزينه هاي مربوط به اين رشد را هم بپردازد.

تعامل شما با انجمن متخصصين تجهيزات پزشکي کشور براي دفاع از حقوق صنفي و تشکيل سازمان نظام مهندسي پزشکي کشور چگونه است ؟
با اين انجمن آشنا هستم اما هنوز به آن نپيوسته ام،  به نظر مي آيد با وجود محدوديت هايي که خاص کشور ماست، در حال طي روال منطقي و درستي است. شايد در پاره اي از موارد با استفاده از روابط غيرسازماني بتوان سريع تر و بهتر عمل کرد و موانع را از پيش پا برداشت.