علی یوسفی، مدیرعامل و عضو هیئت مدیره شرکت تیوان تجهیز طب یکی از مهندسان جوانی است که خود را محدود به دروس تئوری دوران دانشجویی نکرد بلکه قدم در مسیر تحقیق، پژوهش و تجربه حرفه‌های مختلف حوزه تجهیزات پزشکی گذاشت تا سرانجام مسیر اصلی خود را یافت. او که دانش‌آموخته سال ۱۳۹۱ کارشناسی رشته مهندسی پزشکی گرایش بیوالکترونیک است، در سال 1397 اقدام به تاسیس شرکت خود کرد؛ شرکتی که در زمینه طراحی و پیاده‌سازی نرم‌افزارهای هوشمند پزشکی فعالیت دارد. علاوه‌بر این، یوسفی به‌عنوان کارشناس تجهیزات پزشکی و مهندس اتاق عمل لیزیک بیمارستان فوق تخصصی نور نیز مشغول بهکار است. این مهندس پزشک به‌همراه تیم خود موفق به ساخت سیستم هوشمند تشخیص و جراحی بیماری‌های چشم شده است و امسال نیز بورسیه دوره کارآفرینی زیر نظر سازمان تجارت جهانی شد. در مطلب پیش‌رو با وی درباره مسیری که پیموده و چالش‌هایی که با آن روبه‌رو بوده است و همچنین وضعیت کنونی رشته مهندسی پزشکی و صنعت تجهیزات پزشکی گفت‌وگو کردیم.
چه شد که به‌سمت این حوزه کاری گرایش یافتید؟
از ابتدا سعی کردم به فیلدهای مختلف وارد شوم و تجربه کسب کنم و سپس با انتخاب یک فیلد تخصصی کارم را ادامه دهم. با شروع کارم به‌صورت تخصصی در زمینه چشم پزشکی و عمل‌های رفرکتیو (لیزیک) و عمل‌های درمان کراتوکونوس، دیدن رنجی که این بیمارها می‌کشند و از طرفی سختی‌ها و پیچیدگی‌های محاسباتی و تشخیصی برای این عمل، تصمیم به پیاده‌سازی سیستمی گرفتم که این روند را تسهیل کند. این سیستم، تشخیص نوع بیماری، روش درمان، نوع عمل و محاسبات مربوط به آن را کاملا دقیق با جزئيات کامل و هوشمند انجام می‌دهد. در این راه که تقریبا دو سال زمان برد از همکاری تیمی متخصص شامل مهندسان پزشکی، متخصصان چشم پزشکی و مهندسی نرم‌افزار و هوش مصنوعی بهره بردم و در نهایت سیستم هوشمند تشخیص و جراحی بیماری‌های چشم یا همان CloudClinic ساخته شد. هم‌اکنون نیز با تیمی حرفه‌ای و مجرب در حال بهبود و به‌روزرسانی مداوم این نرم‌افزار هستیم.
دلیل علاقه‌مندی و هدف شما از انتخاب رشته مهندسی پزشکی چه بود؟
از دوران دبیرستان علاقه زیادی به دو رشته الکترونیک و پزشکی داشتم. پس از کنکور، مهندسی پزشکی را به‌عنوان رشته‌اي تلفیقی از دو رشته مورد علاقه‌ام که البته دارای موقعیت مناسب شغلی و زمینه‌های تحقیقاتی زیادی نیز بود انتخاب کردم. هرچند رشته مهندسی پزشکی در آن زمان چندان شناخته شده نبود و امروز نیز جایگاهی که باید را ندارد، اما به‌نظرم تجهیزات پزشکی نقش بسیار مهم و حیاتی در بحث درمان دارد.
زمانی که وارد این رشته شدید، آیا از نظر محتوی علمی، مهارتی و مطابقت با خواسته‌هایتان آن چیزی بود که انتظار داشتید؟ بعدها دچار این چالش نشدید که آیا انتخاب درستی داشته‌اید یا نه؟
متاسفانه محتوی علمی کتاب‌های دانشگاهی نه‌تنها برای کار بلکه در حوزه تحقیق و پژوهش نیز کاربرد چندانی ندارد. خوشبختانه در دوران دانشجویی این مسئله را درک کردم و همزمان با تحصیل برای کسب تجربه مورد نیاز، در مراکز درمانی مختلف نیز مشغول به کار شدم. اکنون نیز به‌شدت از انتخاب‌هایی که داشته‌ام راضی و خوشحال هستم زیرا تاجایی‌که در توانم بوده است برای رسیدن به اهدافم تلاش کرده‌ام.
چه دستاوردهای علمی و عملی در دوران دانشجویی و پس از آن داشته‌اید؟
در سال 2019 به‌همراه یک تیم چشم پزشک از جمله دکتر قاضی‌زاده هاشمی، دکتر امان‌زاده و دکتر خانلری مقاله‌ای در زمینه تشخیص بیماری قوز قرنیه در مجله چشم پزشکی و اپتومتری استرالیا چاپ کردم. پس از آن کارهای تحقیقاتی خود را ادامه دادم که نتیجه آن دو مقاله سابمیت شده و دو مقاله دیگر در دست نگارش در زمینه چشم پزشکی است. کتابی نیز با عنوان «نگاهی بر چشم و تجهیزات چشم پزشکی» منتشر کرده‌ام. همچنین اختراعی با عنوان «روش و سامانه تشخیص بیماری‌های قرنیه چشم با استفاده از هوش مصنوعی» ثبت کرده‌ام که این دستیار هوشمند چشم‌پزشکی مبنای کار شرکت ما در زمینه نرم‌افزارهای هوشمند پزشکی شد؛ همچنین مورد استفاده چشم پزشکان در نرم‌افزار CloudClinic قرار گرفت.
آیا زمان تحصیل، زمینه‌هایی برای ورود به بازار کار در فضای دانشگاه یا خارج از آن برایتان فراهم شده بود؟
بله بسیار زیاد، اما دلیل اصلی آن فعالیت‌های خارج از دانشگاه، خلاقیت، کارآفرینی و علاقه خودم به این رشته بوده است. در واقع در دانشگاه مطلبی که متناسب یا مفید برای ورود به بازار کار باشد را آموزش ندیدم که دلیل اصلی آن عنوان‌های درسی قدیمی در سیستم آموزشی دانشگاه‌هاست.
اکنون فضای آماده‌سازی دانشجویان برای ورود به بازار کار در دانشگاه‌ها چگونه است؟
تلاش‌های زیادی در حال انجام است، اما کافی نیست. باید تدابیری اندیشیده شود تا کارآفرینان و افراد موفق این رشته تجربیات خود را با دانشجویان به اشتراک بگذارند. همچنین دانشجویان باتوجه به استعداد و علاقه‌‌ای که دارند باید آموزش‌های لازم و متناسب با زمینه کاری موردنظر خود را ببینند. بدین‌ترتیب پس از دانش‌آموختگی می‌توانند نقش موثری در ارتقاء صنعت تجهیزات پزشکی و درمان داشته باشند. ورود به بازار کار نيازمند تجربه‌های علمي و عملی است؛ بنابراین هرگونه اقدامی در اين زمينه موجب خواهد شد دانشجويان مهندسی پزشکی با آمادگی بيشتری وارد بازار کار شوند. به‌نظرم دوران دانشجویی بهترین زمان برای یادگیری و کسب تجربه است، اما دانشگاه قدرت ایده‌پردازی، تفکر خلاقانه و ویژگی‌های مفید دیگر دانشجوبان را از بین می‌برد یا اجازه شکوفا شدن به آن‌ها را نمی‌دهد در عوض به آموزش تقلید کردن از روش‌های قبلی می‌پردازد. دانشجویان در دوران دانشجويی درگير درس‌های تئوری ناکارآمد می‌شوند و از صنعت و فضاي کاری و تحقیقاتی حوزه تخصصی دور می‌مانند. از سوی دیگر رشته مهندسی پزشکی از هيچ‌گونه پشتوانه حمايتي در بخش‌های علمی و صنفی برخوردار نيست. درنتیجه دانشجويان اين رشته حتی در بحث کارآموزی در بيمارستان‌ها نيز مشکل دارند. درصورتی‌که اگر به‌دنبال خودکفايی در تامين تجهيزات پزشکی کشور هستيم بايد اصلاحات اساسی در سرفصل‌ها و آيين‌نامه‌های آموزشی اين رشته ایجاد شود. به عبارت ديگر بايد نظام مهندسی پزشکی با حضور اساتيد برجسته و فعالان صنعتی اين حوزه تشکيل شود تا یکی از معضلات رشته مهندسی پزشکی یعنی ارتباط بين صنعت و دانشگاه را حل کند. همچنین با نظارت بر دوره‌های آموزشی مهندسی پزشکی از سودجويی‌ها در این زمینه جلوگيری کند. در حقيقت تشکيل سازمان نظام مهندسی پزشکی نبايد فقط در حد شعار باقی بماند يا با هدف حمايت از صنفی خاص تشکيل شود؛ بنابراین به آن‌هایی که قصد ورود به بازار کار مهندسی پزشکی دارند، توصیه می‌کنم تنها به آموزش‌های تئوری دانشگاه اکتفا نکنند. حتما مهارت کسب کنند و آموزش ببینند و باور داشته باشند که با داشتن مهارت و تخصص فرصت‌های کاری زیادی خواهند داشت.
از چه سالی وارد بازار کار شدید و چگونه و با چه حرفه‌ای شروع کردید؟ چه مشاغل مرتبطی را پس از آن داشتید؟
از سال 1387 همزمان با نخستین سال دانشجویی و با کارآموزی در زمینه تعمیرات تجهیزات پزشکی در یک شرکت خصوصی فعالیتم را در این رشته آغاز کردم. پس از چند ماه برای کسب تجربه در زمینه‌های دیگر این رشته در واحد تجهیزات پزشکی بیمارستان فارابی مشغول شدم. در این مرحله علاقه‌ام به تجهیزات چشم پزشکی و به‌ویژه عمل‌های لیزیک باعث شد مطالعه و تحقیقات جدی‌تری در این زمینه داشته باشم و قدم در این مسیر بگذارم.
برای ورود به بازار کار با چه مشکلاتی دست به گریبان بودید؟
در زمان ورود به بازار کار به‌دلیل شناخت ناکافی از این رشته و کیفیت پایین مطالب درسی در دانشگاه، بیشتر شرکت‌ها برای بخش فنی از افراد تحصیل کرده در زمینه الکترونیک و برق استفاده می‌کردند. البته که این مشکل در دانشگاه هم بود و بیشتر اساتید رشته مهندسی پزشکی اساتید رشته برق بودند که این امر باعث می‌شد دانشجو دید خوب و درستی برای تحصیل و کار نداشته باشد. این مشکلات برای خانم‌ها سخت‌تر هم بود و باید چند برابر ما تلاش می‌کردند تا خودشان را اثبات کنند. در چنین شرایطی همزمان درس خواندم و کار کردم که در نهایت تلفیق علم و تجربه، اتفاق بی‌نظیری را برایم رقم زد؛ چراکه باتوجه به تجربه‌های علمی و عملی که به‌دست آوردم، علاوه‌بر یافتن دید بهتر در این رشته توانستم به دانشجویان نیز کمک کنم زیرا نداشتن شناخت کافی از نیاز و خواسته بازار و همچنین توانایی‌های لازم برای رفع آن‌ها مشکلی اساسی و اصلی است. به‌ویژه اینکه هیچ برنامه‌ای در دانشگاه برای رفع این نیازها تبیین نشده است و بدین‌ترتیب دانش‌آموختگان هنگام ورود به بازار کار دچار سردرگمی هستند.
چگونه موفق به مدیریت وضعیت و خروج از چالش‌ها شدید؟
انجام کار مرتبط با رشته تحصیلی در زمان دانشجویی، کسب دیدگاهی درست و خوب از بازار کار و نیازهای موجود، به‌دست آوردن تجربه عملی و همکاری با اساتيد مختلف در دوران دانشگاه عوامل هموارکننده ورودم به بازار کار بودند. همچنین شرکت در دوره‌های خلاقیت، کارآفرینی و کسب‌وکار به‌عنوان محرک ذهنی بسیار تاثیرگذار بود. در حقيقت رمز موفقيت خود را توجه ويژه به دروس تاثیرگذار و مفید دانشگاهی و ارتباط با افراد باتجربه در زمینه مهندسی پزشکی و کسب تجربه از آن‌ها می‌دانم. زمينه‌های کاری مهندسی پزشکی واقعا متنوع است، اما بیشتر دانش‌آموختگان مهندسی پزشکی، بازار کار را به بخش‌های فروش و بازاريابی، تعميرات و انجام کارهايی با حقوق مشخص و ثابت محدود مي‌دانند. درحالی که من باتوجه‌به تجربه‌هایی که به‌دست‌آوردم خودم را محدود نکردم.
از میان حوزه‌های تولید، فروش و بازرگانی، واردات، آموزش و… در کدام یک تجربه و سابقه فعالیت حرفه‌ای دارید؟ دلیل ورود به آن حوزه‌های کاری را توضیح دهید.
فعالیت من ابتدا در حوزه فنی و تعمیرات تجهیزات پزشکی بود و به چالش‌ها و تنوع کاری که در این حوزه وجود داشت علاقه زیادی داشته و دارم. به‌نظرم مهندسی یعنی هنر حل مسئله و پیدا کردن و ساختن راه‌حل برای یک مسئله. با علاقه‌مند شدن به رشته چشم پزشکی و عمیق شدن در یک حوزه تخصصی، به پژوهش، تحقیق و کارآفرینی در این حوزه تخصصی روی آوردم. البته در این سال‌ها، دانشم را برای کمک به دانشجویان و افراد با انگیزه نیز بهکار گرفتم.
مهم‌ترین موانع، چالش‌ها و همچنین فرصت‌هایی که در حوزه کاری خود داشتید، چه بود؟
از مهم‌ترین چالش‌ها و موانع می‌توانم به مواردی همچون سیاست‌های متغیر و سلیقه‌ای اشاره کنم. سیاست‌هایی که با روی کار آمدن هر مدیر تغییر می‌کنند. همچنین دلسوز نبودن مسئولان، کاغذ بازی‌های زیاد و سیکل‌های معیوب اداری، طاقت‌فرسا بودن روند گرفتن مجوزها، قوانین سختگیرانه و بیهوده و کمبود امکانات از دیگر چالش‌ها و موانع هستند. با همه این اوصاف به هر شکست و غیرممکنی با دید یک فرصت نگاه کردم و در برابر ناملایمتی‌ها و موانع تسلیم نشدم و مسیر را ادامه دادم. به‌واسطه داشتن این نگاه سعی کردم تا از فرصت‌های ایجاد شده بهترین استفاده را ببرم. البته حمایت و تشویق خانواده و همچنین همراهی همکارانم مهندس ذاکر، دکتر اقتداری، دکتر پرند و دکتر افضل آقایی، دکتر قاضی‌زاده هاشمی، دکتر جباروند، دکتر مهدی خانلری، دکتر امان‌زاده و دکتر میرآفتاب نیز مسیر را روشن‌تر و هموارتر کرد.
به نظر شما اکنون رشته مهندسی پزشکی در ايران از نظر کیفیت و به‌روز بودن آموزش‌های دانشگاهی چه جايگاهي دارد؟ کاستی‌ها و پتانسیل‌های آن را توضیح دهید.
هم‌اکنون رشته مهندسی پزشکی در ایران از نظر تئوری جایگاه بسیار خوبی دارد. اما متاسفانه وقتی ارتباطی بین کارآفرینان، صنعتگران و دانشگاه‌ها وجود ندارد نمی‌شود حرفی از جایگاه و چشم‌انداز زد. جایگاه مهندسی پزشکی نیازمند توجه بیشتری است. اگر می‌خواهیم صنعت تجهیزات پزشکی را ارتقاء دهیم باید مدیران دلسوز و با دانش و تجربه به‌جای دوستان و آشنایان در راس امور قرار بگیرند. همین‌طور در زمان تصمیم‌گیری به‌جای در نظر گرفتن منافع شخصی باید منافع جامعه را در نظر داشت.
ارزیابی شما از بازار کار کنونی مهندسی پزشکی در حوزه‌های مختلف و فرصت‌های پیش‌روی دانشجویان و دانش‌آموختگان این رشته چیست؟
هم‌اکنون بازار کاری هیچ رشته دانشگاهی خوب نیست. این نکته را یادآور شوم که ایران در حوزه مهندسی پزشکی با عقب افتادگی زیادی روبه‌رو است که این وضعیت را می‌توان فرصتی مناسب دانست؛ چراکه با ورود به حوزه طراحی و تولید تجهیزات پزشکی می‌توان اشتغال زیادی ایجاد کرد. همچنین خدماتی همچون بازرگانی، کنترل کیفیت، طراحی‌های صنعتی، تحقیقات بازار، دیجیتال مارکتینگ، تبلیغات و تجارت الکترونیکی و… می‌توانند به تولیدکننده، واردکننده و توزیع‌کننده برای ارائه خدمات بهتر کمک کنند؛ این موارد پتانسیل‌هایی هستند که شاید دانشجویان و دانش‌آموختگان مهندسی پزشکی به آن‌ها توجه بسیار کمی دارند.
به نظر شما، لازمه ورود موفق و نتیجه‌بخش به بازارهای کار مرتبط با رشته مهندسی پزشکی چیست؟
شناخت درست معضلات، نیازها و چالش‌های بازار کار این رشته لازمه ورود موفق و نتیجه‌بخش به این حرفه است. ابتدا باید در حد امکان توانایی و دانش خود را ارتقاء داد و سپس نسبت به شناخت چالش‌ها تحقیق کرد. باید پیش از ورود به بازار کار، چالش‌ها و نیازمندی‌های آن را شناسایی کرد. برای نمونه ممکن است یک شرکت در طراحی و ساخت محصولات خود دچار مشکل باشد. اینجاست که یک مهندس پزشک مسلط بر نرم‌افزارهای طراحی صنعتی می‌تواند نسبت به حل این مشکل ورود کند. این مثال می‌تواند برای بیمار و کادر درمانی هم صدق کند؛ بدین‌ترتیب که دستگاه یا فرایندهایی طراحی و ساخته شود که بتواند بهبود تشخیص و درمان بیماران یا سهولت در پروسه درمان را به‌دنبال داشته باشد. در واقع یک مهندس پزشک گاه به‌عنوان یک ارائه‌دهنده خدمت و گاهی با ساخت و طراحی محصولی جدید و نوآورانه باید به‌دنبال راه‌حلی برای برطرف کردن مشکلات باشد.
باتوجه‌به شرايط کنونی این رشته و بازار کار آن، به ديگران توصيه مي‌کنيد برای ادامه تحصيل به‌سمت اين رشته بروند؟
همان‌طور که قبلا گفتم چالش‌های زیادی در حوزه تجهیزات پزشکی داریم. هرکدام از این چالش‌ها، فرصت‌هایی هستند که می‌توانند راهی برای موفقیت باشند. اما باتوجه به معضلات، واحدهای درسی که دانشجویان در زمان تحصیل می‌گذرانند برای ورود آن‌ها به بازار کار کافی نیستند؛ بنابراین به دانشجویان پیشنهاد می‌کنم دوره‌های تخصصی مرتبط را بگذرانند و سپس به بازار کار تجهیزات پزشکی ورود کنند.
به‌نظر شما مهم‌ترین چالش صنعت تجهیزات پزشکی به‌ویژه در حوزه تخصصی شما چیست؟
اگر بخواهیم از مشکلات و سیکل‌های معیوب اداری بگذریم، بی‌شک داشتن نیروی توانمند، با انگیزه و پرتلاش مهم‌ترین چالش صنعت تجهیزات پزشکی کشور به‌شمار می‌رود.
اگر شما جای يکی از مسئولان بوديد، چه کاری برای بهبود وضعیت مهندسی پزشکی می‌کردید؟
تشکیل سازمان نظام مهندسی پزشکی، ساماندهی دانشگاه‌ها و مطالب آموزشی، تدوین دوره‌های کاربردی و مورد نیاز صنعت مهم‌ترین کاری بود که نسبت به انجام آن اقدام می‌کردم.
دیدگاه ها