خودکفایی، حمایت از تولید ملی، قطع وابستگی، ذخیره منابع ارزی و اهداف و ادعاهای مشابه، شعارهای زیبا و خوشایندی هستند که نمی‌توان با آن‌ها همراه نشد، اما قضاوت در مورد تحقق آن‌ها باید براساس واقعیت‌ها و نتایج عملی سیاست گذاری‌های مبتنی بر این شعارها و هدف گذاری‌ها صورت گیرد. یکی از اساسی‌ترین شاخص‌ها برای ارزیابی پروژه‌های تولید ملی، چه از نوع دانش بنیان و چه بدون آن، تاثیر آن‌ها در کیفیت زندگی و رضایت بهره‌مندان و کاربران و نیز تاثیر آن بر اقتصاد و صنعت حوزه مربوطه است.
متاسفانه رویکرد حاکمیتی و به ویژه، رویکرد رسانه‌ای، در این مورد، بسیار تبلیغاتی، شعار زده و یکجا بند است. در مواردی آشکارا می‌توان دید که اعلام خبر تولید فلان دستگاه یا تجهیز صنعتی با ادبیات مشت محکم بر دهان دشمنان بیان می‌شود. در واکنش به درآمدهای ارزی و تشدید تحریم‌ها، این رویکرد تبلیغات زده، هرچه بیشتر تقویت می‌شود. چنین فضایی، معمولا زمینه را برای فرصت طلبان و جا انداختن محصولی نیمه تمام و آزمایش پس نداده، به جای مشابه خارجی فراهم می‌سازد.
هنگام معرفی محصولات صنعتی و فناورانه تولید شرکت‌های ایرانی، به روال سال‌های دهه 60، رقم صرفه‌جویی ارزی به عنوان مزیتی چشمگیر، بیان می‌شود. در حالی که صرفه جویی واقعی چنین کالایی، باید با محاسبه فاکتورهای متنوع (مانند مصرف انرژی، عملکرد، راندمان، دوام، نیاز به تعمیر و تعویض قطعه، زیان احتمالی به مصرف کننده و غیره و غیره) آن هم در بازه زمانی معین، صورت گیرد.
لازم به تاکید است که تلاش صنعتگران و متخصصان ایرانی در همه زمینه‌ها به توسعه دانش فنی و توانمندی کشور در دست یابی به فناوری‌های پیشرفته کمک کرده و دستاوردهایی ارزنده در برداشته است، اما این دستاوردها با هزینه گزاف به کف آمده‌اند و زیر پوشش این موفقیت‌ها، چندین پروژه ناکام خود را قایم کرده‌اند که پس از هیجان اولیه و در درازمدت، هزینه‌هایی به اقتصاد و صنعت و سلامت جامعه تحمیل کرده‌اند. هزینه‌هایی که در واقع مردم بهای آن را پرداخته‌اند و تنها چند شرکت از مزایای آن برخوردار شده‌اند. این آسیب به ویژه با ممنوعیت و سخت‌گیری برای واردات کالاهای خارجی، تشدید می‌شود. وقتی تعرفه گمرکی یک دستگاه یا مواد مصرفی بسیار بالا می‌رود یا ورود آن ممنوع می‌شود، تولیدکننده داخلی فارغ از رقابت وارد بازار می‌شود و مصرف کننده ناچار از خرید محصول داخلی، بهای آن را می‌پردازد.
چنین فضایی، از هر جهت برای ایجاد رانت و فرصت‌های فساد پرور، مناسب است و منابع محدود کشور به نام حمایت از تولید، به کام چند فرد و شرکت محدود ریخته می‌شود. در این میان مردم بی‌پناه، متحمل بیشترین زیان می‌شوند.
باید نگران چنین منظره‌ای در حوزه سلامت و تولید و واردات تجهیزات پزشکی در کشور باشیم. نمایندگی‌ها و بازرگانان تجهیزات و ملزومات پزشکی باید بتوانند در شرایطی متعارف کار کنند و تجهیزات پزشکی خارجی را به دست متقاضیان برسانند، تا تولید داخل پهلو به پهلوی محصولات مشابه خارجی، کارآمدی و ارزش خود را محک بزند و از این رهگذر سلامت جامعه و منافع ملی هر چه بهتر تامین شود.
مدیر مسئول
صائب ماکویی
دیدگاه ها