تصویری نگران‌کننده از مراکز تصویر برداری

تصویر‌برداری، شاید فناورانه‌ترین بخش تشخیصی در مجموعه خدمات پزشکی باشد. دست بر قضا این بخش به تجهیزات و مواد مصرفی خاص وابسته است. تجهیزاتی که معمولا ارزان نیستند و عمدتا در انحصار چند شرکت اروپایی و آمریکایی هستند و بنابراین تامین آن‌‌ها مستلزم تامین منابع مالی نسبتا بالاست. اما در شرایطی که نرخ ارز به طور شتابان بالا می‌رود و طی یک دهه، ده برابر جهش یافته است، کدام مرکز تصویربرداری توانسته منابع درآمد خود را متناسب با آن افزایش دهد؟ از طرفی مردم نیز توان پرداخت هزینه‌های بالاتر را ندارند. اگر منحنی تغییرات نرخ ارز طی ده سال گذشته (و بیست و سی سال گذشته نیز) با منحنی تغییرات تعرفه خدمات رادیولوژی، سی تی اسکن، سونوگرافی و غیره مقایسه شود، خواهیم دید که قد منحنی تعرفه خدمات، بسیار کوتاه‌تر از منحنی رشد نرخ ارز است. این فاصله به حدی است که، دست مراکز تصویربرداری به تجهیزات و دستگاه‌‌های جدید، نرسد.
این گزاره ساده و آشکار بدین معنی است که نوسازی در این شاخه از پزشکی تقریبا متوقف می‌شود و با این واقعیت روبرو می‌شویم که دستگاه‌های تصویربرداری به تدریج مستهلک شده و امکان ارتقا پیدا نمی‌کنند. نتیجه عملی چنین روندی، تنها محروم شدن از فناوری‌های جدید و تشخیصی دقیق‌تر نیست، بلکه ناکارآمدی سیستم‌های قدیمی و بالا رفتن امکان خطا و پاره‌ای آسیب‌ها برابر بیماران را هم موجب خواهد شد.
اگر اقتصاد کشور ما روند عادی داشت، چه در بیمارستان‌ها و مراکز درمانی و چه کارخانه‌ها و مراکز صنعتی، شاهد نوسازی و توسعه منطقی بودیم و ظرف یک دوره پنج ساله، کم و بیش تغییراتی در تجهیزات و امکانات تشخیصی و درمانی مشاهده می‌شد. اما شرایط خاص اقتصادی و حساسیت لحظه کنونی(!) که بیست، سی سال است در آن به سر می‌بریم، این واحدها را از نفس انداخته است.
بی ثباتی نرخ ارز، تاثیر تحریم‌ها و ممنوعیت‌ها و هزینه دور زدن آن‌ها، نه تنها مراکز درمانی، بلکه، شرکت‌های بازرگانی را نیز به دردسر انداخته است، حتی انگیزه‌ای برای ویزیت کردن و معرفی دستگاه‌های جدید ندارند، زیرا پیشاپیش از افلاس مراکز درمانی و ناتوانی آن‌ها در تامین منابع مالی، آگاهی دارند. همچنان که صاحبان مراکز تصویربرداری از افلاس و درماندگی مردم خبر دارند. از طرف دیگر بسیاری از افراد و مراکزی که مجوز تاسیس واحد تصویربرداری دریافت کرده‌اند، هیچ امید و انگیزه‌ای برای راه اندازی آن ندارند.
در چنین شرایطی به طور معمول، راه برای ورود دستگاه‌های دست دوم باز می‌شود که پیامدهای خاص خود را دارد و تک و توک ماشین‌های نو، از سازندگان درجه دو و برندهای چینی تامین می‌شود.
تصویری که در چند پاراگراف بالا از وضعیت تصویربرداری پزشکی در ایران ارائه شد، به روشنی نشان می‌دهد که از رهگذر نابرابری رشد تعرفه خدمات تصویربرداری و نرخ ارز، چه آسیب‌هایی متوجه نظام سلامت می‌شود. آسیب‌هایی که در نهایت، هزینه سنگین‌تری روی دست مردم و همین نظام سلامت خواهد گذاشت. آیا زعمای قوم به این مهم اندیشیده‌اند و برای آن راه‌حلی ارائه می‌دهند؟
گزارش ما را در این باره در صفحات بعد دنبال کنید.

مدیر مسئول
صائب ماکویی