|
در دويست و يازدهمين شماره «ماهنامه مهندسي پزشکي» مهمان اداره تجهيزات دانشگاه علوم پزشکي اصفهان هستيم. در جريان اين مصاحبه با سه کارشناس و مدير اين اداره آشنا ميشويم و از زبان هرکدام، پاسخ سؤالات مرتبط را ميشنويم. در ابتدا، مهندس ريحانه فرخي که به تازگي از مجموعه اداره تجهيزات زيرمجموعه معاونت درمان به معاونت غذا و دارو رفته اند درمورد اقدامات انجام شده در حوزه نگهداشت تجهيزات پزشکي توضيح مي دهند. در دومين بخش مصاحبه، مهندس ميترا مومن زاده ما را از آخرين اخبار حوزه آموزش هاي ستادي به کارشناسان و نتايجش مطلع ميکنند. سومين مصاحبه شونده نيز مهندس الهه نصر است. او که مسئوليت خريد و تأمين تجهيزات را دنبال ميکند براي مخاطبان توضيح ميدهد که در جريان شرايط کنوني تجهيزات مورد نياز بيمارستانها از چه راه هايي تأمين ميشود. در پايان، پاي صحبتهاي مهندس اصغر بکراني مدير اداره تجهيزات پزشکي مينشينيم. مهندس بکراني حالا بعد از مدتها تجربه و کار در اين حوزه حرف هاي زيادي براي گفتن دارد.
مهندس فرخي
برنامه هاي نگهداشت يکي از نقاط تمرکز دانشگاه هاي علوم پزشکي و بيمارستانها است. تابه حال چه اقداماتي در دانشگاه علوم پزشکي اصفهان براي پيشرفت در اين حوزه انجام داده ايد؟
نگهداشت به شدت تحت تأثير وضع اقتصادي مراکز و نگاه مديران مالي آنها به موضوع است. با اينهمه در استان اصفهان و در همه مراکز، موضوع کاليبراسيون کنترل کيفي تجهيزات پزشکي به صورت جدي دنبال ميشود و به غيراز اين، قراردادهاي نگهداري با شرکتها با درصد کمتري به صورت پراکنده منعقد ميشود. از طرف ديگر پس از ابلاغ چکليست نگهداشت دستگاه ونتيلاتور و ماشين بيهوشي توسط اداره کل به دليل اينکه چکليست بسيار کلي بود قابل اجرا نبود. لذا اداره تجهيزات پزشکي دانشگاه علوم پزشکي اصفهان با تشکيل کميته هاي تخصصي متشکل از کارشناسان تجهيزات پزشکي، کادر درمان و سرپرستاران بخش، دو چکليست جداگانه را براي هر دستگاه با برند خاص تهيه کرده و بعد از دريافت تأييديه از شرکتهايي که دستگاهها را عرضه ميکردند به کليه مراکز و بيمارستانهاي تابعه دانشگاه ابلاغ کرد. چک ليستها شامل بازديدهاي روزانه ،هفتگي و ماهيانه مخصوص کاربران دستگاه با نظارت واحد مهندسي پزشکي و شامل چک ليستهاي مخصوص واحد مهندسي پزشکي است. همچنين همايشي با هدف آشنايي بيشتر روسا و مديران مراکز با موضوع مديريت تجهيزات پزشکي برگزار شد. در جريان اين همايش سخنراني و گزارش عملکرد مراکز در خصوص نگهداشت تجهيزات پزشکي ارائه شد و تلاش کرديم موضوع اهميت و جايگاه نگهداشت را به مديران و روسا خاطرنشان کنيم. همچنين از کليه واحدهاي مهندسي پزشکي مراکز دولتي و خصوصي طبق چک ليست شاخص هاي نگهداشت بازديد و از واحدهاي برتر تقدير کرديم.
اجراي برنامه نگهداشت چه پيامدهايي در سطح بيمارستانها به دنبال داشته است؟
يکي از مهمترين تغييراتي که بعد از استقرار برنامه جديد نگهداشت در بيمارستانها منجر به اقدامات سنجيده تر شد مستندکردن هر بازديد و ثبت وضعيت دستگاه بود. اين موضوع که تقريباً براي تمامي روال هاي نگهداشت اجباري شد، باعث شد کاربران دستگاه با دقت بيشتري بازديدها را انجام دهند و احساس مسئوليت بيشتري در نگهداري و تست دستگاه داشته باشند. اين امر منجر به کاهش تماس هاي بيدليل با واحد مهندسي پزشکي و تقاضاي حضور کارشناس جهت تعمير دستگاه شده است. اما متأسفانه تاکنون پيامدهاي ديگر ازجمله پيامدهاي مالي ناشي از اجراي برنامه نگهداشت را پايش و بررسي نکرده ايم و در آغاز ارزيابي ها هستيم.
در کنار اين ارزيابيها به دنبال ايجاد بانک اطلاعاتي در تأمين ملزومات مصرفي و مديريت مصرف و کاهش هزينه هستيم که به تازگي اين فرآيند شروع شده است. درواقع وظيفه مديريت تجهيزات پزشکي ذيل معاونت غذا و دارو، نظارت بر خريد ملزومات است که به صورت مستقيم از سوي بيمارستانها انجام ميشود البته مسئوليت پيگيري کمبودها در بيمارستانها همچنان از سوي اين مديريت انجام ميشود.
مهندس مومن زاده
برنامه آموزش ضمن خدمت نيروهاي واحدها و ادارات تجهيزات پزشکي در دانشگاه اصفهان به چه شکل انجام ميشود؟
طي ادوار مختلف، اداره تجهيزات پزشکي دانشگاه علوم پزشکي اصفهان توجه ويژه اي به امر آموزش داشته است. تا پيش از سال 1387 اين دوره ها به صورت پراکنده برگزار ميشد، با تغيير رويکرد اداره، اين دوره ها به صورت برنامه ريزي شده و مدون تحت عنوان آموزش ضمن خدمت برگزار شده است. روش اجرا نيز به اين صورت است که ابتدا از طريق مکاتبه با بيمارستانها نيازسنجي انجام شده و براي يک دوره سه ساله موضوعات آموزش مشخص ميشود. ضمناً درخواست هاي موردي نيز براي برگزاري جلسه آموزشي در طول سال جمعآوري شده و سپس با برگزاري جلسه داخلي در اداره تجهيزات پزشکي معاونت درمان، عنوان دقيق دوره ها در ابتداي هرسال به واحد آموزش اعلام ميشود. براي دوره هاي عمومي نيز از طرف اداره آموزش دانشگاه آزمون هاي الکترونيکي برگزار ميشود. لازم به ذکر است سالانه کليه کارکنان موظف به گذراندن حداقل 50 ساعت آموزش هستند.
موضوعات اين دوره ها بيشتر حول محور چه حوزه هايي است؟
به طور متوسط از ارديبهشت ماه تا بهمن ماه هرسال، به صورت ماهانه يک جلسه آموزشي 6 ساعته برگزار ميشود. مهمترين نکته در اثرگذاري دورههاي آموزشي، انگيزه مخاطبان است، اگر آنها تشنه يادگيري باشند ارائه اين دوره ها ميتواند اثرات زيادي به دنبال داشته باشد. بازخورد کارکنان واحدها به ما نشان ميدهد که محتوا برايشان کاربردي و مفيد بوده است. اغلب دوره هاي آموزشي مرتبط با اصول فيزيکي و کاربري دستگاهها و بخشي نيز درخصوص آئين نامه و دستورالعمل هاي اداره کل تجهيزات پزشکي است همچنين در سال گذشته براي اولين بار در کشور يک دوره با عنوان اخلاق در مهندسي پزشکي برگزار شد که خوشبختانه کارگاه بسيار جذابي بود و مورد استقبال حضار قرار گرفت. هرچند اين موضوع در کشور چندان موردتوجه قرار نگرفته است اما تحقيقات زيادي در دنيا در ارتباط با اين موضوع انجام شده است. در سال جاري هم جلسه تکميلي دوره قبل بنا به درخواست و استقبال شرکت کنندگان برگزار ميشود.
مهندس نصر
تأمين تجهيزات سرمايه اي در حال حاضر از چه طريقي دنبال ميشود؟
خريد تجهيزات سرمايه اي در سالهاي قبل از سوي هيئت امنا انجام ميشد. در حال حاضر روند خريد تجهيزات سرمايهاي هيئت امناي ارزي محدود شده است و به همين دليل در اداره تجهيزات دانشگاه علوم پزشکي اصفهان تصميم گرفتيم در چارچوب آييننامه مالي معاملاتي و از طريق برگزاري مناقصه يا استعلام بها، تجهيزات موردنياز دانشگاه را تأمين کنيم.
حواله اي از سالهاي قبل باقي مانده که تجهيزاتي در ازاي آن دريافت نکرده باشيد؟
دانشگاه علوم پزشکي اصفهان درکنار تجهيزات زيادي که دريافت کرده است از سال 94 حواله هايي دارد که هنوز نتوانسته در ازاي آن تجهيزاتي دريافت کند. اين موضوع ميتواند به دليل تراکم کاري هيئتامنا و عدم تدوين برنامه و دستورالعمل منسجم جهت توزيع تجهيزات در سطح کشور براساس شرايط و موقعيت مراکز درماني و بيمارستانها باشد.
يکي از معضلات دانشگاه ها و هيئتامنا، مدتدار بودن حواله ها و از بين رفتن اعتبار آنها بعد از گذشت مدتي است که اين اتفاق خوبي نيست.
از ديگر معضلاتي که در ارتباط با هيئتامنا وجود دارد محدودکردن دانشگاهها در زمينه خريد تجهيزات از برند دلخواه است. بعد ازاينکه سه سال تجهيزات موردنياز بيمارستانها از سوي هيئت امنا تهيه شده بايد گزارش جامعي از بازخورد بيمارستانها و دانشگاه ها درمورد کارکرد دستگاه ها گرفته شود تا بدانند در انتخاب برند بايد به چه نکاتي توجه شود. عليرغم اجراي برنامه نيازسنجي، به نيازهاي جزئي و خاص هر بخش در بيمارستانها توجه نشد. براي مثال با اختصاص دستگاه سونوگرافي بدون پروب اختصاصي مدنظر بيمارستان عملاً دانشگاهها مجبور به پرداخت هزينه هاي مازاد براي تجهيز دستگاهها مطابق با نياز خود ميشوند.
معياري که اين محدوديتها بر مبناي آن استوارشده چيست؟
هيچگاه معيارهاي مشخصي اعلام نکردهاند. گفته شده که کميته هاي فني در هيئت امناي ارزي حضور دارند که درکنار تأکيد بر برند داخل، خريد از برندهاي باکيفيتتر را ممکن ميکنند اما به نظر ميرسد مهمترين معيار براي هيئت امنا قيمت تجهيزات باشد.
با توجه به اينکه وزارت بهداشت تنها اين سطح از اعتبار را در اختيار هيئت امناي ارزي قرار ميدهد اما دانشگاهها از آن بي بهره هستند، به همين دليل در خريد مستقل ما تنها ميتوانيم بخشي از تجهيزات موردنياز را تهيه کنيم. البته با اين ويژگي مثبت که تجهيزاتي که خريداري ميشوند دقيقاً همان دستگاه هايي هستند که موردنياز ماست.
رفتار هيئت امنا را در نظام درمان چطور ارزيابي ميکنيد؟
خريد متمرکز در کنار ويژگيهاي مثبتي که دارد نقاط منفي زيادي هم دارد. کاهش قيمت يکي از ويژگيهاي مثبت خريد متمرکز است که همه با آن واقفيم اما وقتي بعد از گذشت چند سال بازخوردها را ارزيابي ميکنيم متوجه ميشويم که خريد مبتني بر نياز بسيار اثربخشتر است و پيامدهاي مثبت آن حتي صرفه جويي مالي ناشي از خريد متمرکز را هم جبران ميکند. براي بهبود پيامدهاي ناشي از خريد متمرکز بهتر است خريدها يا براساس جزئياتي که از سوي دانشگاهها اعلام ميشود باشد يا اينکه فرآيند خريد به برخي دانشگاهها واگذار شود.
تجهيز واحدهاي CSR در بيمارستانهاي تحت نظارت دانشگاه در چه مرحلهاي است؟
نيازسنجي مربوط به تأمين تجهيزات CSR در سطح کشور براي وزارت بهداشت ارسال شده و در سال جاري بيمارستانها به اتوکلاوهاي پلاسما مجهز خواهد شد.
مهندس بکراني
در حال حاضر درمجموع در بيمارستانها و اداره تجهيزات دانشگاه چند کارشناس به صورت استخدامي، قراردادي يا طرحي مشغول به کار هستند؟
در حال حاضر 25 نفر نيروي شرکتي، نزديک به 20 نفر استخدامي و 15 نفر نيروي طرحي در تمامي ساختار دانشگاه و بيمارستانها مشغول به کار هستند. دانشگاه علوم پزشکي اصفهان در جذب نيروي طرحي جزو دانشگاههاي پيشگام است. ما از حدود 7 سال پيش اين کار را آغاز کرديم. در سالهاي اوليه متقاضيان گذراندن طرح بسيار انگشت شمار بودند و جذب کارشناس مهندس پزشک دشوار بود. پس ازآن و به تدريج که تعداد فارغ التحصيلان مهندسي پزشکي افزايش يافت، متقاضيان گذراندن دوره طرح نيز افزايش پيدا کرد و اداره موفق به جذب حدود 25 نفر کارشناس جديد شد. در ادامه، برخي از بيمارستانهايي که از عملکرد نيروهاي طرحي خود راضي بودند از طريق شرکتهاي طرف قرارداد دانشگاه آنها را جذب کرده، و عملاً عمده ظرفيت پذيرش کارشناس تجهيزات پزشکي در قالب طرح از دست رفت.
اگر واحدي نياز به کارشناس داشته باشد آيا امکان جذب وجود دارد؟
در تمامي بيمارستانها حداقل يک نفر در واحدهاي مهندسي پزشکي مشغول به کار است. قراردادهاي شرکتي و طرح اختياري دست اداره تجهيزات پزشکي را در جذب نيرو براي بيمارستانها باز گذاشته و ظرفيت خوبي ايجاد کرده است. اگر بيمارستاني درخواست کارشناس تجهيزات پزشکي داشته باشد، تأمين آن امکان پذير است.
جايگاه واحدهاي مهندسي پزشکي بيمارستانها و اداره تجهيزات پزشکي دانشگاهها را در جريان تصميمگيري و زنجيره تأمين تجهيزات چطور ارزيابي ميکنيد؟
در وهله اول بايد تأکيد کنم که پاسخ بنده به اين سؤالها نظر شخصي من است و اميدوارم اين نظرات به واقعيتهاي جاري نزديک باشد. اما در رابطه با جواب اين سؤال، اگر قرار باشد کارشناسان واحدهاي مهندسي پزشکي بيمارستانها را به يک بخش و کارشناسان ادارات تجهيزات پزشکي را به بخش ديگر تقسيم کنيم، در بيمارستانها اکثر همکاران از نسل جوان هستند که واحد مهندسي پزشکي را در مرکز مربوطه شکل داده و فعال کردهاند. در بيمارستانهاي بزرگ و کهنه کار، کارکنان واحدهاي مهندسي پزشکي نيروهاي باتجربه و باسابقه هستند که محور تصميمگيري در حوزه تجهيزات پزشکي مرکز هستند. اما در برخي بيمارستان هاي شهرهاي کوچک که کارکنان جوان مشغول به کار هستند اعمال نظر واحدهاي مهندسي پزشکي کمرنگتر ميشود. در تمامي بيمارستانها نيروهاي واحدهاي مهندسي پزشکي در کميته تجهيزات و دارو هستند اما اينکه چقدر تأثيرگذار باشند بستگي به سطح تجربه و سابقه عملکرد آنها دارد. اين نکتهاي است که افراد را از همديگر متمايز ميکند. طي بررسيهاي انجامشده اين موضوع در بيمارستانهاي تحت نظارت دانشگاه علوم پزشکي اصفهان به خوبي ديده ميشود. در حوزه ستادي، اداره تجهيزات پزشکي دانشگاه نقش مهمي در جريان خريد متمرکز تجهيزات پزشکي دارد و محور سياستگذاري و کارشناسي خريدها است. اين موضوع در تعاملات دانشگاه با هيئت امناي صرفه جويي ارزي نيز پررنگ و مشهود است.
به نظر ميرسد به سطح علمي کارکنان واحدهاي مهندسي پزشکي انتقادهايي وارد است. کارشناسان بهخصوص در حوزه هاي تخصصي و فني نسبت به کارشناسان شرکتها در مراحل پايينتري قرار ميگيرند. به نظر شما چرا اين تفاوت بين کارشناسان مشغول در بخش دولتي و خصوصي وجود دارد؟
به نظر بنده کارشناسان واحدهاي بيمارستاني و ستادي هرچقدر هم تلاش کنند نميتوانند بر اطلاعات فني و تخصصي تجهيزات تمامي حوزه ها اشراف کامل پيدا کنند. کارشناسان فروش و فني شرکتهايي تأمين کننده تجهيزات خاص قطعاً دانش و تخصص بيشتري در يک زمينه خاص نسبت به کارشناسان واحدها و ادارات دارند. درواقع اينکه کارشناسان ادارات تجهيزات پزشکي يا واحدهاي مهندسي پزشکي به اندازه متخصصان شرکتها سواد علمي نداشته باشند امري طبيعي و منطقي است اما براي پرکردن اين خلأ اطلاعاتي، در زمينه هاي موردنياز براي کارکنان واحدها دوره هاي آموزشي برگزار ميشود که در اين مورد توضيحات کافي ارائه شده است.
البته در اين راه بي انگيزگي براي ارتقاي توانمنديهاي فني به دلايل مختلف ازجمله تبعيض هاي موجود در حوزه کار مانعي براي مهارت آموزي و ارتقاي توانمندي هاي شغلي به حساب ميآيد که تأثيرات خودش را بر کارکنان ميگذارد. از سوي ديگر بخش دولتي به دلايل متعدد در جذب افراد متخصص و باتجربه موفق نيست. نوع و نحوه برگزاري آزمونهاي استخدامي يا حضور نيروهاي سفارشي در شرايطي که جوانان تحصيلکرده، با رتبه هاي علمي بالا و توانمنديهاي فني قابل توجه جوياي کار هستند نيز کم نيست و همين موضوع يکي از موانع جذب نيروهاي متخصص است.
براي حل اين موضوع پيشنهاد يا راهکاري داريد؟
هميشه در جلسات خصوصي و عمومي به کارکنان و کارشناسان گفته ام که بهتر است دانش تخصصي خود را در يکي از حوزه هاي تجهيزات پزشکي افزايش دهند. من به عنوان نيروي اداره تجهيزات دانشگاه علوم پزشکي اصفهان در بيرون از دانشگاه هم در يک حوزه مشخص به دنبال ارتقاي تواناييهاي فني خود هستم. اگر کارشناسان مهندسي پزشکي با انگيزه هاي شخصي درکنار حضور در بخش دولتي، به نحويکه ازنظر قانوني، شرعي و عرفي مغايرتي با کار دولتي نداشته باشد، وارد بخش خصوصي هم بشوند و به صورت مستقل کسب وکار خود را راه بيندازند ميتوانند موفقتر عمل کنند.
دوقسمتي شدن ساختار مديريت تجهيزات پزشکي ذيل دو معاونت غذا و دارو و درمان چه تأثيراتي بر اجراي سياستهاي اداره تجهيزات و وظايفش داشته است؟
دانشگاه علوم پزشکي اصفهان در طول سالهاي گذشته چندان تحت تأثير اين ابلاغها قرار نگرفته است. طي سال گذشته براي توزيع بخشي از مسئوليتها، يکي از کارشناسان اداره تجهيزات را به معاونت غذا و دارو فرستاديم تا در آن بخش مشغول شوند و موضوعاتي نظير خريد و تأمين ملزومات را پيگيري کنند.
تا پيشازاين شاکله ادارات تجهيزات پزشکي ذيل معاونت درمان تعريف ميشد و در اکثر دانشگاه ها وضع به همين شکل بود اما از سال گذشته يکي از کارشناسان را در معاونت غذا و دارو مستقر کرديم که تجربه موفقي نبود در همين راستا تصميم گرفتيم چند نفر کارشناس را در آن بخش مستقر کنيم البته مديريت هر دو اداره تجهيزات پزشکي ذيل معاونت درمان و غذا و دارو تا اين لحظه با بنده است.
جايگاه اداره کل تجهيزات پزشکي را در سياستگذاريهاي مرتبط با تأمين تجهيزات چقدر تأثيرگذار ميدانيد؟
در تمام اين سالها هيچگاه موضوع اداره کل تجهيزات پزشکي در معاونت درمان وزارت متبوع جدي گرفته نشده است. دليلي که براي اين ادعا دارم اين است که ساختار معاونتهاي درمان در دانشگاه متناظر با همان ساختار معاونت درمان وزارت بهداشت است. تنها بخشي که ذيل معاونت درمان وزارت بهداشت وجود ندارد اداره تجهيزات پزشکي است و معاونت درمان هميشه نسبت به اين موضوع خنثي عمل کرده است.
معاونين درمان وزارت بهداشت در تمام اين سالها مهمترين نقشي که براي معاونت درمان در حوزه تجهيزات پزشکي قائل بودهاند اجراي فرآيند نيازسنجي بوده است. از ديد من ساختار قوي درمجموعه معاونت درمان وزارت متبوع براي برنامهريزي و اجراي فرآيند نيازسنجي مبتني بر شرايط موجود و اهداف توسعهاي نظام سلامت کشور وجود ندارد و طي چند سال اخير بدون استفاده از يک نقشه راه جامع که مبناي آن نيازسنجي واقعي بوده باشد توزيع تجهيزات پزشکي انجام شده است. تنها در يک برنامه مقطعي و در ابتداي طرح تحول نظام سلامت براي انجام نيازسنجي از دانشگاه ها، فرمي ارسال شد و از تمامي ادارات خواسته شد که تجهيزات مورد نياز واحدهاي تحت پوشش خود را در اين فهرست در اختيار اداره کل تجهيزات پزشکي قرار دهند. اين تنها مرتبهاي بود که معاونت درمان دانشگاه ها موظف شدند فهرست تجهيزات مورد نياز خود را ابتدا براي اداره کل تجهيزات پزشکي ارسال کرده و بعد از آن به دست معاونت درمان برسانند. در هيچ دوره زماني و موقعيت ديگري اداره کل تجهيزات پزشکي براي نيازسنجيها و توزيع تجهيزات، نقشي ايفا نکرده است. البته همان زمان هم فهرستي که اداره کل تجهيزات پزشکي تائيد کرد فصلالخطاب قرار نگرفت و تغيير کرد. اين موضوعات دلايل متعددي دارد که بايد مورد بررسي دقيقتر قرار بگيرد.
در مجموع بايد گفت فارغ از هر ارزشگذاري به نظر ميرسد ساختار اداره کل در حال تغيير و نزديکشدن به وظايفي است که معاونت غذا و دارو برعهده دارد. اگر قرار باشد اداره کل بر موضوع تجهيزات سرمايه اي، نگهداشت و نظارت بر کيفيت تمرکز کند بايد توان فني و ساختار مورد نياز براي اين فرآيندها را داشته باشد. امروز اداره کل تجهيزات پزشکي تنها مجري سياستهاي معاونت غذا و دارو در حوزه ملزومات پزشکي است و اين عملکرد نميتواند تمام نيازمنديها در حوزه تجهيزات پزشکي را پوشش دهد. درواقع جنس کاري بسياري از کارشناسان واحدها و ادارات تجهيزات دانشگاهها از فضاي دغدغه هاي حوزه تجهيزات پزشکي به سمت حوزه غذا و دارو و نظارت بر توليد و تأمين ملزومات در حال تغيير است.
براي برون رفت از شرايط سخت امروز چه پيشنهادي داريد؟
اگر منظور از شرايط سخت وضعيت توليد، توزيع و عرضه تجهيزات پزشکي و شرايط اقتصادي حال حاضر کشور باشد، توصيه و نظر بنده اين است که براي حل چالشهاي امروز بايد از نظرات تمامي صاحبان فرآيند در اين حوزه از توليدکنندگان گرفته تا صنعتگران و تأمينکنندگان و سياستگذاران و کارشناسان دانشگاهي و ستادي در جريان تصميمگيري ها استفاده کرد.
|
دیدگاه ها