تجهیزات پزشکی و بادبان شکسته

سال‌هاست کشتی صنعت تجهیزات پزشکی کشور شاهد تلاطم‌ها و بعضاً طوفان‌های سهمگینی بوده است. اما این کشتی به رغم تمامی آسیب‌های وارده همچنان سرِپا مانده تا کمر مردم ایران برای به‌دست آوردن سلامت دوباره خم نشود.
اما این کشتی حالا که با موج جدیدی از طوفان‌ها مواجه شده‌ آیا همچنان می‌تواند مقاومت کند و شناور بماند؟ در کنار تمام تصمیم‌های درست و اشتباه مدیران این صنعت برای حفظ ثبات، از تمامی اصناف درگیر و رؤسای دانشگاه‌ها و بیمارستان‌ها تا رئیس کم حرف کمیسیون بهداشت مجلس صدا درآمده. به عنوان فردی مستقل از گروه‌های صنفی و سازمانی فعال، نظاره گر هستم که چطور کمر همت به غرق کردن این صنعت بسته‌اند.
پرداخت 30 همت تسهیلات به شرکت‌های دارویی که در وضعیت اقتصادی فعلی جامعه به صورت عجیبی در سه شیفت در حال تولید هستند و قطعاً این تسهیلات و ارز نیمایی (28700 تومانی) داده شده جهت واردات ماده مؤثره‌های دارویی این صنعت مجدد به کشورهای همسایه در غالب صادرات دارو برمی‌گردد و این غول‌های دارویی (از محل تسهیلات ارزان قیمت و ارز ترجیحی) هر روزه بزرگ و بزرگ‌تر می‌شوند و باعث می‌شود بخش بزرگی از بودجه وزارت بهداشت به یغما برود. قطعاً نظارت بر اختصاص ارز و تسهیلات فقط به میزان مصرف داخلی علاج کار خواهد بود. قطعاً در شرایطی که شرکت‌های دارویی از بیمه‌ها 17 همت طلب دارند، اگر این 30 همت به بیمه‌ها می‌رفت قطعاً شرکت‌های دارویی هم با دریافت طلب خود مشکلشان برطرف می‌شد.
پرداخت 1.3 میلیارد دلار ارز مرجع (4200 تومانی) به واردات اقلام ضروری تجهیزات پزشکی و هر ساله کم و کمتر کردن آن در حالی که تجهیزاتی که از لیست خارج می‌شوند هیچ افزایشی در پوشش بیمه‌ای نمی‌گیرند، تنها سیاست بدون کیاستی است که فقط بار مالی این به اصطلاح صرفه جویی را به دوش مردم شهر و روستا می‌اندازد. افزایش ده برابری قیمت بسیاری از اقلام مصرفی عمل‌های جراحی بدون پوشش مناسب بیمه، بار بسیار بزرگی بر خانواده‌های ایرانیست. صنعتی که نیاز به 3 میلیارد دلار ارز دارد را باید به ازای هر یک دلاری که از ارز مرجع گرفته می‌شود معادل یک دلار ارز آزاد به بیمه‌ها داد تا بتوانند هزینه‌های درمان را به صورت مناسب و در شان این کشور پوشش دهند.
هر نوع تسهیلات اعم از نرخ پایین‌تر ارز یا نرخ پایین‌تر بهره یا ایجاد هر نوع انحصار قطعاً یک (رانت) است و باعث ایجاد فساد. هر نوع کمک به این صنعت باید در زنجیره مصرف‌کننده اتفاق بیفتد و بهترین راهکار جداکردن بیمه‌ها از وزارت بهداشت و رفاه (به عنوان سازمان مستقل) و از طرف دیگر یکپارچه کردن پوشش تمامی بیمه‌های دولتی و حضور بیمه‌های تکمیلی برای جبران بخش پوشش داده نشده راهکار نهایی است.
قطعاً کاهش حقوق و عوارض گمرکی از 4 درصد به 1 درصد بدون نظارت بر کاهش قیمت‌ها (حداقل 5 درصد) قطعاً راه به جایی نخواهد برد.
در کشورهای دیگر مانند ترکیه باتوجه به شرایط حقوق و عوارض گمرکی از تولید داخلی حمایت می‌شود و این راهکاری هوشمندانه است.
اما عدم پرداخت مالیات بر ارزش افزوده در گروه کالاهایی که مصرف‌کننده نهایی بیمار است (کالای مصرفی) برای تمام این گروه الزامیست، چراکه عملاً ارزش افزوده‌ای ایجاد نمی‌شود.
و اما رانت ایجاد شده تحت لقای شعار «حمایت از تولید داخلی» عملاً کیفیت خدمات این صنعت به مردم را به یغما برده و مردم ناآگاه از کیفیت محصولات داخلی درگیر عوارض و مشکلات این موضوع می‌شوند. از طرف دیگر در شرایطی که 80 درصد بیمارستان‌های کشور دولتی هستند و امکان خرید کالای خارجی را ندارند، بسیاری از برندهای بزرگ که تجهیزاتشان بر لبه تکنولوژی حرکت می‌کند و میلیون‌ها دلار صرف تحقیق و توسعه محصول می‌کنند از کشور خارج شده‌اند یا حضورشان فقط در حد یک نام باقی مانده است. این بلا مشابه بلای صنعت خودرویی کشور است با این تفاوت که در این صنعت جان انسان‌ها به طور مستقیم در معرض خطر جدی قرار می‌گیرد.
هر نوع ایجاد انحصار یا ایجاد محدودیت رانت است و فساد زا. وقتی تنها یک یا چند شرکت تولیدی یک محصول، بدون حضور رقبای خارجی و بازار جهانی خود را در جام عسل می‌بینند قطعاً هیچ هزینه‌ای برای رشد و توسعه نخواهند کرد. در بازار، رقابتی جهانیست که فعالان آن برای بقا مجبور شوند هم پای دنیا پیش بروند. اگر درب بر روی همین پاشنه بچرخد دیری نخواهد گذشت که با بیمارستان‌هایی مواجه می‌شویم که تجهیزات آن سه نسل از تجهیزات روز دنیا فاصله دارند و قطعاً کیفیت کار تیم درمان را تضعیف می‌کنند. چاره کار بررسی کارشناسی شده و خرید براساس تصمیم گروه پزشکی آن حوزه و کارشناسان خبره تجهیزات پزشکی با ایجاد مزیت حمایتی کالاهای ایرانی خواهد بود. به این معنی که برای مثال اگر کالای ایرانی تا 20 درصد گران‌تر از نمونه خارجی آن بود، کالای ایرانی خرید شود و این اختلاف قیمت خرید توسط دولت به مرکز درمانی بازگردانده شود. از طرفی اگر شرایط فنی و کیفی مورد نیاز آن مرکز را نداشته باشد قطعاً نباید آن محصول ایرانی خریداری شود. توجه به این مهم باعث پویایی این صنعت و حمایت عاقلانه تولیدکنندگان، بدون در خطر قراردادن جان میلیون‌ها ایرانی خواهد بود.
در شرایطی که در این اقیانوس پرتلاطم، هر صنف و گروهی به دنبال کسب منافع (بعضاً حداقلی) خود است این مردم هستند که بدون نماینده در صنعت دارو و تجهیزات حرفشان به گوش هیچ کس نمی‌رسد. ندای آن‌ها باشیم.