کنگره ساخت بیمارستانی، رویدادی بود که بار دیگر چشم ما را به روی واقعیت تلخ توزیع نابرابر امکانات و خدمات سلامت در کشور گشود. مرور پیش‌بینی‌ها و انتظارات سند چشم انداز و برنامه ششم توسعه کشور در زمینه دسترسی همگان به امکانات و خدمات سلامت، فاصله معنی‌دار وضع موجود را با آنچه باید به آن می‌رسیدیم، نشان می‌دهد. این در حالی است که بهره‌مندی همگان از خدمات سلامت، پیش‌شرط توسعه پایدار شناخته می‌شود.
اگر نقشه پراکندگی امکانات و تجهیزات اساسی تشخیص و درمان را ترسیم کنیم به نابرابری توزیع آن‌ها در مناطق مختلف پی می‌بریم. جانمایی شاخص‌های دیگری مانند بیمارستان، مراکز درمانی، پزشک و دندانپزشک متخصص و کادر پرستاری و مامایی روی این نقشه نیز حکایت محرومیت بخش‌هایی از جمعیت مستقر در مناطق محروم را از امکانات و خدمات سلامت برملا می‌سازد.
طرح تحول سلامت گام موثری بود که دسترسی همگان به سطح معینی از خدمات در مراکز درمانی دولتی را تضمین می‌کرد. این طرح با محدودیت منابع مالی، با چالش‌هایی روبروست اما فارغ از این چالش‌ها و کاستی گرفتن خدمات آن، در جایی که امکانات درمانی مورد نیاز موجود نباشد، برای دارندگان دفترچه سلامت فایده‌ای نخواهد داشت. به گفته برخی صاحب نظران در بعضی شهرهای استان‌های محروم مانند کهگیلویه و بویر‌احمد، حتی جایی که چشم‌پزشک، خدمت می‌کند یک دستگاه فیکو برای انجام عمل آب مروارید وجود ندارد و بعضی مراکز درمانی از یک دستگاه آمبولانس محرومند. در چنین شرایطی، بیمار ناچار است به مراکز استان یا تهران مراجعه کند و گرچه با دفترچه سلامت، خدمات رایگان می‌گیرد، باید متحمل هزینه‌های سفر و اقامت و پیامدهای دیگر شود. هزینه‌ها و مشکلاتی که بسیار بالاتر از هزینه‌های مستقیم خدمات بیمارستانی است. همین نارسایی‌هاست که فعالیت هزاران موسسه خیریه را در حوزه درمان ضروری ساخته است.
مایه تاسف است که تخصیص امکانات به مناطق مختلف و بودجه‌ریزی در کشور ما در مواردی به جای تحلیل‌های کارشناسی، براساس لابی‌گری و همشهری بازی نمایندگان و ارتباطات دیگر شکل می‌گیرد. در نتیجه، برخی مناطق محروم سال‌ها همچنان در محرومیت می‌مانند.
گذشته از مساله مهم دسترسی عادلانه به امکانات و خدمات سلامت، به گفته مسئولان هم اکنون ۵۰ درصد بیمارستان‌های کشور نیازمند مقاوم‌سازی و نوسازی‌اند. بسیاری از مراکز درمانی کشور عمری بالاتر از ۵۰ سال دارند این بیمارستان‌ها و نیز بسیاری از تجهیزات بیمارستانی در کشور تاب‌آور نیستند ـ این هشدارها گویای آن است که طراحی، ساخت و نظارت بر ساخت‌و‌ساز و مقاوم‌سازی بیمارستان‌ها و نیز بهینه سازی و تجهیز امکانات مراکز درمانی باید در کانون توجه نظام سلامت و برنامه‌های دولت قرار گیرد. اما در شرایطی که نیمی از جمعیت به زیر خط فقر رانده شده‌اند و براساس تازه‌ترین گزارش مرکز آمار ایران، شاخص فلاکت بیش از دو برابر شده است، تاب‌آوری جامعه نیز کمتر از تاب‌آوری ساختمان بیمارستان و تجهیزات بیمارستانی اهمیت ندارد، بنابراین نوسازی‌ها باید با رعایت توزیع عادلانه امکانات بهداشتی و درمانی در سراسر کشور تحقق یابد.
یکی از اساسی‌ترین شاخص‌های ارزیابی و بررسی عملکرد دولت در این زمینه، بحث و بررسی درباره بودجه سال ۹۹ است که تا چندماه دیگر به تصویب خواهد رسید.
مدیر مسئول
صائب ماکویی
دیدگاه ها