بیست‌وهشتمین جلسه عصرانه داغ سلامت با موضوع «ساختار مدیریت تجهیزات پزشکی در کشور، فرصت‌ها و چالش‌ها» در راستای سلسله نشست‌های هم‌اندیشی درباره مسائل نظام سلامت کشور برگزار شد.
به گزارش خبرنگار ماهنامه «مهندسی پزشکی و تجهیزات آزمایشگاهی»، این وبینار توسط مرکز تحقیقات مدیریت و اقتصاد سلامت و با همکاری کمیته پژوهش‌های دانشجویان دانشکده مدیریت و اطلاع‌رسانی پزشکی با حمایت معاونت تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم پزشکی اصفهان برنامه‌ریزی و اجرا شد. محوریت اصلی این وبینار به اشتراک گذاشتن تجربه اجرای مدل‌های مختلف مدیریت تجهیزات پزشکی و بررسی مزایا، معایب، چالش‌ها و فرصت‌های پیش رو بود.
ایجاد مدیریت متمرکز تجهیزات پزشکی دانشگاه علوم پزشکی ایران در معاونت غذا و دارو
در این جلسه ابتدا دکتر مهران ولائی، معاون غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی ایران با اشاره به بحث متمرکز بودن مدیریت تجهیزات پزشکی، گفت: «دانشگاه علوم پزشکی ایران عملاً از سال ۱۳۷۹ نخستین گروه تجهیزات پزشکی در دانشگاه‌های کشور را جذب کرد؛ آن زمان یک نفر را برای هرکدام از ۱۸ بیمارستان موجود استخدام کردیم و چهار نفر نیز نیروی ستادی داشتیم.»
وی با بیان اینکه هم‌اکنون ۶۰ نیروی تجهیزاتی در دانشگاه علوم پزشکی ایران استخدام شده‌اند، افزود: «۲۲ نفر از این نیروها، کارشناسانی هستند که در حوزه ستاد معاونت غذا و دارو مشغول به خدمت هستند.»
ولائی با اشاره به وضعیت همیشگی مدیریت تجهیزات پزشکی توضیح داد: «بخشی از تجهیزات پزشکی که بیشتر لوازم مصرفی بودند در حوزه معاونت‌های درمان و غذا و دارو قرار داشت و از زمان طرح تجهیزات سرمایه‌ای، برخی از دانشگاه‌ها این حوزه را وارد معاونت توسعه یا همان معاونت پشتیبانی سابق کردند.»
وی با اظهار اینکه این به‌هم ریختگی موجود مشکلات خاصی را در بسیاری از دانشگاه‌ها ایجاد کرد، گفت: «در معاونت درمان، ردیف مدیریت تجهیزات پزشکی را ایجاد کردند، اما هرگز از آن استفاده نکردیم؛ زیرا معتقد بودیم می‌توانیم مدیریت را تغییر دهیم؛ بنابراین مدیریت تجهیزات پزشکی هرگز در معاونت درمان دانشگاه علوم پزشکی ایران شکل نگرفت بلکه سال 1392 این مدیریت را در معاونت غذا و دارو متمرکز کردیم که نتایج خوبی را نیز به‌دنبال داشت.»
ولائی با تاکید بر اینکه یکپارچگی مدیریت تجهیزات پزشکی زیر نظر معاونت غذا و دارو باعث حرکت دانشگاه در مسیر پیشرفت و هماهنگی شده است، افزود: «در این مسیر مهم‌ترین اقدامی که کردیم تشکیل بانک اطلاعات جامع تجهیزات پزشکی در معاونت غذا و دارو و نظارت کامل بر آن‌ها بوده است.»
معاون غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی ایران، تصمیم‌گیری واحد و انجام سریع امور را یکی دیگر از مزایای تمرکز مدیریت تجهیزات پزشکی در معاونت غذا و داروی این دانشگاه بیان کرد و ادامه داد: «تربیت آسان‌تر نیروی انسانی و افزایش بهره‌وری، امکان دسترسی مناسب و نداشتن تداخل کاری، منسجم شدن بحث پروانه تولید و خدمات پس از فروش، هماهنگی بهتر مدیر داروخانه و مسئول فنی تجهیزات پزشکی، انعقاد قراردادهای مشارکتی، نظارت بر انبارها و… از دیگر مزایای مدیریت یکپارچه تجهیزات پزشکی در دانشگاه علوم پزشکی ایران به‌شمار می‌روند.»
وی با اشاره به اینکه بسیاری از دانشگاه‌ها بحث تجهیزات و ملزومات مصرفی را به معاونت غذا و دارو و تجهیزات سرمایه‌ای را به معاونت توسعه یا درمان واگذار کرده‌اند، تصریح کرد: «در این مورد دانشگاه علوم پزشکی ایران یکسری کارهای مشترک انجام داده است؛ متمرکز بودن مدیریت تجهیزات پزشکی در دانشگاه ما برای نخستین‌بار منجر به داشتن تفیض اختیارات شد.»
معاونت غذا و دارو بهترین گزینه مدیریت یکپارچه تجهیزات پزشکی است
ولایی با بیان اینکه باید بپذیریم متمرکز شدن مدیریت در هرکدام از این حوزه‌ها مسائل و مشکلات خاص خود را دارد، تصریح کرد: «یکپارچه بودن مدیریت در هرکدام از این حوزه‌ها می‌تواند تاثیرگذار باشد، اما اینکه تاکید داریم مدیریت تجهیزات پزشکی با معاونت غذا و دارو باشد برای این است که بیشتر در این زمینه فعالیت می‌شود.»
وی با اظهار اینکه تقریباً همیشه تجهیزات پزشکی در کنار دارو در داروخانه‌ها و بیمارستان‌ها عرضه و استفاده می‌شود، توضیح داد: «به نفع جامعه، بیمار و سیستم نظارتی و حاکمیتی است که مدیریت یکپارچه تجهیزات پزشکی با معاونت غذا و دارو باشد چراکه می‌تواند سرویس بهتری ارائه بدهد.»
معاون غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی ایران همچنین با اشاره به اهمیت مبحث نظارت بر تجهیزات پزشکی، گفت: «یکپارچگی مدیریت تجهیزات پزشکی می‌تواند به این عرصه نیز کمک زیادی کند؛ چراکه برای نمونه در زمینه کدینگ باتوجه به داشتن ۲۷۰ تا ۳۰۰ هزار قلم تجهیزات پزشکی نیاز به انجام کار فراوانی وجود دارد و بسیار عقب هستیم. اگر این مقوله را سامان ندهیم نمی‌توانیم بسیاری از کارها را درست پیش ببریم.»
ولایی یکپارچگی مدیریت تجهیزات پزشکی را به‌طورکلی در بحث‌های تولید، توزیع و فروش بسیار مؤثر دانست و افزود: «نیاز است نگاه به تجهیزات پزشکی بهتر شود.»
تمرکز مدیریت تجهیزات پزشکی دانشگاه علوم پزشکی ایران در معاونت غذا و دارو
مهندس مودت همایی، مدیر تجهیزات پزشکی دانشگاه علوم پزشکی ایران نیز درباره ساختار مدیریت تجهیزات پزشکی این دانشگاه توضیح داد: «موضوعات برنامه‌ریزی، ارزش‌یابی، بودجه‌ریزی، مدیریت مالی، ارزش‌یابی فناوری، تأمین، لجستیک، نصب و مواردی از این دست باید در حوزه مدیریت تجهیزات پزشکی به‌صورت واقعی مدیریت شوند.»
وی با بیان اینکه در دانشگاه علوم پزشکی ایران به این نتیجه رسیدند که نمی‌توان تجهیزات سرمایه‌ای و مصرفی را از هم تفکیک کرد، افزود: «ترجیح بر این بود که تجهیزات سرمایه‌ای و مصرفی در یک حوزه مدیریت شوند؛ دانشگاه علوم پزشکی ایران سال ۱۳۸۵ اقدام به متمرکز کردن تجهیزات پزشکی کرد.»
همایی با اظهار اینکه در آن زمان بحث تأمین و نگهداشت تجهیزات سرمایه‌ای و اقلام مصرفی مطرح بود، تصریح کرد: «پس از طرح تحول سلامت و ابلاغیه وزیر، قرار بر این شد که تجهیزات پزشکی به حوزه معاونت غذا و دارو منتقل شود؛ دانشگاه ایران به‌دلیل تمرکزی که از قبل داشت در حوزه توسعه به همان شکل متمرکز به حوزه معاونت غذا و دارو منتقل شد.»
وی در تکمیل توضیح خود با بیان اینکه در همان شرایط متمرکز، توان پاسخگویی به نیاز سایر معاونت‌ها وجود داشت، اضافه کرد: «تجهیزات پزشکی که اکنون در حوزه معاونت غذا و دارو وجود دارند، با همه معاونت‌ها در ارتباط است؛ یکسری از دستورات و سیاست‌های کلان از حوزه ریاست مستقیم منتقل می‌شود همچنین عضو کمیته‌های حوزه معاونت توسعه هستیم و ارزیابی بودجه و تجهیزات مورد نیاز را انجام داده و به این معاونت اعلام می‌کنیم.»
مدیر تجهیزات پزشکی دانشگاه علوم پزشکی ایران با اظهار اینکه در حوزه معاونت تحقیقات نیز واحد تجهیزات پزشکی وجود دارد، گفت: «با آزمایشگاه‌ها و مراکز آزمایشگاهی معاونت تحقیقات در ارتباط هستیم و شناسنامه تجهیزات پزشکی کل دانشگاه ثبت شده و در نرم‌افزار به‌روز است.»
همایی با یادآوری اینکه در معاونت‌های بهداشتی نماینده مستقر دارند، ادامه داد: «با معاونت درمان نیز ارتباط تنگاتنگی داریم و گاهی نیاز به اعزام نیرو می‌شود؛ همچنین دسترسی سامانه درمان در اختیار ماست و نیازها را ثبت می‌کنیم و مشکلی در این حوزه برای دانشگاه پیش نیامده است.»
وی به استقرار کارشناس تجهیزات پزشکی در معاونت آموزشی اشاره و تصریح کرد: «همچنین آزمایشگاه‌های معاونت‌های آموزشی و تحقیقات را رصد می‌کنیم؛ در این راستا در مقطعی میزان تجهیزات آزمایشگاهی فعال، غیرفعال و نیمه فعال را بررسی و نسبت به جابه‌جایی آن‌ها اقدام کردیم.»
مدیر تجهیزات پزشکی دانشگاه علوم پزشکی ایران با بیان اینکه حتی نسبت به تعمیرات تجهیزات قابل اصلاح و تعمیر به‌صورت متمرکز اقدام شد، گفت: «همه امور مدیریتی حوزه تجهیزات پزشکی در ارتباط با کارشناس مستقر در آن حوزه انجام می‌شود؛ به‌گونه‌ای که کارشناسان تجهیزات پزشکی هر دانشکده موارد ابلاغی را اجرا می‌کنند.»
تشکیل تیم‌های مشترک بازرسی از داروخانه‌ها
همایی یکی از محاسن مدیریت تجهیزات پزشکی زیر نظر معاونت غذا و دارو را تشکیل تیم‌های مشترک بازرسی از داروخانه‌ها عنوان کرد و توضیح داد: «تیم مشترکی شامل یک داروساز و یک مهندس پزشک از داروخانه‌ها بازرسی می‌کنند زیرا برخی از تجهیزات مصرفی پزشکی و مراقبت در منزل از طریق آن‌ها توزیع می‌شود؛ بدین‌ترتیب می‌توان نظارت خوبی در حوزه عرضه نیز انجام داد.»
وی با اظهار اینکه ۲۳ کارشناس تجهیزات پزشکی در دانشگاه علوم پزشکی ایران بحث مدیریت تجهیزات سرمایه‌ای و مصرفی را انجام می‌دهند، افزود: «در این راستا چهار واحد اصلی تأمین و نگهداشت و بانک‌های اطلاعاتی، صدور مجوز و نظارت بر تولید، نظارت و بازرسی و صدور مجوز توزیع و نمایندگی تعریف شده است.»
همایی با یادآوری اینکه مسئول فنی تجهیزات و ملزومات مصرفی بیمارستان‌ها، مسئول تجهیزات پزشکی هر بیمارستان است، گفت: «کارشناسان تجهیزات پزشکی بیمارستان‌ها در بحث کنترل کیفی و اصالت‌سنجی با داروخانه بیمارستان هماهنگ هستند.»
به‌گفته وی، اتصال سامانه مدیریت تجهیزات پزشکی به سامانه جامع انبار دانشگاه با همکاری معاونت توسعه، ایجاد کارگاه احیاء و بازسازی تجهیزات پزشکی اسقاط و مستعمل، طراحی و ایجاد ماژول بررسی وضعیت کارکرد و بهره‌وری تجهیزات پزشکی و همچنین طراحی و ایجاد ماژول تأمین و توزیع اقلام مصرفی آزمایشگاهی در دانشکده‌ها و مراکز درمانی در سامانه مدیریت تجهیزات پزشکی، برنامه‌های در دست اقدام این دانشگاه هستند.
حوزه گسترده تجهیزات پزشکی با خلاء و چالش‌های جدی مدیریتی روبه‌رو است
دکتر رضا مسائلی، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران نیز که در رزومه خود سابقه مدیریت تجهیزات پزشکی وزارت بهداشت را دارد، گفت: «حوزه تجهیزات پزشکی با چالش‌ها و فرصت‌های متعددی روبه‌رو است.»
وی با بیان اینکه تجهیزات پزشکی طیف گسترده‌ای از فناوری‌های حوزه سلامت را شامل می‌شود، افزود: «بر اساس آمار سازمان بهداشت جهانی، حدود ۲ میلیون نوع فناوری مورد استفاده در تشخیص، پایش و درمان بیماری‌ها با عنوان Medical Device طبقه‌بندی شده‌اند.»
بنابر توضیح وی، تجهیزات پزشکی شامل وسایل، دستگاه‌ها، ابزارآلات، ماشین‌آلات، تجهیزات، کاشتنی‌ها، مواد، نرم‌افزارها و دیگر محصولاتی هستند که به‌تنهایی یا به‌صورت یک جزء ساختاری یا الحاقی می‌شود.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران با اظهار تأسف از اینکه این حوزه گسترده با مشکل، خلاء و چالش‌های جدی مدیریتی روبه‌رو است، توضیح داد: «ابتدا باید مبانی قانونی و تکالیف دولت در حوزه مدیریت تجهیزات پزشکی را بررسی کرد تا بر اساس آن، جایگاه، ساختار و اقدامات وزارت بهداشت شفاف شود.»
به‌گفته مسائلی، قانون‌گذار در بندهای ۱۱، ۱۲، ۱۳ و ۱۷ ماده ۱، تبصره ۲ ماده ۳ و ماده ۸ قانون تشکیلات و وظایف وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و همچنین تبصره ۵ ماده ۱۳، تبصره ۲ ماده ۱۴ و مواد ۲۴ و ۲۵ قانون مقررات امور پزشکی، دارویی و مواد خوردنی و آشامیدنی اختیارات بسیار زیادی را برای وزارت بهداشت لحاظ کرده است.
وی با یادآوری اینکه سلامت جامعه از مهم‌ترین وظایف حاکمیت است، تاکید کرد: «قانون در حوزه تجهیزات پزشکی تکالیف بسیار گسترده و وسیعی را در حوزه تولید، واردات، مصرف، توزیع، امحاء، اسقاط و مصرف در دانشگاه‌ها، بیمارستان‌ها و مراکز درمانی برعهده وزارت بهداشت قرار داده است.»
مسائلی با بیان اینکه تکالیف قانونی که قانون‌گذار از سال 1334 تعیین کرده است بسیار گسترده و فراوان هستند، گفت: «این درحالی است که زمان قانون‌گذاری میزان فناوری‌های جدید به این اندازه نبود؛ امروز با فناوری‌های بسیار جدیدی در زندگی روزمره همچون تجهیزات و مصارف خانگی روبه‌رو هستیم.»
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران تصریح کرد: «درنتیجه مأموریت ما باتوجه به تکالیف فاصله زیادی دارد و نیازمند بازنگری و نگاهی جدید در حوزه حکمرانی تجهیزات پزشکی است.»
مدیریت نابسامان و متشتت تجهیزات پزشکی در دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور
وی با اظهار تأسف از نابسامانی و تشتت مدیریت تجهیزات پزشکی در دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور، گفت: «در برخی دانشگاه‌ها حوزه تجهیزات پزشکی زیرمجموعه معاونت درمان در برخی دیگر زیرمجموعه معاونت غذا و دارو و در بعضی‌ها نیز همزمان زیرمجموعه دو یا سه معاونت است.»
به‌گفته مسائلی لازمه ساماندهی این وضعیت اقدام دولت و همچنین تقدیم لایحه به مجلس برای اصلاح حکمرانی نظام مدیریت تجهیزات پزشکی در کشور است.
وی با یادآوری وجود همپوشانی‌های متعدد در ستاد وزارت بهداشت نیز توضیح داد: «ورود قسمت‌های مختلف به حوزه تجهیزات پزشکی باعث از بین رفتن وحدت فرمان و بروز مشکلاتی در مقام اجرا شده است.»
آنگونه که مسائلی یادآور شد، معاونت توسعه شرکت مادر تخصصی ساخت و تجهیز مراکز بهداشتی و درمانی با مأموریت ساخت و تجهیز، هیئت امنای صرفه‌جویی ارزی در معالجه بیماران برای تأمین تجهیزات پزشکی، سازمان غذا و دارو با مأموریت نظارت بر تجهیزات پزشکی با مدیریت دو قسمت اداره ملزومات دارویی و اداره کل تجهزات پزشکی مدیریت تجهیزات پزشکی را عهده‌دار هستند؛ همچنین معاونت درمان اعتبارات مربوط به تجهیزات پزشکی را تشخیص و تخصیص می‌دهد.
وی با بیان اینکه این ساختار باوجود داشتن پتانسیل‌های زیاد کشور، باعث بروز مدیریت نابسامان و متفرق تجهیزات پزشکی شده است، تاکید کرد: «ساختار این مدیریت‌های متعدد و متشتت باید بازنگری شده و به‌سمت داشتن مدیریتی متمرکز و واحد پیش رفت.»
مسائلی درباره اینکه مدل مناسب حکمرانی تجهیزات پزشکی برای کشور چیست، اظهار داشت: «قانون خدمات کشوری بیشتر از تأسیس پنج معاونت در ساختار وزارتخانه‌ها ندارد؛ اگر هم بخواهیم اقدام به تأسیس سازمان کنیم باید از طریق مجلس و با لایحه دولت باشد؛ بنابراین دولت باید نسبت به این موضوع جمع‌بندی اساسی کند که متاسفانه در این حوزه ضعف قابل ملاحظه‌ای داریم.»
ساختار هیئت امنای صرفه‌جویی ارزی، ظرفیتی مناسب برای تجمیع حوزه‌های تجهیزات پزشکی
وی درعین‌حال پیشنهاد داد: «ساختار هیئت امنای صرفه‌جویی ارزی در معالجه بیماران به‌عنوان نهاد عمومی غیردولتی می‌تواند ظرفیت خوبی باشد که تمام حوزه‌های تجهیزات پزشکی در آن تجمیع شود.»
مسائلی در تکمیل توضیح خود اضافه کرد: «یعنی تمشیت امور اداره کل تجهیزات پزشکی توسط هیئت امنا باشد و امور مجامع و شرکت مادر تخصصی دارو و تجهیزات پزشکی توسط هیئت امنای ارزی مدیریت شود.»
وی با بیان اینکه معاونت درمان بدنه کارشناسی برای ارزیابی، تشخیص و تخصیص ندارد، تاکید کرد: «موضوع حواله باید مرتفع شود و اعتبارات باید در اختیار روسای دانشگاه علوم پزشکی باشد و رئیس دانشگاه علوم پزشکی در استان باید متعهد به شاخص‌ها باشد.»
مسائلی با اظهار اینکه سازمان غذا و دارو اکنون در اداره امور دارو با مشکلات بسیار زیادی روبه‌رو است، تصریح کرد: «وقتی موضوع دارو حاکم می‌شود حتی اگر خودشان هم نخواهند این موضوع، مدیریت حوزه تجهیزات پزشکی را در درجه دوم و سوم قرار می‌دهد.»
وی همچنین به وزارت صمت هم به‌عنوان سازمانی که خود را متولی تولید می‌داند، اشاره کرد و گفت: «بنابراین اکنون تولیدکنندگان علاوه‌بر دریافت مجوز ساخت باید پروانه‌های صنعتی را نیز بگیرند که این مسئله موجب چندگانگی در مقام اجرا شده است.»
به‌گفته عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران، قسمتی از وظایف و مشکلات در دستگاه‌های هم‌عرض وزارت بهداشت، قسمتی در معاونت‌های تابعه وزارت بهداشت و بخشی نیز در دانشگاه‌های علوم پزشکی و ایجاد وحدت فرمان در حوزه مدیریت تجهیزات پزشکی در دانشگاه‌هاست.
مسائلی همچنین با بیان اینکه بسیاری از وظایف وزارت بهداشت شأن نظارتی دارد، اظهار تأسف کرد: «امروز شأن نظارتی در دانشگاه‌های علوم پزشکی ضعیف است. چراکه صنف تجهیزات پزشکی که در چهارچوب نظام صنفی تأسیس شده، ورود وزارت بهداشت را بسیار محدود کرده است؛ بنابراین نیازمند قانون‌گذاری برای تعیین حیطه فعالیت نظام صنفی هستیم.»
وی با اظهار اینکه امروز در حوزه تولید با ضعف در داده‌ها، آمار تولید و واردات روبه‌رو هستیم، گفت: «نیازمند تدوین آیین‌نامه‌ها، مقررات و ضوابط روزآمد و کارآمد هستیم نه اینکه هر روز بنا به دستور، فردی تغییر کند؛ درحقیقت این مقررات باید بر اساس اصول فنی و علمی تدوین شود و استقرار یابد.»
مدیریت تجهیزات پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران توسط سه معاونت
همچنین مهندس شهریار ارسیلو، رئیس گروه تجهیزات پزشکی معاونت توسعه و برنامه‌ریزی دانشگاه علوم پزشکی تهران، درباره شیوه این دانشگاه در مدیریت تجهیزات پزشکی توضیح داد: «موضوع تجهیزات پزشکی و مدیریت آن در حوزه‌های مختلفی در دانشگاه علوم پزشکی تهران مطرح است؛ یکی از مهم‌ترین و عمده‌ترین حوزه‌ها، بیمارستان‌ها و مراکز درمانی هستند و در کنار آن، دانشکده‌های مختلفی همچون پزشکی، دندانپزشکی و… مراکز بهداشتی و درمانگاه‌ها، مراکز تحقیقاتی و آزمایشگاهی متعدد در سطح دانشگاه.»
وی با اظهار اینکه تجهیزات پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران در حوزه ستادی دانشگاه، معاونت‌های توسعه، غذا و دارو و درمان مستقر است، گفت: «تنها دانشگاهی هستیم که حوزه ستادی تجهیزات پزشکی را در این بخش‌ها داریم.»
ارسیلو با اشاره به اشتغال حدود ۹۰ نیروی تجهیزات پزشکی در سطح دانشگاه علوم پزشکی تهران، افزود: «از این تعداد ۵۵ نفر در مراکز درمانی و بیمارستان‌ها مشغول به کار هستند که تقریباً ۵ هزار تخت بیمارستانی را پوشش می‌دهند؛ در آینده نزدیک نیز قرار است ۳ هزار و ۵۰۰ تا ۴ هزار تخت به مجموعه تخت‌های موجود افزوده شود.»
وی باتوجه به طرح توسعه دانشگاه علوم پزشکی تهران و افزایش تخت‌ها، برآورد شده که دانشگاه حداقل به ۱۰۰ نیروی جدید نیازمند است.
رئیس گروه تجهیزات پزشکی معاونت توسعه و برنامه‌ریزی دانشگاه علوم پزشکی تهران همچنین تصریح کرد: «بر اساس آمار موجود در سامانه مدیریت تجهیزات پزشکی دانشگاه حدود ۵۰ هزار قلم کالای تجهیزات پزشکی برای حوزه مراکز درمانی و بیمارستانی ثبت شده است؛ یعنی تقریباً با در نظر گرفتن ۵۵ نیروی تجهیزات پزشکی، به ازای هر یک‌هزار قلم تجهیزات پزشکی یک نفر نیرو داریم.»
آنگونه که وی توضیح داد، این نیروها وظایف متعددی دارند؛ همچون بحث نیازسنجی، کارشناسی خرید، آموزش کاربران، نظارت و انجام تعمیرات، کنترل کیفی و کالیبراسیون، تأمین اقلام، نگهداری پیشگیرانه، مدیریت چرخه اسقاط، ارزش‌گذاری تجهیزات پزشکی، ثبت اطلاعات و گزارش‌گیری در سامانه‌ها، استانداردسازی، فضاهای فیزیکی و تاسیساتی مرتبط با تجهیزات، اقدام برای پیاده‌سازی الزامات و قوانین، بحث‌های اعتباربخشی، نظارت بر عملکرد دستگاه، نحوه انبارش، ایمنی و عملکرد شرکت‌های تجهیزات پزشکی و…؛ بنابراین نیازمند افزایش نیرو هستند.
ارسیلو همچنین با یادآوری اینکه ۱۱ نفر از ۹۰ نیروی تجهیزات پزشکی در دانشکده‌های دندانپزشکی، بهداشت و پزشکی فعالیت می‌کنند، گفت: «بخش زیادی از یونیت‌ها و بخش‌های تخصصی تجهیزات دندانپزشکی در دانشکده دندانپزشکی مستقر است و تیمی قوی، بحث مدیریت، تعمیرات و نگهداری را انجام می‌دهند؛ در دانشکده بهداشت و پزشکی نیز آزمایشگاه‌های تخصصی داریم.»
به‌گفته وی، در شبکه‌های بهداشتی نیز نیروها از چهار نفر به یک نیروی مستقر رسیده‌اند. سه شبکه در دانشگاه است که بخواهد تجهیزات پزشکی را پوشش دهد درحالی‌که لازم است به ازای هر شبکه حداقل یک نفر نیرو مشغول به کار باشد.
ارسیلو با یادآوری اینکه ۲۲ نفر از نیروهای تجهیزات پزشکی نیز در حوزه‌های ستادی دانشگاه یعنی معاونت‌های توسعه، غذا و دارو و درمان مشغول به‌کار هستند، تصریح کرد: «دانشگاه علوم پزشکی تهران در حوزه معاونت‌های توسعه و درمان نیروی تجهیزات پزشکی ستادی داشت؛ پس از اینکه اداره کل تجهیزات پزشکی در سازمان غذا و دارو مستقر شد، متناسب با آن در حوزه معاونت غذا و داروی دانشگاه نیز ساختار ستادی تجهیزات پزشکی شکل گرفت و در سال ۹۵ نیز کل ساختار به تأیید هیئت رئیسه دانشگاه رسید.»
تشکیل کمیته مشترک برای ارزیابی سلامت، تصویب تجهیزات های‌تک و استانداردسازی
رئیس گروه تجهیزات پزشکی معاونت توسعه و برنامه‌ریزی دانشگاه علوم پزشکی تهران با اشاره به تقسیم وظایف انجام شده برای تجهیزات پزشکی دانشگاه، اظهار داشت: «مدیریت حوزه تأمین و خدمات پس از فروش تجهیزات پزشکی غیرمصرفی برعهده حوزه معاونت توسعه دانشگاه و مدیریت حوزه تجهیزات پزشکی مصرفی نیز برعهده معاونت غذا و دارو قرار گرفت.»
وی با بیان اینکه همچنین بحث نیازسنجی تجهیزات پزشکی غیرمصرفی و نظارت بر استفاده بهینه آن برعهده معاونت درمان دانشگاه است، توضیح داد: «علاوه‌بر این، کمیته‌ای در دانشگاه به دبیری معاونت درمان در حوزه ارزیابی سلامت و بررسی و تصویب تجهیزات های‌تک و استانداردسازی تجهیزات پزشکی تشکیل شده است.»
ارسیلو با اشاره به پیاده‌سازی پروژه استانداردسازی تجهیزات پزشکی در دانشگاه علوم پزشکی تهران، توضیح داد: «این پروژه بر اساس گزارش‌های آماری موجود در سامانه مدیریت تجهیزات پزشکی و نظرات بخش‌های مختلف مراکز، فهرست تجهیزات پزشکی هر بخش بررسی می‌شود و تجهیزات پزشکی که باید به هر بخش اضافه شود، به تأیید می‌رسد.»
وی ادامه داد: «این تجهیزات پس از تأیید در سامانه تجهیزات پزشکی ثبت می‌شود و بر اساس گزارش‌گیری از تفاضل با موجودی تجهیزات پزشکی، می‌توانیم نقشه راه و برنامه‌ریزی برای اقلام مورد نیاز از تجهیزات پزشکی غیرمصرفی در مراکز خود داشته باشیم.»
مدیریت متمرکز باید نشات گرفته از مدیریت‌های بالادستی در وزارتخانه باشد
ارسیلو درعین‌حال با تاکید بر اینکه درصورت متمرکز بودن مدیریت، بسیاری از راندمان‌ها و هماهنگی‌ها بهتر و تمرکز و تجمیع اطلاعات تجهیزات پزشکی در یک‌جا انجام می‌شود، گفت: «اما درحقیقت مدیریت متمرکز باید نشات گرفته از مدیریت‌های بالادستی در وزارتخانه باشد؛ حوزه‌های مختلفی در وزاتخانه داریم که درباره تجهیزات پزشکی تصمیم‌گیری، سیاست‌گذاری و ابلاغ و همچنین از معاونت‌های مربوطه و همسان خود نیز موارد ابلاغی را پیگیری می‌کنند.»
وی با بیان اینکه برای مدیریت بهتر و پیاده‌سازی سیاست‌های بالادستی در دانشگاه علوم پزشکی تهران، تعامل و همکاری نزدیکی میان حوزه‌های ستادی دانشگاه شکل گرفته است، ادامه داد: «بدین‌ترتیب موفق به حل بسیاری از ناهماهنگی‌ها و پیش‌برد امور شدیم؛ بااین‌حال مرکز تحقیقات دانشگاه درحال تحقیق و بررسی تداوم این مسیر یا امکان وجود تغییرات احتمالی است.»
ارسیلو با اظهار اینکه نتایج کلی این تحقیق تاکنون نشان داده که این تصمیم‌گیری به میزان بسیار زیادی مرتبط با شرایطی است که باید در وزارتخانه باشد، توضیح داد: «یعنی به‌واسطه اینکه آنجا شعب متعددی در رابطه با تصمیم‌سازی می‌بینیم، پیاده کردن یک الگوی واحد در دانشگاه مقداری کار را مشکل می‌کند.»
رئیس گروه تجهیزات پزشکی معاونت توسعه و برنامه‌ریزی دانشگاه علوم پزشکی تهران تصریح کرد: «هرکاری که در رابطه با حوزه تجهیزات پزشکی دانشگاه‌ها انجام دهیم ابتدا باید در وزارت بهداشت تکلیف خود را در رابطه با بحث مدیریت تجهیزات پزشکی مشخص کنیم؛ تعارض منافع موجود معمولاً هماهنگی‌ها و تجمیع مدیریت را دچار مشکل می‌کند.»
وی با اظهار اینکه به‌دلیل تشتت مراکز تصمیم‌گیری است که هرکدام از دانشگاه‌ها شرایط و الگوهای خاص خود را در پیش گرفته‌اند، گفت: «دانشگاه‌ها برای اینکه بتوانند بیشترین تطبیق را با شرایط وزارتخانه داشته باشند بر اساس الگوهای خود تلاش کرده‌اند تا موفق باشند.»
ارسیلو با تاکید بر اینکه برای نتیجه‌بخش بودن الگوی انتخابی، باید بخش‌های مختلف با هم تعامل، همفکری و همکاری داشته باشند، ادامه داد: «مدیریت واحد باید مستقل باشد چراکه در صورت قرارگیری به‌عنوان زیرمجموعه یکی از حوزه‌های معاونتی وزارتخانه یا دیگر بخش‌ها، ناخودآگاه از سیاست‌های آن‌ها تأثیر می‌گیرد؛ بنابراین باید ساختاری موازی برای بخش تجهیزات پزشکی در وزارت بهداشت شکل بگیرد.»
لزوم ایجاد دپارتمان مهندسی در بیمارستان‌ها
مهندس ریحانه فرخی، مدیر نظارت و ارزیابی تجهیزات پزشکی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان نیز با بیان اینکه در این دانشگاه از سال ۱۳۹۷ به‌صورت رسمی این تفکیک در معاونت‌های غذا و دارو و درمان انجام شده، گفت: «بخشی هم برای تأمین تجهیزات در نظر گرفته شد که پیشتر در معاونت توسعه انجام می‌شد.»
وی با اظهار اینکه شش کارشناس با یک مدیر تجهیزات پزشکی در معاونت غذا و دارو و رئیس اداره تجهیزات به همراه دو کارشناس در معاونت درمان و یک کارشناس در خدمات توسعه پشتیبانی حضور دارند، افزود: «۷۵ نیروی تجهیزات پزشکی نیز در بیمارستان‌های تابعه دانشگاه فعالیت دارند.»
فرخی با یادآوری اینکه تجمیع و تفکیک مدیریت تجهیزات پزشکی همیشه مطرح بوده است، تصریح کرد: «ما از این مسئله غافل بوده‌ایم که آینده درمان کشور و دنیا به سمت تکنولوژی، فناوری و مهندسی در حرکت است؛ اگر هنوز درگیر مسائل اولیه بحث‌های مدیریت تجهیزات پزشکی در کشور باشیم از روندی که دنیا در پیش دارد، عقب خواهیم بود.»
وی با تاکید بر اینکه لزوم وحدت در مدیریت باید در سطوح مختلف دیده شود تا زودتر از این چالش خارج شد و به مسائل کلان‌تر اندیشید، گفت: «زمان آن رسیده است که مهندسان پزشکی، اعضای هیئت علمی و دانشجویان PhD کنار جراحان و متخصصان در بیمارستان‌ها حضور یابند؛ به‌گونه‌ای که ارتقاء تجهیزات پزشکی و کمک به تولید و ایده‌های تولید تجهیزات باید از بیمارستان‌ها نشات بگیرد.»
مدیر نظارت و ارزیابی تجهیزات پزشکی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان تاکید کرد: «باید ایجاد دپارتمان مهندسی را در بیمارستان‌ها مدنظر قرار داد و از توانایی مهندسان پزشک فراتر از مباحث خرید، تعمیرات و نگهداری تجهیزات پزشکی مصرفی و سرمایه‌ای بهره گرفت.»
دیدگاه ها