باند و گاز طبي

باند و گاز به پارچه صد در صد پنبه ای گفته می شود که دارای بافت ساده تافته بوده و تراکم تاری و پودی آن بسیارکم است. پارچه تولیدی در باند و گاز یکسان است تنها تفاوت پارچه باند با پارچه گاز در ابعاد، نوع کاربرد و مراحل تکمیلی است. هردوی این پارچه ها از جنس صددرصد پنبه و با تراکم پایین است، با این تفاوت که پارچه های باند به صورت رولی، با عرض کم و طول زیاد بسته بندی شده و برای بستن ناحیه زخمی یا آسیب دیده بدن مورد استفاده قرار می گیرد و معمولا تماس مستقیم با زخم ندارد ولی پارچه گاز به صورت مربع بسته بندی می شود. این پارچه ها با زخم تماس مستقیم دارند، به همین دلیل درمراحل تکمیل حتما استریل می شوند. اما استریل کردن پارچه های باند الزامی نیست. معمولا این دو محصول در کنار هم و به عنوان یک محصول واحد نام برده می شود. باند و گاز ازجمله منسوجاتی است که با بدن انسان به خصوص ناحیه مجروح تماس مستقیم دارد بنابراین رعایت نکات کیفی در تولید این محصول اجباری است. از سال 1380 استاندارد باند و گاز اجباری شد هرچند که به اعتقاد بسیاری از تولیدکنندگان و وارد کنندگان این محصولات، در اجرای قوانین موجود، نقایص قابل توجهی وجود دارد.

خصوصیات پارچه های باند و گاز

 نوع الیاف
به دلیل کاربرد این منسوجات در پزشکی و تماس با زخم، الیاف مورد استفاده در این کالا باید صد در صد پنبه باشد. پنبه یک لیف طبیعی است که جذب آب بالا دارد و با بدن انسان سازگار است.
 میزان جذب آب
به دلیل استفاده از پنبه، جذب آب این کالا بالاست و از خصوصیات مورد نیاز آن است.
 تراکم پایین و سبکی
به دلیل ایجاد احساس راحتی برای بیمار، این پارچه باید بسیار سبک باشد و به همین دلیل تراکم تار و پود بسیار کمی دارد.
 خواص ظاهری
سطح این کالا بایدکاملا یکنواخت، تمیز و بدون هیچ ناخالصی باشد.

روش تولید باند وگاز
فرآیند تولید باند شامل ریسندگی، مقدمات بافندگی، بافندگی، سفیدگری، برش و بسته بندی است. مراحل تولیدگاز عینا مانند باند است با این تفاوت که نوع برش متفاوت است و مرحله استریل کردن بعد از بسته بندی به این مراحل اضافه می شود.

استریل کردن گاز طبی
پارچه های گاز بعد از بسته بندی و زمانی که کالا دیگر هیچ تماسی با دست نخواهد داشت، استریل می شوند. استریل شدن به وسیله دستگاه های مخصوص و با استفاده از اشعه گاما صورت می گیرد. پارچه های باند معمولا استریل نمی شوند.

استانداردهای موجود در زمینه باند و گاز
به دلیل کاربرد این کالا در منسوجات پزشکی، استاندارد بودن آن از اهمیت ویژه ای برخوردار است. به همین علت استانداردهای زیادی تاکنون در این زمینه تدوین شده است.
در جدول (1) برخی از استانداردهای معتبر موجود در رابطه با پارچه باند و گاز نوشته شده است.

صادرات باند و گاز در جهان
اولین فاکتوری که رونق تجاری یک صنعت را در دنیا نشان می دهد میزان صادرات آن است. با
ند و گاز، در گمرک جهانی جزء کالاهای پزشکی است.
به طور کلی تجارت باند و گاز تا سال 2008 به صورت شیب منظمی در جهان افزایش یافته ولی در سال 2009 به دلیل بحران اقتصاد جهانی مقدار صادرات به صورت چشمگیری کاهش یافته است.

روند صادرات چند کشور اول صادر کننده باند و گاز از نظر ارزش صادراتی
در حال حاضر چین بزرگ ترین صادرکننده این گونه محصولات هم از نظر ارزش و هم از نظر حجم در جهان است. میزان صادرات این کشور در مقایسه با سایر کشورهای بزرگ صادرکننده باند و گاز، اختلاف چشم گیری دارد. پس از چین، آلمان و بلژیک بزرگ ترین صادرکنندگان باند و گاز در جهان در سال 2010 بوده اند. به هر حال می توان گفت که صادرات باند و گاز در جهان طی سال های اخیر با شیب منظمی افزایش یافته است.
راز صادرات موفق چین در این کالا، ارزان بودن آن نسبت به سایر کشورها است. البته قابل ذکر است که کشورهایی مانند انگلیس و امریکا کالای نهایی را صادر می کنند که بالطبع گران‌تر است و چین کالای میانی را به سایرکشورها صادر می کند که قیمت پایین تری دارد.

بازارهای هدف بزرگ ترین صادرکنندگان باند و گاز
بزرگ ترین بازار مصرف برای دو کشور بزرگ صادرکننده باند و گاز، امریکا است. به غیر از چین که تقریبا به همه جای دنیا صادرات انجام می دهد، بازارهای هدف صادرکنندگان بزرگ باند وگاز معمولا منطقه ای است. یعنی کشور صادر کننده و کشور واردکننده در نزدیکی هم قرار دارند.

واردات باند و گاز درجهان
آلمان بزرگ ترین واردکننده باند و گاز در جهان است که واردات آن با شیب تندی افزایش یافته است. باند و گاز کالایی است که به واسطه نوع مصرف آن مراحل تکمیل و بسته بندی گوناگون دارد. بسیاری از کشورها پارچه خام باند و گاز را وارد کرده و پس از انجام عملیات تکمیلی دوباره آن را صادرمی کنند.

تجارت باند و گاز در ایران
به طور کلی صادرات باند و گاز ایران با وجود تولیدات مناسب نسبت به سایر کشورهای صادرکننده بسیار ناچیز است. در سال های اخیر بیشترین صادرات ایران به کشور عراق و پس از آن به ترکمنستان، تایوان و هنگ کنگ بوده است. سایرکشورهای عمده هدف عبارتند از: افغانستان، کویت، امارات متحده عربی، تاجیکستان، کره و آذربایجان.
بازار باند و گاز به دلیل مصرف خاص آن وسیع نیست. بیمارستان ها بیشترین مصرف کنندگان باند و گاز هستند و به دلیل مصرف زیاد، هیچ گاه با یک کارگاه کوچک که تولید زیادی ندارد قرارداد نمی بندد.داروخانه ها نیز بخش دیگری از بازار هدف فروش است که در مقایسه با بیمارستان ها مصرف کمتری دارند. باند و گاز فصل فروش مشخصی ندارد و متاسفانه عمده رقابت بین بافندگان باند و گاز نه برای کیفیت بلکه بر سر قیمت است.

تقسیم بندی باند و گاز
مجموعه کد تعرفه 3005: گاز، باندها و اشیاء همانند (مانند لوازم زخم بندی، مشمع های طبی، ضمادها) آغشته یا پوشانده شده با مواد دارویی یا عرضه شده به اشکال یا بسته بندی های خرده فروشی برای مقاصد طبی، جراحی، دندانپزشکی یا دامپزشکی
30059010: باندهای ساده، استریل، گاز وازلینه، باندگچی و زیرگچی و باندکشی و لوله ای، لنوگاز ساده، رول پنبه ای دندانپزشکی ساده و پدچشمی
30059020: باندهای متشکل از فایبرگلاس و پلی استر
30059090: سایر

نکات مهم براي خريد
✓  نوع و کیفیت نخ به کار رفته در تار و پود و تراکم (حداقل تراکم نخ تار 90 و نخ پود70 در10 سانتی متر)
✓ داشتن مجوز، گواهینامه (ایزو و …) و استانداردهای لازم
✓ PH مستخرجه از پارچه باند باید حداقل6 و حداکثر 8 باشد
✓ عرض پارچه تهیه شده و ابعاد باند (حداقل عرض 5 سانتی متر و حداقل طول 2 متر)
✓ حداکثر آلودگی CFU200 (قبل از استریل)
✓ وزن مترمربع یک نمره خاص (20، 30 یا …)
✓ قیمت فروش
✓ صددرصد پنبه بودن
✓ جرم در واحد سطح (حداقل 30 گرم در مترمربع)، تراکم مناسب و وزن کم
✓ بافت یکنواخت و نداشتن پرز
✓ رنگ سفید
✓ جذب آب بالا  و زمان جذب آب (زمان جذب آب باند حداکثر 10 ثانیه است)
✓ توجه به تاریخ تولید و انقضاء
✓ دوستدار محیط زیست در تولید (بازیافت و کاهش مصرف آب، عدم استفاده از مواد شیمیایی خطرناک و …)
✓ بو (باند باید در حالت خیس و خشک فاقد بو باشد)
✓ رطوبت(رطوبت بازیافتی باند باید حداکثر 8 درصد باشد)
✓ واکنش در مقابل نور فرابنفش (با تابش نور فرابنفش نباید رنگ آبی در باند ظاهر شود)
✓ پارچه باند نباید دارای مواد اصلاح کننده رنگ باشد
✓ مقاومت باند تا حد پارگی در راستای تار (حداقل 1/98 نیوتن)
✓ تعداد لا (گاز معمولی حداقل 8 لا و لانگ گاز حداقل 2 لا)
✓ رعایت الزامات فیزیکی، شیمیایی و میکروبیولوژی در فرایند تولید
✓ مقاومت در برابر قارچ ها و کپک ها، نور خورشید و گرما و رنگ ها و مواد شیمیایی

مراحل خطر زا برای بیماران در فرایند تولید گاز طبی
 مرحله رنگ بری: معمولا از سه نوع ماده سفید کننده استفاده می شود
✓ آب اکسیژنه : در کنار سفیدکنندگی بسیار خوب، باعث از بین رفتن میکروارگانیسم ها و جلوگیری از عفونت های پس از عمل و یا زخم بیمار می شود. ولی نسبتا گران است و بعضی از تولیدکنندگان بی کیفیت به جهت سود بیشتر به جای آن از آب ژاول یا سفید کننده نوری استفاده می کنند.
✓ آب ژاول (هیپوکلرید سدیم): ماده نسبتا ارزانی که با وجود خاصیت سفید کنندگی باعث کاهش مقاومت الیاف پنبه و ایجاد پرز می شودکه می تواند پس از مصرف گاز، وارد خون بیمار شده و زمینه ساز بروز عفونت شود.
✓ سفید کننده پودری: ماده پودری شکلی که به دلیل وجود حلقه بنزنی در فرمول آن سرطان زا بوده و کاربرد آن در کالاهایی که به صورت مستقیم روی زخم و یا در مجاورت خون قرار می گیرند، مجاز نیست.

 مرحله چربی زدایی (هیدروفیل کردن) :
✓ حالت مناسب: استفاده از ترکیب مواد شوینده با کیفیت و پاک کننده ها همراه با COD نزدیک به صفر و درجه حرارت حدود 135 درجه سانتی گراد که عملکرد مناسب تر مواد شوینده شیمیایی را باعث می شود.
✓ حالت نامناسب: استفاده از سیستم های حوضچه ای مخصوص صنایع نساجی که دمای آنها از 100 درجه سانتی گراد بالاتر نمی رود. اشکال اصلی این است که ضمن باقی ماندن مقدار قابل توجهی از میکروارگانیسم های عفونت زا در سطح پارچه، تولیدکننده را به استفاده بیشتر از مواد شیمیایی سوق می دهد که نتیجه آن، کاهش مقاومت الیاف و پرزدار شدن آن و در نهایت افزایش احتمال چسبندگی و عفونت بعد از عمل است.

 مرحله شستشو و خنثی سازی محیط پارچه:
داشتن PH قلیایی گاز جراحی علاوه بر التهابی که در سطح پوست ایجاد می کند، باعث دیرجوش خوردن زخم شده و احتمال ایجاد عفونت را در محیط بیمارستان بسیار بالامی برد.

✓ استفاده از ضد کف:
در فرایند تولید جهت ناکارآمد کردن تست سطح فعال که برای تشخیص حضور صابون انجام می شود از این ماده استفاده می گردد که در نهایت می تواند پس از استفاده در اعمال جراحی باعث ایجاد عفونت شدید بیمار شود.

منابع
1- گزارش مطالعه شناختی خوشه صنعتی باند و گاز کرد آباد، شرکت شهرک های صنعتی استان اصفهان، 1390
2- اصغر توفیقی، سومین کنگره تخصصی استانداردهای تجهیزات پزشکی و مواد حوزه کنترل عفونت و استریلیزاسیون، خبرگزاری ایسنا

[3]-www.en.wikipedia.org/wiki/Bandage
[4]-www.en.wikipedia.org/wiki/Gauze