الزامی نبودن پست مسئول فنی در مراکز درمانی چالش جدی تجهیزات پزشکی

يکي از مباحث بسيار مهم و استراتژيک در حوزه تجهيزات پزشکي، وجود پستي به نام «مسئول فني تجهيزات پزشکي» است. فردي متخصص که از نظر علمي، فني و مهارتي بر حوزه تجهيزات پزشکي مسلط بوده و بتواند نظارت مناسبي را بر کليه امور اين حوزه داشته باشد. مسئول فني نه تنها نقش نظارتي و تاييدکننده در حوزه تامين و مصرف تجهيزات و ملزومات پزشکي دارد بلکه کانال ارتباطي و نظارتي اداره کل تجهيزات پزشکي و شرکت هاي فعال در اين حوزه به شمار ميرود. علاوه بر شرکتهاي تامين کننده، توليدکننده و توزيع کننده تجهيزات و ملزومات پزشکي، در موسسات درماني، بيمارستانها و داروخانه هاي بيمارستاني عرضه کننده تجهيزات و ملزومات پزشکي نيز بايد فردي متخصص به نام مسئول فني بر امور نظارت داشته باشد. اهميت ماهيت وجودي مسئول فني نيز به اين نکته باز ميگردد که با حضور و نظارت اين فرد متخصص نه تنها خريد ملزومات و تجهيزات پزشکي بر اساس نيازسنجي ساماندهي ميشود بلکه از بروز خسارات جاني نيز جلوگيري خواهد شد. چراکه بدون تاييد و امضاي مسئول فني هيچ تجهيز و ملزومي نبايد خريداري و استفاده شود. با اينحال هنوز آنگونه که بايد به اين جايگاه و اهميت وجودي مسئول فني تجهيزات پزشکي توجه نميشود. هرچند که در بخش خصوصي جديت مناسبي براي ايجاد و حفظ جايگاه مسئولان فني تجهيزات پزشکي اعمال شده است، اما هنوز در موسسات درماني و بيمارستان هايي که زير نظر معاونت درمان وزارت بهداشت قرار دارند، با خلاء اين پست مواجه هستيم. ضمن اينکه مسئولان فني تجهيزات پزشکي در احقاق حقوق خود همچون حق امضاء و دريافت حق فني نيز در تنگنا قرار دارند.
براي بررسي وضعيت حاکم بر جايگاه مسئولان فني تجهيزات پزشکي در دو بخش شرکت هاي تامين، توليد و توزيعکننده تجهيزات و ملزومات پزشکي و موسسات درماني و داروخانه هاي بيمارستاني با مهندس «احمد مسلمي» رئيس انجمن صنفي متخصصين تجهيزات پزشکي کشور، مهندس «ريحانه فرخي» مدير نظارت و ارزيابي تجهيزات پزشکي در معاونت غذا و داروي دانشگاه علوم پزشکي اصفهان، مديرعامل يکي از شرکتهاي تجهيزات پزشکي و مهندس «محمدمهدي علاءالدين» رئيس اداره نظارت بر تامين و نگهداشت تجهيزات پزشکي اداره کل تجهيزات پزشکي گفتگو کرديم.

تا سال 86 مقوله اي به نام مسئول فني تجهيزات پزشکي وجود نداشت

در اين زمينه ابتدا رئيس انجمن صنفي متخصصين تجهيزات پزشکي کشور با يادآوري اينکه تا سال 86 مقوله اي به نام مسئول فني تجهيزات پزشکي وجود نداشت، گفت: «در بخش هاي مختلف حوزه بهداشت و درمان پستي به نام مسئول فني وجود دارد مانند مسئول فني بيمارستان ها، مسئول فني بخشهاي تشخيصي و آزمايشگاهي و… اما اين مسئله در حوزه تجهيزات پزشکي به دليل قدمت کمتر آن چندان مد نظر قرار نگرفته بود.»
مهندس «احمد مسلمي» با اشاره به سابقه اشتغالش در وزارت بهداشت، يادآور شد: «از سال 84 به مدت دو سال با همفکري دانشگاه هاي علوم پزشکي، افراد متخصص و شرکتها درباره ايجاد پست ناظر فني تجهيزات پزشکي در وزارت بهداشت کار کارشناسي انجام داديم تا حدود چهار سال پيش که با بازنگري آيين نامه تجهيزات پزشکي توسط وزارتخانه، کلمه ناظر فني به مسئول فني تغيير يافت.»
وي با بيان اينکه بر اساس آيين نامه ها داشتن مسئول فني تجهيزات پزشکي براي تمام ذينفعان حوزه تجهيزات پزشکي الزامي شد، توضيح داد: «بر اين اساس شرکتهاي تامين کننده، توليدکننده و توزيع کننده و همچنين داروخانه هاي بيمارستاني و بيمارستان هاي عرضه کننده کالاهاي پزشکي ملزم به داشتن مسئول فني تجهيزات پزشکي شدند.»
مهندس مسلمي با اظهار اينکه مسئولان فني تجهيزات پزشکي بايد آموزشهاي لازم را به خصوص در حوزه هاي رگولاتوري، نظارت و کنترل ببينند، گفت: «فردي که در داروخانه و بيمارستان خريد تجهيزات پزشکي را انجام ميدهد بايد با استانداردها و ضوابط واردات و توزيع محصولات و مقابله با قاچاق آشنا باشد و روال ها و گردش کار تجهيزات پزشکي را بداند. همچنين مسئول فني شرکت هاي توليدکننده نيز بايد استانداردهاي مرتبط با توليد، کيفيت و مديريت کيفيت ايزوي 13485را بداند.»
به گفته وي مسئول فني شرکت واردکننده تجهيزات پزشکي نيز بايد در حوزه واردات، قاچاق، ثبت کالاها و محصول مسلط باشد که همه اين نيازها در قالب برنامه اي آموزشي تدوين شد.
مهندس مسلمي با بيان اينکه از سال 86 شرکت ها و مراکز درماني ملزم به داشتن مسئول فني آموزش ديده شده اند، اظهار داشت: «تا سال 94 موسسات و شرکت هاي خصوصي وظيفه آموزش مسئولان فني تجهيزات پزشکي را بر عهده داشتند، اما از آن به بعد اين امر را فقط انجمن صنفي متخصصين تجهيزات پزشکي انجام ميدهد. اين افراد پس از گذراندن دوره هاي آموزشي و کنترل مدارک علمي و سوابق، ميتوانند به عنوان مسئول فني تجهيزات پزشکي شرکت يا مراکز درماني مشغول به کار شوند.»

پست مسئول فني تجهيزات پزشکي در شرکتها جايگاه قانوني دارد
رئيس انجمن صنفي متخصصين تجهيزات پزشکي کشور با بيان اينکه وزارت بهداشت در حوزه الزامِ به کارگيريِ مسئول فني تجهيزات پزشکي در بخش شرکتها به خوبي عمل کرده است، تصريح کرد: «اگر شرکتي مسئول فني تجهيزات پزشکي نداشته باشد، اجازه واردات، توليد و توزيع تجهيزات پزشکي را ندارد؛ بنابراين شرکتها اين مسئله را پذيرفته اند و اين جايگاه در آنها کارکرد قانوني دارد.»
با اين حال وي چالش اصلي و جدي را متوجه حوزه مصرف يعني بيمارستانها و مراکز درماني دانست و گفت: «وجود مسئول فني تجهيزات پزشکي در بيمارستان ها و مراکز درماني الزامي نيست؛ بخش نامه هايي شده است اما چون الزامي وجود ندارد، کار درمان و تجهيزات پزشکي بيمارستان يا داروخانه بيمارستاني در صورت نبودن مسئول فني تجهيزات پزشکي متوقف نميشود.»
به گفته مهندس مسلمي، درحاليکه در بيمارستان و داروخانه هاي بيمارستاني، تجهيزات پزشکي بدون حضور مسئول فني تامين و استفاده ميشوند، داروخانه يا راديولوژي بدون حضور مسئول فني اجازه ارائه خدمات ندارد.وي بر اين باور است که معاونت درمان وزارت بهداشت و معاونتهاي مرتبط ديگر مسئله حضور مسئول فني تجهيزات پزشکي در بيمارستان ها و داروخانه هاي بيمارستاني را جدي نگرفته اند: «هرچند تامين تجهيزات پزشکي برعهده سازمان غذا و دارو است، اما حوزه عملکردي و مديريتي بيمارستان ها و مراکز درماني در حوزه معاون درمان وزارت بهداشت قرار دارد؛ بنابراين معاونت درمان وزارت بهداشت بايد پيگير جدي اين مسئله شود و اجازه کار به بيمارستاني که مسئول فني تجهيزات پزشکي ندارد را ندهد.»

لزوم داشتن پروانه مسئول فني هنگام دريافت پروانه ساخت بيمارستان
مهندس مسلمي تاکيد کرد: «براي تثبيت جايگاه مسئولان فني تجهيزات پزشکي در بيمارستانها و مراکز درماني، بايد هنگام دريافت پروانه ساخت بيمارستان ها، داشتن پروانه مسئول فني تجهيزات پزشکي جزو مدارک لازم و الزامي باشد؛ به گونه اي که اگر بيمارستاني مسئول فني نداشت، در هر مرحله اي از ساخت يا بهره برداري جلوي کارش گرفته شود.»

وي با تاکيد بر اينکه بايد از مسئول فني حمايت هاي قانوني شود، گفت: «اکنون اداره کل تجهيزات پزشکي در وزارت بهداشت اين حمايت را کرده است و درحوزه غذا و دارو نيز در سامانه ثبت سفارش شرکتها و کارهاي بازرگاني اثر داشته است. منتها اداره کل تجهيزات پزشکي فقط قادر به نظارت بر شرکتهاست و امور بيمارستانها ارتباط مستقيمي به وظايف اداره کل تجهيزات پزشکي و سازمان غذا و دارو ندارد.»
مهندس مسلمي با اظهار اينکه معاونت درمان وزارت بهداشت بايد حضور مسئول فني را در مراکز درماني و داروخانه هاي بيمارستاني الزامي کرده و بر آن نظارت کند، افزود: «سازمان غذا و دارو نميتواند براي معاونت درمان الزام ايجاد کند اما بايد به تفاهم يا توافقي برسند و آن را مصوب و به صورت جدي الزامي کنند.»
البته وي يادآور شد: «شايد بخشنامه اي داشته باشد اما زماني الزامي ميشود که اگر بيمارستاني مسئول فني نداشته باشد، بداند که جلوي فعاليتش گرفته ميشود و در اعتباربخشي بيمارستان اين مسئله به صورت جدي لحاظ خواهد شد.»
رئيس انجمن صنفي متخصصين تجهيزات پزشکي کشور همچنين تصريح کرد: «تنها گذراندن دوره آموزشي 32 ساعته و داشتن مدرک مهندسي پزشکي براي پذيرش پست مسئول فني در هر بيمارستان يا شرکت بزرگي کافي نيست. اين فرد بايد از مراکز کوچکتر شروع کند، تجربه به دست آورد و مشکلات نظارتي در حوزه تجهيزات پزشکي را بشناسد تا بعد از پنج سال در يک بيمارستان متوسط و هشت سال بعد در بيمارستاني سطح بالا مسئول فني شود.»

تدوين رتبه بندي مسئولان فني تجهيزات پزشکي توسط انجمن صنفي متخصصين
مهندس مسلمي با بيان اينکه انجمن صنفي متخصصين تجهيزات پزشکي شاخص هاي رتبه بندي مسئولان فني تجهيزات پزشکي را دو سال پيش تدوين کرده و به وزارت بهداشت نيز اعلام کرده است، گفت: «سال گذشته نيز وزارت بهداشت اين رتبه بندي را نهايي و به دانشگاه علوم پزشکي ابلاغ کرده است، اما اجرا نميشود.»
به گفته وي داشتن مدارک مسئول فني، مقاله هاي علمي، کتاب، تجربه کار در حوزه بيمارستان و شرکت، داشتن اختراع و… از جمله آيتم هاي موثر در اين رتبهبندي به شمار ميرود؛ اين مسئله کمک ميکند که به تدريج فضاي رقابتي و پيشرو با علم روز در بين مسئولان فني ايجاد شود و مهندسان بتوانند بر اساس توانمندي خود در شرکت ها و بيمارستان هاي کوچک، متوسط و بزرگ مشغول به کار شوند.
مهندس مسلمي با اشاره به طراحي پورتال و وبسايتي توسط انجمن صنفي متخصصين تجهيزات پزشکي گفت: «در بخشي از اين پورتال که از سال 96 آماده بهره برداري بوده است، مسئولان فني را در رسته هاي شغلي مختلف به پنج گريد سطح سه، سطح دو، سطح يک، ارشد و خبره تقسيم کرده ايم.»
رئيس انجمن صنفي متخصصين تجهيزات پزشکي کشور با بيان اينکه اوايل سال 97 وزارت بهداشت با شروع کار اين پورتال موافقت کرد، افزود: «اما تغيير و تحولات در سطح مديرکل و بحث هاي ارزي و به دنبال آن تغيير اولويت وزارت بهداشت بر روي تامين ارز و کالا، موجب شد که به اين موضوع کمتر اهميت داده شود.»
وي با تاکيد بر اينکه وزارت بهداشت بايد اين نکته بسيار مهم را سريع حل کند، تصريح کرد: «وزارت بهداشت ميتواند مرجع نظارت بر مسئله رتبه بندي مسئولان فني تجهيزات پزشکي را به انجمن صنفي متخصصين تجهيزات پزشکي بسپارد؛ زيرا آموزش، ارائه مدارک و ارزيابي آنها را انجمن انجام ميدهد و ميتواند کنترل نهايي را نيز بر عهده بگيرد و وزارت بهداشت بر ما نظارت داشته باشد.»

حداقل حقوق براي مسئولان فني تعريف نشده است
مهندس مسلمي همچنين به مسئله حقوق مسئولان فني تجهيزات پزشکي اشاره کرد و گفت: «از سويي براي مسئولان فني وظايف مختلفي تعريف شده، اما از سوي ديگر حداقل حقوق براي آنها تعريف نشده است. اين مسئله باعث شده است که افرادي با 700 هزار تومان، مدرک خود را به برخي از شرکت ها اجاره دهند.»
وي در تکميل توضيح خود افزود: «وزارت بهداشت به هر مسئول فني يک نام کاربري و رمز عبور ميدهد که برخي از اين مسئولان فني آن را در اختيار مديران شرکتها ميگذارند. اين رويکرد فاجعه بزرگي است که تعدادش هم کم نيست.»

مهندس مسلمي با بيان اينکه بر اساس ضوابط مسئول فني بايد در مرکز و شرکت حضور داشته باشد، گفت: «اين در حالي است که بسياري از مسئولان فني مثلا در بيمارستاني شاغل هستند اما برخلاف قانون، مدرک خود را به شرکتي ديگر اجاره داده اند.»
رئيس انجمن صنفي متخصصين تجهيزات پزشکي کشور با تاکيد براينکه وزارت بهداشت بايد بسيار جدي پيگير اين مسئله باشد، تصريح کرد: «پيشنهاد انجمن صنفي متخصصين تجهيزات پزشکي اين است که قراردادهاي منعقده بين مسئولان فني و شرکت ها در سايت مسئولان فني ثبت و از اين طريق به امور نظارت شود. در اين صورت اگر مسئول فني شکايتي از شرکتي داشته باشد امکان ثبت وجود دارد و اگر شرکتي نيز از عملکرد مسئول فني راضي نباشد ميتواند نارضايتي خود را ثبت کند.»
وي در عين حال اظهار داشت: «انجمن صنفي متخصصين تجهيزات پزشکي پيشنهاد خود درباره ميزان دستمزد مسئولان فني را آماده کرده است، اما وزارت بهداشت در جلسات گذشته از اين موضوع استقبال چنداني نکرد؛ زيرا ممکن بود به شرکتها فشار بيايد و موجب نارضايتي عمومي شود.»
مهندس مسلمي با اين حال خبر داد: «احتمالا به زودي انجمن صنفي متخصصين تجهيزات پزشکي اين پيشنهاد دستمزدي را مصوب و ابلاغ کند حتي اگر وزارت بهداشت اين کار را انجام ندهد. البته ابلاغيه ما الزامآور نيست زيرا براي ملزم کردن شرکتها و مراکز درماني قدرت اجرايي نداريم، اما حداقل معياري در زمان استخدام به مسئولان فني داده ايم.»

بايد امضاي مسئول فني تجهيزات پزشکي مانند امضاي مسئول فني داروخانه محفوظ باشد
مهندس مسلمي درباره حق امضاي مسئول فني نيز اظهارداشت: «معتقديم بايد امضاي مسئول فني تجهيزات پزشکي مانند امضاي مسئول فني داروخانه محفوظ بوده و ارزش داشته باشد يعني خريد هيچ کالاي پزشکي در بيمارستان و داروخانه بيمارستاني نبايد بدون امضاي مسئول فني تجهيزات پزشکي تاييد شده و براي بيمار استفاده شود.»
وي با بيان اينکه به دليل نبود الزام و برخورد قانوني و نداشتن تبعات براي بيمارستانها و داروخانه هاي بيمارستاني، خريد و استفاده از تجهيزات پزشکي براي بيماران بدون امضاي مسئولان فني در حال انجام است، گفت: «بايد اين الزام از طرف معاونت درمان وجود داشته باشد و در اين مسير بايد سازمان غذا و دارو و معاونت درمان مشترک اين کار را انجام دهند. انجمن صنفي متخصصين تجهيزات پزشکي کشور نيز ميتواند بسترهايي را ايجاد کند.»
مهندس مسلمي با اظهار اينکه الزام کردن نياز به ابزار دارد، تاکيد کرد: «نميتوان چيزي را بدون اينکه امکان انجام آن وجود داشته باشد، الزام کرد؛ انجمن صنفي متخصصين تجهيزات پزشکي اين امکان را در پورتال مسئول فني فراهم کرده است. بدين ترتيب که هم اکنون در پورتال مسئول فني امکان ثبت قراردادها، تخلفات، استعفاي مسئولان فني، عزل مسئولان فني، پيدا کردن شرکتها براي مسئولان فني، پيدا کردن مسئولان فني براي شرکتها و… را فراهم است، اما فقط بخش آموزش مسئولان فني در حال اجراست.»

افزايش وظايف کارشناسان تجهيزات پزشکي بيمارستانها با اجراي طرح تحول سلامت
براي اطلاع بهتر از وضعيت مسئولان فني در مراکز درماني و بيمارستاني نيز با يکي از فعالان اين حوزه گفتگو کرديم.

مدير نظارت و ارزيابي تجهيزات پزشکي در معاونت غذا و داروي دانشگاه علوم پزشکي اصفهان نيز درباره وضعيت مسئول فني تجهيزات پزشکي گفت: «از حدود شش سال پيش با شروع طرح تحول سلامت، درگيري و تمرکز بيمارستانها در کنار کارشناسي تجهيزات پزشکي سرمايه اي، بيشتر از گذشته بر روي کارشناسي تجهيزات پزشکي مصرفي قرار گرفت.»

به دليل نبود مصوبه از شرح وظايف واحد تجهيزات شفافيتي درباره اختيارات و ميزان حقوق وجود ندارد

مهندس «ريحانه فرخي» با بيان اينکه از زمان اجراي طرح تحول سلامت، نظارت بر تجهيزات پزشکي مصرفي نيز بخش مهمي از وظايف کارشناسان تجهيزات پزشکي شد، افزود: «با اجراي طرح تحول سلامت علاوه بر ابلاغ دستورالعمل هاي تخصصي متعدد در خصوص نظارت بر تجهيزات پزشکي سرمايه اي و مصرفي از جانب اداره کل تجهيزات پزشکي، وظيفه نظارت بيشتر بر تجهيزات پزشکي مصرفي به کارشناسان تجهيزات پزشکي محول شد. اين نظارت شامل بررسي شبکه توزيع و بررسي اصالت کالا و اعزام نشدن بيمار به خارج از مرکز به خصوص در فيلدهاي ارتوپدي و تجهيزات مصرفي، تجهيزات مصرفي دستگاه ها، بررسي ثبت شرکتهاي توليدي و وارداتي در سايت IMED و نظارت روي فاکتورها، فراخوان ها و… است که به وظايف آنها افزوده شد.»
وي تاکيد کرد: «با اينکه کارشناسان تجهيزات پزشکي در بيمارستان اين وظايف را انجام ميدهند اما از آنجاکه مصوبه و دستورالعملي از شرح وظايف واحد تجهيزات پزشکي وجود نداشته است شفافيتي در مورد وظايف، اختيارات و ميزان حقوق وجود ندارد.»
مهندس فرخي با يادآوري اينکه در گذشته در بيمارستانهاي اصفهان از کارشناسان تجهيزات پزشکي انتظار ميرفت وظايف کارشناسي و تعميرات تجهيزات پزشکي سرمايه اي را انجام دهند، توضيح داد: «با پيگيري هاي برخي از دانشگاه ها و تلاش اداره کل تجهيزات پزشکي اين دستورالعمل تدوين و به مراکز درماني دولتي و خصوصي و همچنين درمانگاه ها و مراکز جراحي محدود (که گاهي تجهيزات پزشکي زيادي در آنها استفاده ميشود) ابلاغ شد اما به دليل نداشتن کارشناس تجهيزات پزشکي هيچ نظارتي روي آنها نيست.»

تعريف پست مسئول فني مکمل دستورالعمل ابلاغي خواهد بود
مدير نظارت و ارزيابي تجهيزات پزشکي در معاونت غذا و داروي دانشگاه علوم پزشکي اصفهان ادامه داد: «اکنون با استفاده از دستورالعمل ابلاغي، همه موسسات پزشکي ملزم به داشتن يک ناظر تجهيزات پزشکي تحت عنوان مسئول فني تجهيزات پزشکي شده اند؛ اما هنوز الزامات قانوني براي اجراي آن کامل نشده و پستي به نام مسئول فني تجهيزات پزشکي در بيمارستان ها وجود ندارد.»
با اين حال وي تصريح کرد: «هرچند که با اين مشکل و نبود چنين پستي مواجه هستيم اما در سطح دانشگاه به مراکز ابلاغ کرده ايم که مسئول فني خود را معرفي کنند و دوره هاي آموزشي را بگذرانند.

نامناسب بودن جايگاه کارشناسان تجهيزات پزشکي بيمارستانها
مهندس فرخي با يادآوري افزايش بسيار زياد حجم کاري کارشناسان تجهيزات پزشکي و نقش موثر و حياتي آنها، اظهار داشت: «سالهاست که نيروي استخدام رسمي براي کارشناسان تجهيزات پزشکي نداريم و نيروهاي قراردادي نيز حداقل حقوق را دريافت ميکنند و حتي با افزايش وظايفشان جايگاه و حقوق متناسب با آن را ندارند.»
وي يادآور شد: «واحد توسعه دانشگاه اعلام کرده است که به دليل وجود نداشتن پست مسئول فني تجهيزات پزشکي، در عمل دستورالعمل به کارگيري و نظارت کارشناسان تجهيزات پزشکي بر تجهيزات مصرفي و سرمايه اي تحت عنوان مسئول فني تجهيزات پزشکي نميتواند به سرعت عملياتي شود.»
مدير نظارت و ارزيابي تجهيزات پزشکي در معاونت غذا و داروي دانشگاه علوم پزشکي اصفهان همچنين با اشاره به آمار سالانه قابل توجه دانش آموختگان مهندسي پزشکي در دانشگاه هاي اصفهان گفت: «امکان جذب اين تعداد متقاضي در بيمارستان هاي دانشگاه وجود ندارد و بنابراين به دنبال ابلاغ اين دستورالعمل به موسسات درماني بوديم به گونه اي که براي دريافت پروانه، خودِ مرکز ملزم به معرفي مسئول فني تجهيزات پزشکي باشد تا براي اين دانش آموختگان نيز اشتغال زايي شود.»

ابلاغ دستورالعمل ها بايد از سوي مقام وزارت باشد
مهندس فرخي با بيان اينکه چون موسسات درماني زير نظر معاونت درمان وزارت بهداشت قرار دارند، تاکيد کرد: «چنين دستورالعملي بايد از طرف مقام وزارت ابلاغ شود تا بحث هاي اجرايي در راستاي معرفي مسئول فني در زمان اخذ پروانه مرکز درماني نيز برطرف شود. درحاليکه اگر اين مسئله حل شود، تاثير بسزايي در خريد و نظارت بر تجهيزات پزشکي سرمايه اي و مصرفي، مصرف منطقي، نظارت ها بر بحثهاي فراخوان ها، گزارش حوادث ناگوار و… خواهد داشت.»
وي توضيح داد: «دانش آموختگان تجهيزات پزشکي به واسطه حضور در نمايشگاه ها و ارتباط با شرکتهاي توزيع و توليدکننده و همچنين شناخت مباحث باليني ميتوانند راهکارهاي مناسبي را در حوزه توليد ارائه بدهند و به توزيع بهتر کالاها در بيمارستانها از نظر کمي و کيفي کمک کنند.»

ارسال نامه اي براي تعيين تکليف جايگاه مسئولان فني به وزارت بهداشت
مدير نظارت و ارزيابي تجهيزات پزشکي در معاونت غذا و داروي دانشگاه علوم پزشکي اصفهان همچنين اظهار داشت: «دانشگاه علوم پزشکي اصفهان براي پيگيري اين مسئله نامه اي را از طرف معاونت توسعه دانشگاه به وزارتخانه نوشته است و در آن به اين دستورالعمل اشاره کرده و تقاضاي اختصاص چنين پستي را داده است.»
وي ادامه داد: «همچنين جلساتي را نيز با معاونت درمان دانشگاه داشته ايم و آنها نيز بر مزاياي ابلاغ اين دستورالعمل از طرف وزارت بهداشت تاکيد کرده اند.»
به گفته مهندس فرخي با وجود اينکه هنوز موفق نشده اند مطالبات جايگاه و حق و حقوق مسئولان فني را محقق کنند، دانشگاه علوم پزشکي اصفهان از طرف معاونت غذا و دارو اين دستورالعمل را به مراکز دولتي و خصوصي ابلاغ کرده است: «از آنها خواسته شده است که با توجه به شرايط احراز، مسئول فني خود را به ما معرفي کنند که حدود 90 درصد از آنها اين کار را انجام داده اند که برخي از آنها در حال گذراندن دوره هاي آموزشي هستند.»

پرورش و الزام به وجود مسئول فني اقدامي درست با اجرايي بد
اينکه مسئولان فني تاکنون چه کيفيتي را در حوزه شرکتهاي تجهيزات پزشکي داشتهاند، پرسشي است که پاسخ آن را از يکي از مديران عامل شرکتهاي تجهيزات پزشکي جويا شديم.
مديرعامل يکي از شرکتهاي تجهيزات پزشکي در حوزه تصويربرداري نيز در اين زمينه با مثبت خواندن نگاه اداره کل تجهيزات پزشکي و وزارت بهداشت به مقوله مسئول فني تجهيزات پزشکي، گفت: «شرکتهاي تجهيزات پزشکي بسيار زيادي در ايران فعال هستند اما اقدام به استخدام مهندسان پزشک نميکنند؛ از سوي ديگر ميزان پذيرش دانشجويان مهندسي پزشکي در دانشگاه ها بسيار زياد شده است و بايد بستري براي استفاده از اين نيروي دانش آموخته به وجود مي آمد.»
بسياري از شرکتها مسئول فني تجهيزات پزشکي دارند اما در شرکت مقيم نيستند
وي که تمايلي به درج نامش نداشت، افزود: «در گذشته در بسياري از شرکت هاي تجهيزات پزشکي، مهندس پزشک وجود نداشت و بدون نگاه مهندسي، بازرگاني انجام ميشد؛ هرچند پرورش و آموزش متمرکز نيروي مسئول فني به عنوان فردي مسلط به مباحث و رابطي با سيستم نگاه بسيار خوبي بود اما در بلند مدت بسياري از شرکت ها فقط به دنبال گرفتن مدارک مسئول فني يا اجاره آن بودند.»
اين دکتراي مهندسي پزشکي با بيان اينکه بسياري از شرکتها مسئول فني تجهيزات پزشکي دارند اما در شرکت مقيم نيستند، توضيح داد: «مسئله اصلي اين است که مسئولان فني اين دسته از شرکت ها در آنجا مقيم نيستند و مدارک و نام کاربري و پسوردشان را براي استفاده به آنها داده اند؛ در واقع در يکسري از گروه هاي مجازي درخواست اجاره مدرک در قبال اخذ مبلغي منتشر ميشود. متاسفانه شرايط به سمتي رفته که درصد قابل توجهي از شرکتها اين رويکرد را در پيش گرفتهاند.»
وي با تاکيد بر اينکه بايد براي اين مشکل راه حلي در نظر گرفته شود، تصريح کرد: «بايد نگاه به مسئولان فني کارآمدتر باشد درحاليکه اداره کل تجهيزات پزشکي آموزش اين افراد را به بخش خصوصي واگذار کرده و در نهايت نگاهي مدرک گرايانه حاکم است؛ در واقع اين دانش آموختگان مهارت عملي ندارد.»
به باور اين مهندس پزشک، اداره کل تجهيزات پزشکي در برخورد با اين مسئله بايد پروتکلي تعريف کند اما با اين حال بايد ديد که اداره کل با توجه به قوانين خود از شرکتها چه مطالبه اي دارد.
اين مديرعامل شرکت تجهيزات پزشکي با بيان اينکه سياست در نظر گرفته شده در اين زمينه سياستي بهينه بود، توضيح داد: «با حضور مهندسان پزشک در شرکتها، اداره تجهيزات پزشکي ميتوانست با آن فرد ارتباط بگيرد تا بتواند قوانين مدنظر خود را اجرا کند اما بايد ديد چه اجرا شد و چقدر با هدف مد نظر نزديک بوده و همخواني دارد.»

مسئولان فني آوردهاي براي شرکت ها نداشته اند
به گفته وي هرچند سياست گذاري اوليه براي حضور مسئولان فني بسيار خوب بود اما در نهايت با نتيجه مورد نظر فاصله بسياري دارد و آوردهاي براي شرکتها ندارد.
اين فعال حوزه تجهيزات پزشکي همچنين با بيان اينکه بسياري از فعالان اين حوزه با وجود داشتن سابقه بسيار زياد در اين زمينه، بر اساس قوانين اداره کل به دليل نداشتن تحصيلات مرتبط نميتوانند مدرک مسئول فني را بگيرند.
وي با بيان اينکه بسياري از شرکتها فکر ميکنند که با داشتن مسئول فني به شخصي غير از مجموعه و پرسنل رسمي خود وابسته ميشوند، اظهار داشت: «مسئله اصلي اين است که خروجي نيروها از شرکت ها بسيار زياد است و براي جذب مسئول فني جديد بايد پروسه طولاني را چندين بار انجام داد و مدارک مختلف را گرفت تا فردي را براي گرفتن مجوز در سايت معرفي کرد.»

بسياري از مديران عامل، خودشان مسئول فني شرکتشان شده اند
به گفته اين مديرعامل، با رفتن نيروي مسئول فني از شرکت و گذراندن پروسه هاي طولاني براي معرفي و ثبت نيروي جديد، همه کارهاي شرکت روي زمين ميماند زيرا اين وظايف وابسته به يک شخص به نام مسئول فني شده است؛ بنابراين بسياري از مديران عامل خودشان مسئول فني شرکتشان شده اند.
به باور اين فعال حوزه تجهيزات پزشکي، هم اکنون مسئولان فني فقط حکم فردي ارتباطگر بين شرکت و اداره کل تجهيزات پزشکي را با زباني مشترک دارند اما در حقيقت اين رويکرد با هدف نهايي فاصله بسيار زيادي دارد.
در نهايت براي بررسي اين مسئله از منظر اداره کل تجهيزات پزشکي، با مهندس «محمدمهدي علاءالدين» رئيس اداره نظارت بر تامين و نگهداشت تجهيزات پزشکي اداره کل تجهيزات پزشکي گفتگو کرديم.

شرکت ها بر اساس آيين نامه اداره کل، ملزم به بهره گيري از مسئول فني هستند

رئيس اداره نظارت بر تامين و نگهداشت تجهيزات پزشکي اداره کل تجهيزات پزشکي گفت: «اداره کل از مسئول فني تجهيزات و ملزومات پزشکي انتظار دارد که با آشنايي کامل با آييننامه تجهيزات پزشکي، ضوابط و مقررات موجود و همه دستورالعمل هاي مرتبط بتواند نظارت مناسبي را بر امور تجهيزات پزشکي داشته باشد.»
مهندس «محمدمهدي علاءالدين» ادامه داد: «همچنين انتظار ميرود که مسئول فني، کانال ارتباطي و نظارتي اداره کل تجهيزات پزشکي در حوزه تجهيزات و ملزومات پزشکي باشد.»
وي با اشاره به اينکه زنجيره تامين شامل واردکنندگان و توليدکنندگان به عنوان تامين کنندگان، توزيع کنندگان و عرضه کنندگان و در نهايت مصرف کنندگان است، تصريح کرد: «به دليل حساسيت، اهميت، سطح بالاي تکنولوژي و فناوري و پيچيدگي هاي فني تجهيزات و ملزومات پزشکي بايد افرادي آشنا و متخصص در زنجيره تامين کالا فعاليت کنند تا در نهايت وزارت بهداشت، قانون گذار و حاکميت شاهد روالي اطمينان بخش با نظارت مسئولان فني در راستاي تامين سلامت مردم باشد.»

اداره کل، شرکت ها را ملزم به بهره گيري از خدمات مسئولان فني مطابق با قوانين کرده است
رئيس اداره نظارت بر تامين و نگهداشت تجهيزات پزشکي اداره کل تجهيزات پزشکي درباره بخشهاي تامين کنندگان و توزيع کنندگان اظهار داشت: «هم اکنون اداره کل تجهيزات پزشکي به عنوان تنها مرجع اصلي نظارت بر شرکت هاي تامين کننده و توزيع کننده موفق شده است که طبق ضوابط تدوين شده بر اساس آيين نامه تجهيزات پزشکي، دستورالعمل و شناسنامه، اين شرکتها را ملزم به بهره گيري از خدمات مسئولان فني در راستاي نظارت آنها بر نحوه اقدامات و عملکرد شرکت و تطبيق آن با قوانين کند.»

شرکت هاي فاقد مسئول فني قادر به ثبت کالاهاي خود در سامانه imed.ir نيستند
مهندس علاءالدين با تاکيد بر اينکه همه توليدکنندگان و واردکنندگان موظف به تبعيت از اين الزام هستند، توضيح داد: «اگر شرکت ها فاقد مسئول فني باشند، قادر به ثبت کالاي توليدي و وارداتي خود در سامانه imed.ir نخواهند بود زيرا اين سامانه مطابق با برنامه ريزي پيشبيني شده، روال را پيش نبرده و پيام اخطار ميدهد؛ بنابراين اين الزام قانوني توسط دستورالعمل شناسنامه فعاليت در حوزه تجهيزات پزشکي فراهم شده که در راستاي آيين نامه تجهيزات پزشکي تدوين شده است.»
وي با بيان اينکه سامانه هاي IMED و TTEC به عنوان ابزار عمل واردات و توليد، الزام عملي و اجرايي داشتن مسئولان فني را براي شرکت ها فراهم کرده است، تاکيد کرد: «به عبارتي هر تامين کنندهاي براي فعاليت در کشور بايد با اين سامانه ها کار کند و شرکتها تا زماني که مسئول فني خود را در اين سامانه تعريف نکرده باشند، قادر به انجام کار نخواهند بود.»

تاکنون بيش از 10 هزار مسئول فني در کشور آموزش ديده اند
مهندس علاءالدين همچنين با يادآوري اين نکته که در سالهاي پيش، روال آموزشي مناسبي براي مسئولان فني در نظر گرفته شده است، گفت: «انجمن صنفي متخصصين تجهيزات پزشکي کشور وظيفه ارائه آموزشهاي لازم به مسئولان فني را بر عهده داشته و با برگزاري دوره هاي متعدد تاکنون شاهد آموزش حدود 10 هزار نفر در کشور هستيم که 3 هزار و 700 نفر از آنها در واحدهاي توليدي و شرکت هاي واردکننده ايفاي نقش ميکنند.»
رئيس اداره نظارت بر تامين و نگهداشت تجهيزات پزشکي اداره کل تجهيزات پزشکي درباره حلقه توزيعکنندگان و عرضه کنندگان نيز خاطرنشان شد: «عرضه کنندگان و توزيع کنندگان که به مصرف کنندگان و واحدهاي بيمارستاني کالا ميدهند نيز طبق ضوابط و دستورالعمل عرضه و توزيع تجهيزات و ملزومات پزشکي موظف هستند در صورت ارائه کالاي سطح يک از مسئول فني استفاده کنند.» به گفته وي کالاهاي سطح يک به دليل برخورداري از اهميت، حساسيت و پيچيدگي بيشتر لازم است توسط فردي با دانش فني مناسب بر روال انبارش، ارائه و مصرف آن نظارت شوند.
مهندس علاءالدين درباره کالاهاي سطح دو نيز يادآور شد: «هم اکنون کالاهاي سطح دو که اهميت کمتري دارند نيازمند به نظارت مسئول فني نيستند و براي عرضه کنندگان کالاهاي سطح دو، قانونگذار الزامي به داشتن مسئول فني قرار نداده است.»
وي همچنين با بيان اينکه مصرف کنندگان نيز به عنوان حلقه آخر بر اساس آيين نامه تجهيزات پزشکي موظف به بهره گيري از مسئول فني هستند، گفت: «قانون گذار پيشبيني کرده است که بيمارستانها، مراکز درماني و موسسات پزشکي نيز به عنوان مصرف کننده تجهيزات و ملزومات پزشکي، مسئولي فني را براي فعاليت در مجموعه خود معرفي کنند.»

بيمارستان ها و موسسات پزشکي تابع معاونت درمان هستند
رئيس اداره نظارت بر تامين و نگهداشت تجهيزات پزشکي اداره کل تجهيزات پزشکي با بيان اينکه بيمارستانها و موسسات پزشکي تابع معاونت درمان هستند، توضيح داد: «مراکز درماني و موسسات پزشکي جداي از آييننامه فعاليت در حوزه تجهيزات پزشکي که از سوي وزير بهداشت، درمان و آموزش پزشکي ابلاغ شده است، از دستورالعمل ها، ضوابط، قواعد و مقررات متعددي نيز در خصوص امور تشخيص و درمان پيروي ميکنند.»
وي ابلاغ ضوابط تاسيس و فعاليت موسسات پزشکي را يکي از مسائل مهم عنوان کرد و گفت: «متاسفانه تا پيش از اين در ضوابط تاسيس و فعاليت موسسات پزشکي به ضرورت داشتن مسئول فني تجهيزات پزشکي اشارهاي نشده بود که اين مسئله در بازنگريهاي در دست انجام، لحاظ شده است.»
مهندس علاءالدين اشاره کرد: «پس از آغاز طرح تحول نظام سلامت و نقشي که وزارتخانه براي کارشناسان تجهيزات پزشکي در نظر گرفت، بيمارستان هاي متعددي نسبت به تعريف مسئول فني تجهيزات پزشکي اقدام کردند و آموزش هاي لازم را در اين خصوص ديدند و به ايفاي نقش پرداختند.»
وي اينگونه نتيجه گرفت: «هم اکنون بسياري از مراکز از خدمات مسئول فني ملزومات پزشکي بهره ميگيرند و مراکزي نيز که آن بهره مند نيستند يا کارشناس نداشته اند يا هنوز کارشناس خود را معرفي نکرده اند و لازم است در اين خصوص اقدام کنند؛ چراکه مطابق دستور وزير و ابلاغيه هاي متعدد سازمان غذا و دارو و اداره کل تجهيزات پزشکي، همه موسسات پزشکي موظفند نسبت به معرفي مسئول فني ملزومات پزشکي اقدام کنند.»

لزوم بازبيني دستورالعمل ها از جمله آيين نامه تاسيس بيمارستانها و موسسات پزشکي
مهندس علاءالدين درباره انتقاد مسئولان فني نسبت به نداشتن اختيارات قانوني و حق امضا نيز توضيح داد: «طبق آييننامه تجهيزات پزشکي و ضوابط و بخشنامه ابلاغي، مسئول فني ملزومات پزشکي مسئوليت و اختيارات کامل را در حوزه مصرف ملزومات پزشکي بيمارستان دارد و اقدامي خلاف اين توسط موسسات پزشکي، به عملکرد آنها باز ميگردد و طبق مقررات موجود تخلف است.»
وي تاکيد کرد: «اگرچه انتظار ميرود که با بازبيني دستورالعمل تاسيس بيمارستانها و موسسات پزشکي، الزام به داشتن مسئول فني ملزومات به طور جدي لحاظ شود و مکاتبات لازم در اين خصوص نيز صورت بگيرد، اما همين بخشنامه ها و ابلاغيه هاي موجود نيز اشاره دارند که تامين ملزومات پزشکي در مراکز درماني بايد تحت نظر مسئول فني ملزومات پزشکي انجام شود. اين امر بيانگر اختيارات کافي است.»

پرداخت هاي مازاد بر حقوق مسئولان فني توسط معاون درمان تعيين ميشود
رئيس اداره نظارت بر تامين و نگهداشت تجهيزات پزشکي اداره کل تجهيزات پزشکي درباره مشخص نبودن دستمزد مسئولان فني نيز گفت: «پرداخت هاي مازاد بر حقوق از جمله مزايا، کارانه و حق فني مسئولان فني تحت عنوان پرداخت مبتني بر عملکرد توسط معاونت درمان تعيين ميشود. اين مهم با وجود پيگيري هاي متعدد انجام شده، هنوز مغفول مانده و متاسفانه ميسر نشده است.»
وي با بيان اينکه اگرچه پيگيري هاي حق فني و کارانه مسئولان فني در سازمان غذا و دارو و اداره کل تجهيزات پزشکي نيز پيگيري ميشود، تاکيد کرد: «با اين حال پرداخت مبتني بر عملکرد توسط معاونت درمان و توسط کارگروهي به دبيري و مسئوليت اين معاونت تدوين و ابلاغ ميشود.»
مهندس علاءالدين درباره رتبه بندي مسئولان فني نيز توضيح داد: «با توجه به اينکه صنايع تجهيزات پزشکي سطوح مختلفي از حساسيت، اهميت، پيچيدگي و توانايي تکونولوژيک را دارند، به مرور احساس شد که نيازمند مسئولان فني با توانايي هاي مختلف براي واحدهاي مختلف هستيم؛ در نتيجه اين ايده مطرح شد که بايد مسئولان فني را در رتبه هاي مختلف داشته باشيم.»
وي تاکيد کرد که بايد مسئولان فني را بر اساس شاخص هاي مختلفي همچون تجربيات، توانايي و دانش فني و.. رتبه بندي کرد: «بدين ترتيب براي واحدهايي که پيچيدگي عملکرد بيشتري دارند مسئول فني با رتبه هاي بيشتر و با مزاياي بهتر و براي واحدهاي کوچکتر مسئول فني با رتبه کمتر پيشنهاد ميشود.»
به گفته مهندس علاءالدين، يکي از اهداف رتبهبندي اين است که حضور اثر بخش مسئولان فني در واحدهاي مرتبط و متناسب با توانايي آنها تضمين شود و نيازي به استفاده از مسئولان فني با توان بيشتر در واحدهاي کوچکتر نباشد. در نتيجه افراد با دانش و توانايي بيشتر از طريق ايفاي نقش براي واحدهاي بزرگتر و پيچيدهتر به مزايايي که مستحق آن هستند ميرسند. بدين ترتيب مزايايي متناسب با توانمندي مسئولان فني محقق ميشود.

اجراي طرح تدويني پيشنهادي رتبه بندي مسئولان فني در انتظار شرايط مناسب است
رئيس اداره نظارت بر تامين و نگهداشت تجهيزات پزشکي اداره کل تجهيزات پزشکي گفت: «طرح پيشنهادي رتبه بندي مسئولان فني توسط انجمن صنفي متخصصين تجهيزات پزشکي کشور تدوين شده است اما هنوز شرايط پياده سازي آن فراهم نيست.»
وي يکي از دلايل به اجرا در نيامدن طرح پيشنهادي رتبه بندي مسئولان فني را قرارگيري کشور و تامين کنندگان در شرايط سخت و تحريم هاي ظالمانه عنوان کرد: «همه تامين کنندگان به دليل تحريم هاي ظالمانه لازم بود که تلاش و تمرکز بيشتري روي واردات مواد اوليه و ملزومات و تجهيزات پزشکي داشته باشند.»
مهندس علاءالدين ادامه داد: «بنا نداشتيم که مسئله ديگري را براي آنها ايجاد کنيم يعني اولويت کشور تامين ملزومات و تجهيزات پزشکي بود که در اين مسير از هرگونه ضوابط زائد و اجراي آن خودداري کرديم؛ زيرا تعريف مسئول فني و نيروي جديد شايد هزينه مالي را براي آنها ايجاد کند که مستلزم طي روال خاصي است اما به محض فراهم شدن شرايط لازم، اين طرح را پيادهسازي ميکنيم.»
وي با تاکيد بر اينکه اداره کل تجهيزات پزشکي از هرگونه طرحي که براي ارتقاء حوزه تجهيزات پزشکي کشور موثر و مفيد باشد استقبال ميکند، گفت: «انجمن صنفي متخصصين تجهيزات پزشکي يا هر فرد و تشکل ديگري هم اگر طرحي دارد ميتواند همراه با تشريح مزايا و فوايدش، آن را ارائه دهد و اگر اداره کل تشخيص دهد که طرح براي ارتقاء امور تجهيزات پزشکي کشور موثر است حتما از آن استقبال خواهد شد.»

با مسئولان فني صوري در واحدها برخورد قانوني ميشود
مهندس علاءالدين همچنين درباره معضل اجاره مدارک مسئولان فني توسط برخي از واحدها و شرکتها نيز تصريح کرد: «بايد منزلت و جايگاه مسئولان فني ارتقاء يابد به خصوص اکنون که تعداد و اهميت نقش آنها بيشتر شده است. همه تلاش اداره کل بر اين است که جايگاه مسئولان فني در واحدهاي تامين و توزيعکننده بيشتر از گذشته بازشناخته شود. يکي از تمهيدات ما اين است که از صوري بودن مسئول فني در واحدها جلوگيري کنيم.»

وي با بيان اينکه مسئولان فني بايد از اجاره مدرک خود به شرکتها خودداري کنند تاکيد کرد: «اگر مسئول فني مدرک خود را به شرکتي اجاره بدهد، همه مسئوليت و عواقب قانوني آن واحد بر عهده او خواهد بود.»
رئيس اداره نظارت بر تامين و نگهداشت تجهيزات پزشکي اداره کل تجهيزات پزشکي ادامه داد: «با تشکيل هيئت بدوي در اداره کل تجهيزات پزشکي، ابزار نظارتي و انظباطي اداره کل فراهم شده است و در صورت دريافت گزارش هاي مختلف در خصوص تخلفات مرتبط با مسئولان فني با متخلفان برخورد جدي ميشود که منجر به تعليق يا لغو پروانه خواهد شد يا حتي پيگيري هاي قضاييِ مقتضي صورت خواهد گرفت.»
با اين حال مهندس علاءالدين بر اين باور است که اگر حقوق و مزاياي مسئولان فني توسط صندوق موسسه يا نهادي خارج از شرکتي که در آن مشغول به کار است پرداخت شود، امنيت شغلي و پرداختي آنها باعث خواهد شد که آزادانه تر و موثرتر به نقش نظارتي خود بپردازند.

اداره کل تجهيزات پزشکي در روال خود مسئول فني را يکي از طرف هاي اصلي خود قرار داده است
رئيس اداره نظارت بر تامين و نگهداشت تجهيزات پزشکي اداره کل تجهيزات پزشکي يادآور شد: «اداره کل تجهيزات پزشکي در روال خود مسئول فني را يکي از طرف هاي اصلي خود قرار داده است و يک نمونه آن اين است که تنها مديرعامل و مسئول فني را براي پيگيري حضوري امور مجاز دانسته و مسئول ميداند. بنابراين شرکتها ميدانند که مسئول فني آنها بايد فردي توانمندتر و مشرفتر به امور شرکت و پيگيري کارهايشان باشد که اين نگاه خود به بازشناسي جايگاه مسئولان فني کمک ميکند.»
مهندس علاءالدين در نهايت مسئولان فني را افرادي کليدي دانست که ميتوانند با حضور خود موجب ساماندهي بيشتر و اثربخش تر شدن زنجيره تامين تجهيزات و ملزومات پزشکي کشور باشند: «هرچه جايگاه، سطح دانش و توانمندي مسئولان فني را تقويت کنيم، ارتقاء بيشتري در حوزه تجهيزات پزشکي خواهيم داشت و به آن هدف نهايي که تضمين ايمني، کارايي و اثربخشي وسايل پزشکي در راستاي خدمات تشخيصي و درماني بيماران است، نزديکتر خواهيم شد.»