از دانش آموختگان مهندسي پزشکي چه خبر؛ کاليبراسيون و کنترل کيفي بخشي ديگر از زمينه هاي کاري مهندسان پزشکي

نویسنده: سيده مينا مجابي

در اين شماره با يکي ديگر از مهندسان پزشکي موفق و فعال دهه هفتاد، مهسا گودرزي به گفتگو نشستيم. مهندس گودرزي که سال 1370 در شهر تهران در يک  خانواده ي 5 نفره متولد شد، مقطع دبيرستان خود را در مدرسه پروفسور حسابي در رشته رياضي فيزيک گذرانده و پس از آن دوره کارشناسي خود را در دانشگاه علوم پزشکي تهران در رشته مهندسي پزشکي گرايش باليني به پايان رساند و در حال حاضر دانشجوي ترم آخر کارشناسي ارشد مهندسي پزشکي گرايش بيوالکتريک است. وي مهمان گپ و گفت اين شماره ما شد که در ادامه اين مصاحبه خواندني را از زبان وي  مي خوانيد:

 خانم مهندس دوران تحصيل چه طور گذشت؟

من در سال 1389 در رشته مهندسي پزشکي گرايش باليني در دانشگاه تهران پزشکي شروع به تحصيل کردم و باتوجه  به علاقه ام به رشته مهندسي پزشکي، دوران تحصيل کارشناسي خود را در 7 ترم به پايان رساندم و در حال حاضر نيز در حال انجام کارهاي نهايي پايان نامه ارشد خود در رشته مهندسي پزشکي گرايش بيو الکتريک در واحد علوم و تحقيقات تهران هستم.

خانم گودرزي، چرا مهندسي پزشکي را انتخاب کرديد؟
در دوران راهنمايي و دبيرستان، با وجود علاقه بسيار زياد به درس رياضيات، تمايل به کار کردن در زمينه رشته پزشکي پيدا کردم. مي توان گفت درست در هنگام انتخاب رشته بودم که بين دو رشته رياضي فيزيک و علوم تجربي مردد شدم و به دنبال رشته اي بودم که هم رياضيات داشته باشد و هم در زمينه  پزشکي کاربرد داشته باشد، ولي موضوعات تخصصي علم تجربي مثل تشريح و … در آن نباشد. اين بود که رشته رياضي را انتخاب کردم و بعد از آن متوجه شدم که رشته اي به نام مهندسي پزشکي وجود دارد که بسيار نزديک به روياي هميشگي من بوده است، البته همان طور که مي دانيد رشته مهندسي پزشکي خيلي در ايران قدمت ندارد و به تازگي شکوفا شده است.

در خصوص سوابق کاري خود  بيشتر توضيح دهيد.
قصه کاري من برمي گردد به اينکه پدرم، بازنشسته ي کنترل کيفي در قطعات صنعتي است و من هميشه از کار کردن وي لذت مي بردم. با ورود به رشته ي مهندسي پزشکي، علاقه مندي خود را به بخش کنترل کيفي و کاليبراسيون و همچنين تعمير تجهيزات پزشکي نشان دادم و سعي کردم تجربيات زيادي را در اين زمينه کسب کنم. به اين منظور مدت کوتاهي را در شرکت آريان تجهيز ماد در بخش کنترل کيفي سپري کردم که در همين جا از مهندس ملکوتي بسيار سپاسگزارم. پس از آن  تاکنون در شرکت مهندسي نوآوران آزمون تسلا، به عنوان کارشناس کاليبراسيون، مسئول فني کاليبراسيون سازمان غذا و دارو و مسئول فني واردات در اداره کل تجهيزات پزشکي مشغول به کار هستم. همچنين در دوران کارشناسي علاوه بر کار در زمينه مهندسي پزشکي، دبير زبان در موسسه کودکان برتر نيز بوده ام.
من پروژه کارشناسي خود را در ترم 7 با استاد گرامي دکتر مهرداد دادگستر بر روي موضوع جداسازي طحال در تصاوير MRI گذراندم. در اين پروژه با استفاده از داده هاي تصوير MRI بيماران، الگوريتمي نوين و اتوماتيک جهت تقسيم بندي طحال در اين تصاوير اعمال شده است و با استفاده از نرم افزار Matlab، روش هاي پيش پردازش و تقسيم بندي پياده سازي شده و ناحيه مورد نظر جهت بهبود کار پزشکان در زمينه تشخيص و درمان جدا شده است .

 در خصوص مدارک و افتخارات خودتان هم براي خوانندگان ما توضيح دهيد؟
من داراي مدرک FCE در زبان انگليسي، مدرک مسئول فني در اداره تجهيزات، مدرک ناظر فني واردات در اداره تجهيزات و همچنين کسب معدل برتر در دوره کارشناسي هستم.

علايق شما به غير از حوزه كاري چيست؟
از علايق علمي من که يکي از مهم ترين بخش هاي زندگي مرا تشکيل مي دهد، زبان انگليسي است که آن را با علاقه بسيار زيادي دنبال مي کنم. همچنين علاقه زيادي به کارهاي تحقيقاتي نيز دارم و روزانه اخبار مهندسي پزشکي را دنبال مي کنم. از علايق ديگرم کنترل کيفي و کاليبراسيون است که در حال حاضر در شرکت تسلا در بخش کاليبراسيون جرم و حجم، دما و شيمي مشغول به کار هستم و از يادگيري هر چه بيشتر تجهيزات و مطالب مرتبط با آن لذت مي برم.
همچنين علاقه زيادي به تفريحات ورزشي دارم و هميشه کوهنوردي را در برنامه زندگي خود  قرار داده ام. به نظرم ورزش هم براي سلامتي مفيد است و هم روحيه انسان را طراوت مي دهد.
ارتباط علم و صنعت  در مهندسي پزشکي از ديدگاه شما چگونه است؟
دنياي مهندسي پزشکي، دنياي بسيار بزرگي است و هر روز در حال تغيير و تحول است. به روز بودن در اين رشته بسيار مهم است، هر چند اين رشته در ميان علوم ديگر بسيار نوپا است، اما هر روز شاهد توسعه اين رشته از جهت علمي و صنعتي هستيم. با اين وجود هنوز هم کاستي هايي وجود دارد. متاسفانه  در طول دوران تحصيل، دروس بيشتر به صورت تئوري تدريس مي شوند و دانش آموختگان پس از فارغ التحصيل شدن، بسيار نگران پيشرفت و دست يابي به کارهستند و از طرفي شرکت ها و بيمارستان ها نيز نيازمند نيروي با تجربه هستند و اين براي دانش آموختگان فارغ التحصيل زياد خوب نيست. اميدواريم که هرچه سريع تر ارتباط علم  و صنعت در اين رشته بهبود يابد.

در خصوص حوزه تخصص تان، کنترل کيفي بيشتر توضيح دهيد؟
هرچند در اين چند صفحه توضيحات زيادي نمي گنجد اما به صورت خيلي مختصر ترجيح مي دهم چند دستگاه را معرفي کنم:
انکوباتور: دستگاهي جهت کشت سلول و رسانيدن نمونه هاي آزمايشگاهي به دماهاي معين است.
سانتريفيوژ: دستگاهي است که به واسطه نيروي گريز از مرکز، با چرخاندن نمونه هاي موجود در لوله هاي آزمايش باعث جداسازي گلبول هاي خون از پلاسما مي شود.
اسپکتروفوتومتر: دستگاهي که براي اندازه گيري جذب در ناحيه طيفي مرئي و فرابنفش کاربرد دارد. اين دستگاه بر اساس جذب خاص هر ماده در طول موج هاي متفاوت کار مي کند که نتيجه آن آناليز و تشخيص مواد مختلف است.
کارل فيشر: شامل يک تيترانت و Solvent است که نتيجه برهم کنش آنها حذف آب و رطوبت محلول و تعيين ميزان درصد آب آن است.
کاليبراسيون: به معني مقايسه عملکرد يک دستگاه با يک سري مراجع است. نحوه انتخاب دستگاه هاي مرجع براي کاليبراسيون هر دستگاه به استاندارد مربوط به همان دستگاه بر مي گردد. پس از انتخاب دستگاه مرجع، خطاي دستگاه تحت کاليبراسيون به دست مي آيد و گزارش مي شود که روش کاليبراسيون هر دستگاه منحصر به فرد است و از سويي لازم به ذکر است که دستگاه هاي مرجع نيز در زمان هاي مقرري نياز به کاليبراسيون بر اساس استاندارد ها را دارند.
به صورت کلي مراحل کنترل کيفي به ترتيب عبارتند از: کارشناس تست هاي مربوطه براي هر دستگاه را انجام مي دهد و اين اطلاعات را در پيش نويس ها پر کرده و در نهايت پس از ثبت گواهي اين پيش نويس ها در شرکت شامل اطلاعات (آزمايشگاه کنترل کيفي، رفرنس هاي دستگاه، مشخصات دستگاه، محل سفارش کاليبراسيون و…) و شرکت با برچسب مشخصي که نمايشگر انجام کامل فرايند کنترل کيفي، پايان عمر مفيد دستگاه و… در زمان مشخص است دستگاه را به سفارش دهنده پس مي دهد. انواع زيادي کاليبراتور وجود دارد (کاليبراتور دما، کاليبراتور ولتاژ، کاليبراتور جريان، کاليبراتور فشار، کاليبراتور صوت، مولتي فانکشن و…)

انواع برچسب کاليبراسيون
و کنترل کيفي:
برچسب سبز: نشان دهنده آن است که دستگاه تست شده و نتايج آزمون بيانگر آن است که عملکرد دستگاه در رنج استاندارد است.
برچسب زرد: مشروط؛ يعني نتايج حاصل از آزمون ها بيانگر آن است که برخي تست ها خارج از حد استاندارد است و دستگاه در برخي حالت ها مشروط و محدود شده است.
برچسب قرمز: مردود؛ نتايج حاصل از انجام آزمون ها بيانگر آن است که دستگاه قابليت استفاده در بخش درماني را نداشته و نياز به سرويس و تعمير دارد.

تفاوت مفهومي کاليبراسيون و کنترل کيفي
در انجام کنترل کيفي صحت و دقت دستگاه تست و بررسي مي شود، اما در کاليبراسيون در صورت وجود کاتولوگ سازنده تنظيم هم اگر خواسته شود انجام مي شود.
در ادامه به بررسي يک نمونه کاليبراسيون بسيار ساده مي پردازيم:

کاليبراسيون پيپت پيستوني(سمپلر):
پيپت ها جهت نمونه برداري و برداشتن مايعات، خون و محلول ها در حجم هاي معين به کار مي روند. اين پيپت ها در دو نوع ثابت و متغير ساخته مي شوند. براي کاليبراسيون از آب مقطري که چگالي آن را مي دانيم و ترازوي مناسب براي هر مقدار نامي استفاده مي شود. در نوع ثابت 10 بار به صورت متوالي از يک سمپلر عدد گرفته مي شود (تکرار پذيري) و بعد از تبديل آن ها به جرم، خطا گزارش مي شود و در صورت قابل تنظيم بودن هر دستگاه بر اساس کاتالوگ، آن را تنظيم مي کنيم. کاليبراسيون سمپلر متغير هم به همين شکل است با اين تفاوت که در سه رنج از گستره کاري دستگاه عمليات بالا انجام مي شود.

سختي کار  کاليبراسيون در چيست؟
متاسفانه تعدادي از مشتريان فکر مي کنند که در کاليبراسيون و کنترل کيفي به دستگاه صدمه اي وارد مي شود يا کارشناس کاليبراسيون دستگاه را دچار مشکل کرده که در واقع چنين مشکلي اصلا به وجود نمي آيد بلکه تنها دستگاه کاليبره شده است.

خاطره جالبي هم در طول دوران كاري خود داريد كه بازگو كنيد؟
بالاخره اين کنجکاوي من در مورد پزشکي، کار دستم داد. ترم دوم ليسانس بودم که از کنار سالن تشريح دانشگاه گذشتم و به دليل ميل دوستان و کنجکاوي خودم، از مسئولان و استاد مربوطه محترم اجازه گرفتيم و در کلاس تشريح حضور پيدا کرديم. از همينجا از زحمت و صبوري و جرئت همه زحمتکشان جامعه به خصوص پزشکان کمال تشکر را دارم.
نتيجه اخلاقي: اگر توانايي تشريح را نداريد، براي مشاهده هم نرويد.

توصيه خانم مهندس گودرزي به کساني که به تازگي به دنياي مهندسي پزشکي پيوسته يا مي خواهند بپيوندند و مهندسان پزشکي…
من به دوستان رياضي و تجربي جوانمان که هنوز وارد اين رشته نشده اند پيشنهاد مي کنم با توجه به اين نکته که در درجه اول ما يک مهندس و بعد پزشک هستيم (با توجه به حجم زياد دروس برق و الکترونيکي و حجم کم دروس پزشکي عمومي) به انتخاب اين رشته بپردازند و شايد بهتر باشد که از بدو ورود به دليل حجم زياد و موضوعات متنوع دنياي مهندسي پزشکي، به صورت تخصصي برروي يک مسئله مطالعه کنند. اما توصيه من به مهندسان پزشکي  عزيز اين است که به دو نکته توجه کنند؛ اولا اطلاعات عمومي خود را افزايش دهند و دوم اينکه تلاش کنند از همان دوره کارشناسي در محيط شرکت هاي تجهيزات پزشکي و بيمارستان ها وارد شوند.
در پايان بزرگترين قدرداني و تشکر را  از پدر و مادر عزيزم دارم که هميشه و در همه ي مراحل زندگي کنار من و پشتيبان من بوده اند. همچنين از اساتيد عزيزم دکتر معقولي و دکتر دادگستر بي نهايت تشکر مي کنم. در نهايت يک تشکر ويژه نيز از آقايان حسين و عادل کروبه، عيسي فيضيان ومهندس شهريار ميرفتاح دارم که در شرکت مهندسي نوآوران آزمون تسلا، همکاري بسيارخوبي با من داشته و با مديريت صحيح محيطي بسيار علمي و دوستانه فراهم كردند.