از دانش آموختگان مهندسي پزشکي چه خبر؛ مهندسي پزشکي، رشته جذاب بين رشته اي، پر کاربرد و مدرن

در اين شماره گفتگويي با يکي از مهندسان جوان و فعال حوزه مهندسي پزشكي انجام داده ايم که مي خوانيد:

 لطفا درابتدا بيوگرافي کامل خود را بفرماييد.
آذين دزيانيان متولد 4/10/1368 و دانشجوي ارشد مهندسي پزشکي دانشگاه آزاد واحد تهران مرکز هستم. من در سال 1393 مدرک کارشناسي خود را از دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقيقات اخذ کردم و هم اکنون مشغول ادامه تحصيل در ترم سوم مقطع ارشد هستم.
مدتي است كه در شرکت وارد کننده تجهيزات پزشکي مشغول به کار شده ام.

 با چه هدفي رشته مهندسي پزشکي را انتخاب کرديد؟
مهندسي پزشکي يکي از رشته هاي جذاب ميان رشته اي است که دنياي مهندسي را با پزشکي ترکيب مي کند. در اين رشته (تمامي گرايش ها) هدف بر اين است که به بهبود سلامتي انسان کمک شاياني کند. با توجه به زمينه هاي زياد پژوهش در اين رشته امکان پيشرفت براي فارغ التحصيلان و دانشجويان وجود دارد. همان طور که مي دانيد پژوهش در مهندسي پزشکي به چهار شاخه ي کلي تقسيم مي شود:

 تصويربرداري پزشکي و بيوفوتونيک
ام آر آي و بيوفوتونيک روش هاي اصلي تصويربرداري در پزشکي است. همان طور که مي دانيد براي مطالعه قسمت هاي مختلف بدن، از جمله قلب و مغز از MRI استفاده مي شود که با استفاده از قوانين الکترومغناطيس عمل مي کند. يکي از کاربردهاي ام آر آي که اخيرا زياد مورد توجه قرار گرفته، تصويربرداري ازمغز در حين انجام فعاليت و مشخص کردن ناحيه مغزي درگير در آن فعاليت است.
بيوفوتونيک روش هاي تصويربرداري براي مطالعه ي بافت در مقياس نانو و ميکرو است و کشف تغييرات سلول درمقياس نانو در تشخيص اوليه ي بيماري هايي مانند سرطان، تصوير ميکروسکوپي براي تصويربرداري بافت هاي عميق با وضوح بالااست.
بيومکانيک اسکلت ها و عضله ها
بيومکانيک مجموعه مهارت هاي پايه در رشته هاي مهندسي مکانيک، مثل مکانيک جسم صلب و مکانيک جسم هاي شکل پذيراست و به دنبال راه حلي براي معلوليت هاي جسمي و اختلالات ناشي از پيري است. براي مثال اگزو اسکلتون ها (exoskeletons) يکي از توليدات بيومکانيک هستند که امروزه بسيار مورد توجه قرار گرفته اند وکاربردهاي بسياري براي آن ها تعريف شده است.
مهندسي نورون ها و دستگاه عصبي
در اين شاخه، به بررسي دستگاه عصبي، در سطح سلول تا اندام پرداخته مي شود و سعي مي شود از اطلاعات به دست آمده براي کاربردهاي پزشکي استفاده شود. اين زمينه، زير مجموعه هاي زيادي دارد که از ميان آنها مي توان به مدل سازي عصبي، ارتباط مغز و کامپيوترBrain Computer Interface، پروتزهاي عصبي، شبکه هاي عصبي و روبات هاي عصبي Neuro-robotics  اشاره کرد. همچنين پردازش سيگنال، که يک قسمت پرکاربرد علم است در اين دسته بندي قرار مي گيرد.
بيومواد و داروهاي احيا گر
درمورد مولکول هاي زنده و سلول ها و ارتباط آنها با ماده است. روش هاي گوناگون براي ساخت مواد جديد مورد استفاده قرار مي گيرد تا بتوان آنها را در زمينه هاي  مختلف پزشکي به کار گرفت. سعي مي شود تا با تغيير رابطه بيومولکول ها و سلول، تشخيص و درمان در علم پزشکي را بهبود بخشند و با ساخت مواد جديد، به بافت ها کمک کنند تا راحت تر خود را ترميم کرده و حتي پس از مدت زماني طولاني از کار افتادگي و فلج، خود را احيا کنند. داروهاي احياگر در روش هاي جديد درماني براي جلوگيري و درمان بيماري هاي متنوعي به کار مي روند. اين روش ها معمولا دستکاري کردن و تغييردادن مکانيسم هاي زيستي براي رسيدن به درمان هستند. نقطه اشتراک دو شاخه ي بيومواد و داروهاي احياگر، مهندسي بافت است. درمهندسي بافت، اسکلت هاي زيستي يا مصنوعي و سلول هاي پيوندي را به کار مي برند و آنها را به بافت و اندام واقعي و قابل استفاده تبديل مي کنند.

 چطور شد كه به اين رشته علاقمند شديد؟
با توجه به زمينه هاي تحقيقاتي فوق العاده زياد در اين گرايش و همچنين کمک اين رشته به بهبود سلامتي انسان ها و نيز با شنيدن اخبار تکنولوژي هاي مربوطه علاقمند به تحصيل در اين رشته شدم. امروزه تکنيک هاي جالب و متنوعي براي بررسي ارگان هاي حياتي و بررسي عملکرد آنها در حالات مختلف به کار مي رود و زمينه ساز پژوهش هاي بي شماري شده است. براي مثال تکنيک هايي مثل الکتروانسفالوگرافي EEG (Electroencephalography
(تصويربرداري تشديد مغناطيسي کاربردي) fMRI توموگرافي انتشار پوزيترون (PET) انتشارات تک فوتون توموگرافي کامپيوتري SPECT) ) و… که براي بررسي و شناخت عملکرد مغز در حين فعاليت و استراحت به کار برده مي شوند تاکنون سبب روشن شدن بسياري از حقايق در اين زمينه شده اند. ولي هنوز هم موارد ابهام بي شماري وجود دارد که طبيعتا با پيشرفت روز به روز علم در آينده شاهد حل شدن بسياري از اين موارد ابهام خواهيم بود. من نيز به اين زمينه علاقه دارم و براي پروژه ارشد قصد دارم در اين زمينه وارد شوم. (درس سمينار من که پيش زمينه و مقدمه پروژه نهايي است نيز در حيطه EEG است)

لطفا در خصوص  مبحث fMRI بيشتر توضيح دهيد.
طرح سوالات و ايجاد چالش هايي مانند اينکه آيا با استفاده از fMRI مي توان دروغگو را رسوا کرد؟!!! اين ايده در دهه هاي اخير، براي تشخيص دروغ گويي مطرح شد. همان طور که مي دانيد مهم ترين نکته اي که در fMRI به تشخيص کمک مي کند، ميزان اکسيژن موجود در خون ديده شده در مغز BOLD fMRI)) است. با افزايش فعاليت قسمتي از مغز، نياز به اکسيژن بيشر شده و تصوير حاصل شده متفاوت ديده خواهد شد و يا بررسي اثر عواملي مانند اعتياد بر مغز با استفاده از تکنيک هاي تصويربرداري مغزي به عنوان توضيح تصاوير MRI ثبت شده از مغز کساني که تحت تاثير شديد مواد مخدر بوده اند، نشان مي دهد که نواحي  خاصي از مغز دچار بزرگ شدگي مي شوند. اين يافته ها به دانشمندان کمک مي کند تا نواحي که مواد بيشرين تاثير را بر آنها داشته است مشخص کنند و زمينه را براي تحقيقات بعدي فراهم آورند و دليل بزرگ شدن اين نقاط خاص و تاثير موارد بر نحوه ي تفکر، احساس و رفتار افراد را تعيين کنند.

وضعيت بازار کاري اين رشته را چگونه ارزيابي مي کنيد.
متاسفانه وضعيت کاري مهندسي پزشکي با توجه به پتانسيل هاي بالاي فارغ التحصيلان آن هنوز به حد مطلوب خود نرسيده است. البته شنيده ها حاكيست که هر روز کشور درحوزه تجهيزات پزشکي پيشرفت مي کند و بسيار جاي پيشرفت در اين زمينه وجود دارد. با توجه به وجود بيمارستان هاي زياد، نياز به وجود مهندسي پزشکي هم روز به روز بيشتر احساس مي شود. پيش بيني مي شود با پيش رفتن کشور به سمت توليد نيز وضعيت شغلي اين رشته روز به روز بهتر شود.

 ارتباط علم و صنعت را در اين رشته چگونه ارزيابي مي کنيد؟
در سال هاي اخير گام هاي مفيدي در اين راستا برداشته شده است. هم اکنون مي بينيم که اين ارتباط کم کم رو به پيشرفت است. واقعا بخش توليد به وجود نيروهاي متخصص احتياج دارد و اميد است که در آينده اي نه چندان دور به اهميت اين ارتباط بيشتر پي برده شود و دروس دانشگاهي ما به سمتي رود که به جاي اينکه صرفا يک سري دورس تئوري و محفوظي تدريس شود، دروسي تدريس شود که در آينده کاري دانشجويان مفيد باشد. چون بسياري اوقات پيش مي آيد دانشجوي تازه فارغ التحصيل شده، توانايي درخشيدن در بازار کار را ندارد  و احتياج به آموزش يک سري مطالب جديد براي ورود به بازارکار رادارد که متاسفانه اين آموزش ها در دانشگاه چندان پررنگ نيستند.

 از زندگي شخصي و خانوادگي خود هم کمي بگوييد.
پدر و مادرم بسيار مقيد به تحصيل بوده و بسيار مشوق من در اين راه بودند، مخصوصا پدرم که روند تحصيلي من و خواهرم را دردست داشت. به طوري که گاهي دوستانم به من خورده مي گيرند! پدرم مدرک ارشد از دانشگاه صنعتي اميرکبير و مادرم مدرک ارشد ادبيات از دانشگاه مشهد را داراست.

در دوران کارشناسي مدتي مسئول حوزه فضاي مجازي دفتر بسيج دانشکده بودم و از همان دوران هم عضو جمعيت حاميان عدالت اسلامي هستم.

از علايق و مشغوليت هاي شخصي و اوقات فراغت خود هم بگوييد.
من به مطالعه کتاب هاي روانشناسي بسيار علاقمندم و اگر فرصت داشته باشم آنها را مي خوانم. ضمن اينکه از طبيعت گردي و گذراندن اوقات در جمع دوستان هم بسيار لذت مي برم، ولي همواره سعي مي کنم بين اين موارد، تعادلي برقرار کنم تا هيچکدام به ديگري لطمه نزند.

چه توصيه اي به دانش آموختگان اين رشته و کساني که مي خواهند وارد اين رشته شوند، داريد؟
رشته ي مهندسي پزشکي يکي از رشته هاي پر طرفدار و عالي در کشورهاي توسعه يافته است. اين رشته همان طور که گفته شد يکي از رشته هاي بين رشته اي است، لذا ورود به اين رشته علاوه بر جذابيت مي تواند بازار کار خوبي را به همراه داشته باشد. توصيه مهم من مخصوصا به فارغ التحصيلان اين است که از پتانسيل هاي خود با تمام وجود استفاده کنند تا در اين رشته موفق باشند. به دانشجويان اين رشته هم توصيه مي كنم  در زمان دانشجويي به دنبال کشف و ابداع روش هاي جديد در مباحث مهندسي پزشکي باشند. زيرا اين رشته روز به روز در حال پيشرفت بوده و هر روز روش ها و نظريه هاي جديدي درآن مطرح مي شود. توصيه مهم ديگر اين است که در کنار مطالعه ي دروس هر ترم، با توجه به ماهيت کار عملي در اين رشته سعي داشته باشند که به طور عملي به اين رشته ورود پيدا کنند، چون در غير اين صورت احتمال موفقيت آنها در زمان تحصيل و پس ازآن کم رنگ خواهد بود.
در هر صورت، بهترين توصيه براي دانشجويان اين است که تسلط کامل به دروس تخصصي خودشان و زبان انگليسي داشته باشند، چون اگر مي خواهند پيشرفت کنند جا براي پيشرفت دانشجويان قوي هميشه هست و برايشان فضاي کار و پيشرفت وجود دارد. از سوي ديگر با توجه به اينكه تجهيزات پزشکي ارتباط مستقيم با جان انسان ها دارد، پس حساسيت و نياز هرچه بيشتر بشر به اين تخصص مشهود است و هيچ گاه نهايت و پاياني براي اين رشته متصور نيست.