از دانش آموختگان مهندسي پزشکي چه خبر؛ جايگاه واقعي مهندسي پزشکي، طراحي و توليد تجهيزات پزشکي است

نویسنده: سيده مينا مجابي mina.mojabi20@gmail.com

گفتگو با يکي ديگر ازفارغ التحصيلان مهندسي پزشکي کشور را در اين شماره به شما همراهان هميشگي ماهنامه مهندسي پزشکي تقديم مي کنيم.
محمدحسين پورياقوتي دانش آموخته مهندسي پزشکي گرايش بيوالکتريک از دانشگاه صنعتي اميرکبير در سال 1385 است و در حال حاضر مديرعامل شرکت آريانا تشخيص ابزار در زمينه تجهيزات هتلينگ و نگهداري بيمار است. اين گفتگو را مي خوانيد:

 لطفا در ابتدا براي خوانندگان ما توضيح دهيد كه چرا مهندسي پزشکي را براي تحصيل انتخاب كرديد؟
با توجه به اينکه در کشور ما متاسفانه هيچ آشنايي دقيقي از رشته هاي مختلف دانشگاهي وجود ندارد، اغلب دانش آموزان با توجه به شنيده ها و بعضا انتخاب دوستان، رشته دانشگاهي خود را انتخاب مي کنند که من نيز از اين امر مستثني نبودم و بدون معرفي رشته خاصي با توصيه موسسه هاي موجود، انتخاب رشته کردم و تقدير، رشته مهندسي پزشکي را براي من برگزيد که به جز اسم دهان پر کن اطلاع ديگري از آن نداشتم.

دوران تحصيل خود را در دانشگاه چگونه گذرانديد؟
من در دوران تحصيل علاوه بر مطالعه دروس دانشگاهي، مشغول کارهاي فوق برنامه هم شدم، بدين طريق كه چندين مقاله ترجمه کردم و در سال هاي آخر تحصيل مقاله اي در کنفرانس eMBEC 2008 بلژيک ارائه دادم که در ژورنال Springer آلمان چاپ شد. همزمان با آن در تيم فوتبال و کوهنوردي دانشگاه نيز عضو بودم. در آن سال ها تب ادامه تحصيل در اروپا و آمريکا داغ بود و من نيز مدتي سرگرم جستجوي دانشگاه هاي خارجي شدم. با اينکه هيچ گاه تصميم قطعي براي رفتن از ايران نداشتم، ولي تصميم گرفتم در صورت ادامه تحصيل، تحصيلات تكميلي را در خارج از كشوربگذرانم. در سال هاي آخر دانشجويي در شرکت پرشيا شبکه که ازطريق گروهي ازفارغ التحصيلان دانشگاه اميرکبير شکل گرفته بود، مشغول به کار بر روي سيستم هاي مديريت بيمارستاني و مديريت تجهيزات پزشکي شدم و با توجه به علاقه ام به کارهاي عملي، به واحد تجهيزات پزشکي بيمارستان ميلاد پيوستم. تجربه ارزشمند دوسال تجربه کار در بيمارستان ميلاد موجب شد تا به پيشنهاد مديريت واحد تجهيزات بيمارستان مهراد جواب مثبت دهم و مدت 5/3 سال مشغول فعاليت در آنجا شوم که اين كار نيز تجربه بسيار ارزشمندي بود. علاوه براين، دو سال تجربه در شرکت داهيان پزشکي موجب آشنايي من با تجارت و بازرگاني در اين حوزه شد که نتيجه آن تاسيس شرکت دانش بنيان آريانا تشخيص ابزار به همراه يکي از دوستان قديمي بود.

در خصوص فعاليت هاي شرکت دانش بنيان آريانا تشخيص ابزار هم توضيح دهيد.
شرکت ما بر پايه توليد محصولات دانش بنيان در زمينه زخم بستر، تشک هاي هوشمند بيمارستاني، هتلينگ و نگهداري بيمار پايه گذاري شد و با الهام از چند شرکت معتبر اروپايي توانستيم ظرف دو سال محصولات بسيار با کيفيتي در اين زمينه توليد کنيم تا به کاهش واردات در اين زمينه و افزايش استاندارد نگهداري بيماران، کمک شاياني کرده باشيم.

از نظر شما زمينه هاي کاري رشته مهندسي پزشکي درحال حاضرچگونه است؟
متاسفانه بر خلاف بسياري از رشته ها، هنوز بازار مهندسي پزشکي در ايران بازار تخصصي نيست و اغلب فارغ التحصيلان به عنوان بازارياب در شرکت ها مشغول به كار هستند. همانگونه كه مي دانيد فلسفه مهندسي پزشکي بيوالکتريک، طراحي و توليد تجهيزات پزشکي است که متاسفانه ما در اين حوزه حتي از کشوري مثل ترکيه سال ها عقب تر هستيم، تاجايي كه مهم ترين توليد ما، شامل مانيتورينگ علائم حياتي، الکتروکوتر، ECG و… است. به نظرمن کار تحقيقاتي در ايران تقريبا وجود ندارد و يکي از علت هاي ادامه تحصيل افراد در کشورهاي ديگر و اقامت در خارج از كشور نيز همين امر است. به جرات مي توان گفت که بيش از 90% دوستان ورودي دانشکده ما اينک در آمريکا، کانادا، استراليا و اروپا مشغول ادامه تحصيل تا مقطع دکتري و بالاتر هستند و برخي ديگر نيز در مراکز تحقيقاتي دانشگاهي يا شرکت هاي آنجا مشغول به کارند و قصد بازگشت نيز ندارند!
درهرصورت رشته مهندسي پزشکي بيومتريال جزو تاپ ترين رشته هاي دنياست، ولي در ايران اوضاع اين رشته از بيوالکتريک هم بدتر است. شرايط کاري مهندسي پزشکي در بيمارستان حتي از شرکت ها نيز بدتر است و بعضا حقوق يک مدير واحد تجهيزات بيمارستان 200 تختخوابي از يک پرستار ساده نيز پايين تر است. متاسفانه اين عوامل موجب شده تا زمينه ها و پتانسيل مناسبي در اين حوزه در ايران موجود نباشد که البته اين امر در سال هاي اخير قدري بهتر شده است.

نظر شما در خصوص رابطه بين علم وصنعت چيست؟
متاسفانه ارتباط علم وصنعت در ايران در پايين ترين حد خود است، در بسياري از دانشگاه هاي معتبر دنيا آزمايشگاه هاي مهندسي پزشکي در داخل بيمارستان داير است و دانشجو هر روز در محيط بيمارستان کار مي کند، ولي متاسفانه در ايران علاوه بر سيلابس درسي ضعيف که حداکثر 6 واحد را به دروس مورد نياز اختصاص مي دهند (مقدمه اي بر مهندسي پزشکي، اصول سيستم هاي راديولوژي) هيچ شناختي از تجهيزات به دانشجو نمي دهند، در نتيجه فارغ التحصيل اين رشته، حتي نام تجهيزات پزشکي را هم نمي داند چه برسد به طراحي آن ها!
عملا به جز آزمايشگاه هاي رشته برق هيچ آزمايشگاه تخصصي وجود ندارد و در نتيجه دانشجو جز تئوري مدار و الکترونيک چيزي راجع به تجهيزات پزشکي نمي آموزد. به نظر من گذراندن حداقل 6 واحد در بيمارستان و حداقل 10 واحد آشنايي با تجهيزات پزشکي در آزمايشگاه مربوطه جزو ضروريات رشته مهندسي پزشکي است. همچنين دانشجو هيچ چيز در مورد صنعت نمي داند و از سوي ديگر صنعت نيز به دانشجو به چشم کسي که هيچ چيز نمي داند، نگاه مي کند.
مشکل ديگر، تمرکز بر واردات در اين صنف است، در قديم رشته مهندسي پزشکي باليني در دانشگاه اميرکبير وجود داشت که هدف آن فقط به تعميرات و نگهداري تجهيزات متمرکز بود. امروزه هم با گسترش توليدات، بعضا يا توليد Hi-tech نيستند و يا در واقع واردات به نام توليد صورت مي گيرد. متاسفانه خيلي از تجهيزات پزشکي بي کيفيت و گاهي نيز باکيفيت ساخت چين به نام توليد داخل و با پروانه ساخت اداره کل تجهيزات وارد بازار مي شوند که به عقيده من اين امر صدمات زيادي به توليد کنندگان واقعي مي زند. به نظر من «حمايت از توليد داخل» شعار کاملا غلطي است و اين شعار بايد به «حمايت از توليد داخلي باکيفيت» تبديل شود. بعضا در برخي موارد حمايت از برخي توليدات بي کيفيت و الزام به خريد مراکز دولتي به آنها موجب خسارات فراواني به مراکز و بيماران شده است. به نظر من مانند خيلي از کشورها دولت بايد به نيازهاي موجود در کشور تمرکز کرده و با سرمايه گذاري و حمايت از تحقيقات دانشگاهي براي توليد محصولات مورد نظر خود از دانشگاه و سرمايه گذاران حمايت کند. متاسفانه تسهيلات به توليد در ايران بيشتر به طنز شباهت دارد تا واقعيت.

لطفا از زندگي خصوصي خودتان هم براي خوانندگان ما بگوييد.
من در سال 91 ازدواج کردم و همسر من نيز کارشناس ارشد مهندسي پزشکي دانشگاه اميرکبير است. در واقع آشنايي ما به دوران دانشکده برمي گردد که هر دو ورودي سال 81 بوديم. وي در حال حاضر مسئول تجهيزات پزشکي يکي از بيمارستان هاي دولتي در تهران است. خيلي از دوستان قديمي ما هم مثل ما در دانشکده ازدواج کردند که البته در حال حاضر اکثر آنها در خارج از کشور زندگي مي کنند. با توجه به شرايط سخت کاري خصوصا توليد در ايران در خيلي از مواقع از اينکه مانند خيلي از دوستان از ايران مهاجرت نکرده ام، گاهي احساس پشيماني مي کنم. به اميد روزي که ايران جاي بهتري براي کار و زندگي شود.

لطفا از آثار، جوايز و يا مدارک و افتخارات خودتان هم براي ما بگوييد.
من در طول دوره ي دانشجويي يک مقاله ISI داشتم و يک مقاله من نيز در مورد روش ترکيبي تصويربرداري از مغز در مجله Springel برلين چاپ شد. همچنين يک مقاله هم در کنفرانس Asian conference on Modeling Identification and Control با عنوان“Interaction between Cardiovascular and Autonomic Nervous System در پوکت تايلند چاپ کرديم.
در طول دوران کاري نيز عضو تيم تدوين کدينگ UMDNS اداره کل تجهيزات پزشکي و نيز عضو تدوين دايرة المعارف جامع تجهيزات پزشکي و کتاب بيمارستان هاي ايمن منابع فيزيکي وزارت بهداشت بودم. همچنين شرکت آريانا تشخيص ابزار در ابتداي سال 94 به عنوان شرکت دانش بنيان از طرف نهاد رياست جمهوري انتخاب شد.

درحال حاضر اوقات فراغت خود را چگونه مي گذرانيد؟
از آنجا که من عاشق مسافرت و طبيعت گردي هستم، اغلب اوقات بيکاري را به کوهنوردي، دوچرخه سواري، پياده روي در طبيعت و يا مسافرت مي پردازم. مطالعه کتاب ادبيات و تاريخ، آموزش زبان و موسيقي نيز از ديگر علايق من است.

آيا توصيه دوستانه اي هم به دانشجويان داريد؟
توصيه من به دانشجويان اين است که قبل از انتخاب هر رشته اي در دانشگاه راجع به آن تحقيق کنند و با افرادي که در اين زمينه شاغل هستند مشورت کنند. متاسفانه مشکل اصلي بازار تجهيزات پزشکي ايران تعداد زياد فارغ التحصيلان فوق ليسانس، دکتري و مقاطع بالاتر است که نه حاضر به انجام هر کاري هستند نه شرکت و موسسه اي راغب به همکاري با آنهاست وپتانسيل پاييني براي جذب آنها وجود دارد. در نتيجه اين افراد به اجبار مشغول به تدريس در دانشگاه ها مي شوند که اين امر موجب هدررفت تخصص آنها به دليل نبود بستر مناسب کاري است.
به اميد آنکه دانشجويان اين رشته جايگاه واقعي خود را در بازار کار که همانا طراحي و توليد تجهيزات پزشکي Hi-tech است، به دست آورند.